Chơi quất cảnh những ngày Tết đã trở thành thói quen trong nhiều gia đình, vì vậy mà dù đã có đào, có mai...mà vẫn chưa mua được cây quất thì coi như Tết đó kém màu sắc, không đủ đầy và tất nhiên là niềm vui ngày tết không được trọn vẹn...

Thông thường, đại đa số người ta cứ thấy quất quả sai, quả to, cành lá sum sê... là mua. Tuy nhiên, kiểu mua dễ dãi này đôi khi cũng bị “mắc lừa”, bởi bây giờ nhiều nhà vườn  đã chỉ coi trọng đồng tiền mà không trọng cái đức cho lắm khi họ gắn cành giả, gắn quả rởm bằng keo 502... khiến cho chỉ được vài hôm là cành ủ, lá rũ và quả thì rụng lả tả... Gặp phải những cây quất như vậy (thường là mua ở ngoài đường phố của những người đi bán dạo) thì coi như bị xui xẻo cả năm. Vì vậy, bạn cần lưu ý trong việc chọn mua quất cảnh.

Làng Quảng Bá, Tây Hồ, Hà Nội. Ảnh: Tiến Dũng

Quất đẹp là quất tứ quý

Tiêu chuẩn hàng đầu của một cây quất đẹp thì cây quất đó phải hội tụ đủ “tứ quý”, nghĩa là:

- Dáng chuẩn: Là dáng thông cao vút, hoặc dáng tròn. Cây quất không được méo dáng, không có chỗ nào lõm vào, thò ra. Gốc cây phải có chạc phân nhánh làm 3, làm 4 tùy theo cây to, nhỏ. Cây không được phân nhánh lung tung, mà phải xuất phát điểm ở cùng 1 chỗ, bởi nếu không thì lộc sẽ “chảy” tứ tung, như thế gia đình sẽ làm ăn không về... một mối.

- Quả to, sáng màu: Quả có thể là không cần sai trĩu, nhưng phải là phân bố đều khắp quanh cây. Cây quất mà có vệt bên này sai quả, vệt bên kia ít quả không được xem là đẹp.

- Thêm một chút quả xanh: Nếu trên cây quất vàng rộm mà chỉ cần thêm độ dăm ba quả xanh thì quá tuyệt vời. Những người duy tâm thường bảo như thế mới đủ đầy các thế hệ trên cây.

- Hoa, lá, lộc: Một chậu quất cảnh với lốm đốm hoa trắng muốt thơm nồng, lá to xanh mướt và lộc biếc tua tủa thì quả là mỹ mãn.


Cách chăm sóc cây


Sau khi đã chọn được cây quất như ý rồi thì cần biết cách chăm sóc cây.

Khi đánh vừng cây từ vườn cho vào chậu, bạn nhớ bảo chủ vườn đánh vừng rộng ra chút xíu, như thế sẽ không làm đứt quá nhiều rễ cây và cây sẽ không bị chột mà héo đi. Khi về nhà rồi, bạn chỉ nên tưới cho vùng đất trong chậu của cây chỉ đủ độ ẩm mà thôi. Hằng ngày, bạn phải dùng bình xịt nước phun lên trên lá cây để cây tươi tốt. Nếu thực hiện đúng như vậy, chậu quất cảnh nhà bạn sẽ chơi được rất lâu, tới rằm tháng giêng, thậm chí hết tháng giêng mà cây chưa héo, quả chưa rụng.


BÍ QUYẾT GIỮ QUẤT TƯƠI LÂU NGÀY TẾT

Một chậu quất vàng mọng, tươi rói tô điểm những tán lá xanh và những chùm hoa trắng nhỏ, không chỉ mang lại không khí Xuân rộn ràng mà còn mang lại may mắn cho gia đình của bạn. Infonet có vài lời khuyên hữu ích trong việc mua và chăm sóc loại cây này trong những ngày xuân gần kề.

Việc chọn mua và bảo quản chậu quất tươi và đẹp không đơn giản như sắm hộp trà hay chai rượu đón xuân. Đôi lúc dù đã chọn được một chậu quất hoàn hảo, vậy mà chỉ sau vài ngày cây bắt đầu rụng lá và héo rũ và chủ nhân của chúng đành mua lại cho mình một cây quất khác vì không ai muốn giữ một cây quất héo đầu xuân. Để tránh những xui xẻo nhỏ trong những ngày đầu năm mới, vài lời khuyên dưới đây hẳn sẽ có ích cho bạn trong việc mua và chăm sóc loại cây này.

Ông Nguyễn Văn Chiến, chủ tịch hiệp hội sinh vật cảnh Vị Khê, làng cây cảnh nổi tiếng đất Nam Định cho biết để tránh mua phải những cây quất héo rụng phải để ý kỹ phần bầu đất. Đôi khi do khi vận chuyển cây bị vỡ bầu, dẫn tới cây chết héo chỉ sau một thời gian ngắn. Bởi vậy, khi mua bạn cần chú ý chọn cây còn nguyên vẹn bầu đất. Bạn cũng nên chú ý không tưới quá nhiều nước hay bón thêm phân đạm và nước không thoát dẫn đến cây bị thối rễ rồi chết dần. Quất mua về phải được trồng vào chậu có diện tích lớn hơn bầu đất, có nhiều khe hở để lèn thêm đất mà không tạo áp lực cho phần đất trong bầu.

Bạn nên xếp lớp xỉ than vừa phải dưới đáy chậu làm lớp cách nước, sau đó mới cho cây lên trên. Điều này giúp lớp dưới cùng của cây thoát nước tốt, chống úng ngập. Khi tưới cây nên phun xịt bằng bình tia sương.

Về bí quyết chọn cây, anh Lê Đức Sơn, ở Thụy Khuê, Hà Nội thường chọn cây còn non. Những cây này chưa có các vết tròn đồng tâm loang lổ trên thân. Cây có bộ tán tròn đều, các chùm quả khoe đều về các phía. Lá phải to, xanh đậm và bóng. Quả đều, căng, mọng. Đa số các quả trên cây đã chín, nhưng còn các mảng hay các vân xanh, đây là loại quả mới chín, trưng bầy được lâu.

Anh Sơn cho biết, cây quất đẹp và chơi bền hơn cả là những cây có nhiều lộc non, tươi, trên đó còn có đủ búp, quả non, hoa và nụ. Tuy nhiên chọn được những cây quất thế này cần phải kỳ công hơn nhiều.

Một số người bán hàng thường tân trang lại những cây quất xấu và héo của mình bằng cách cắm thêm nhiều quả tươi và gắn thêm lá xanh vào những thân cây đã chết để che mắt những người mua thiếu cẩn thận. Cảnh giác không thừa, hãy kiểm tra cây cho kỹ nhé, kẻo những lời khuyên kể trên lại kể như vô ích nếu bạn mua phải một cây chết héo với chi chít lá xanh.

CHƠI QUẤT CẢNH TẾT DƯỚI GÓC NHÌN PHONG THỦY

Chọn quất sớm (Ảnh: Thế Vinh)

Bên quán trà cạnh vườn quất của ông Mai (Hoà), hơn chục người đang xúm xít ngồi uống trà, nghe một nghệ nhân cây cảnh tên Long tán “nghề chơi của người xứ đào – quất”: “Đào là giống hoa trấn quỷ trừ tà, dù đẹp hay không thì cũng phải có một cành. Ấy là tránh dữ, đón vận may. Quất là thành tựu quanh năm, khởi vận đầu năm, phải chọn cây hợp với tuổi mình, phong thuỷ nhà mình mới thực sự là gấm thêu hoa, quý càng thêm quý. Quất nhà ông Mai thường đủ cả Dáng – Thế - Cách; tứ quý, tam đa, ngũ phúc đều có nên năm nào tôi cũng qua sớm để chọn, đặt một cây rồi khi nào đánh về cũng được…”.

Qua câu chuyện của ông Long (nghệ nhân cây cảnh ở Nhật Tân, tuổi ngoại 70) và nhờ có chút hiểu biết về phong thuỷ, cổ học tôi mới chợt nhận ra rằng người Hà Nội, nhất là người làng nghề hoa, cây cảnh tinh diệu lắm lắm.

Người mệnh kim chơi quất tán tròn, ngọn như ngọn tháp là “lưỡng kim đới hoả - hao tán”, nếu gặp hành niên thuộc mộc thì càng hao tán. Người Tàu gọi quất là “Kim quất”, quất là loài thảo mộc đương nhiên thuộc mộc nhưng hoa trắng thuộc kim, quả vàng thuộc thổ, lá xanh thẫm như màu nước biển thuộc thuỷ.

Quất thuộc mộc nên mộc vượng sinh hoả, lá nhọn và dáng ngọn cây nhọn đều thuộc hoả. Có thể nói loại cây này hội đủ ngũ hành và ngũ hành đều vượng, biểu lộ ra ngoài nên mới có thể kết đủ bốn mùa hoa trái.

Quả quất sai trĩu vào mùa đông là mùa thuỷ vượng, mà thuỷ đại biểu cho tài lộc. Thuỷ vượng sinh mộc cho nên cuối đông đầu xuân thì quất đơm hoa. Mộc là biểu tượng của sinh khí, sinh khí đơm hoa. Do đó dân gian nói rằng quất là biểu tượng của thành tựu và khởi phát, biểu tượng của tài lộc và sinh khí.

Vườn quất nhà ông Mai (Hoà) năm nào cũng có trên nghìn cây. Ông Long bảo nó khác với các vườn quất khác là ở chỗ dáng – thế - cách đa dạng, phù hợp với ngũ hành sinh vượng; không giống các vườn thuần tán tròn, ngọn hình tháp hoặc cây lớn phân tán như si, sanh; hoặc trồng tự nhiên không cắt tỉa.

“Cho nên những người kỹ tính như chúng tôi thường đến vườn ông Hoà, đến là thấy ngay cây hợp ý mình” – ông Long nói rồi đưa mắt nhìn về phía xa, nơi gia chủ (ông Mai) còn đang bận đánh cây quất “Hùng kê báo hiểu” (Gà gáy mừng ngày mới) cho khách.

Cây "Hùng kê báo hiểu" - Gà gáy mừng ngày mới (Ảnh: Thế Vinh)

Có người cho rằng cây có 3 cành lớn, 3 tán hoặc đủ hoa – quả - lộc, hoặc đủ quả xanh – quả chín và hoa là “quất Tam Đa”. Thực tế không hoàn toàn như vậy. Những tiêu chí nêu trên thông thường đều có thể tạo ra tương đối dễ dàng.

Cây quất đẹp và giá trị cao là ở kỹ thuật chăm sóc đặc biệt, đạt các yêu cầu: Gốc cây mập khoẻ, vỏ thân cây dày dặn, lá cây xanh thẫm như được đúc bằng nhựa, vỏ trái quất dày và căng mọng... Muốn có cây như vậy thì công phu và kỹ thuật chăm sóc lớn lắm. Đủ các tiêu chí này, cây quất có thể bày chơi cả tháng trời mà vẫn tràn căng sức sống, nhiều cây tiếp tục đơm hoa phát lộc.

Ngược lại, vỏ cây mỏng, lá và vỏ trái mỏng là cây không được chăm sóc tốt, đánh khỏi vườn một hai hôm là rủ lộc, dáng cây buồn thiu, chăm tưới thế nào cũng không bật lên được; còn như những cây lá vàng, vỏ thân vỏ quả kiểu “khô chân gân mặt” thì đánh ra khỏi vườn là héo.

Vì thế nói tam đa là yêu cầu đa sức (tràn căng nhựa sống), đa lộc (nhiều lộc) và đa quả (nhiều quả); thông thường người ta cứ nghe nói “tam là ba” rồi lấy số 3 mà tạo dáng, không hiểu cái thâm ý của người xưa. Trong cổ học phương Đông, “Tam” gắn với rất nhiều quan niệm, tín ngưỡng, như: Tam bảo, tam thế, tam thân, tam đại, tam sinh, tam tài… Tam đa vừa gắn với mơ ước nhiều phúc đức, nhiều tài lộc, trường thọ; vừa ngầm ý đánh giá công chăm sóc và tài nghệ của người trồng quất.

Một góc vườn quất nhà ông Mai - Hoà (Ảnh: Thế Vinh).

Ông Long khẳng định: Quất nhà ông Mai dáng thế tự nhiên nhưng ẩn chứa sự tác động của con người, không tạo dáng thô theo cách trói cây buộc cành. Nhưng điều quan trọng nhất là cây nào cũng hội đủ “Tam đa”, bởi vậy người chơi tinh năm nào cũng đến vườn ông Mai tìm quất từ sau rằm, chơi từ 23 tết cúng ông Táo cho đến ngoài Rằm mới “hoàn cây trả gốc”.

Đầu năm mua cây đào cây quất, mang sinh khí về nhà, hy vọng một năm mới an khang thịnh vượng, cũng nên thận trọng lựa chọn; bởi chẳng may sơ ý chọn phải cây chóng héo, dù không duy tâm cũng kém vui. Quất đào dâng lộc, làm cho cả gia đình tràn căng sức sống, phới phới xuân phong.

Trồng quất có thể trồng thẳng trực tiếp trên đất nhưng cũng có thể trồng vào chậu. Thường để quất phát triển khỏe thì nên trồng ngoài đất vườn sau đó mới đưa vào chậu.

Vào dịp Tết Nguyên đán, cây quất cảnh (tắc kiểng) được nhiều người ưa chuộng để trưng bày. Để trồng được một cây quất thương phẩm dạng trung bình (chiều cao cây 1m, đường kính tán 0,6m) thì cần thời gian là 3 năm kể từ khi chiết cành. Đất trồng thường là đất vườn, đất pha cát, sét, bảo đảm được độ thông thoáng và độ ẩm. Độ pH thích hợp đối với đất trồng cây quất là từ 5 - 6.

Trồng quất có thể trồng thẳng trực tiếp trên đất nhưng cũng có thể trồng vào chậu. Thường để quất phát triển khỏe thì nên trồng ngoài đất vườn sau đó mới đưa vào chậu. Đất trồng cần lên líp cao, thiết kế mương nước xung quanh, líp rộng từ 4 - 6m, mương khoảng từ 20 - 30cm, tránh để nước ngập, quất sẽ ngừng phát triển và thậm chí có thể chết.

Quất cảnh cần bón lót, bón thúc cho hợp lý thì mới phát triển tốt, cho trái nhiều.

Quất không trồng bằng hạt vì cây dễ bị biến dị, chậm ra trái. Nên áp dụng phương pháp trồng chiết cành. Sau khi chọn cành chiết rồi tiến hành khoanh vỏ, để khô 3 - 4 ngày, quấn rơm nhào với đất bùn ướt, bên ngoài bao một lớp nylon có lỗ thoát nước.

Để cây phát triển tốt trong giai đoạn đầu cần chăm sóc và quản lý tốt như bón phân, tưới nước, làm cỏ, phòng trừ sâu bệnh,… Bón lót mỗi gốc 20 - 25kg phân chuồng hoai, ráo mục. Bón thúc với phân N-P-K 16-16-8 mỗi gốc trung bình từ 0,3 - 0,5kg/năm, chia làm 2 lần bón cách nhau 40 ngày. Khi cây chuẩn bị ra hoa, bón thêm phân KCl 100g/gốc để tăng cường đậu trái và trái ít bị rụng.

Ngoài ra để cây phát triển mạnh, cành lá xanh mướt, cần phun thêm phân bón lá, cứ 15 ngày phun một lần. Quất là loại cây cho ra trái quanh năm, nhưng để điều chỉnh cho quất có trái đúng vào dịp tết, cần có kỹ thuật. Đến khoảng tháng 5, 6 âm lịch bắt đầu phải thăm chừng thường xuyên vườn quất. Nếu phát hiện thấy cây nào có trái phát triển mạnh thì tiến hành đào bứng cây trồng vào chậu, chú ý đừng để vỡ bầu rễ.

Sau 1 tháng, cây sẽ có một đợt ra hoa đầu tiên, nên lẩy bỏ hết, đến đợt sau ra hoa nở rộ, đợi cho các cánh hoa rụng hết, cỡ một tuần lễ, là bắt đầu bón thúc phân chuồng hoai, phân lân, nhất là phân hóa học K2SO4 cỡ 10g cho một bình 8 lít. Không nên bón phân KCl, trái sẽ mất mùi thơm. Có thể rắc thêm vôi bột cách xa gốc 10 - 15cm. Lưu ý tỉa cành, tạo nhánh cho cây quất có dáng đẹp. Tiếp tục tưới nước chăm sóc phòng trừ sâu bệnh, mỗi tháng bón thúc thêm phân 1 lần, đến tháng 12 âm lịch, khi trái quất bắt đầu chín mới thôi.



Cây cảnh trong dịp Tết theo phong thủy mang lại tài lộc
Những loại cây mang lại may mắn
Cách làm quất ngâm mật ong chữa ho cực hiệu quả
Cây trúc trong phong thủy có ý nghĩa như thế nào
Các bài thuốc dân gian chữa ho cực kỳ hiệu quả
Phong thủy trong kinh doanh lớn và nhỏ


(st)