1
Ai cũng biết sữa rất tốt với trẻ nhỏ và sữa mẹ luôn là số 1 trong tất cả các loại sữa. Tuy nhiên, thành phần nào làm nên vị trí “đỉnh cao” này và sữa mẹ thực sự có tác dụng như thế nào thì không phải ai cũng biết.
Những thành phần tuyệt hảo
Sữa mẹ là một dạng mô sống ở thể lỏng tương tự như máu với khoảng 4.000 tế bào sống hoạt động trong 1ml sữa, tập hợp phong phú các yếu tố hoá sinh ở dạng đang hoạt động với một số lượng lớn các hooc-môn và yếu tố tăng trưởng.
Trong sữa mẹ còn có ít nhất 60 loại enzym, các chất dinh dưỡng đa lượng và vi lượng mà không có bất cứ loại sữa nào có được. So với sữa bò thì sữa mẹ ưu việt hơn rất nhiều về thành phần dinh dưỡng.
Trong sữa bò hàm lượng protein cao hơn sữa mẹ gấp 3 lần - là hàm lượng không thích hợp cho trẻ trong quá trình tiêu hoá. Thành phần cơ bản của protein sữa mẹ và sữa bò là casein và whey - nhưng trong sữa bò tỉ lệ giữa 2 thành phần này là 3:1 còn trong sữa mẹ là 1:3 - đây là tỷ lệ lí tưởng cho quá trình tiêu hoá của trẻ. Trong sữa mẹ chất alpha- lactoglobulin chiếm ưu thế- trong khi ở sữa bò chất beta- lactoglobulin lại là chủ yếu. Mà beta- lactoglobulin là tác nhân gây dị ứng cho trẻ.
Sữa mẹ cho năng lượng cao hơn sữa bò. Chất đường trong sữa mẹ có nhiều lactose gấp 2 lần sữa bò, rất cần thiết cho sự phát triển thần kinh và giúp các vi khuẩn có ích trong đường ruột phát triển. Chất béo cao hơn sữa bò trong sữa mẹ có vai trò là chất chuyên chở những vitamin tan trong chất béo như vitamin A và D cùng với axít linoleic - đóng vai trò sống còn cho sự phát triển thần kinh và các chức năng mô. Hàm lượng vitamin A trong sữa mẹ cao gấp 2 lần sữa bò, nên trẻ bú sữa mẹ không bao giờ thiếu vitamin A.
Mang đến sự phát triển tối ưu
Việc cho con bú sữa mẹ trong năm đầu tiên đang được khuyến khích tại nhiều nước châu Âu. Tại Thuỵ Điển đã có 98% phụ nữ cho con bú hoàn toàn sau khi sinh.
Những đứa trẻ được bú sữa mẹ trong năm đầu nhanh biết nói và học sáng dạ hơn, đến khi trưởng thành là những người có tính tự lập cao, có IQ cao hơn so với những đứa trẻ chỉ được bú mẹ 1-2 tháng đầu hoặc không được bú mẹ.
Cho con bú làm gia tăng sức đề kháng của trẻ trước các bệnh thông thường và các bệnh tim mạch bởi vì sữa mẹ trong những ngày đầu chứa nhiều protein. Trong đó 50% hàm lượng protein là các globulin miễn dịch (chủ yếu là IgA), có tác dụng chống lại các vi khuẩn, virus gây bệnh.Trong khoảng 2 tháng đầu tiên, sữa mẹ được coi là liều văcxin hiệu nghiệm cho cơ thể non yếu của trẻ.
Trẻ bú sữa mẹ (ít nhất 6 tháng đầu) có thể tránh được nguy cơ mắc nhiều loại bệnh cấp và mãn tính như tiêu chảy, nhiễm trùng đường hô hấp... Trong sữa mẹ có lactoferin- một protein gắn với chất sắt ngăn chặn sự phát triển của một số vi khuẩn có hại. Sự hiện diện của dưỡng chất tự nhiên nucleotide trong sữa mẹ với hàm lượng 69-72mg/l giúp tăng cường đề kháng với bệnh nhiễm khuẩn như bạch hầu, viêm màng não.
Sữa mẹ là nguồn duy nhất cung cấp cho trẻ taurine để phát triển não bộ và võng mạc mắt.
Những trẻ được bú mẹ rất ít bị mắc các khuyết tật về phát âm, vì việc bú mẹ giúp bé phát triển đồng bộ hệ cơ xương ổ miệng và má.
Cho con bú sẽ giúp dạ con của người mẹ sớm co lại như lúc ban đầu. Như vậy, sẽ làm giảm băng huyết, tránh thiếu máu và giảm nguy cơ ung thư buồng trứng, ung thư vú cho người mẹ.
Lợi ích của sữa mẹ với sức khỏe của trẻ sơ sinh:
Sữa mẹ là thức ăn lý tưởng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Sữa mẹ cung cấp nguồn dinh dưỡng tốt nhất giúp trẻ tăng trưởng tối đa, cung cấp kháng thể tăng cường cho hệ miễn dịch của trẻ, giảm nguy cơ hen suyễn, dị ứng, nhiễm trùng, béo phì, tiêu chảy và các bệnh về tai và phổi khác. Sữa mẹ rất dễ tiêu hóa và hấp thu đối với trẻ. Không có gì ngoài sữa mẹ là thức ăn cho trẻ trong 6 tháng đầu tiên của cuộc sống.
Cho trẻ bú mẹ mang lại những lợi ích sau đối với bà mẹ:
Nuôi con bằng sữa mẹ là một cách nuôi dưỡng trẻ vô cùng kinh tế và tiện lợi vì sữa mẹ luôn sẵn có. Cho trẻ bú sữa mẹ không chỉ giúp bạn giảm cân tự nhiên, giúp co hồi tử cung sau khi sinh, phòng được chảy máu sau đẻ. Làm giảm nguy cơ bị ung thư vú, buồng trứng hoặc ung thư dạ con, giảm nguy cơ loãng xương và đái tháo đường. Cho con bú sẽ giúp tăng cường tình cảm gắn bó giữa mẹ và con.
Khi nào thì bắt đầu cho trẻ bú sữa mẹ:
Sữa mẹ do chính cơ thể mẹ tạo ra trong suốt quá trình mang thai. Sữa mẹ tiết ra sớm được gọi là sữa non, có độ đặc, màu hơi vàng, chứa nhiều chất dinh dưỡng và kháng thể giúp bảo vệ con bạn khỏi bị nhiễm trùng. Do vậy cần cho con bú sớm trong vòng 30 phút đến 1 giờ đầu sau khi sinh, điều này sẽ giúp cho trẻ khỏe mạnh.
Trong 6 tháng đầu chỉ cho bú sữa mẹ không cần cho ăn thêm bất kỳ thức ăn, nước uống nào khác. Những thức ăn, kể cả nước uống sẽ gây hại cho bé, thậm chí là nguy hiểm cho sức khỏe của bé. Như vậy, sữa mẹ sẽ là thức ăn duy nhất gắn chặt với bé trong 6 tháng đầu đời.
Sữa mẹ tốt hơn rất nhiều so với sữa công nghiệp. không có một loại sữa công nghiệp nào có chứa đủ các thành phần dinh dưỡng như chất đạm, chất béo, tinh bột để giúp trẻ lớn nhanh và phát triển trí não như là sữa mẹ.
Giai đoạn từ tháng thứ 6 đến tháng thứ 12, sữa mẹ vẫn cung cấp một nửa số lượng chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ. Không cai sữa cho trẻ trước 12 tháng tuổi.Tiếp tục cho bú đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn vì có những lợi ích cho sức khỏe của con bạn và sự phát triển về lâu dài. Đặc biệt sẽ tiếp tục tăng sự gắn kết tình cảm giữa mẹ và con.
Cho trẻ bú đúng cách:
Cho trẻ bú đúng cách sẽ làm cho mẹ có nhiều sữa hơn và bé cũng bú được nhiều hơn. Khi cho trẻ bú, người mẹ ở tư thế thoải mái, có thể nằm hoặc ngồi, đặt đầu trẻ lên phía trên ngực bạn, mặt trẻ hướng vào vú mẹ, mũi trẻ đối diện với núm vú, toàn thân trẻ sát vào người mẹ, đầu - thân - mông trẻ nằm trên một đường thẳng, miệng trẻ mở rộng, ngậm sâu vào quầng thâm của núm vú mẹ, cằm chạm vào bầu vú mẹ và chuyển động theo mỗi lần mút, bạn sẽ nghe được tiếng trẻ bú mút nhịp nhàng cùng với tiếng trẻ nuốt vào đều đặn. Hãy để trẻ bú mẹ bao lâu tùy thích, trẻ bú mẹ càng nhiều sữa sẽ được tiết ra càng nhiều. Mỗi lần cho con bú bạn hãy cho trẻ bú hết một bên vú, đến khi cảm thấy vú xẹp và nhẹ đi mới chuyển sang vú bên kia. Vì sữa mẹ bao gồm sữa đầu và sữa cuối. Sữa đầu bữa chứa nhiều đạm, Vitamin và nước giúp trẻ hết khát. Sữa cuối bữa có màu trắng đục, chứa nhiều chất béo và năng lượng giúp cho trẻ no bụng. Cho trẻ bú mẹ theo cách này sẽ giúp cho trẻ nhận được 100% các dưỡng chất cần thiết có trong sữa mẹ.
Chế độ ăn, uống và cách bảo vệ nguồn sữa mẹ:
Muốn có sữa cho con bú thì ngay trong thời kỳ mang thai người mẹ cần được ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, có chế độ nghỉ ngơi, lao động hợp lý, tinh thần thoải mái, để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và con.
Khi cho con bú các bà mẹ cần ăn uống đầy đủ, ngủ đẫy giấc. Khẩu phần ăn cần cao hơn mức bình thường và ăn các loại thực phẩm chứa nhiều sắt, Vitamin A, và a xit folic như sữa, hoa quả , thịt cá, trứng, đậu phụ, lạc, đậu đỗ, các thực phẩm có màu vàng đỏ... và các món ăn cổ truyền như cháo chân giò gạo nếp, ý dĩ có tác dụng kích thích bài tiết sữa.
Để sữa được tiết ra một cách thuận lợi, tinh thần người mẹ phải thoải mái, tự tin, tránh những căng thẳng, buồn phiền, lo âu, mất ngủ. Chế độ lao động, nghỉ ngơi sau khi sinh đẻ có ảnh hưởng đến bài tiết sữa.
- Người mẹ cho con bú nên uống nhiều nước mỗi ngày từ 2 lít trở lên tốt nhất nên ăn thêm cháo, uống nước hoa quả tươi và sữa.
- Không nên dùng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê, thuốc lá, nước chè đặc... Giảm ăn các loại gia vị như tỏi, ớt, tiêu, giấm...
- Ðiều quan trọng để tạo nhiều sữa là cần cho con bú thường xuyên, đúng cách. Trẻ ngậm bắt vú đúng sẽ bú có hiệu quả và tránh làm người mẹ đau rát vú.
Sữa mẹ là thức ăn thích hợp nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Việc nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục cho con bú đến 2 năm đầu tiên có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của trẻ sau này.
Nuôi con bằng sữa mẹ! đã đến lúc cộng đồng xã hội cần nhận thức đúng đắn, vì sức khỏe của những đứa con thân yêu ngay từ những năm tháng đầu đời mỗi người mẹ cần trang bị cho mình những kiến thức khoa học căn bản nhất về nuôi con bằng sữa mẹ. Đây là nghĩa vụ và quyền thiêng liêng nhất của một người mẹ khi sinh con.
Cách lấy và bảo quản sữa mẹ:
Vắt sữa bằng tay
Trước khi vắt sữa, bạn hãy làm mềm bầu vú bằng cách lau khăn ấm, tắm nước ấm và mát-xa hai bầu vú. Sau khi bạn rửa tay sạch sẽ, chuẩn bị một cái chén rộng vành đã được tiệt trùng để hứng sữa, bạn có thể bắt đầu vắt sữa.
• Nâng bầu vú bằng một tay, mát-xa từ trên bầu vú xuống núm vú. Xoa xung quanh vú kể cả phía dưới vú.
• Ấn nhẹ vào vùng quầng vú (vùng da sẫm màu xung quanh núm vú) bằng ngón cái và ngón trỏ.
• Hai ngón tay bóp vào nhau và ấn ngược lại để sữa chảy ra. Bạn hãy cẩn thận vì sữa có thể phun theo nhiều hướng.
Vắt sữa bằng bơm hút
Dùng bơm hút vắt sữa nhanh hơn và dễ hơn là vắt bằng tay. Bạn hãy nhớ là phải làm mềm bầu vú và phải tiệt trùng dụng cụ bơm hút trước khi hút sữa. Tùy vào từng loại bơm bạn dùng, thường mất khoảng 15-45 phút để hút sữa và hoàn toàn không gây đau đớn gì.
Bảo quản sữa vắt ra như thế nào?
Sữa vắt ra có thể bảo quản trong tủ lạnh hoặc tủ đông. Sau khi đã hâm nóng cho một lần bú, sữa thừa sẽ phải bỏ đi. Bạn hãy nhớ ghi rõ ngày bạn vắt sữa ngoài bình đựng để kiểm soát hạn dùng.
Sữa có thể bảo quản trong khoảng:
• 72 giờ trong tủ lạnh
• 1 tháng trong ngăn đá
• 3 tháng trong tủ đông (mặc dù có thể làm giảm mất lượng kháng thể trong sữa)
Sau khi rã đông sữa, hâm nóng sữa bằng cách ngâm bình sữa vào nước nóng cho đến khi sữa nóng ấm đều, kiểm tra độ nóng trước khi cho bé bú và cho bé bú ngay sau khi hâm nóng là tốt nhất. Bạn không nên rã đông và hâm nóng sữa bằng lò vi sóng vì sẽ làm mất chất dinh dưỡng.
Chất lượng sữa mẹ tốt được đánh giá qua sự phát triển của con:
Từ khi sơ sinh cho tới lúc trên một tuổi, các thành phần trong sữa mẹ thay đổi nhưng vẫn đủ đáp ứng sự phát triển của bé.
6 tuần đầu tiên
Trong những ngày đầu sau sinh, sữa mẹ được gọi là sữa non cần thiết cho sự tăng trưởng của bé. Sữa mẹ đầy đủ các chất kháng thể. Điều này là do hệ miễn dịch của bé còn kém phát triển. Em bé dễ bị tổn thương nhất trong 6 tuần đầu tiên của cuộc đời. Bởi vậy, sữa mẹ có nồng độ cao các chất kháng thể tại thời điểm này hơn bất cứ lúc nào.
Từ 6 tuần tuổi tới 4 tháng
Sữa mẹ có đầy đủ lượng kalo, đáp ứng nhu cầu phát triển ngày càng năng động của bé. Bé bụ bẫm với nhiều khối cơ, sẵn sàng cho học lẫy, ngồi và bò sau này.
Từ 4 tháng tới 9 tháng
Lượng kalo và chất béo trong sữa mẹ giảm. Thay vào đó là tăng đáng kể các axit omega, cần cho sự phát triển của bộ não. Kết quả là bé có vẻ bị đói. Bởi thế nên thức ăn dặm (6 tháng) là không thể thiếu để tránh cho bé bị đói và thiếu năng lượng.
Giai đoạn 9-12 tháng
Lúc này, sữa mẹ trở nên nhiều kalo hơn, một lần nữa để phát triển cơ bắp, hỗ trợ bé trong những bước đi đầu tiên.
Từ 12 tháng trở đi
Sữa mẹ thay đổi với nhiều omega hơn giai đoạn trước. Do đó, các chuyên gia khuyên bạn không nên vội cai sữa khi con mới một tuổi.
Chú ý chế độ ăn cho mẹ:
Khi các bà mẹ hết hạn nghỉ đẻ, đi làm trở lại, bé không được bú thường xuyên cũng là lúc mẹ cần có biện pháp để duy trì nguồn sữa.
 |
Cho con bú là biện pháp tối ưu nhất để kích thích tuyến sữa và duy trì nguồn sữa mẹ. Bé bú mẹ càng nhiều thì sữa ra càng nhiều. Tuy nhiên, khi mẹ đi làm sẽ không thể cho con bú đúng cữ, trẻ bú ít hơn nên bạn cần thực hiện biện pháp để duy trì nguồn sữa.
Chế độ dinh dưỡng
Bạn cần duy trì chế độ dinh dưỡng phong phú. Đảm bảo được một chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng trong suốt thời gian cho con bú đến khi bé 2 tuổi.
Chú ý ăn các món ăn tăng tiết sữa như cháo móng giò, thịt gà, xôi nếp, đu đủ..., uống nhiều nước và ăn nhiều các loại canh rau.
Tăng cường cho bé bú đêm
Nên tăng cường cho trẻ dưới 6 tháng tuổi bú đêm. Ban ngày phải đi làm nên ban đêm là lúc bạn có thể cho con bú được nhiều nhất. Hầu hết trẻ bú nhiều về đêm nên bú ít hơn vào ban ngày nhưng trẻ vẫn nhận được đủ sữa theo nhu cầu. Cho con bú đêm sẽ càng kích thích tuyến sữa giúp nguồn sữa của mẹ dồi dào hơn.
Vắt sữa trước khi đi làm
Trước khi đi làm, bạn hãy vắt sữa ra và bảo quản trong tủ lạnh cho bé bú. Sữa mẹ đã vắt có thể bảo quản trong khoảng 72 giờ trong tủ lạnh. Khi cho bé bú cần hâm nóng lại bằng cách ngâm bình sữa vào nước nóng cho đến khi sữa ấm đều. Không đun sữa mẹ hoặc hâm sữa bằng lò vi sóng vì sẽ làm mất chất dinh dưỡng.
Sau khi mẹ vắt sữa xong hãy cho bé bú tiếp để bé nhận được sữa cuối mà mẹ không thể vắt ra được. Sữa cuối là sữa có màu trắng đục chứa nhiều chất béo sẽ giúp bé nhanh tăng cân.
Khi đến công ty, mỗi khi ngực căng sữa, bạn cũng có thể vắt sữa ra rồi bảo quản để mang về cho con bú. Nếu mẹ vắt sữa đều đặn, nguồn sữa sẽ được duy trì.
Nghỉ ngơi hợp lý
Bạn cần có chế độ nghỉ ngơi hợp lý để giữ tinh thần thật thoải mái, thư giãn, tránh bị căng thẳng, áp lực, lo âu... sẽ dễ bị mất sữa. Khi cơ thể được thư giãn sẽ rất có lợi cho việc tăng sữa. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khi bạn thoải mái, cơ thể sẽ sản sản xuất ra oxytocin – một trong 2 hormone quan trọng làm tăng nguồn sữa mẹ.
Tăng cân
Sau khi sinh, bạn cần giữ mức cân nặng hợp lý để cơ thể khỏe mạnh vì nếu bạn giảm cân quá nhanh có thể ảnh hưởng đến nguồn sữa mẹ. Tối thiểu bạn nên duy trì trọng lượng tăng khoảng 4 kg sau sinh để đảm bảo duy trì nguồn sữa mẹ trong 6 tháng đầu.
Chăm sóc trẻ sơ sinh 3 tháng tuổi
Chăm sóc trẻ sơ sinh
Chăm sóc bé sau khi ốm dậy
Chăm sóc trẻ sinh non như thế nào
Mẹo giúp bé uống thuốc không bị nôn trớ
(ST).
