1
Sữa là thực phẩm rất hoàn hảo, nhưng đừng để chính bình sữa mang lại bệnh tật cho trẻ. Để bé phát triển hoàn thiện nhất khi uống sữa công thức, cha mẹ cần lưu ý một số điểm dưới đây:
Những loại sữa công thức cơ bản
1. Sữa công thức thông thường
Được chế biến chính từ sữa bò, dầu thực vật (calo béo), vitamin, các khoáng chất và chất sắt, loại sữa công thức thông thường đáp ứng năng lượng cơ bản cần cho sự phát triển của bé.
2. Sữa công thức có nguồn gốc từ đậu nành
Được chế biến từ đậu nành, dầu thực vật, đường hóa học (carbohydrates) và chất sắt, loại sữa này tốt cho trẻ sơ sinh không dung nạp lactose có trong sữa công thức bình thường.
Lưu ý: Sữa công thức có nguồn gốc từ đậu nành chống chị định dùng cho bé sinh non hoặc nhẹ cân hơn sơ với chuẩn phát triển.
3. Sữa công thức đặc biệt
Với trẻ sinh thiếu tháng, nhẹ cân, bị tiêu chảy hay táo bón thì cha mẹ nên chọn mua loại sữa công thức đặc biệt có chứa nhiều DHA và ARA kích thích sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ.
Pha sữa sai cách, bé sẽ không hấp thu được hết các dưỡng chất có trong sữa (Ảnh minh họa).
Sai lầm khi pha sữa cho bé:
1. Pha sữa với nước quá nóng hoặc quá nguội
Một số chất dinh dưỡng như lysin, acid folic, các vitamin nhóm B, … dễ bị hư hỏng, mất tác dụng ở nhiệt độ cao. Vì vậy, nếu bạn pha sữa nóng hơn nhiệt độ đã hướng dẫn thì sẽ mất chất. Pha sữa với nước nguội thì sữa sẽ không tan hết, sau khi trẻ bú sẽ thấy các cục sữa nhỏ đóng đầy trên thành bình mà không vào hết cho trẻ.
Thường nước ấm độ 40 - 60 độ C là đủ, bạn có thể pha 2/3 nước nguội với 1/3 nước sôi để có nhiệt độ trên, cho sữa vào và lắc bình nhiều lần cho sữa tan hết (không thấy sữa đóng cục trên thành bình), để sữa nguội bớt và trẻ có thể bú ngay.
2. Dùng lò vi sóng hâm nóng sữa
Không nên dùng lò vi sóng để hâm nóng bình sữa cho bé, vì sự phân phối sức nóng trong lò vi sóng không đều, nên nhiều khi bên ngoài bình sữa thấy lạnh mà sữa trong bình lại nóng quá, có thể khiến bé phỏng miệng khi bú. Sữa có thể được hâm nóng trong một cái nồi nước trên bếp hoặc thả vào một bát nước ấm.
3. Cho bé uống sữa đã pha để quá 2h
Đừng dùng sữa công thức đã pha để quá 2 giờ trong điều kiện nhiệt độ phòng. Ngoài ra, hãy bỏ lượng sữa thừa bé không bú hết. Nếu để lại lượng sữa thừa đó lâu, có thể sữa đó sẽ bị nhiễm khuẩn. Vi khuẩn có thể phát triển trong môi trường nước ấm và theo nước bọt của bé vào sữa.
4. Pha sữa khi chưa tiệt trùng bình
Trước khi pha sữa, điều quan trọng là phải tiệt trùng bình sữa để loại bỏ vi khuẩn gây hại. Cách tiệt trùng phổ biến nhất là đun bình sữa trong nước sôi khoảng 5 phút (đối với bình sữa mới, dùng lần đầu). Những lần sau, bạn chỉ cần cọ rửa bình với nước ấm và dung dịch cọ rửa bình sữa là được.
5. Pha sữa bằng nước rau
Đừng bao giờ dùng nước rau củ như củ dền, cà rốt để pha sữa: Làm thế sẽ dễ khiến cho bé bị ngộ độc do chất nitrat có ở nước rau củ. Bé có thể bị xanh tím nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ dẫn đến tử vong.
6. Pha sẵn một bình đầy sữa để cho trẻ uống dần trong đêm
Cách này thì rất thuận tiện cho mẹ và cho… vi trùng, vì vậy sẽ không tốt cho con. Khi trẻ ngậm núm vú, nước miếng sẽ lưu lại trên núm và có thể vào trong bình sữa, vì vậy sữa sẽ bị ôi thiu nhanh hơn là khi núm vú đã tiệt trùng chưa được ngậm.
Nếu muốn đổi nhãn sữa
Một số trường hợp, bạn quyết định đổi loại sữa khác cho con. Lý do để đổi sữa bao gồm dị ứng sữa, bé bị tiêu chảy (táo bón), bị nôn trớ thường xuyên và cần nhiều sắt hơn. Những lý do khác như kinh tế, sở thích của cha mẹ, tư vấn của bác sĩ, người thân… Tuy nhiên, dù ở hoàn cảnh nào, bạn cũng nên tham khảo ý kiến khi muốn đổi sữa cho con vì sự thay đổi sữa có thể khiến bé xuất hiện một số triệu chứng về sức khỏe.
Nên đưa bé đi khám nếu bé xuất hiện dấu hiệu dưới đây khi uống loại sữa khác:
- Da khô, đỏ.
- Tiêu chảy.
- Nôn trớ liên tục.
- Cực kỳ yếu ớt.
Các chuyên gia khuyến cáo, 4-12 tháng tuổi là giai đoạn không thích hợp để đổi sữa cho con. Nhưng nếu bạn muốn, có thể hỏi ý kiến bác sĩ trước khi làm việc đó.
Đôi khi chính các bà mẹ cũng không biết mình sai khi sử dụng bình sữa và pha sữa cho trẻ.
Một số người pha sữa cho trẻ rất đặc mới mong muốn trẻ bú lượng ít nhưng nhận được nhiều chất dinh dưỡng, hoặc có người lại pha loãng sữa để “mau tiêu”, hạn chế tiêu chảy…
Pha sữa đặc hơn hoặc loãng hơn hướng dẫn
Thật ra tất cả những điều trên đều không đúng. Các chuyên gia dinh dưỡng cũng như nhà sản xuất sữa đã có những nghiên cứu rất kỹ về sản phẩm sữa sau khi được pha.
Đôi khi chính các bà mẹ cũng không biết mình sai khi sử dụng bình sữa và pha sữa cho trẻ. (Ảnh minh họa).
Nồng độ thẩm thấu của sữa cũng như tỉ lệ cân đối giữa các thành phần trong sữa đã được tính toán gần đúng như sữa mẹ, sữa tươi để thuận lợi nhất cho sự tiêu hóa và hấp thu hoàn toàn các chất dinh dưỡng vào cơ thể, kể cả thành phần nước.
Vì vậy, sữa quá đặc sẽ “khó tiêu” và “tiêu không hoàn toàn”, còn sữa loãng sẽ không đủ dinh dưỡng để nuôi trẻ. Những trường hợp phải pha sữa khác với hướng dẫn phải có chỉ định của bác sĩ, thường chỉ dùng trong thời gian ngắn với sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ.
Pha sữa bột với nước quá nóng hoặc quá nguội
Thành phần của chất dinh dưỡng trong sữa được đo đạc và công bố khi sữa bột đã được pha hoàn tươi. Điều cần lưu ý là một số chất dinh dưỡng như lysin, acid folic, các vitamin nhóm B, … dễ bị hư hỏng, mất tác dụng ở nhiệt độ cao.
Vì vậy, nếu bạn pha sữa cho con nóng hơn nhiệt độ đã hướng dẫn thì sẽ mất chất. Pha sữa với nước nguội thì sữa sẽ không tan hết, sau khi trẻ bú sẽ thấy các cục sữa nhỏ đóng đầy trên thành bình mà không vào hết cho trẻ.
Thường nước ấm độ 40-600C là đủ, bạn có thể pha 2/3 nước nguội với 1/3 nước sôi để có nhiệt độ trên, cho sữa vào và lắc bình nhiều lần cho sữa tan hết (không thấy sữa đóng cục trên thành bình), để sữa nguội bớt và trẻ có thể bú ngay.
Vặn nắp bình sữa quá chặt khi cho trẻ bú
Một nguyên tắc vật lý xảy ra khi sữa được mút từ bình vào miệng trẻ thì không khí từ bên ngoài phải đi vào trong bình sữa, tức là bé chỉ bú tốt khi thấy nhiều bọt sữa lớn trào lên trong bình. Nếu ta vặn nắp núm vú quá chặt thì bé sẽ phải mút rất mạnh mới lấy sữa ra được, sẽ rất tốn sức, lại bú ít và bú chậm.
Trước khi cho bú, bạn nên vặn nắp núm vú lỏng ra hoàn toàn sau đó vặn ngược chiều lại vừa sít nhẹ là được. Dù trẻ bú còn ít nhưng không nên dùng bình sữa nhỏ xíu 60ml mà nên mua loại trung 140ml để trẻ dễ bú.
Không nên vặn nắp bình sữa quá chặt trước khi cho trẻ bú. (Ảnh minh họa).
Pha sẵn một bình đầy sữa để cho trẻ uống dần trong đêm
Cách này thì rất thuận tiện cho mẹ và cho... vi trùng, vì vậy sẽ không tốt cho con. Khi trẻ ngậm núm vú, nước miếng sẽ lưu lại trên núm và có thể vào trong bình sữa, vì vậy sữa sẽ bị ôi thiu nhanh hơn là khi núm vú đã tiệt trùng chưa được ngậm.
Sữa là một môi trường rất tốt để vi trùng phát triển nhanh chóng. Chỉ cần 2 giờ, vi trùng sẽ sinh sản 210 lần. Tốt nhất là pha sữa vừa đủ với cữ bú của trẻ và cho bú ngay sau khi pha. Bình sữa sau khi pha chỉ để tối đa 1-2 giờ với điều kiện luộc sôi bình, kỹ thuật pha sữa đúng và trẻ chưa mút vú. Nếu trẻ đã ngậm vú thì phải bú hết trong vòng 15-30 phút.
Lưu trữ bình sữa trong tủ lạnh hoặc dùng bình ủ ấm
Bình ủ ấm chỉ có tác dụng giữ ấm lâu chứ không có tác dụng ngăn ngừa nhiễm trùng. Việc trữ sữa trong tủ lạnh giúp kìm hãm sự phát triển của vi trùng, nhưng không nên để lâu quá 2-3 giờ. Trước khi cho bú, bạn cần làm ấm lại bằng cách ngâm bình trong nước ấm.
Sữa là thực phẩm rất hoàn hảo, nhưng đừng để chính bình sữa mang lại bệnh tật cho trẻ. Chúc mẹ và bé vui khỏe! ư
Điều không nên làm khi pha sữa cho bé
Pha sữa cho con tưởng chừng như đơn giản nhưng cũng có những "cấm kị" các mẹ phải nằm lòng nếu muốn con khỏe mạnh.
1. Đừng hâm nóng bình sữa bằng lò vi sóng. Cách này làm sữa nóng không đều, có thể tạo nên những phần sữa quá nóng gây bỏng miệng bé.
2. Đừng dùng sữa công thức đã pha để quá 2 giờ trong điều kiện nhiệt độ phòng. Ngoài ra, hãy bỏ lượng sữa thừa bé không bú hết. Nếu để lại lượng sữa thừa đó lâu, có thể sữa đó sẽ bị nhiễm khuẩn. Vi khuẩn có thể phát triển trong môi trường nước ấm và theo nước bọt của bé vào sữa.
3. Đừng ép bé bú hết bình sữa khi bé đã tỏ dấu hiệu muốn ngừng bú vì như thế sẽ dẫn đến bé tăng cân quá mức cần thiết đối với những bé đã có cân nặng cao, còn với những bé biếng ăn thì càng ép sẽ càng khiến trẻ biếng ăn hơn.
4. Đừng bao giờ pha sữa cho con khi chưa rửa tay sạch sẽ vì rất có thể vi khuẩn từ tay của bạn sẽ lẫn vào trong sữa, gây hại cho hệ tiêu hóa của trẻ.
5. Đừng lờ đi hướng dẫn pha sữa có ghi trên hộp sữa. Mẹ chú ý trên nắp/bao bì của hộp sữa bao giờ cũng hướng dẫn rất cụ thể và tỉ mỉ: độ tuổi bao nhiêu, pha bao nhiêu thìa sữa, tương ứng với bao nhiêu ml nước. Trong hộp sữa cũng luôn có sẵn thìa để đong sữa. Mẹ phải pha đúng và chính xác tỉ lệ này mới đảm bảo đúng dinh dưỡng cho con.
Nếu bạn pha sữa quá đặc, bé nhà bạn có thể nhanh chóng bị mất nước. Còn nếu pha sữa loãng quá, bé nhà bạn sẽ không đủ chất dinh dưỡng.
6. Đừng bao giờ pha sữa cho con khi chưa tiệt trùng bình sữa.
Trước khi pha sữa, điều quan trọng là phải tiệt trùng bình sữa để loại bỏ vi khuẩn gây hại. Cách tiệt trùng phổ biến nhất là đun bình sữa trong nước sôi khoảng 5 phút (đối với bình sữa mới, dùng lần đầu). Những lần sau, bạn chỉ cần cọ rửa bình với nước ấm và dung dịch cọ rửa bình sữa là được.
7. Đừng bao giờ dùng nước rau củ như củ dền, cà rốt để pha sữa: Làm thế sẽ dễ khiến cho bé bị ngộ độc do chất nitrat có ở nước rau củ. Bé có thể bị xanh tím nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ dẫn đến tử vong.
8. Đừng trộn nhiều loại sữa với nhau vì làm như vậy có 2 điều hại, một là làm mất đi tính cân đối của mỗi loại sữa, hai là thời gian mở một hộp sẽ lâu hơn, sữa dễ bị vón cục và mất chất dinh dưỡng cũng như dễ bị nhiễm khuẩn.
Hướng dẫn các mẹ những bước pha sữa đúng như sau:
- Rửa tay sạch sẽ trước khi pha sữa cho bé.
- Đun sôi nước sạch, để nước ấm khoảng 40 - 50ºC và rót lượng nước cần dùng vào bình.
- Múc sữa bột trong hộp bằng thìa có sẵn, có thể dùng dao để gạt sữa.
- Cho sữa vào bình đã có nước theo đúng lượng nhà sản xuất đã hướng dẫn.
- Đậy miếng lót tròn, vặn chặt vòng giữ cổ chai, sau đó lắc đều cho sữa tan hết. Cuối cùng, đặt núm vú cao su lại.
- Có thể thử nhiệt độ của sữa bằng cách nhỏ vài giọt lên mu bàn tay để không lây bệnh cho bé mà vẫn biết nhiệt độ sữa đã thích hợp cho bé bú (uống) chưa.
Việc pha sữa vào cốc và cho bé ăn bằng thìa cũng được thực hiện tương tự như cách pha sữa bằng bình.
Cách pha sữa và cho bé bú bình
Trước khi pha sữa cho trẻ uống, bạn nên tiệt trùng các vật dụng cần thiết như: bình sữa, vú giả, nắp đậy bình sữa...
Tiệt trùng bằng cách: rửa sạch tất cả các dụng cụ trên bằng xà phòng. Sau đó rửa lại dưới vòi nước chảy và đun sôi trong 5 phút, rồi vớt ra.
Nước để pha sữa
Nên lựa chọn nước đã đun sôi để pha sữa cho bé. Không dùng nước đun sôi nhiều lần và để trong ấm lâu ngày. Không dùng nước giếng, vì nó có thể chứa nhiều nitrat từ phân bón hóa học, rất độc hại cho thận của trẻ sơ sinh.
Nước dùng để pha sữa nên được đun sôi trong 5 phút, sau đó để nguội bớt (37 độ C), chuẩn bị sạch nơi pha sữa.
Cách pha sữa bột
Sữa bột thường được đóng thành hộp, kèm theo muỗng đong và nắp nhựa để đóng mở dễ dàng. Bạn chỉ cần pha sữa theo công thức in sẵn trên bao bì:
Đun sôi nước để tráng lại các dụng cụ cần thiết đã được tiệt trùng (nếu cần).
Rửa sạch tay, lau khô các vật dụng.
Rót một lượng nước sôi cần dùng vào bình hoặc ly theo quy định trên vỏ -hộp, sau đó để cho nước trong bình nguội bớt (37 độ C).
Mở hộp sữa và dùng muỗng múc sữa bột, dùng sống dao đã tiệt trùng để gạt sữa cho bằng với mép muỗng. Không nên đong quá đầy, không nên nén sữa chặt trong muỗng.
Cho lượng sữa đã đong vào bình, quấy đều hoặc lắc bình cho sữa tan hết, không để vón cục.
Kiểm tra nhiệt độ sữa trước khi cho bé bú bằng cách đổ 1 lượng sữa nhỏ lên cổ tay hoặc mu bàn tay, cảm giác thấy sữa ấm là cho bé bú được.
Lượng sữa hợp lí
Khi cho trẻ bú bình, bạn nên chú ý đến liều lượng cần thiết cho từng lứa tuổi để đảm bảo cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho bé.
Bình thường, trẻ mới sinh 1 ngày, mỗi lần cho uống khoảng 15 - 30ml, sau 3 ngày có thể cho uống khoảng 50ml. Nên chú ý, nếu chưa tới 3 tiếng sau khi uống sữa mà trẻ vẫn quấy khóc không ngừng thì có lẽ là do lượng sữa không đủ. Cần tăng thêm lượng sữa cho trẻ bú. Nhìn chung trẻ mới sinh chỉ cần tăng 5 - 10ml sữa mỗi lần, với trẻ đủ tháng có thể tăng 10 - 20 ml. Tuỳ theo nhu cầu của từng trẻ mà các mẹ nên cho con bú với lượng sữa phù hợp.
Cách cho trẻ bú bình
Trong khoảng 10 ngày đầu sau khi sinh, hãy kích thích phản xạ mút của bé bằng cách: vuốt vào bên má bé gần bạn nhất và em bé sẽ xoay lại và há miệng ra. Nếu bé không làm được như vậy, bạn hãy để một vài giọt sữa ứa ra trên núm vú, rồi cho chạm vào môi bé để bé nếm vị sữa.
Khi bé bú, bạn hãy cầm chặt bình sữa để bé có thể kéo ra, kéo vào bình trong khi bú mà không sợ bình bị rơi. Bạn cũng cần làm nghiêng bình sữa để núm vú cao su luôn đầy sữa. Nếu núm vú cao su xẹp xuống, bạn hãy quay quay bình sữa trong miệng bé, để cho không khí lọt vào lại trong bình.
Khi bé bú hết sữa, bạn hãy kéo bình ra khỏi miệng bé một cách dứt khoát. Nếu bé vẫn muốn bú, hãy đưa ngón út của bạn vào miệng bé, nếu bé vẫn mút mạnh thì có thể bé chưa bú đủ và muốn bú thêm.
Sau một thời gian bú dài, nếu em bé không chịu nhả bình sữa, bạn hãy luồn ngón út của bạn vào giữa 2 nướu răng, dọc theo núm vú và từ từ kéo bình sữa ra.
Nếu bé ngủ thiếp đi trong khi đang bú, có thể là bé có hơi trong bụng, khiến cho bé cảm thấy đầy bụng. Bạn hãy cho bé ngồi dậy, ợ hơi trong 1-2 phút, sau đó hãy cho bé bú thêm.
Những biểu hiện khi trẻ được nuôi dưỡng tốt bằng sữa ngoài
Nếu bé tăng cân đều đặn, với lượng trung bình: 25 - 30g/ngày trong 3 tháng đầu tiên, 20 - 25g/ngày trong 3 tháng tiếp theo, 15g/ngày giữa tháng thứ 6 và 1 tuổi.
Nếu đại tiện của bé bình thường, khoảng 1-2 lần/ngày. Lượng phân khá chặt, vón cục và vàng ánh.
Bé có làn da tốt và nét mặt rạng rỡ. Bé không hay khóc hoặc la hét, ngủ ngon.
Làm gì khi trẻ không bú mẹ?
Khi nào nên cho trẻ ăn sữa chua
Cách cho bé bú bình
Lợi ích khi cho trẻ bú sữa mẹ
Cách bảo quản sữa mẹ
Cách tắm cho trẻ sơ sinh thế nào
Bổ sung canxi cho trẻ
(st)
