Vitamin và khoáng chất: Thực phẩm giàu vitamin A: cà rốt, ớt đỏ, hành, rau bina, rau xanh. Thực phẩm giàu vitamin C: cà chua, khoai tây, rau mùi, rau thìa là, cam, quýt… Các loại muối khoáng và vi chất: muối i ốt, sắt, flo, đồng.

Năm học mới đã bắt đầu, điều làm các bậc cha mẹ luôn quan tâm là làm thế nào để trẻ luôn khỏe mạnh để tiếp thu bài vở một cách tốt nhất, hãy tham khảo những gợi ý dưới đây để xây dựng cho trẻ một chế độ dinh dưỡng phù hợp nhất.

Lứa tuổi mầm non (từ 3 – 5 tuổi)

Trẻ ở lứa tuổi mầm non rất cần một chế độ dinh dưỡng hợp lý để tránh không quá dư thừa chất dẫn đến béo phì, nhưng cũng không quá thiếu hụt làm trẻ bị suy dinh dưỡng. Vì vậy, bữa ăn của trẻ cần phải được đảm bảo đầy đủ 4 nhóm đạm, béo, bột đường, vitamin và khoáng chất.

1. Thức ăn tinh bột: Có mặt trong 3 bữa chính và một số bữa phụ của bé. gồm cơm, khoai tây, khoai lang, mỳ và những thức ăn từ bột mỳ như bánh mỳ, bánh ngọt...

2. Hoa quả và rau xanh: Trong ăn uống hàng ngày, rau có vai trò đặc biệt quan trọng. Tuy lượng protid và lipid trong rau không đáng kể, nhưng chúng cung cấp cho cơ thể nhiều chất hoạt tính sinh học, đặc biệt là các muối khoáng có tính kiềm, các vitamin, các chất pectin và axit hữu cơ. Ngoài ra trong rau xanh còn có loại đường tan trong nước và chất xenluloza vì vậy cần ít nhất một phần rau xanh trong bữa ăn chính của bé. Hoa quả thì có thể cho bé ăn thường xuyên hơn.

3. Thức ăn giàu protein và chất sắt: Chúng có mặt trong ít nhất 2 bữa chính của bé, gồm: thịt, cá, trứng, các loại hạt.

4. Sữa, sữa chua và phô mai: Có thể cho bé ăn 3 loại trên thành 3 phần trong ngày. Thực phẩm chứa sữa giàu canxi, tốt cho xương của bé. Cũng có thể cho bé uống thêm sữa nhưng không quá 350ml mỗi ngày. uống nhiều sữa sẽ khiến bé bị no, giảm cảm giác thích thú khi ăn.

5. Đồ uống: Ở độ tuổi này, bé có thể uống tới 6 cốc (nước lọc + sữa + nước quả) mỗi ngày. Bé ở tuổi mẫu giáo cần nhiều chất lỏng hơn vào những ngày trời nóng, nhất là khi bé nô đùa, dễ bị mất nước nhanh. Sữa và nước lọc là hai đồ uống quan trọng giữa những bữa chính. Nên cẩn thận với nước hoa quả vì axit trong hoa quả có thể phá hủy men răng, nếu bé uống nhiều lần trong ngày. Đồ uống giàu đường và axit như nước ép quả, nước quả đóng hộp thường là thủ phạm gây sâu răng. Tốt nhất, cha mẹ cần pha loãng và cho bé uống ở mức vừa phải, uống xong cần dạy bé súc miệng bằng nước lọc.

Ở giai đoạn từ 2-3 tuổi, trẻ đã biết ăn theo bữa như người lớn và có thể tự đưa ra yêu cầu về các món ăn. Có điều, bạn nên chuẩn bị thức ăn thêm cho bé, ví dụ như thịt vẫn cần ninh nhừ hoặc băm nhỏ, cá cần gỡ sạch xương, rau cần thái nhỏ và nấu mềm hơn. Nên duy trì cho trẻ uống ít nhất 1 bữa sữa trong ngày và 1 bữa ăn phụ vào sau giấc ngủ trưa. Nếu trẻ đi học ở trường, cha mẹ cần lưu ý bữa ăn sáng cho trẻ, nhất là trong thời gian trẻ mới đi học, chưa quen với chế độ ăn uống và sinh hoạt ở trường…
Không nên cho bé ăn ngay gần giờ đi ngủ và khi bé quá mệt. Có thể cho con ăn một bữa nhỏ ngay khi vừa thức giấc.

Lứa tuổi tiểu học

Khi xây dựng chế độ ăn uống cho trẻ, cha mẹ cần phải tính đến những nhu cầu của cơ thể gắn với sự phát triển chiều cao, sự thay đổi các điều kiện môi trường bên trong cơ thể, sự phát triển thể lực và trí tuệ. Do vậy, một chế độ ăn uống tối ưu cần phải có sự cân bằng giữa tiếp nhận và tiêu hao các chất dinh dưỡng cơ bản.

 Trẻ ở độ tuổi tiểu học thường nhanh đói, chính vì thế sau khi tan trường cha mẹ nên cũng cấp món ăn nhẹ cho trẻ.

Bữa sáng

Các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng bữa ăn sáng là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày và là nền tảng để cung cấp dinh dưỡng có lợi nhất cho sức khoẻ. Nhiều nhà dinh dưỡng đã xác định được giá trị của bữa ăn nhanh vào buổi sáng, bữa ăn sáng chiếm 30 - 40% tổng năng lượng cả ngày nên cần phải là bữa ăn đầy đủ dưỡng chất nhất. Thiếu ăn sáng có thể sẽ gây hậu quả bất lợi đến các hoạt động cơ thể và tinh thần trong suốt một buổi sáng.

Đối với lứa tuổi tiểu học, bữa ăn sáng giúp cho các em khi đi học tăng khả năng hấp thụ bài giảng, suy nghĩ nhanh, tăng mức độ và thời gian tập trung vào giờ học, vì vậy cha mẹ nên chuẩn bị cho trẻ một bữa sáng dinh dưỡng sẽ cung cấp đủ năng lượng cho trẻ đến tận bữa trưa.

Thực đơn cho bữa sáng có thể là các món phở, bún, miến… (có chứa khoảng 400-500 kcal), bánh mì thịt (khoảng 400kcal), hoặc các món xôi đậu (khoảng 500kcal), uống thêm hộp sữa tươi (khoảng 200ml) là có thể đảm bảo bữa ăn sáng cho nhu cầu phát triển cơ thể của trẻ.

Bữa trưa

Trong suốt buổi sáng trẻ học tập và vận động nhiều, bữa trưa, trẻ cần được bổ sung năng lượng để có sức khỏe học tập tiếp vào buổi chiều. Hiện nay có khá nhiều trường học phục vụ cho trẻ lứa tuổi tiểu học bữa trưa và xây dựng một chế độ ăn uống khoa học phù hợp với từng bé. Nếu bố mẹ chuẩn bị bữa trưa cho con thì nên chú ý đến nhóm thức phẩm thiếu yếu như thịt, cá, ngũ cốc, rau xanh, hoa quả… Bố mẹ cũng có thể lập danh mục các món ăn: Thứ 2 trẻ sẽ ăn cơm với cá và canh rau dền, sau bữa ăn uống thêm một cốc sữa và hoa quả tráng miệng, thứ 3 trẻ sẽ ăn cơm với thịt gà và rau muống luộc…cần đa dạng hóa bữa ăn để tránh gây nhàm chán cho trẻ.

Ăn nhẹ sau khi tan trường

Trẻ ở độ tuổi tiểu học thường nhanh đói, chính vì thế sau khi tan trường cha mẹ nên cũng cấp món ăn nhẹ cho trẻ. Có thể là một vài chiếc bánh quy, một lát bánh ngọt, một hộp sữa chua, một ít hoa quả khô… Chú ý không nên cho trẻ ăn nhiều nhất là đồ ngọt, có thể sẽ khiến trẻ ngang bụng và không muốn ăn bữa tối.

Bữa tối

Trước đây mọi người thường quan niệm cả ba bữa sáng, trưa, tối đều phải ăn nhiều nhưng khoa học đã chỉ ra rằng bữa tối không nên ăn nhiều sẽ không có lợi cho hệ tiêu hóa cũng như gây ra nguy cơ béo phì. Hãy để trẻ vào bếp cùng bạn, chắc chắn bé sẽ thích thú hơn khi ăn những món mà trẻ tự tay làm cùng. Bữa tối vẫn phải đủ các nhóm thực phẩm cần thiết cho trẻ tuy nhiên với số lượng ít hơn bữa trưa. Chú ý khi dùng bữa nên tắt ti vi để cả nhà trò chuyện và trẻ sẽ tập trung hơn vào bữa ăn.

Cụ thể, nhu cầu về nǎng lượng và chất đạm ở trẻ qua các độ tuổi như sau:

 Và một ngày nhu cầu về các loại thực phẩm ở lứa tuổi này như:

 (Bảng Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam 2007 – Theo Để bé yêu khôn lớn – NXB Khoa học và Kỹ thuật)

Lưu ý: Không nên ép trẻ ăn quá no. Cơ thể trẻ tự biết xác định lượng thức ăn và calo cần thiết.


Dinh dưỡng và sự tăng trưởng phù hợp cho trẻ


Cân đối dinh dưỡng sao cho phù hợp với sự tăng trưởng của trẻ không phải là vấn để mà bà mẹ nào cũng biết.

Từ khi sinh ra đến khi trẻ được 2 tuổi, trẻ cần phải được cân nhắc chế độ dinh dưỡng thường xuyên để đánh giá sự tăng trưởng. Nếu chế độ dinh dưỡng cho thấy rằng trẻ có trọng lượng bình thường không tăng cân thì cha mẹ cần phải xem xét lại cách thức cho trẻ ăn uống đã phù hợp chưa.

Sữa mẹ là thức ăn duy nhất mà bất kỳ đứa trẻ nào cũng rất cần thiết trong sáu tháng đầu đời. Sau sáu tháng tuổi, trẻ cần nhiều loại thức ăn khác ngoài sữa mẹ để bảo đảm cho quá trình tăng trưởng, phát triển diễn ra thuận lợi, lành mạnh và đồng đều.

Đến khoảng từ 6 - 8 tháng tuổi, ngoài việc cho trẻ bú trẻ cần được ăn thêm từ hai đến ba bữa một ngày và ba hoặc bốn bữa một ngày khi trẻ bắt đầu được chín tháng tuổi. Tùy thuộc vào sự thèm ăn của trẻ, trong một hoặc hai bữa ăn nhẹ mẹ có thể bổ sung thêm một vài loại thực phẩm như trái cây, bánh mì, mì ống với quả óc chó. Một đứa trẻ cần được cho ăn một lượng nhỏ các loại thực phẩm đa dạng không đổi về số lượng cho nhu cầu phát triển của con.

Trong quá trình phát triển, trẻ cần vitamin A để chống lại bệnh tật, để bảo vệ tầm nhìn và giảm nguy cơ tử vong. Vitamin có trong nhiều loại trái cây và rau quả, trong sản phẩm dầu cọ đỏ, trứng, gan động vật, thịt, thực phẩm tăng cường chất và sữa. Tình trạng thiếu hụt vitamin A xảy ra phổ biến ở trẻ trong độ tuổi từ 4 - 6 tháng tuổi cho đến trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi lúc này mẹ cần bổ sung vitamin A liều cao cho trẻ.

Trẻ em cần phải được ăn những thức ăn giàu sắt để bảo vệ tốt cho sức khỏe thể chất và tinh thần, ngăn ngừa bệnh thiếu máu. Những nguồn thực phẩm tốt nhất giàu chất sắt là từ nguồn thực phẩm động vật: như gan, thịt nạc và cá. Các nguồn khác bao gồm các loại thực phẩm tăng cường có bổ sung thêm chất sắt tốt cho sự phát triển của trẻ.

I-ốt cũng rất cần trong chế độ ăn của trẻ, nó đặc biện quan trọng cho sự phát triển não của trẻ. I-ốt ngăn ngừa tình trạng phát triển chậm, gặp khó khăn trong việc tiếp thu, nhận thức của trẻ. Việc mẹ sử dụng muối I-ốt thay cho muối thường là cần thiết cho bữa ăn của trẻ.

Ngoài ra việc lựa chọn thực phẩm an toàn cũng đóng góp rất nhiều vào quá trình tăng trưởng và phát triển của trẻ. Nếu cung cấp cho trẻ những thực phẩm bị ô nhiễm bởi vi trùng sẽ là nguyên nhân chính gây tiêu chảy và các bệnh khác mà vì thế trẻ mất năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển. Đây cũng là nguyên nhân có khả năng khiến trẻ tử vong. Nguồn nước uống trong lành, chuẩn bị đầy đủ, chế biến và bảo quản thực phẩm tốt là rất cần thiết để ngăn ngừa bệnh tật cho trẻ.

Trong thời gian bị bệnh, trẻ cần được hỗ trợ khuyến khích ăn và bú mẹ thường xuyên, cần phải được cung cấp thức ăn nhiều hơn bình thường để đảm bảo cung cấp đủ nguồn năng lượng và dưỡng chất bị mất do bệnh tật; để cơ thể trẻ có thể chống đỡ bệnh tật, nhanh chóng phục hồi.

Cách nấu ăn cho trẻ ở tuổi đến trường
Thức ăn cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi
Suy dinh dưỡng ở trẻ
Dinh dưỡng đầu đời cho trẻ
Meo giúp bé tăng cân nhanh và hiệu quả
Kinh nghiệm cho bé đi nhà trẻ


(st)