Em bé bị khò khè và cách phòng ngừa, điều trị

Trẻ nhỏ dễ bị ho, khiến cha mẹ phải lo lắng.
Thực ra, có những trẻ nhỏ sáng ngủ dậy ho nhẹ mấy tiếng, chẳng qua là đẩy nhớt nhãi, đờm mà ban đêm tích trong cổ họng ra ngoài, chứ không phải bị ốm đau gì, vì vậy, các bậc cha mẹ phải biết phân biệt nguyên nhân khiến bé bị ho.

Thứ nhất là tại sao bé bị ho. Các trẻ nhỏ dưới 3 tuổi cơ thể còn đang phát triển, chức năng miễn dịch chưa hoàn thiện, sức đề kháng kém, nhất là đường hô hấp dễ bị viêm nhiễm, khiến trẻ hay bị ho. Trung y cho rằng, trẻ nhỏ phổi và tỳ thường là yếu, bộ phận phổi còn non nớt, một khi tà khí thâm nhập cơ thể thông qua mồm và mũi thì trước tiên là ảnh hưởng đến phổi, nên dễ bị ho.

Hai là bệnh khác nhau thì ho cũng khác nhau.

Ho do bị cảm thì thường bị xổ mũi và ngạt mũi, nhưng không thở gấp, ban ngày ho nhiều hơn ban đêm.

Ho do bị hen xuyễn thì thường thở gấp, đêm ho nhiều. Khi gặp phải những chất gây dị ứng hoặc không khí lạnh thì ho lại càng nặng và thừơng hắt xì hơi, mặt và mũi cảm thấy ngứa.

Ba là ho gà thừơng có những triệu chứng như ho liên tục một cơn, sau khi ho thường có tiếng rít khi hít vào như tiếng gà gáy, kèm theo mặt bị phù và mẩn đỏ.

Bốn là ho do bị viêm phổi thì thừơng có những triệu chứng như hơi ngắn và thở gấp hoặc khó thở, nếu bị nặng thì thấy hai cánh mũi phập phồng, môi tím lại và nhiều đờm.

Năm là ho do viêm họng thì tiếng ho sâu và nặng, thừơng ho vào nửa đêm và bị khản tiếng.

Sáu là ho do viêm họng mãn tính thì thường ho khan và có cảm giác như có gì vướng trong họng, mà chủ yếu là ho vào ban ngày.

Vậy làm thế nào để phòng tránh và điều trị cho trẻ ?

Thứ nhất là phải bồi dưỡng cho bé có thói quen không kén ăn. Bình thừơng cho bé uống nhiều nước, nhất là trong thời gian bé bị ho, nếu như trong cơ thể thiếu nước, thì đờm trong họng sẽ đặc lại khó ho ra được. Chú ý ít ăn những thức ăn ngọt và đồ lạnh. Trung y cho rằng, ăn những đồ ngọt và lạnh sẽ càng nhiều đờm và càng nhiệt, là nguyên nhân dẫn đến bị ho.

Hai là phải chú ý rèn luyện sức khỏe, bảo đảm cho không khí trong nhà được lưu thông, thường xuyên đưa bé ra hoạt động ở ngoài trời.

Ba là trẻ nhỏ khó thích ứng với không khí bên ngoài, chức năng điều tiết nhiệt độ của cơ thể cũng chưa phát triển hoàn thiện. Vì vậy, các bậc cha mẹ phải tùy theo thời tiết mà mặc thêm quần áo cho bé. Máy điều hòa nhiệt độ không nên mở nhiệt độ quá thấp, nhiệt độ trong nhà và ngoài trời không nên chệnh lệnh quá 5 độ C.

Bốn là khi bé có đờm mà không khạc ra được, cha mẹ bế cho bé cúi đầu xuống đầu gối của mình, sau đó vỗ nhẹ sau lưng bé, để cho đờm ra.

Khi bé bị ho chúng ta có thể tự chế thuốc cho bé uống, như :

Nấu cháo gừng hành có thể chữa ho do bị phong hàn. Cách nấu: gạo 50 gam,gừng 5 lát, hành 5 cây và một thìa dấm, nấu đến khi cháo sắp nhừ cho hành, gừng, dấm vào quấy đều, rồi ăn nóng.

Canh trứng nấu với mật ong. Chủ yếu chữa ho lâu, ít đờm. Cách nấu: 300 ml nước đun sôi, sau đó đánh một quả trứng đổ vào nước sôi, rồi cho một thìa mật ong vào là được.

Bách hợp nấu chè đỗ xanh. Thích hợp cho những người phổi yếu, ho lâu không khỏi. Cách nấu: Bách hợp 50 gam, đỗ xanh 30 gam. Đỗ xanh ninh sắp nhừ cho bách hợp vào, nấu cho đến khi đỗ nhừ, cho một ít mật ong vào là được.

Xuyên bối mẫu nấu với lê. Thích hợp cho những người bị ho và nhiều đờm. Cách nấu: một quả lê, bột Xuyên bối mẫu 3 gam, đường phèn 15 gam. Lê gọt bỏ vỏ, nấu với Xuyên bối mẫu và đường phèn khoảng nửa tiếng là được. Uống nước và ăn lê.

Vừng nấu với bột quả óc chó. Thích hợp cho những người bị ho do phổi yếu, ít đờm. Cách nấu: Vừng 15 gam, bột óc chó 15 gam, đường phèn 12 gam. Vừng và quả óc chó rang thơm, rồi nghiền thành bột, cho đừơng phèn pha nước sôi rồi uống.

Hỏi về hiện tượng khò khè ở trẻ

Con tôi 3,5 tháng cân nặng 6kg từ lúc sinh cháu đến nay cháu rất chậm lên cân hơn so với những đứa trẻ khác hay bị khò khè, không ho không khó thở, bú mẹ bình thường . Mỗi khi khóc là mặt cháu tím, môi- lưỡi và tứ chi không tím . Xin hỏi đó có phải là triệu chứng của bệnh tim bẩm sinh không ?

Cậu con trai 2,5 tuổi ho nhiều, thi thoảng lên cơn thở khò khè, chị Thu (Hà Nội) đưa đi khám, bác sĩ chẩn đoán bé bị hen. Khám không biết bao nhiêu nơi, đổi không biết bao nhiêu loại thuốc, thậm chí cả kháng sinh thế hệ mới, uống thuốc dự phòng cơn hen, tình hình sức khỏe bé vẫn không cải thiện.

Hầu như tuần nào chị cũng phải đưa con đi khám, lần thì hen phế quản cấp, rồi hen phế quản mãn tính, lần nào kèm sốt thì lại thành hen phế quản bội nhiễm. Cứ như thế, trong suốt 3 năm chị đưa con đi chữa hen mà không khỏi. Mới đây bé khám ở Bệnh viện Bạch Mai thì bác sĩ lại khẳng định 100% bé không bị hen. 

"Bác sĩ thậm chí còn không kê kháng sinh, chỉ cho thuốc hạ sốt, thuốc ho và xịt mũi. Lúc đầu mình không tin, nhưng sau 3 tháng áp dụng cách chữa này mình thấy con đỡ hẳn", chị Thu nói. 

Trẻ dưới 3 tuổi khò khè thường do virus. Ảnh: N.P.

Theo Phó giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) về nguyên tắc nếu chữa đúng bệnh thì uống thuốc hen phải đỡ, còn bệnh không thuyên giảm thì không phải hen. Những trường hợp trẻ bị chẩn đoán quá mức thành hen như con chị Thu không phải là hiếm gặp.

Chẩn đoán hen ở trẻ, đặc biệt với trẻ dưới 5 tuổi rất khó, không chỉ với bác sĩ trong nước mà cả ở nước ngoài. Lý do là việc xác định bệnh chủ yếu dựa vào lâm sàng, kỹ năng thăm khám của bác sĩ. Một xét nghiệm cực kỳ quan trọng là đo chức năng hô hấp thì ở trẻ nhỏ lại không làm được. Các xét nghiệm chỉ làm nhiệm vụ loại trừ bệnh khác chứ không gọi tên được bệnh hen. Vì thế, chất lượng chẩn đoán hen phụ thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm của bác sĩ, phó giáo sư Dũng cho biết. 

Hen phế quản là bệnh mãn tính của đường hô hấp gây ra hiện tượng tăng phản ứng phế quản. Nó thường có các đợt khò khè, thở ngắn hơi, nặng ngực và ho tái phát đặc biệt về đêm và sáng.

Thực tế, trong những năm gần đây số trẻ mắc hen tăng lên rõ do môi trường sống, không khí thay đổi, đô thị hóa nhanh, nhà máy, xí nghiệp mọc lên, ô nhiễm khói, bụi... Thêm vào đó, ngày nay trẻ chủ yếu sống trong các tòa nhà cao tầng, trong những căn hộ khép kín, ít tiếp xúc với thiên nhiên nên tỷ lệ trẻ bị hen cũng tăng lên. Việc thay đổi lối sống, ăn nhiều thức ăn nhanh cũng khiến tỷ lệ dị ứng tăng lên, mà hen là một loại bệnh dị ứng. 

Vì thế, nhiều bà mẹ tự tìm hiểu kiến thức về bệnh hen và cứ thấy tiếng thở ở trẻ lạ là cho rằng con thở khò khè. Tuy nhiên, nhiều người thực sự không biết thế nào thì được gọi là thở khò khè. "Định nghĩa khò khè hết sức đơn giản, đây là tiếng thở phát ra ở thì thở của trẻ, nhưng việc phát hiện rất khó. Bác sĩ phải trực tiếp khám, nghe tiếng thở mới xác định được đó có đúng là trẻ bị khò khè hay không", phó giáo sư Dũng nói. 

Cũng theo ông, một trẻ được chẩn đoán là hen thì bắt buộc phải có dấu hiệu khò khè. Phần lớn khò khè ở trẻ dưới 3 tuổi mà không có các biểu hiện dị ứng đi kèm thường do nhiễm virus. Trẻ khò khè sau 4 tuổi có nguyên nhân từ hen nhiều hơn. 

Bên cạnh đó, cần phân biệt một số bệnh khác không phải hen nhưng cũng biểu hiện như thế. Một số bệnh cũng gây khò khè là: viêm tiểu phế quản, hóc dị vật, lao, tim bẩm sinh, bệnh bẩm sinh ở đường hô hấp... Đặc biệt, gần đây phải kể đến hội chứng trào ngược, một bệnh tiêu hóa biểu hiện nôn, trớ nhưng có triệu chứng giống hen, nên rất dễ chẩn đoán nhầm.

Bên cạnh đó, một loạt các bệnh đường hô hấp trên như: viêm mũi, viêm dị ứng cũng phát ra tiếng thở gần giống như tiếng thờ khò khè, cũng khó thở về đêm khiến bác sĩ dễ nhầm.

"Có bé khò khè, ho do thuốc lá, thường gặp ở những gia đình có bố, ông hút thuốc lá, gia đình có bếp than, khói. Trẻ ho suốt, thỉnh thoảng lại khò khè, nhiều ông bố không hút thuốc ở nhà nhưng ngủ cạnh trẻ, thở hơi ra cũng vẫn làm trẻ ho và khò khè, nhiều khi nhầm là hen", phó giáo sư Dũng nói.

Có nhiều yếu tố dễ dẫn đến chẩn đoán nhầm hen. Vì thế, thế giới khuyến cáo để chẩn đoán hen ở trẻ dưới 5 tuổi thường phải là các bác sĩ nhi đã có ít nhất chuyên khoa nhi chung. Với trẻ dưới 2 tuổi lại càng khó hơn nữa, nên phải là bác sĩ chuyên khoa nhi về hô hấp mới đặt vấn đề chẩn đoán hen. Không khuyến cáo những bác sĩ chuyên về hen ở người lớn lại chẩn đoán cho trẻ nhỏ. 

Nếu nghĩ đến hen ở trẻ dưới 5 tuổi, việc điều trị sớm sẽ làm cho bệnh nhẹ hơn và chức năng phổi tốt hơn. Do đó cần phải chẩn đoán hen sớm để điều trị tích cực và lâu dài.