Thức ăn cho người bị bệnh tiểu đường

Nhiều bệnh nhân tiểu đường thường băn khoăn vì chế độ ăn quá khắt khe. Trong các bữa tiệc chỉ có dự mà không dám ăn, cuộc sống ẩm thực không còn gì là thú vị nữa... Thế nhưng, theo các bác sĩ, không hẳn phải bi quan đến như vậy...

Chọn thức ăn để giữ đường huyết ổn định

Theo bác sĩ Ngô Văn Quỹ và bác sĩ Nguyễn Thị Kim Hưng (Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng thành phố), ăn uống phù hợp giúp giữ được tỷ lệ đường huyết ổn định, không lên xuống bất thường; giữ cho các chất béo trong máu ở mức độ vừa phải, phòng ngừa được các bệnh về tim mạch, cao huyết áp, béo phì,... Đối với bệnh nhân tiểu đường phụ thuộc insuline (týp 1), sau bữa ăn, tỷ lệ đường huyết sẽ tăng lên nên thường được giải quyết bằng phương pháp tiêm insuline (trước khi ăn) và dùng một lượng thực phẩm bổ sung phù hợp.

Người bệnh chỉ nên sử dụng đường trong các món nấu nướng như: canh chua, kho cá, thịt, pha nước mắm,... hoặc chỉ nửa muỗng cà phê trong tách cà phê sáng. Nên ưu tiên sử dụng chất bột đường phức tạp như đậu, khoai, gạo, mì, nui, các loại rau xanh và trái cây ít ngọt. Các chất này được cơ thể hấp thu chậm, không làm tăng đường huyết và nhiều chất xơ cần thiết.

Trong số những người bệnh tiểu đường, có đến 2/3 bệnh nhân không phụ thuộc insuline (týp 2) và cũng là những người mập phì, có số cân nặng dư thừa, một điều không tốt cho sức khỏe.

Theo các bác sĩ, chỉ riêng việc giảm cân đã là cách điều trị có hiệu quả, không cần dùng đến thuốc hoặc dùng với liều lượng rất ít và chỉ trong thời gian ngắn. Trong chế độ ăn giảm cân, người bệnh tăng cường lượng rau xanh, trái cây ít ngọt, thịt nạc thay cho cơm và các thức ăn chiên, quay; nên uống các loại nước trái cây, sữa đã lọc bỏ bơ, cà phê đen không đường... Tuy nhiên, luyện tập thể dục ở mức độ vừa phải (đi bộ, lao động hằng ngày, chạy xe đạp, bơi lội,...) cũng giúp hỗ trợ đáng kể trong việc điều trị bệnh tiểu đường.

Có thể chủ động thay thế các món ăn

Theo bác sĩ Kim Hưng, người bệnh tiểu đường cần biết cách tổ chức các bữa ăn cho mình và cho cả gia đình. Đừng để gia đình phải chịu đựng vì chế độ ăn kiêng của mình. Hơn nữa, cách ăn uống của người tiểu đường cũng là cách ăn uống tốt nhất cho tất cả mọi người trong gia đình. Có đến hàng trăm, hàng nghìn món ăn khác nhau để ta lựa chọn và thay đổi. Khi đi ăn tiệc hay công tác, người tiểu đường nắm được những nguyên tắc chính trong chế độ ăn uống sẽ dễ chủ động trong việc chọn món ăn phù hợp. Những thức ăn thông dụng nhất có thể xem là thức ăn mẫu và được chọn trong các bữa ăn hằng ngày ở nước ta là: cơm - thịt heo nạc - rau xanh - dầu ăn.

Khi đã xác định số lượng calo phù hợp với nhu cầu hằng ngày của mình (2.000 calo cho người lao động nhiều, người bệnh suy kiệt, phụ nữ mang thai; khoảng 1.600 calo cho người làm việc nhẹ, người đang thực hiện giảm cân,...) thì người bệnh có thể thay thế hàng trăm món khác vào công thức mẫu trên - Điều mà xưa nay nhiều người bệnh vốn không biết hoặc thà nhịn chứ không dám ăn mạo hiểm. Đối với cơm, ta có thể thay thế bằng xôi, bún, nui luộc, bánh phở, bánh canh, bánh cuốn, khoai lang, khoai mì, khoai môn, bánh mì, bánh chưng, mì ăn liền,...

Trong khi đó, thịt nạc có thể thay thế bằng: thịt bò, cá nạc, lươn, gà, chim, tôm tép tươi, ếch, cua, tàu hũ, trứng, chả lụa, tim, gan, nghêu, sò, sữa bò, sữa đậu nành. Dầu ăn có thể chọn đậu phộng, mè, nước cốt dừa, ít mỡ heo... Về rau, người bệnh có thể chọn: rau muống, bồ ngót, mồng tơi, rau dền, rau cải, cà tím, cà rốt, mướp, khổ qua, dưa leo, củ cải trắng, đậu bắp,... Nhiều bác sĩ khuyên nên dùng nhiều rau xanh trong ngày nếu thích, có thể hơn mức 400g (tương đương 2-3 bó rau). Ở trái cây, người bệnh có thể chọn các loại: đu đủ, dưa hấu, chuối già, chuối sứ, cam, quít, xoài, chôm chôm, thanh long, táo, bưởi, ổi, mận, vú sữa...

CHẾ ĐỘ ĂN CHO NGƯỜI BỊ BỆNH TIỂU ĐƯỜNG

Bệnh được đặc trưng bởi tình trạng tăng đường ở trong máu và các rối loạn chuyển hóa khác.

Từ xa xưa, các thầy thuốc đã ghi nhận sự xuất hiện của bệnh tiểu đường. Đặc biệt, trong vài thập niên gần đây, số người mắc bệnh tiểu đường trên thế giới gia tăng với tốc độ rất nhanh chóng, do vậy hiện nay tiểu đường được xem như là một đại dịch của toàn cầu. Trong điều trị bệnh tiểu đường thì chế độ ăn là nền tảng cần được tuân thủ chặt chẽ.

Chế độ ăn hợp lý giúp cho bệnh nhân ổn định mức đường trong máu, giảm được liều thuốc cần sử dụng, ngăn chặn hoặc làm chậm xuất hiện các biến chứng, kéo dài tuổi thọ bệnh nhân.

Chế độ ăn hợp lý còn giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái, tự tin trong cuộc sống, ít có cảm giác bị tách biệt trong đời sống xã hội.

Hiện nay, các nhà dinh dưỡng khuyến cáo chế độ ăn của người tiểu đường nên gần giống với người bình thường:

1. Lượng bột đường (gạo, bắp, khoai…) gần với mức người bình thường (50 – 60%).

2. Cho phép người tiểu đường được sử dụng đường đơn giản ở mức hạn chế (đường để nêm thức ăn, cho vào các loại thức uống…).

3. Giảm lượng chất béo (nên ăn các loại dầu, mỡ cá): 20 – 30%.

4. Tăng chất xơ (có nhiều trong rau, trái cây).

Người tiểu đường nên có chế độ ăn gần như bình thường, ăn đều đặn, không bỏ bữa, chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày (4 – 6 bữa). Đây là yếu tố quan trọng giúp điều trị bệnh tiểu đường thành công.

Cần lưu ý là không có một thực đơn chung cho mọi bệnh nhân tiểu đường bởi vì mỗi bệnh nhân tiểu đường có sở thích ăn uống khác nhau, mức độ hoạt động thể lực khác nhau, hoặc cách sử dụng thuốc khác nhau.

Chúng ta có thể kể đến một số loại thực phẩm mà người tiểu đường có thể sử dụng như sau:

Trái cây đồ uống

Dưa hấu: Một miếng dưa hấu sẽ không gây hại cho đường huyết, 220 gam chỉ cung cấp 15 gam cacbon hydrate mà còn sức tải đường huyết (GL) sẽ tăng cao.

Thực phẩm cho người bệnh tiểu đường - 1

Một miếng dưa hấu sẽ không gây hại cho đường huyết, 220 gam chỉ cung cấp 15 gam cacbon hydrate mà còn sức tải đường huyết (GL) sẽ tăng cao (Ảnh minh họa)

Dâu tây: Không có gì tốt hơn là món dâu tây mỗi tối. Với ¼ cốc dâu tây, lượng cacbon hydrate chỉ là 15 gam và có thể thay thế cho món kem hay sữa chua tráng miệng.

Dưa lưới: Một cốc dưa lưới cắt miếng sẽ giúp bạn có một buổi sáng dễ chịu.

Đào: Một quả đào cỡ vừa (170 gam) là một nguồn cacbon hydrate vừa đủ đối với người bị bệnh tiểu đường.

Bưởi: Một nửa quả bưởi lớn sẽ đáp ứng nhu cầu cacbon hydrate vào buổi sáng.

Đu đủ: 2 miếng đu đủ cung cấp 1 khẩu phần cacbon hydrate, thêm 1 hũ sữa chua không đường cùng một món ăn chính là đủ cho bữa sáng lý tưởng.

Cam quýt: Có những người mắc bệnh tiểu đường bị thiếu vitamin C, đó là lý do vì sao ta cần bổ sung loại vitamin này. Tuy nhiên, thay vì ta sử dụng những viên nén vitamin thì ta có thể tận dụng nguồn vitamin C dồi dào trong cam và quýt.

Trà xanh: Bổ sung trà xanh hoặc chè xanh vào mỗi buổi sáng không chỉ làm bạn cảm thấy sảng khoái trong người mà nó còn giúp chúng ta ngăn ngừa cũng như giảm đi hậu quả của căn bệnh tiểu đường.

Trái cóc: Trái cóc còn có tác dụng làm giảm đường trong máu đối với người bệnh tiểu đường tuýp II (tức là loại tiểu đường do chế độ ăn uống quá nhiều chất có đường và tinh bột sinh ra. Vì vậy có người còn gọi là bệnh tiểu đường “mắc phải”).

Cách làm: Quả cóc chín vứt bỏ hạt, số lượng không hạn chế, bổ nhỏ sấy hay phơi khô, tán thành bột mịn, để dành (chú ý tránh ẩm mốc bằng cách thỉnh thoảng đổ ra sao qua hay phơi).

Cách dùng: Mỗi ngày 3 thìa bột cóc, mỗi lần 1 thìa, trước các bữa ăn sáng, trưa, chiều chừng 30 – 40 phút. Dùng kéo dài thường xuyên. Sau 1 – 2 tháng thử lại đường máu 1 lần, nếu nồng độ trở lại bình thường thì có thể giảm số lần uống còn 2 lần/ ngày (sáng, chiều).

Thức ăn

Miến: Miến luộc ăn tương tự như cơm nhưng chúng có ít chất tinh bột hơn cơm nên thay vì người bị bệnh tiểu đường ăn nhiều cơm mỗi ngày thì chúng ta nên giảm cơm đi và ăn thêm miến luộc. Khi vo gạo, nên vo kỹ hơn thay vì vo 1 đến 2 nước.

Thịt bò: Thịt bò (đặc biệt là thịt nạc) chứa nhiều axit linoleic tổng hợp (CLA) có tác dụng cải thiện chức năng chuyển hóa lượng đường trong máu, ngoài ra nó còn có tác dụng chống ung thư.

Sô-cô-la đen: Trong sô-cô-la có chứa nhiều chất đặc biệt mà phần nào chúng giúp ngăn ngừa và trị bệnh tiểu đường.

Ngoài ra, nếu sử dụng hợp lý thì nó cũng có thể giúp chúng ta giảm huyết áp, giảm lượng cholesterol, cải thiện chức năng huyết quản. Lưu ý: Không nên ăn quá nhiều trong một ngày.

Cá biển: Nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở những người mắc bệnh tiểu đường cao hơn gấp 3 lần so với những người bình thường.

Do đó, việc nạp nhiều thực phẩm chứa axit béo Omega-3 sẽ giúp chúng ta ngăn ngừa ngy cơ tim mạch. Loại axit béo này có tác dụng làm giảm đáng kể lượng cholesterol có hại, thay vào đó là những cholesterol có lợi.

Rau xanh: Rau xanh là thức ăn chứa nhiều chất xơ, vì vậy nó rất ít calo, nhiều protein, vì vậy, nó làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và bệnh tim.

CÁC LOẠI QUẢ CỰC TỐT CHO NGƯỜI BỊ BỆNH TIỂU ĐƯỜNG

Tiểu đường là căn bệnh do quá trình trao đổi đường glucô trong cơ thể bị rối loạn. Đây là bệnh mãn tính thường gặp ở độ tuổi trung niên, khoảng 40 - 60 tuổi. Hiện nay, Đông y đã khám phá ra được tác dụng của một số loại hoa quả có thể phòng và chữa bệnh tiểu đường như: dưa hấu, đu đủ, táo, bưởi, … dưới đây là 14 loại quả hay sử dụng nhất có thể phòng và chữa được bệnh tiểu đường.

Đu đủ là loại hoa quả tốt cho sức khỏe và chữa được nhiều bệnh khác nhau nếu dùng đúng cách, trong đó nổ bật là bệnh tiểu đường. Cách dùng: dùng 2 miếng đu đủ sẽ cung cấp 1 khẩu phần cacbon-hydrate và thêm 1 hũ sữa chua không đường cùng một món ăn chính là đủ cho một bữa sáng lý tưởng.

alt

Qủa cóc: trái cóc có tác dụng làm giảm đường trong máu đối với người bệnh tiểu đường týp II (tức là loại tiểu đường do chế độ ăn uống quá nhiều chất có đường và tinh bột sinh ra. Vì vậy có người còn gọi là bệnh tiểu đường “mắc phải”).

alt

Quýt: Có những người mắc bệnh tiểu đường bị thiếu vitamin C, đó là lý do vì sao ta cần bổ sung loại vitamin này. Tuy nhiên, thay vì ta sử dụng những viên nén vitamin thì ta có thể tận dụng nguồn vitamin C dồi dào trong cam và quýt.

alt

Dưa hấu: Một miếng dưa hấu sẽ không gây hại cho đường huyết, 220g chỉ cung cấp 15g cacbon-hydrate. Nhưng nên thận trọng với nước dưa hấu: nó không chỉ nhiều cacbon-hydrate mà còn sức tải đường huyết (GL) sẽ tăng cao.

alt

Dưa lưới: Một cốc dưa lưới cắt miếng sẽ giúp bạn có một buổi sáng dễ chịu.

alt

Quả bơ: Bơ cho món nướng, sa lát là món mà người tiểu đường có thể ăn được mỗi ngày.

alt

Dâu tây: Không có gì tốt hơn là món dâu tây mỗi tối. Với một 1/4 cốc dâu dây, lượng cacbon-hydrate chỉ là 15g và có thể thay thế cho món kem hay sữa chua tráng miệng.

alt

Dưa lê: Làm món tráng miệng buổi tối hay là một phần trong bữa ăn sáng sẽ là tốt nhất. Lưu ý là chỉ nên ăn 1 cốc nhỏ dưa đã cắt miếng.

alt

Đào: Một quả đào cỡ vừa (170g) là một nguồn cacbon-hydrate vừa đủ đối với người bị bệnh tiểu đường.

alt

Bưởi: Một nửa quả bưởi lớn sẽ đáp ứng nhu cầu cacbon-hydrat vào buổi sáng.

alt

Cam: Một quả cam nhỏ chứa đầy vitamin C nhưng lượng cacbon-hydrate lại không quá cao. Vì thế bạn có thể để sẵn loại quả này trong nhà.

alt

Chery: Khoảng 12 quả chery cho 1 bữa phụ trong ngày là vừa đủ đối với người có chỉ số đường huyết cao.

alt

Táo: Táo là loại trái cây rất phổ biến và có chứa hàm lượng lớn chất pectin - một loại chất rất có lợi đối với bệnh nhân mắc tiểu đường. Pectin là chất được tập trung nhiều ở vỏ và hạt táo, nó có tác dụng như một chất “khử độc” trong cơ thể. Nó có khả năng loại trừ những độc tố gây hại cho mạch máu và làm giảm hàm lượng đường insulin tới hơn 35% trong máu.

alt

Roi: Giống như bưởi, roi cũng là loại quả có tác dụng khống chế lượng đường trong máu. Thậm chí cả hạt roi cũng có tác dụng chữa bệnh, bạn có thể ăn roi sau đó lấy hạt phơi khô và tán thành bộ, uống với nước. Cách làm này không những tốt đối với bệnh nhân tiểu đường mà nó còn giúp bạn thỏa mãn cơn khát và ngăn ngừa tình trạng đi tiểu nhiều lần.

alt

THỰC PHẨM NGƯỜI TIỂU ĐƯỜNG NÊN TRÁNH

Người mắc bệnh tiểu đường luôn có hàm lượng đường trong máu cao. Vì vậy, bệnh nhân tiểu đường cần hết sức cảnh giác với những thực phẩm chứa nhiều cacbohydrat.

Bệnh tiểu đường là một nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa cacbohydrat khi lượng insulin của tụy bị thiếu. Bệnh tiểu đường là một trong những nguyên nhân chính gây nhiều bệnh khác, điển hình là bệnh tim mạch vành, tai biến mạch máu não…

Người mắc bệnh tiểu đường luôn có hàm lượng đường trong máu cao. Vì vậy, bệnh nhân tiểu đường cần hết sức cảnh giác với những thực phẩm chứa nhiều cacbohydrat và nên có một chế độ ăn uống lành mạnh phù hợp.

Dưới đây là 7 thực phẩm mà những người mắc bệnh tiểu đường cần tránh.

Nước trái cây

Các loại trái cây giàu chất xơ rất tốt cho những người bị bệnh tiểu đường nhưng nước trái cây thì ngược lại.

Nước ép trái cây chứa nhiều dinh dưỡng hơn so với soda và các đồ uống có đường khác, nhưng các loại nước ép chứa hầu hết lượng đường có trong trái cây, do đó nếu uống nhiều nước trái cây sẽ làm lượng đường trong máu bạn tăng nhanh chóng.

Trái cây khô

Giống như nước trái cây, mặc dù trái cây sấy khô có chứa chất xơ và nhiều chất dinh dưỡng nhưng nó lại có hàm lượng lượng đường tự nhiên rất cao, khiến lượng đường trong máu của bạn tăng cao.

Gạo trắng

Gạo trắng là một thực phẩm chủ yếu và quan trọng đối với con người. Tuy nhiên, đối với những người mắc bệnh tiểu đường, gạo trắng có thể làm bệnh tiểu đường của họ trầm trọng hơn vì nó làm cho hàm lượng đường trong máu tăng nhanh hơn.

Thay vì ăn gạo trắng hàng ngày, người mắc bệnh tiểu đường nên ăn gạo lứt và các loại thực phẩm ngũ cốc vì chúng làm giảm dần lượng đường glucose trong máu. Gạo lứt có chứa nhiều chất xơ và làm giảm năng lượng dần dần.

7 thực phẩm người bị tiểu đường nên tránh 1

Bệnh nhân tiểu đường cần có một chế độ ăn uống lành mạnh phù hợp.

Sữa

Các chất béo bão hòa có trong sữa không chỉ làm tăng nồng độ cholesterol (LDL), tăng nguy cơ mắc bệnh tim mà còn có thể gây ra một vấn đề nghiêm trọng cho những người bị bệnh tiểu đường, ví dụ như làm giảm sự đề kháng insulin.

Người mắc bệnh tiểu đường nên tránh các thực phẩm được làm từ sữa nguyên chất như kem, sữa chua, pho mát kem... thay vào đó họ nên dùng các sản phẩm sữa ít chất béo.

Thịt mỡ

Các nghiên cứu cho thấy rằng thịt mỡ chứa rất nhiều chất béo bão hòa và cholesterol, có thể đẫn đến các bệnh về tim mạch, bệnh tiểu đường. Ăn quá nhiều thịt mỡ sẽ làm tăng axit béo và triglycerides-nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường loại 2.

Để tránh mắc bệnh tiểu đường bạn nên hạn chế ăn thịt mỡ, bổ sung vào thực đơn hàng ngày những thức ăn có ít chất béo bão hòa, giàu chất xơ như rau, các sản phẩm từ ngũ cốc nguyên hạt, đậu đỗ, đậu hà lan, chỉ nên ăn thịt nạc và thịt gia cầm bỏ da…

Thức ăn nhanh

Các loại thức ăn nhanh, đồ ăn nhẹ chế biến sẵn như khoai tây chiên, mì gói, bánh rán, bánh ngọt… thường có nhiều chất béo trans. Chất béo trans làm tăng cholesterol xấu, giảm cholesterol tốt, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, bệnh tiểu đường.

Những người mắc bệnh tiểu đường nên lựa chọn những thực phẩm chứa chất béo lành mạnh như cá hồi, các loại hạt, bơ, dầu ô liu hay dầu thực vật.

Rượu

Khi bệnh nhân uống rượu và ăn một số thức ăn có đường thì lượng đường trong máu lập tức tăng cao không khống chế được. Còn khi thường xuyên uống rượu mà không ăn thức ăn thì làm chậm quá trình phân giải đường nguyên chất ở gan, làm lượng đường trong máu giảm xuống, xuất hiện triệu chứng đường máu thấp.

Tốt nhất, bạn nên hạn chế uống rượu cho dù bạn có bị bệnh tiểu đường hay không và người bị tiểu đường thì càng nên tránh uống rượu.

Triệu chứng bệnh tiểu đường
Biểu hiện bệnh tiểu đường
Thực đơn cho bà bầu bị tiểu đường
Nguyên nhân bệnh tiểu đường
Ăn kiêng cho người tiểu đường
Nước chè chữa bệnh tiểu đường

(st)