1
Thuốc chống say xe cho phụ nữ mang thai an toàn nhất.Bạn có thai mà hay bị say xe tốt nhất nên "thủ" sẵn một ít gừng nướng. Chuẩn bị lên xe là ngậm gừng, gừng sẽ không gây độc cho bào thai, còn thuốc dù sao cũng là hóa chất. Xin bạn lưu ý và hãy làm thử. Đừng xem củ gừng chỉ là gia vị, nó chống say xe, chống nôn cho phụ nữ có thai rất tốt.
BÀ BẦU CÓ NÊN DÙNG THUỐC CHỐNG SAY XE?
Nguyên nhân
Cơ quan tiền đình nằm trong xương đá của xương thái dương, rất gần với ốc tai. Tiền đình là một hệ thống có vai trò quan trọng trong việc duy trì tư thế và dáng bộ, trong phối hợp các cử động của mắt, đầu và thân mình, trong việc duy trì ánh mắt nhìn cố định vào một vật nào đó.
Khi di chuyển, sự lắc lư, chòng chành, lên xuống của phương tiện làm cho mạch máu tai trong bị co thắt dẫn đến tăng thể tích nội dịch và giãn lòng ống nội dịch, làm cho mê đạo màng tai trong bị tích thuỷ, ảnh hưởng đến cơ quan tiền đình, gây ra rối loạn tiền đình kiểu say sóng.
Thuốc chống say tàu xe thường dùng là dimenhydrinat với khoảng 80 tên biệt dược. Chống chỉ định của thuốc ghi rất rõ:
- Khi dùng thuốc không uống bia rượu.
- Phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con bú không nên dùng.
Bạn có thể gặp các tên thương mại khác như antivomit, bonaling, contramareo, dimenest, emedyl… Bản chất của thuốc là có tác dụng kháng histamin, chống nôn và chóng mặt.
Hiện có một loại thuốc dán tên là Scopoderm TTS: thuốc dạng dán vào da với bề mặt tiếp xúc 25cm2. Dán một miếng phía sau tai ở chỗ da khô không có tóc từ 6-12 giờ trước khi khởi hành. Khi đến nơi gỡ bỏ miếng thuốc dán. Một miếng dán đủ để phòng cho một chuyến đi trong 72 giờ. Kiêng rượu bia trong thời gian dùng thuốc và không dùng cho trẻ em dưới 15 tuổi, tất nhiên cũng không dùng cho phụ nữ có thai.
Bạn có thai mà hay bị say xe tốt nhất nên “thủ” sẵn một ít gừng nướng. Chuẩn bị lên xe là ngậm gừng, gừng sẽ không gây độc cho bào thai, còn thuốc dù sao cũng là hóa chất. Xin bạn lưu ý và hãy làm thử. Đừng xem củ gừng chỉ là gia vị, nó chống say xe, chống nôn cho phụ nữ có thai rất tốt.
Bạn đang ở thời kỳ đầu của giai đoạn thai nghén, vì vậy cần đi kiểm tra và khám quản lý thai nghén thường xuyên ở BV Phụ Sản mỗi tháng 1 lần và tiêm phòng đầy đủ tuân theo các hướng dẫn của các bác sĩ.
CÁC CÁCH CHỐNG SAY XE
mẹo hiệu quả chống say tầu xe
Một con người có thể đứng, đi bộ, leo cầu thang, đi thăng bằng trên dây, di chuyển linh hoạt trên đôi chân của mình là nhờ có tiền đình. Tiền đình là một bộ phận trong cơ thể giúp con người cảm nhận không gian, kiểm soát trạng thái cân bằng. Nhưng với những người có tiền đình quá nhậy cảm thì đây lại là một vấn đề. Khi đi tầu xe, tiền đình của hộ sẽ hoạt động mạnh hơn bình thường để cảm nhận không gian và vị trí tương đối của cơ thể.
Tuy nhiên, cùng lúc đó, 2 giác quan khác là mắt và tai cũng hoạt động tích cực. Thông tin thu nhận từ 3 cơ quan này không thống nhất, dẫn đến cơ thể mất kiểm soát thăng bằng và bắt đầu nôn nao. Vì vậy để không say xe thì phải giảm bớt sự nhậy cảm của tiền đình hay nói vui là tạm tắt nó đi. Có những mẹo vặt để tránh say xe, đánh lừa tiền đình của bạn:
Ngồi ghế trước: Để không bị xóc, mắt luôn nhìn thẳng về phía trước sẽ đỡ say hơn. Chẳng may vẫn choáng váng, hãy nhắm mắt, hít thở sâu và đung đưa người theo nhịp xe lăn. Hãy tập trung vào vấn đề khác như kể chuyện cười sẽ làm giảm sự căng thẳng cho tiền đình. Vì thế, trong những chuyến du lịch, nếu hướng dẫn viên dí dỏm, hay pha trò, thì trên xe gần như không có người bị say.
Bánh mì: Khi ăn bánh mì, tuyến tụy sẽ tiết ra trypsin. Men này trao đổi chất với axit amin trong bánh mì có tác dụng trấn tĩnh thần kinh. Bánh mì không chỉ để ăn. Bạn hãy lấy ruột bánh mì ra mà nhấm nháp suốt dọc đường còn vỏ bánh thì để ngửi để tránh mùi tầu xe.
Bấm huyệt hợp cốc: Nằm giữa ngón cái và ngón trỏ. Bấm cho đến khi tê là đạt yêu cầu.
Huyệt hợp cốc cũng là cách làm hết say.
Và cuối cùng nếu các cách trên đều vô tác dụng thì bạn chỉ còn cách cầu viện đến những viên thuốc. Nhưng cần nói thêm, bạn có say xe đi mãi cũng quen và hết say, bởi cơ thể luôn có cơ chế tự điều chỉnh để thích nghi. Đừng “trang bị” tâm lý lo sợ thì các triệu chứng “say” sẽ nhanh chóng “bay” ra khỏi não của bạn.
Gừng: Trước ghế ngồi mà bạn có một ly trà gừng ấm thì chắc bạn có thể hoàn toàn yên tâm. Theo nghiên cứu so sánh công dụng chống say xe của gừng và Dramamin (thuốc chống say xe) thì bột gừng khô có hiệu lực chống say hơn Dramamin, trong khi gừng không gây ra cảm giác buồn ngủ, khô miệng, táo bón và bí đái như dùng Dramamin.
Cũng theo nghiên cứu thì tác dụng chống say tàu xe của gừng là do làm êm dịu dạ dày. Vì vậy, trước khi lên xe, bạn mang theo 1 củ gừng tươi đã xắt lát, thỉnh thoảng ngậm 1 lát. Bạn có thể dùng 1 - 2 lát gừng dán lên rốn, băng lại cũng có tác dụng, đặc biệt với trẻ nhỏ sợ vị cay của gừng.
Gừng và bột gừng khô có hiệu lực chống say lại không gây buồn ngủ.
Tinh dầu quýt: Tinh dầu quýt giúp an thần nhẹ làm cân bằng hệ thống thần kinh. Ngoài ra còn có tác dụng chống co thắt dạ dày, ruột nên chống nôn khi đi tàu xe.
Bạn có thể mua ít trái quýt, ăn từng múi, vỏ quýt gấp lại thành một ống nhỏ nhét vào hai lỗ mũi, hay nặn cho tinh dầu bay vào mũi cũng được. Nhiều hãng lữ hành xịt tinh dầu quýt trên xe sẽ giảm thiểu lượng người bị say xe.
Phương pháp phòng ngừa
Theo lương y Đinh Công Bảy, để phòng ngừa say sóng khi di chuyển nên chọn chỗ ngồi gần đầu xe. Nhìn thẳng và chăm chú vào phía trước với các mục tiêu càng xa càng tốt, không nên nhìn sang hai bên, không ngồi quay mặt phía ngược chiều xe chạy.
Nếu đi tàu, thuyền, nên ngồi trên boong tàu, phía sau thân tàu, tránh xa chỗ có mùi xăng dầu. Nên nhìn xa thật xa, không nhìn xuống nước hoặc nhìn mũi tàu. Nếu đi máy bay, không nhìn ra ô kính khi máy bay lên, xuống.
Nói chung, khi đang di chuyển, không đọc sách báo, không dùng các chất kích thích như trà, cà phê, thuốc lá… Đừng ăn no quá hoặc bụng đói quá. Nếu khát nước, chỉ nên uống từng ngụm nhỏ. Giữ tâm hồn thoải mái, nhẹ nhàng, không căng thẳng, lo lắng. Thở chậm, sâu và đều.
Trước khi khởi hành khoảng 30 phút nên dùng một khúc gừng tươi bằng cỡ ngón tay cái, gọt bỏ vỏ, rửa sạch, giã nát hoặc nhai nát rồi uống với một cốc nước ấm. Trong suốt hành trình, thỉnh thoảng nên ngậm trong miệng một lát gừng mỏng.
Bạn cũng có thể thực hiện cách sau đây để phòng ngừa say sóng: xoa dầu (dầu gió, dầu cao) vào hai huyệt thái dương, hai huyệt nội quan (giữa hai gân tay, phía trên và cách lằn chỉ cổ tay 3 – 4cm), hai huyệt hợp cốc (ở hổ khẩu, giữa ngón cái và ngón trỏ, chỗ mu thịt dày lên), huyệt nhân trung (giữa đường rãnh môi trên), hai huyệt phong trì (chỗ lõm phía sau gáy, trên cổ). Cũng có thể lấy hai lát gừng tươi buộc vào hai huyệt nội quan.
Đồng thời, nên có chế độ sinh hoạt phù hợp với thể chất và điều kiện cuộc sống của mình, làm việc, nghỉ ngơi điều độ, không gắng sức quá hoặc để bị căng thẳng vì công việc quá độ.
Món ăn chống say sóng
- Hoa cúc trắng 6 – 8g, tán bột ngâm với nước sôi 5 – 10 phút, dùng uống sau bữa ăn.
- Nấm mộc nhĩ trắng (tuyết nhĩ, ngân nhĩ) 15 – 20g nấu canh với thịt nạc heo 50g và một quả táo để ăn lúc đói.
- Trà (xanh hoặc đen) 5g nấu với vỏ quýt 10g cùng với 1/2 lít nước, sôi từ 5 – 10 phút. Dùng uống sau bữa ăn.
- Gừng khô (nướng sơ) 6 – 8g, cam thảo (tẩm mật nướng) 4g. Nấu với 750ml nước, sắc còn 300ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn.
Say tàu xe là một chứng mà rất nhiều người mắc phải. Đặc biệt là những dịp ngày lễ, ngày Tết khi mà nhu cầu đi lại bằng các phương tiện như ô tô, tàu thủy... tăng lên thì vấn đề say tàu xe là một điều đáng bàn. Vậy làm thế nào để phòng, chống say tàu xe?
Vì sao say tàu xe?
Say tàu xe là chứng gây ra bởi những tín hiệu trái ngược nhau truyền về não từ nhiều giác quan khác nhau. Não bộ điều hòa sự thăng bằng của con người qua việc phân tích, so sánh, tổng hợp thông tin từ 3 nguồn trọng yếu: hình ảnh từ thị giác; những cảm nhận vị trí của cơ thể trong không gian bằng các thụ cảm tại da, bắp thịt và xương; những cảm nhận về sự chuyển động của cơ thể tại bộ phận tai trong (tiền đình ốc tai là quan trọng nhất).
Trừ những trường hợp bệnh lý ra, trong những điều kiện không bệnh lý chúng ta cũng có thể có biểu hiện rối loạn tiền đình ốc tai. Và khi đi tàu xe chính là biểu hiện của rối loạn tiền đình ốc tai không do bệnh lý. Có những người say tàu xe do tâm lý, chỉ cần nhìn thấy xe ô tô là đã say rồi. Hoặc thấy người bên cạnh bị say, nôn là mình cũng bị "lây" theo.
Say tàu xe thường gặp nhất ở trẻ em từ 3 - 12 tuổi (lứa tuổi chưa phát triển đầy đủ tiền đình ốc tai), với người trưởng thành, phụ nữ hay gặp hơn nam giới. Triệu chứng say tàu xe thường diễn ra theo chiều hướng leo thang: bắt đầu bằng cảm giác khó chịu trong người, dễ ngủ gật, buồn nôn. Các bé bình thường vốn hiếu động, hoạt bát, khi say xe sẽ ít chơi đùa, thụ động, mặt thất thần. Cảm giác chóng mặt, buồn nôn ngày càng tăng, kèm theo toát mồ hôi, tiết nước bọt và kết cục thường là nạn nhân bị nôn mửa, đôi khi lạnh toàn thân. Tuy nhiên, say tàu xe chỉ là một triệu chứng nhất thời, thường chấm dứt khi chuyến hành trình kết thúc và không để lại di chứng lâu dài với sức khỏe. Riêng những người hay bị say tàu xe lại có tiền sử bệnh tim mạch hoặc tiêu hóa, nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi xuất hành để có những biện pháp hỗ trợ thích hợp.
Phòng, chống như thế nào?
Biện pháp không dùng thuốc
Khi đi tàu, thuyền nên thì tìm chỗ ngồi nơi thoáng mát, ngoài trời. Nếu phải di chuyển trong thời gian lâu thì nên tìm chỗ ngồi phía giữa thân tàu vì chỗ này ít bị chòng chành nhất. Trên máy bay thì tốt nhất nên chọn chỗ ngồi giữa hoặc trên cánh, tránh ngồi phần đuôi máy bay. Trên ô tô, xe lửa thì nhìn phong cảnh trước mặt, không nên nhìn sang hai bên. Ngồi cạnh cửa sổ, mở cửa kính để có gió.
Trước khi đi nên nghỉ ngơi dưỡng sức khoẻ. Không uống rượu trước hoặc trong lúc đi. Không hút thuốc lá hoặc ngồi cạnh người hút thuốc lá trong lúc đi. Không đọc sách báo hoặc nhìn chăm chú vào một vật gì đó. Nếu có người say xe ngồi gần bạn, nên tránh xa hoặc không nhìn họ kẻo bạn cũng bị "lây".
Biện pháp dùng thuốc
Thuốc kháng phó giao cảm (kháng cholinergic): Khi bị cường phó giao cảm, cơ trơn sẽ co thắt, nhu động và vận động tiêu hóa mạnh lên, dịch tiết tiêu hóa tăng gây buồn nôn, nôn. Thuốc kháng cholinergic chống lại hiện tượng này và thường dùng là scopolamin (biệt dược uống là aeron, biệt dược dán trên da là transderms scop). Tác dụng phụ hay gặp: khô miệng, buồn ngủ, mất định hướng (không dùng khi điều khiển máy móc); ít gặp hơn là lú lẫn, khó tiểu (nếu dùng miếng dán trên 3 ngày). Không nên dùng miếng dán cho trẻ em.
Thuốc chống dị ứng (kháng histamin): Histamin tiết ra quá mức sẽ gây say, nôn. Có thể dùng các kháng histamin để chống lại. Thuộc nhóm này có:
- Meclizine (antivert, dramamine less drowsy) dùng chống say tàu xe. Tác dụng phụ: buồn ngủ, khô miệng, nhìn mờ, táo bón, rối loạn tâm thần.
-Diphenylhydramin (enadryl injection dùng để tiêm, nautamin dùng để uống). Cả hai loại đều không dùng cho trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, đặc biệt trẻ sơ sinh, trẻ sinh thiếu tháng. Hai thuốc trên đều làm tăng nhãn áp (không dùng cho người glaucome góc hẹp), làm tăng tác dụng các thuốc gây ức chế hệ thần kinh trung ương, thuốc kháng histamin, các thuốc kháng cholinergic khác (nên khi dùng thuốc không được uống rượu, dùng chung với các loại thuốc trên). Thuốc được chuyển hóa ở gan, thận (nên thận trọng với người rối loạn chức năng gan, thận, rối loạn chuyển hóa, người già). Không nên dùng cho người có thai, đang cho con bú. Thận trọng khi bị bệnh hen suyễn, các rối loạn đường hô hấp dưới, cường tuyến giáp, tăng huyết áp, bệnh tim mạch, tắc nghẽn dạ dày ruột, đường tiết niệu. Các thuốc trên muốn có hiệu quả chống nôn, chống say thì phải uống trước khi lên tàu xe khoảng 30-60 phút. Nếu cuộc hành trình kéo dài, phải uống nhắc lại.
Thuốc điều chỉnh rối loạn chức năng tiêu hóa: Thuốc ngăn chặn dopamin ngoại biên, làm thay đổi chức năng dạ dày ruột nên có tính chống nôn. Thường dùng domperidon (motilium, peridys) dưới dạng viên nén, thuốc cốm sủi bọt dành cho người lớn; hỗn dịch uống dành cho trẻ em, trẻ còn bú. Vì thuốc chuyển hóa qua gan, thận nên phải hết sức thận trọng khi dùng cho người suy gan, thận. Gần đây, người ta phát hiện thấy domperidon gây hiện tượng xoắn đỉnh (cơn nhịp tim nhanh có thể gây đột tử) nhất là khi dùng chung với một số thuốc (như erythromycin, clarithromycin). Metoclopramid có tác dụng chống nôn mạnh, có loại chỉ dùng cho người lớn (như gastrobid 15mg), có loại thuốc giọt (dành cho trẻ sơ sinh), có loại thuốc đạn (dành cho trẻ em).
Dược thảo: Nên dùng gừng trong chống nôn, say tàu xe vì có tác dụng không kém so với thuốc hóa dược, không có tác dụng phụ, dùng được cho người có thai. Trước khi khởi hành khoảng 30 phút nên dùng một khúc gừng tươi bằng cỡ ngón tay cái, gọt bỏ vỏ, rửa sạch, giã nát hoặc nhai nát rồi uống với một cốc nước
ấm. Trong suốt hành trình, thỉnh thoảng nên ngậm trong miệng một lát gừng mỏng.
Thận trọng với miếng dán chống say tàu xe
Một bé gái bảy tuổi theo mẹ từ Đồng Tháp lên TP.HCM thăm bà con. Sợ con say xe, người mẹ đã dán hai miếng dán chống ói ở sau tai của con. Trong suốt hành trình, bé ngủ li bì. Khi đến TP.HCM, bé kêu nhức đầu, có biểu hiện rối loạn hành vi, không nhận ra người thân, nói nhảm, la hét, đập phá, nôn mửa, hoa mắt... nên gia đình vội chuyển đến bệnh viện Nhi Đồng 2, TP.HCM cấp cứu.
Không dùng miếng dán chống ói cho trẻ em dưới tám tuổi và phụ nữ có thai. Ảnh: Hồng Thái
Kết quả chẩn đoán của bác sĩ nhận định bệnh nhi đã bị tác dụng phụ của dược chất scopolamin trong miếng dán chống ói. Đây không phải là trường hợp hy hữu, trước đó cũng đã có một số người gặp những tác dụng tương tự do sử dụng miếng dán chống ói không đúng cách.
Miếng dán cũng là thuốc
Dạng thuốc là miếng băng dán (cao dán) dùng để dán lên da hiện nay không chỉ cho tác dụng tại chỗ (như cao dán Salonpas, chỉ cho tác dụng giảm đau khu trú ở vùng dán) mà còn có loại mới cho tác dụng toàn thân (dán nhưng cho tác dụng không khác uống thuốc). Dạng thuốc cho tác dụng toàn thân này còn được gọi là băng dán xuyên da.
Để chống nôn ói khi đi tàu xe, thay vì uống thuốc, ta có thể dán dạng thuốc băng dán xuyên da chứa dược chất scopolamin. Khi dán lên da khô sau tai (dán ít nhất bốn giờ trước khi lên tàu xe để có đủ thời gian cho thuốc thấm qua da vào máu), thuốc sẽ thấm dần xuyên da qua máu với lượng đủ scopolamin có tác dụng chống co thắt, giảm sự kích thích đưa đến hoá giải buồn nôn và nôn do say tàu xe. Dạng băng dán xuyên da này khá tiện lợi, vì duy trì được sự cung cấp liên tục thuốc trong thời gian dài, nếu cần có thể ngưng sự điều trị bằng cách bóc miếng dán ra khỏi da.
Không phải ai cũng dùng được
Vì mang tính chất như dược phẩm nên dạng thuốc băng dán xuyên da có thể cho tác dụng phụ giống như dạng thuốc uống hay tiêm. Cụ thể, băng dán xuyên da chống nôn chứa scopolamin, bên cạnh tác dụng chống co thắt, chống nôn cũng đồng thời có thể gây tác dụng phụ gọi là “liệt đối giao cảm” (có tác động đến hệ thần kinh) làm khô miệng, táo bón, nhức đầu, lơ mơ, ói mửa, rối loạn điều tiết mắt (làm mắt nhìn mờ, hoa mắt)…
Do vậy, khi dùng băng dán xuyên da chống nôn, ta cần lưu ý: không dùng cho phụ nữ có thai và trẻ em dưới tám tuổi. Trẻ em trên 8 – 15 tuổi thì dùng nửa miếng dán. Khi đang dán băng dán xuyên da và cảm thấy có triệu chứng bất thường như nhìn mờ và các triệu chứng đã kể ở trên thì phải ngưng ngay, bằng cách bóc miếng dán ra khỏi da. Nếu thấy tình hình vẫn có vẻ nghiêm trọng, phải đi khám ở bác sĩ và kể rõ việc dùng thuốc cho bác sĩ xử trí. Sau khi dán hoặc gỡ miếng băng dán nên rửa tay cho kỹ, để thuốc không dính vào thức ăn, thức uống.
Cách chữa say nắng hiệu quả -
Mẹo chữa uống rượu say trong ngày Tết Nguyên Đán
Chữa bệnh táo bón bằng mướp đắng rất tốt
Em bé bị rôm sảy và cách điều trị, phòng tránh
Tác dụng chữa bệnh của cây dứa dại
Mẹo chữa say tàu xe hiệu quả
Tác dụng chữa bệnh của khổ qua rừng
Tác dụng chữa bệnh của củ khoai tây
Khổ qua chữa bệnh tiểu đường rất hiệu quả
(ST)
