1
Các phương pháp chữa bệnh sỏi thận tốt nhất. Sỏi thận là bệnh khá phổ biến, tỷ lệ người dân Việt Nam bị sỏi thận ngày càng gia tăng. Tùy vào đặc điểm của bệnh (vị trí, thành phần cấu tạo, kích thước của sỏi thận) và tình trạng của bệnh nhân để lựa chọn các phương pháp điều trị sỏi thận thích hợp
CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỮA BỆNH SỎI THẬN
Tại sao bị sỏi thận?
Sỏi hình thành từ sự kết tụ những chất hữu cơ và chất khoáng. Khi một số hợp chất có trong nước tiểu với lượng vượt mức, không thể hòa tan và cuối cùng tạo nên sỏi với những đường kính khác nhau. Những viên sỏi ấy có thể rất nhỏ, được thải ra theo nước tiểu mà ta không thể nhận biết. 3/4 sỏi thận có chất nền là oxalate calcium. Khoảng 10% đến 12% sỏi thận có chất nền là acide urique, số khác hình thành do nhiễm khuẩn niệu.Dưới đây là giải thích của giáo sư Christian Saussine, thuộc chuyên khoa Niệu, BV Strasbourg (Pháp), về những nguy cơ và cách phòng tránh sỏi thận.
|
|
|
Trị sỏi thận bằng... nước |
Triệu chứng
Triệu chứng chính là cơn đau buốt đặc trưng, xuất hiện đột ngột ở vùng hố thắt lưng, rồi lan sang niệu quản đến tận cơ quan sinh dục ngoài. Không một tư thế nào giúp dịu cơn đau, ngược với những bệnh lý khác. Cơn đau này tương ứng với sự tăng áp lực ở phía trên sỏi, bị kẹt trong niệu quản. Ngoài ra, sỏi còn chặn nước tiểu, gây tăng huyết áp.
Giải pháp dập tắt cơn đau?
Thuốc kháng viêm không steroide thường tỏ ra rất hiệu quả. Nếu không đủ, bác sĩ sẽ cho dùng morphine.
Nếu sỏi không được thải ra một cách tự nhiên?
Có nhiều cách trị liệu. Thông dụng nhất là tán sỏi từ ngoài cơ thể, sỏi được nghiền thành nhiều mảnh nhỏ để bài tiết dễ dàng hơn. Có thể cần một hay hai đợt điều trị, đôi khi không cần gây tê.
Nếu phương pháp trên tỏ ra kém hiệu quả?
Bạn phải nhờ đến những phương pháp mạnh hơn. Chuyên viên sẽ phá sỏi bằng cách xâm nhập trực tiếp vào niệu quản hay thận.
Xử lý, dù chúng chưa gây triệu chứng?
Có những loại sỏi gây tổn hại trầm trọng về lâu dài, có thể làm suy thận, vì vậy phải xử lý sớm.
Cách nào ngăn ngừa?
Không có phương pháp nào hiệu quả 100%, nhưng lối sống giữ một vai trò đáng kể. Phần lớn, (3/4) sỏi được loại thải một cách tự nhiên.
Nếu sỏi có chất nền là oxalate calcium: cần uống nhiều nước, ít ra hai lít/ngày. Liều calcium hấp thụ mỗi ngày không được vượt quá 1.000 mg, bao gồm tất cả mọi nguồn. Nhưng calcium có vai trò quan trọng trong hoạt động của cơ thể, vì vậy không nên kiêng cữ thái quá. Hạn chế tiêu thụ oxalate, có nhiều trong chocolat, nhưng vẫn có thể ăn một miếng nhỏ mỗi ngày. Ăn mặn vừa phải, vì sodium có tác dụng kéo calcium theo nó vào nước tiểu. Chỉ nên ăn thịt một lần mỗi ngày.
Nếu sỏi có chất nền là acide urique: uống nhiều nước, nhất là nước giàu bicarbonate, giảm ăn lòng động vật, ăn ít thịt.
Nếu sỏi liên quan đến nhiễm khuẩn niệu, cần loại bỏ mọi yếu tố thuận lợi cho sự nhiễm khuẩn.
Và quan trọng nhất là bàn bạc với bác sĩ điều trị.
Những phương pháp chữa sỏi thận ít biến chứng
Ở Việt Nam đa phần bệnh nhân sỏi thận đến bệnh viện thường có biến chứng nên phương pháp phẫu thuật vẫn còn cao.
Sỏi thận chiếm khoảng 30 - 50% trong các bệnh về tiết niệu. Nguyên nhân chủ yếu là do biến chứng của các bệnh toàn thân như gút, tiểu đường và thói quen sinh hoạt, uống ít nước, ăn nhiều đạm, béo... Khi mắc sỏi nên lựa chọn phương pháp chữa nào để an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân?
Ca phẫu thuật điều trị sỏi thận tại Bệnh viện 103.
Theo hình thể (hình dáng) thì sỏi thận được chia làm 5 loại là sỏi san hô, bán san hô, sỏi giãn đài bể thận, sỏi thận nhiều viên, sỏi đài thận. Còn phân theo bệnh lý thì người ta gọi sỏi biến chứng và sỏi chưa biến chứng. Sỏi biến chứng là những người có thận giãn, mất chức năng, sỏi 2 bên gây suy thận.
Trước khi kết luận bệnh nhân mắc sỏi thận hay không và loại gì thì cần làm một số xét nghiệm gồm: Siêu âm thận, chụp phim (phim chụp hệ tiết niệu không chuẩn bị, phim chụp thận thuốc tĩnh mạch (tiêm thuốc vào đường tĩnh mạch rồi chụp), chụp cắt lớp vi tính có bơm thuốc cản quang, chụp CT, xét nghiệm máu, nước tiểu...
Trong điều trị sỏi thận thường có 3 phương pháp được dùng: Điều trị nội khoa, điều trị bằng phương pháp ít sang chấn, phẫu thuật. Bệnh nhân được điều trị nội khoa khi sỏi thận chưa gây biến chứng suy thận, sỏi nhỏ nằm ở đài thận. Thường dùng thuốc Nam và một số loại thuốc Tây.
Đối với phương pháp điều trị ít sang chấn thì có phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể và tán sỏi qua da. Tán sỏi ngoài cơ thể thường dùng trong sỏi đài thận, bán san hô, kích thước sỏi < 2cm, chưa suy thận, đường niệu hoàn toàn bình thường, không có dị dạng, không cản trở, ví dụ như ở dưới niệu quản không có sỏi chặn. Bác sĩ sẽ dùng sóng rung tác động vào viên sỏi, để sỏi ngấm nước, tự nứt vỡ và đào thải ra ngoài bằng đường tự nhiên.
Tuy nhiên, sóng rung tập trung vào sỏi, nhưng cũng có thể hại đến các tổ chức khác và sỏi rơi xuống, tắc niệu quản gây đau. Những bệnh nhân có bệnh kết hợp như cao huyết áp không được dùng phương pháp này, người béo phì có lớp mỡ dày hơn người gầy nên tỷ lệ thành công ít hơn. Phương pháp tán và lấy sỏi qua da chỉ định cho bệnh nhân sỏi đài thận, bể thận, san hô.
Bác sĩ sẽ chọc, tạo một đường hầm từ ngoài vào đài bể thận, rồi nong rộng đường hầm ra, đưa máy tán sỏi thận vào, nhìn sỏi và dùng máy tán, thường dùng là máy tán siêu âm giúp vỡ sỏi, rồi dùng năng lượng điện động lực gõ cho sỏi vỡ, hút sỏi ra ngoài bằng cách đặt ống xông dẫn lưu thận.
Trong hút tạo đường hầm có thể làm tổn thương các tạng khác trong ổ bụng và chảy máu. Khi tán sỏi có thể làm thủng đài bể thận. Phương pháp cuối cùng là phẫu thuật mở được dùng cho sỏi san hô, sỏi nhiều viên, sỏi đã làm các kỹ thuật khác mà không thành công, sỏi có biến chứng như suy thận, mủ...
Phương pháp này có thể gặp biến chứng là tổn thương tạng khác khi mổ, nhiễm khuẩn, chảy máu, nếu mổ trên thận đơn độc có thể gây suy thận cấp sau mổ.
Ở các nước phát triển, bệnh nhân thường được phát hiện sớm và có điều kiện kinh tế nên thường được dùng phương pháp nội khoa và ít sang chấn, nhưng ở Việt Nam đa phần bệnh nhân sỏi thận đến bệnh viện thường có biến chứng nên phương pháp phẫu thuật vẫn còn cao.
Sỏi tiết niệu đã thấy ở những xác ướp Ai Cập cổ đại từ năm 4800 trước công nguyên [10], [11]. Tỷ lệ mắc bệnh sỏi tiết niệu giao động từ 2 - 3%, thay đổi tuỳ theo từng vùng và hay tái phát với tỷ lệ khoảng 10% sau 1 năm; 35% sau 5 năm; 50% sau 10 năm [10], [11]. 
Với những thành tựu vượt bậc trong các lĩnh vực: chẩn đoán hình ảnh, công nghệ và trang thiết bị nội soi, dụng cụ phá sỏi...từ năm 1980 trở lại đây, một loạt các phương pháp điều trị sỏi thận không sang chấn ( non-invasive ) hoặc ít sang chấn ( mini-invasive ) đã ra đời và ngày càng hoàn thiện [6]. Các phương pháp chủ yếu điều trị sỏi thận ít sang chấn hiện tại bao gồm: lấy sỏi thận qua da ( percutaneous nephrolithotomy - PCNL ), tán sỏi thận qua nội soi niệu quản ngược dòng ( retrograde transureteral nephrolithotripsy ), lấy sỏi thận bằng phẫu thuật nội soi trong hoặc sau phúc mạc ( transperitoneally or retroperitoneally laparoscopic pyelolithotomy ). Chúng tôi xin giới thiệu một cách tổng quan về các phương pháp này như sau.
I. LẤY SỎI THẬN QUA DA
1.1. Lịch sử
Năm 1976, Fernstrom và Johanson thông báo trường hợp đầu tiên lấy sỏi thận qua da qua dẫn lưu thận đã được đặt trước đó. Năm 1979, Smith các đồng nghiệp đã mô tả thủ thuật tạo đường vào hệ tiết niệu qua da như là một thủ thuật nội soi niệu và ông đã thông báo 5 trường hợp điều trị sỏi thận và niệu quản bằng đường dẫn lưu thận xuyên da. Sự phát triển và cải tiến các dụng cụ phá sỏi bằng điện thuỷ lực, siêu âm, xung hơi và laser đã nhanh chóng làm cho việc lấy sỏi qua da với những viên sỏi lớn trở nên dễ dàng hơn [12]. Kỹ thuật này được ưa chuộng hơn mổ mở nhờ giảm được tỷ lệ tai biến - biến chứng, ít đau đớn sau mổ và thời gian hồi phục nhanh hơn.
1.2. Chỉ định và chống chỉ định
1.2.1. Chỉ định
Tất cả các loại sỏi thận, nói chung đều có thể được lấy bằng đường qua da. Tuy nhiên, tuỳ theo kích thước sỏi, kỹ năng của phẫu thuật viên mà các phương pháp điều trị khác có thể được ưa thích hơn [13]. Chỉ định PCNL hiện tại bao gồm [6]:
- Sỏi trong túi thừa đài thận.
- Sỏi thận kèm theo hẹp khúc nối niệu quản - bể thận cần phải can thiệp phẫu thuật chỉnh sửa.
- Sỏi san hô, bán san hô, sỏi thận kích thước lớn ( > 2,5 cm ), sỏi thận nhiều viên.
- Bệnh nhân sỏi thận đã tán sỏi ngoài cơ thể thất bại hoặc chống chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể.
1.2.2. Chống chỉ định [6]
* Chống chỉ định tuyệt đối: bệnh nhân có các rối loạn về đông máu chưa được điều trị ổn định.
* Chống chỉ định tương đối:
- Bệnh nhân có nhiễm khuẩn niệu, lao niệu chưa ổn định.
- Bệnh nhân có thai.
- Bệnh nhân thuộc nhóm nguy cơ cao: già yếu, nhiều bệnh kết hợp.
* Những bệnh nhân có sỏi thận trên thận dị dạng ( thận móng ngựa, thận dị dạng xoay, thận lạc chỗ ), dị dạng cột sống, hẹp đài bể thận, khi chỉ định PCNL cần thận trọng.
1.3. Kết quả điều trị
Kết quả điều trị sỏi thận bằng phương pháp lấy sỏi qua da phụ thuộc nhiều vào việc lựa chọn bênh nhân, kinh nghiệm của phẫu thuật viên, trang thiết bị kỹ thuật. Tỷ lệ hết sỏi chung theo nghiên cứu của nhiều tác giả dao động trong khoảng từ 90 - 96%, thời gian nằm viện dưới 4 ngày, và hầu hết các bệnh nhân đều có thể vận động nhẹ nhàng được sau 24 giờ [6], [13], [12].
Ở Việt Nam, Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng ( 2003 ) báo cáo kết quả lấy sỏi thận qua da tại Bệnh viện Bình dân trên 50 trường hợp, kết quả tốt đạt 84%, thời gian nằm viện trung bình 6,36 ngày [1]. Lê Sĩ Trung và cộng sự ( 2002) nghiên cứu kết quả phối hợp điều trị sỏi niệu bằng PCNL và tán sỏi ngoài cơ thể cho kết quả tốt với tỷ lệ hết sỏi đạt 90,24% trong khi tỷ lệ hết sỏi khi điều trị bằng PCNL đơn thuần của chính tác giả chỉ đạt 51,22% [2].
1.4. Tai biến - biến chứng
Mặc dù PCNL là một phương pháp điều trị ít sang chấn hơn mổ hở nhưng những tai biến - biến chứng vẫn có thể xảy ra trong quá trình chọc, nong tạo đường vào đài bể thận, tán và lấy sỏi [12]
Xuyên thủng đài bể thận có thể xảy ra tại bất kỳ thời điểm nào trong suốt quá trình phẫu thuật. Tỷ lệ biến chứng chảy máu theo nghiên cứu của F. Esenberger (1991) là: cần phải truyền máu chiếm 10%; 2% phải cắt thận và 1% cần phải can thiệp làm tắc mạch [6].
Nhiễm khuẩn niệu và nhiễm khuẩn huyết có thể xảy ra. Tràn khí hoặc tràn dịch màng phổi thường gặp trong các trường hợp cần tạo đường vào đài bể thận từ phía trên bờ sườn với tỷ lệ khoảng 2% [6].
Mặc dù đã có sự hỗ trợ rất hiệu quả của các phương tiện chẩn đoán hình ảnh, tổn thương các cơ quan lân cận vẫn có thể xảy ra. Tổn thương thủng đại tràng gặp khoảng 0,2% các trường hợp [12].
II. TÁN SỎI THẬN QUA NỘI SOI NIỆU QUẢN NGƯỢC DÒNG
2.1. Lịch sử
Năm 1912, trong khi soi bàng quang một bệnh nhi 2 tháng tuổi có niệu quản dãn do van niệu đạo sau, Hugh Hampton Young đã đưa được máy soi 9,5 Fr qua niệu quản lên tới đài bể thận [9].
Năm 1964, Marshall đã thông báo trường hợp đầu tiên được soi niệu quản bằng ống soi mềm [9]. Sự tiến bộ vượt bậc về công nghệ chế tạo máy, nội soi niệu quản ống mềm và các loại máy tán sỏi bằng laser, điện thuỷ lực Cho phép thực hiện thành công những trường hợp tán sỏi thận qua nội soi niệu quản ngược dòng [9].
2.2. Chỉ định
Tán sỏi ngoài cơ thể tỏ ra hiệu quả trong trường hợp sỏi thận đơn giản. Chính vì lý do đó nên tán sỏi thận qua nội soi niệu quản ngược dòng không phổ biến, chỉ định hạn chế trong những trường hợp sau:
Sỏi thận đã điều trị bằng tán sỏi ngoài cơ thể thất bại hoặc chống chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể.
Sỏi thận trên bệnh nhân có hẹp đường dẫn niệu trong thận như: sỏi nằm trong túi thừa đài thận, đặc biệt trong trường hợp sỏi nằm ở túi thừa đài trên, sỏi thận trên bệnh nhân có hẹp khúc nối bể thận niệu quản...
Sỏi thận trên bệnh nhân bắt buộc phải lấy hết sỏi: bệnh nhân là phi công, phụ nữ trẻ đang dự định có thai, bệnh nhân chuẩn bị ghép tạng...[8][9]
2.3. Kết quả điều trị
Kết quả điều trị sỏi thận bằng phương pháp tán sỏi nội soi niệu quản ngược dòng phụ thuộc vị trí, kích thước sỏi, trình độ phẫu thuật viên và trang thiết bị [9].
Bapat S ( 2006 ) sử dụng máy soi niệu quản - thận ống mềm loại 7 Fr và máy tán sỏi laser holmium điều trị 29 bệnh nhân sỏi thận, cho kết quả: 24 trường hợp hết sỏi, 3 trường hợp máy soi không tiếp cận được sỏi do sỏi nằm ngoài hệ thống đài bể thận [4].
Albert J. Mariani ( 2007 ) sử dụng kết hợp máy tán sỏi điện thuỷ lực và laser holmium tán sỏi thận có kích thước lớn ( > 4 cm ) cho kết quả khả quan: 15/17 trường hợp ( 88% ) hết sỏi. Tác giả cho rằng đây là một phương pháp điều trị ít tai biến - biến chứng và kết quả có thể so sánh với PCNL [3].
2.4. Tai biến - biến chứng
Tổn thương đài bể thận và niệu quản mức độ nhẹ, do yếu tố cơ học trong quá trình phẫu thuật là tai biến - biến chứng thường gặp nhất ( chiếm 71% các tai biến - biến chứng ) [8]. Một số ít trường hợp niệu quản hoặc bể thận có thể bị thủng lỗ nhỏ, cần phải đặt JJ stent trong 4 - 6 tuần.
Tổn thương niệu quản bể thận do nhiệt khi tán sỏi có thể dẫn tới biến chứng hẹp đường tiết niệu trên thứ phát. [8] [9].
Nhiễm khuẩn niệu có triệu chứng chiếm khoảng 1,3%, biến chứng chảy máu nặng trong tán sỏi thận nội soi niệu quản ngược dòng hiếm gặp các trường hợp nội soi niệu quản bể thận [8] [9].
III- LẤY SỎI THẬN BẰNG PHẪU THUẬT NỘI SOI TRONG HOẶC SAU PHÚC MẠC
3.1. Lịch sử
Phẫu thuật thận nội soi ổ bụng hiện tại là kết quả của một quá trình phát triển từ cách đây khoảng 200 năm. Năm 1804, Bozzini đã sử dụng, dụng cụ đầu tiên để chiếu sáng những khoang tối trong cơ thể sống [7]. Năm 1901, Jacobius đã báo cáo 15 trường hợp được bơm khí trời vào ổ bụng, sau đó đưa máy soi quan sát hỗ trợ chẩn đoán tình trạng tràn dịch ổ bụng. Vào năm 1983 khi Semm đã cắt ruột thừa qua nội soi ổ bụng thành công [7].
Chỉ tới những năm gần đây, việc ứng dụng phẫu thuật nội soi ổ bụng trên tiết niệu mới phát triển mạnh mẽ. Năm 1990, Clayman và cộng sự đã thực hiện thành công một trường hợp cắt thận [7]. Thành công này đã làm nền cho sự phát triển đa dạng của các phẫu thuật trên hệ tiết niệu qua nội soi ổ bụng cả trong và ngoài phúc mạc [7].
3.2. Chỉ định và chống chỉ định
3.2.1. Chỉ định [7]
Bệnh nhân sỏi thận đã điều trị bằng tán sỏi ngoài cơ thể, hoặc lấy sỏi thận qua da, hoặc tán sỏi nội soi niệu quản ngược dòng thất bại.
Bệnh nhân sỏi thận trên thận không bình thường về giải phẫu như thận trong hố chậu, hẹp khúc nối niệu quản bể thận cần phải phẫu thuật tạo hình...
Bệnh nhân có sỏi thận thuộc loại khó phá vỡ như sỏi cystine.
3.2.2. Chống chỉ định [7]
Bệnh nhân có rối loạn về đông máu chưa được điều trị ổn định.
Bệnh nhân đang có nhiễm khuẩn niệu hoặc nhiễm khuẩn cấp tính các cơ quan khác chưa được điều trị ổn định.
Bệnh nhân đang có sốc do giảm thể tích máu lưu hành.
3.3. Kết quả điều trị
Năm 1994, Gaur và cộng sự báo cáo thành công 5/8 trường hợp mở bể thận lấy sỏi qua nội soi ổ bụng ngoài phúc mạc, 2 trường hợp không thành công do tạo khoang sau phúc mạc thất bại và 1 trường hợp sỏi di chuyển lên đài trên thận [7]. Nhiều tác giả đã mở bể thận lấy sỏi qua nội soi ổ bụng trong phúc mạc thành công trên bệnh nhân thận lạc chỗ có sỏi đường kính tới 4 cm ( Chang và Dretler, 1996; Harmon, 1996; Hoenig, 1997 )[7].
3.4. Tai biến và biến chứng
Tổn thương các động mạch, tĩnh mạch, nhánh mạch máu có thể phải chuyển mổ mở cầm máu [5] [7].
Một số tai biến - biến chứng liên quan tới đặt trocar. Tổn thương ruột trong quá trình phẫu thuật gặp khoảng 0,13% các trường hợp, trong đó tới 69% không được phát hiện trong lúc mổ [7].
Bệnh sỏi thận và chế độ ăn uống
Sỏi thận là những tinh thể của muối và kim loại tích tụ lại trong thận. Chúng thường gây đau đớn dữ dội. Một người từng bị bệnh này đã phát biểu: “Tôi thường nghĩ trên đời không có gì là tôi không chịu được. Tôi từng chịu cho nha sĩ khoan vào răng mà không cần chích thuốc tê. Nhưng khi bệnh sỏi thận đến với tôi… tôi đã phát khóc lên”. Câu nói này đủ cho bạn cảm giác được phần nào nỗi đau đớn mà căn bệnh gây ra.
Với sự tiến bộ của y học ngày nay, các bác sĩ chắc chắn có nhiều phương pháp để làm cho viên sỏi trong thận của bạn tan đi trong thời gian vài tháng (và bạn sẽ phải hết sức kiên nhẫn chịu đựng nỗi đau khổ do viên sỏi gây ra trong vài tháng ngắn ngủi này).
Điều mà các bác sĩ không chắc chắn là sau khi một viên sỏi tan đi, viên sỏi mới có thể xuất hiện nữa hay không. Nếu bạn từng bị một viên sỏi (và đã được chữa trị), xác suất bị thêm viên nữa sẽ rất cao. Và nếu bạn đã từng bị hai viên sỏi, xác suất bị thêm nhiều viên khác lại còn cao hơn nữa.
Chuyện này tương đối dễ hiểu, vì các thói quen (như ăn uống chẳng hạn) trong đời sống thường ngày của bạn đóng vai trò chính yếu trong việc sản xuất những viên sỏi này. Nếu chỉ chữa trị làm tan viên sỏi mà không sửa lại các thói quen xấu đó, hầu như chắc chắn bạn sẽ bị thêm viên nữa… và nhiều viên nữa.
Sỏi thận có nhiều loại, chỉ bác sĩ chuyên khoa mới có thể phân biệt được chúng, và từ đó chỉ cho bạn các phương pháp để ngăn ngừa. Dù sao, những phương pháp sau đây sẽ giúp bạn không ít trong việc ngăn ngừa sự thành hình của những viên sỏi thận.
Hãy uống nhiều nước
Không cần biết viên sỏi có thể bị thuộc loại gì, biện pháp hay nhất để ngăn ngừa nó là hãy uống nhiều nước. Lượng nước nhiều trong cơ thể sẽ làm giảm nồng độ của các muối khoáng trong nước tiểu và từ đó giảm nguy cơ kết thành tinh thể (sỏi) của các muối khoáng này.
Uống nhiều là bao nhiêu? Đủ để bạn có thể đi tiểu ra được 2 lít một ngày. Các bác sĩ chuyên khoa về thận thường khuyên như vậy. Bạn có thể đi tiểu vào một bình sữa bằng nhựa để đo tổng số nước tiểu trong một ngày.
Đừng ăn thực phẩm có chất oxalate
Oxalate là một gốc axit có khuynh hướng tác dụng với các kim loại như canxi và tạo ra sỏi thận. Theo các nghiên cứu, đa số các viên sỏi thận là sự kết hợp của oxalate và canxi. Thông thường, chất này sau khi vào cơ thể sẽ được thải ra ngoài; nó chỉ không được loại bỏ nếu hệ thống bài tiết oxalate của bạn có trục trặc. Khi đó, nó sẽ tác dụng với canxi và tạo nên sỏi thận.
Trong trường hợp này, bạn nên hạn chế tiêu thụ rau cải hoặc trái cây chứa oxalate như bầu, bí, các loại đậu, cần, ngò, ớt xanh, rau dền, nho, chocolate, trà, các loại berries như blueberries, strawberries… Riêng nước trái cranberries lại được người ta dùng để ngừa bệnh sỏi thận. Tác dụng ngăn ngừa này không có lý luận y học nào khả dĩ chứng minh được, người ta chỉ dựa vào kinh nghiệm của các bác sĩ mà đưa ra giả thuyết này thôi.
Cẩn thận với canxi
Theo các thống kê tại một số đại học y khoa, trên 90% các viên sỏi thận đều được hình thành từ canxi và các hợp chất của nó.
Điều này không có nghĩa là bạn phải tránh ăn uống những thực phẩm có canxi (như sữa, bơ, phó mát) vì chất này có ích cho xương của bạn (bạn có thể bị chứng khòm lưng hay rút người lại trong tuổi già nếu thiếu canxi).
Cơ thể bạn thừa hay thiếu canxi? Điều này thật khó biết. Chỉ biết rằng khi bạn đã lỡ bị một viên sỏi và bác sĩ cho biết đây là sỏi canxi thì bạn cần giảm mức độ tiêu thụ chất này để tránh việc hình thành một viên sỏi khác.
Ngoài sữa và những thực phẩm được chế từ sữa, bạn còn nên cẩn thận khi dùng thuốc trị bệnh dạ dày hoặc bệnh đầy hơi (gọi chung là thuốc antacid). Nhiều thuốc loại này chứa rất nhiều canxi. Nên đọc kỹ thành phần cấu tạo trên nhãn hiệu trước khi mua.
Ghi chú: Các thuốc antacid thường chứa 1 hoặc 2 trong 3 chất là canxi, aluminum và magiê. Canxi thường làm tích tụ thêm chất vôi trong thận, trong khi magiê lại có khuynh hướng làm giảm đi. Cả hai chất đều là kim loại, dễ tác dụng với oxalate để tạo ra chất kết tủa. Nhưng cái khác nhau là chất kết tủa của canxi lâu ngày sẽ đóng thành tinh thể tạo ra sỏi thận; còn chất kết tủa của magiê có công dụng giống như cảnh sát, tìm bắt kẻ xấu là oxalate và đuổi chúng ra ngoài cơ thể.
Ảnh hưởng của các Vitamin
Có 2 loại vitamin rất hữu ích cho bệnh sỏi thận là vitamin B6 và vitamin A. Vitamin B6 nếu uống chừng 10 mg mỗi ngày sẽ có khả năng làm giảm lượng oxalate trong nước tiểu.
Vitamin A có tác dụng giữ cho hệ thống bài tiết nước tiểu được điều hòa để chống lại sự thành hình của sỏi thận. Lượng vitamin A cần thiết cho cơ thể (RDA) là 5.000 IU mỗi ngày. Bạn có thể uống thuốc viên bán tại các tiệm thuốc tây, hoặc ăn nhiều súp lơ xanh, gan bò và những trái cây hoặc rau cải có màu cam như cà rốt, bí đỏ, apricot…
Nếu các vitamin A và B6 có ích cho bệnh nhân sỏi thận thì vitamin D và C lại có hại. Nếu bạn từng bị bệnh thận, nên tránh tiêu thụ quá 400 IU vitamin D trong một ngày. Vitamin C tuy ít gây hại nhưng cũng đừng nên uống quá 3 g mỗi ngày vì nó có ảnh hưởng không tốt cho bệnh sỏi thận.
Hạn chế ăn muối
Cố hạn chế lượng muối ăn vào không quá 3 g mỗi ngày. Muối cũng có nhiều trong các loại dưa muối, kim chi và phó mát. Khi ăn các đồ hộp hoặc các loại “chip”, nhớ xem kỹ lượng muối kê khai trong bản thành phần cấu tạo trên nhãn hiệu.
Đừng nằm rồi ngồi suốt ngày
Sự hoạt động và thể dục nhẹ có tác dụng thu thập lượng canxi trong máu và nước tiểu để tích tụ về xương. Bạn rất cần canxi để giữ cho xương cứng cáp nhưng lại rất kỵ việc có chất này ở trong nước tiểu. Nếu bạn làm việc văn phòng và lại thích xem ti vi, đọc sách suốt thời gian không phải làm việc, hãy bỏ thói quen đó. Nên dành dành vài mươi phút mỗi ngày để tập thể dục nhẹ như đi tản bộ, cỡi xe đạp…
Tránh ăn nhiều chất protein
Protein có nhiều ở tất cả các loại thịt động vật như lợn, bò, gà, vịt. Ngay cả cá, tôm, cua, sò ốc, bơ sữa, đậu nành cũng giàu protein.
Bác sĩ Brian thuộc Đại học New York (Mỹ) sau nhiều cuộc nghiên cứu đã cho biết: Giữa việc ăn nhiều protein và bệnh sỏi thận có một mối liên hệ hết sức mật thiết. Các thí nghiệm cho thấy, việc ăn nhiều protein có khuynh hướng làm gia tăng lượng axit, canxi và phốt pho trong nước tiểu. Những chất này dễ tạo ra chứng sỏi thận.
Tuy nhiên, cũng đừng nghĩ là bạn phải ăn chay trường. Mỗi ngày bạn vẫn có thể ăn tối đa chừng 200 g thịt, cá. Nhớ là đừng bao giờ vượt quá con số này nếu bạn đã từng bị sỏi thận.
Bài thuốc chữa sỏi thận từ lá cây thiên nhiên
Bài 1: Lá ngò gai, lấy chừng 01 nắm, đem hơ lửa cho héo, bỏ vô siêu, đổ 03 chén nước, sắc còn lại 8 phân, ngày uống 3 lần: sáng, tối và đi ngủ, trước bữa ăn. Uống như vậy liên tục, nam uống 7 ngày, nữ uống 9 ngày, thì tiểu ra hết sạn trong bọng đái, nếu còn nhỏ thì sẽ tiêu mất. Bài thuốc này rất hiệu quả, đã có nhiều người dùng và đều cho kết quả tốt.
Bài 2: Trái chuối hột giú chín, đãi ra lấy hột, chừng 1 chén, đem phơi khô, rang cho cháy, tán thành bột, đi đâu đem theo, uống mỗi ngày 2-3 lần, mỗi lần 1 muỗng cà phê, uống từ 10 ngày đến 20 ngày sẽ tiêu ra hết.
Bài 3: Lá thúi địch, loại lá xanh giống như lá sâm, hái 01 nắm lớn, rửa sạch, đâm vắt nước uống sống mỗi ngày 2 lần, liên tục 10 ngày đến 20 ngày trở đi sẽ hết.
Bài 4: Lá bông bụp lồng đèn theo hàng rào, hái 01 nắm, đâm, để chút muối, chế thêm nước lạnh, vắt cho sệt sệt, ngày uống 2 lần, uống trong 15 ngày sẽ tiêu ra hết.
Bài 5: Lá trầu bà loại lá lớn, hái chừng 5-10 lá, bỏ vô nồi sắc 3 chén còn 1 chén, uống chừng 10 ngày, sẽ tiêu ra hết. Còn xác thì nấu thế nước trà uống thường xuyên cho nó tiêu, không tái phát.
Bài 6: Trái khóm, khoét lỗ, nhét phèn chua vô ruột, nướng chín, vắt nước uống ngày vài lần sẽ hết. Chỉ uống khoảng 15 phút là hết đau liền.
Bài 7: Đọt tre mỡ, rễ tranh, râu bắp, lấy mỗi thứ 01 nắm, sao khử thổ, sắc 03 chén còn 01 chén, uống trong 3 tuần sẽ hết.
Bài 8: Hột chuối hột chín, đãi ra, đem rang cho vàng, lấy 01 nắm, sắc 03 chén còn 8 phân, uống sẽ hết
Bài 9: Vỏ sầu riêng, xắc mỏng, phơi khô, sao, cắt lá mã đề, nấu chung, sắc uống chừng 7 lần, tiểu ra hết.
Bài 10: Dây hàn the, cắt đem phơi khô, sao khử thổ, mỗi ngày nấu 01 nồi, nấu cho kẹo lại, uống liên tiếp trong vòng một tháng sẽ tan sạn.
Bài 11: Đọt gòn còn non, mỗi ngày đâm vắt nước, uống 1 tô, uống trong một tháng, tiểu ra sạn từ từ, và sau khi uống, chụp hình lại sẽ thấy kết quả không lường được. Hiệu nghiệm trăm phần trăm.
Bài 12: Cây bông nở ngày (bông tròn màu tím), chặt phơi khô, để dành, mỗi ngày nấu 1 nồi, uống liên tiếp cho đến khi hết sạn, tiểu thông thì thôi.
Bài 13: Trái chuối hột non (chuối chát), đâm vắt lấy nước chừng 1 ly, để chút muối uống liên tục, sẽ đái ra hết hoặc sạn sẽ tiêu.
Bài 14: Rau om, độ một nắm, đâm nhuyễn, đỗ nước, vắt lấy nước cốt chừng hai phần chén. Chặt ngang rồi khoét lỗ cây chuối hột, đỗ nước cốt rau om vô lỗ cây chuối hột, lấy chén đậy lại 1 đêm. Sáng ra lấy nước để vô chai, ngày uống 03 lần. Nếu đau nặng, chặt uống chừng 5 cây, làm như vậy sẽ kết quả. Bài thuốc này áp dụng để trị sạn thận, đau nhức, tiểu khó khăn.
Bài 15: Đập 02 hột vịt, lấy lòng trắng hòa với chút rượu trắng, uống chừng vài ba lần sẽ hết, kết quả trăm phần trăm. Bài này áp dụng để điều trị đau nhức 2 bên trái thận, đi đứng khó.
Bài 16: Bột ngọt 01 muỗng cà phê, một chút muối, một chút đường, hòa với nước lạnh, cho uống sẽ hết liền. Áp dụng trong trường hợp đau thận làm ngất xỉu. Lưu ý: chỉ uống một lần thôi
Bài 17: Một trái khóm, nướng cho chín, vắt nước vô 2 tròng đỏ hột gà, quậy cho đều, ăn vài lần sẽ hết. Bài này rất công hiệu trong việc thận nhức, thận đau.
Bài 18: Lá dâu tằm ăn, hái lá non, giã ra, vắt nước, còn lá già, sao khử thổ, sắc uống sẽ hết. Bài thuốc này dùng trong trường hợp tiểu đêm (độc vị)
Bài 19 - Thuốc bổ thận: Hột mận phơi khô chừng 01 ký, bỏ vô ngâm với 1 lít rượu trắng độ 7 hôm, uống mỗi lần 1 ly nhỏ trước bữa cơm, uống chừng 10 ngày.
Bài 20 - Thông tiểu, hạ nhiệt: Rễ cây Sâm Đất (cây nổ, có hoa màu tím, có trái chín đen khi thả xuống nước nổ lụp bụp) nấu nước uống với lá sâm dứa thơm như uống nước trà. Dùng thay cho nước lọc càng tốt giúp thanh nhiệt, hạ hỏa, uống lâu ngày da dẻ mịn màng, không có tác dụng trị sạn thận nhưng dùng lâu ngày ngăn nguy cơ sạn thận. Cây này có thể phơi khô để bảo quản sử dụng lâu ngày.
Tác dụng chữa bệnh của cây dứa dại
Tác dụng chữa bệnh của quả dứa
Tác dụng chữa bệnh của quả đu đủ xanh
Bệnh sỏi thận khi mang thai
Tìm hiểu về bệnh sỏi thận
Công dụng chữa bệnh của rau ngò ôm
Ăn kiêng cho người bị sỏi thận
Tác dụng chữa bệnh của quả dừa -
(ST)
Bài thuốc Đông y điều trị hiệu quả bệnh sỏi thận
Thứ hai 10/06/2013 07:32
(VTV News)- Bệnh sỏi thận là căn bệnh phổ biến. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời dễ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm trong đó có suy thận mãn tính.
Ảnh minh họa
Theo Đông y, bệnh sỏi thận được gọi là thạch lâm. Nguyên nhân gây bệnh thường do ăn nhiều thức ăn cay nóng, sinh thấp nhiệt, uất kết lâu ngày dồn xuống bàng quang làm cho khí hóa trở trệ, không thông. Tiếp đó, thận âm hao tổn, âm hư hỏa đậm ảnh hưởng tới tác dụng khí hóa của bàng quang làm cho tạp chất của nước tiểu kết lại mà thành sỏi.
Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Trọng Ninh, Giám đốc bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Điện Biên cho biết: Hiện nay, bệnh viện chúng tôi đang ứng dụng bài thuốc chữa sỏi thận, sỏi tiết niệu. Các thành phần của bài thuốc gồm có:
- Vị thứ nhất: Kim tiền thảo còn gọi là đồng tiền lông, vị này được dùng cả thân, rễ và lá. Tác dụng của loại cây này là chữa sỏi thận, bài thạch, thông lâm, lợi tiểu, đái buốt và đái dắt.
- Vị thứ hai: Trạch tả còn gọi là mã đề nước, bộ phận dùng của loại thuốc này là củ của cây trạch tả. Công dụng chính là thông tiểu tiện, chữa phù thũng, đái buốt.
- Vị thứ ba: Ngưu tất, bộ phận dùng gồm rễ và thân. Công dụng chữa ứ huyết đặc biệt là chữa tiểu tiện ra máu rất tốt.
- Vị thứ tư: Sa tiền tử - hạt của cây bông mã đề, có tác dụng chữa phù thũng, ứ tiểu tiện và lợi tiểu.
- Vị thứ năm: Kê nội kim - Phần màng trong của mề gà: có tác dụng chữa sỏi thận rất tốt.
- Ngoài ra bài thuốc còn được phối hợp thêm hai loại thuốc khác là uất kim hay củ nghệ khô trong trường hợp đái ra máu, đái ra sỏi, bị ứ huyết.
Khi các vị thuốc này kết hợp với nhau sẽ có tác dụng bài thạch, thông lâm, thanh nhiệt, lợi tiểu, cầm máu và bài huyết rất tốt.
Cách dùng:
Các vị thuốc được dùng thường từ 12 - 16gr đem sắc. Từ 3 - 4 bát nước sắc còn 1 bát cho bệnh nhân uống. Liều 2 lần/ ngày. Liệu trình điều trị thông thường là hơn 1 tháng. Sau khi xong liệu trình 1 tháng, bệnh nhân tới kiểm tra lại, nếu sỏi chưa giảm hoặc chưa ra sẽ tiếp tục uống.
Bài thuốc này đòi hỏi người bệnh cần lưu ý chế độ ăn uống, các loại thuốc thường tạo sỏi giảm đau như C sủi có chất gây carbon người bị bệnh thận không nên dùng, các loại thức ăn như đậu phụ cũng không nên ăn sẽ dễ gây tạo sỏi.
Để phòng tránh bệnh sỏi thận tiếp tục tái phát, bệnh nhân cần lưu ý như sau:
- Nên uống nhiều nước, trung bình khoảng 2 lít/ngày.
- Kiểm soát việc tiêu thụ các chất đạm động vật như thịt, trứng, cá…
- Hạn chế các sản phẩm chứa nhiều axit oxalate như soda, trà đá, chocolate, dâu tây, các loại hạt…
- Hạn chế sử dụng đồ ăn, đồ uống có chứa nhiều caffeine
- Giảm lượng muối ăn hàng ngày, trung bình không nên quá 6gr/ngày. Không nên ăn mặn.
- Khám sức khỏe định kỳ.
