1
Cùng tham khảo những hướng dẫn trồng cây đậu rồng đúng cách nhé. Cây Đậu rồng có tên khoa học là Psophocarpus tetragonolobus, đậu rồng thuộc loại thân thảo leo, đa niên nhờ có củ to dưới đất, nên sống được nhiều năm , phải làm giàn mới ra nhiều hoa, cho nhiều quả. Nếu chăm sóc tốt, cây sinh trưởng tốt, cho quả quanh năm.
Trồng đậu rồng sao cho hiệu quả
Cây đậu rồng có tên khoa học là Psophocarpus tetragonolobus, còn có các tên khác như: đậu khế, đậu vuông, đậu xương rồng… (vì quả có 4 khía giống quả khế hoặc thân cây xương rồng). Đậu rồng thuộc họ đậu (Fabaceae), dạng cây thân leo sống được nhiều năm nên phải làm giàn mới ra nhiều hoa, cho nhiều quả. Nếu chăm sóc tốt, cây sinh trưởng tốt, cho quả quanh năm. Quả đậu rồng dài 4-7cm, có 4 khía, trên mép có hình răng cưa, thắt lại ở hai đầu quả.
Thường thu hái quả non, lá non và nụ hoa để làm rau ăn dưới dạng các món xào, nấu canh, luộc rất ngon và bổ. Kết quả phân tích của các nhà dinh dưỡng thì trong hạt đậu rồng có chứa tới 30-37% protit, 28-31% gluxit; trong quả non có từ 1,9-2,9% protit, 3,1-3,9% gluxit.
Hạt màu nâu, hình trái xoan hoặc dẹt 2 đầu có chứa nhiều chất dinh dưỡng rất tốt cho sức khoẻ con người, đặc biệt là người già và trẻ em như các axit amin (Lysin, Menthionin, Cystin), canxi… do đó có thể sử dụng hạt đậu rồng làm nguyên liệu chế biếnbột dinh dưỡng cho người già, thay thế sữa mẹ để điều trị bệnh suy dinh dưỡng cho trẻ em. Ngoài ra có thể tận dụng lá đậu rồng làm thức ăn chăn nuôi gia súc, gia cầm rất tốt vì giàu đạm và chất dinh dưỡng.
Đậu rồng là cây có nguồn gốc nhiệt đới, dễ trồng, ưa ánh sáng, không kén đất, sinh trưởng mạnh nhờ bộ rễ có nhiều nốt sần có thể tổng hợp được nhiều đạm từ khí trời nên có thể trồng được nhiều nơi ở nước ta. Tuy nhiên, đậu rồng ưa đất tốt, giàu mùn, ưa các loại đất thịt nhẹ, đất thịt pha cát, điều kiện tưới tiêu tốt, nhiệt độ từ 18-30oC sẽ cho năng suất cao nhất, chất lượng tốt nhất. Do tập quán mà hiện nay nhiều địa phương (kể cả các tỉnh phía Bắc) đã trồng đậu rồng quanh nhà, trước sân vừa làm giàn che bóng mát cho mảnh sân trước nhà, vừa để lấy quả làm rau ăn hàng ngày.
Một số bà con ở Nha Trang (Khánh Hoà), Củ Chi (TP. Hồ Chí Minh), Qui Nhơn (Bình Định)… đã trồng đậu rồng thành những vùng hàng hoá với số lượng lớn để cung cấp rau sạch cho các thành phố, và khu công nghiệp, khu du lịch đưa lại thu nhập rất lớn. Với các đặc điểm sinh lý, sinh thái như đã nói ở trên chúng tôi khẳng định: cây đậu rồng có thể sinh trưởng, phát triển tốt ở nhiều nơi các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là vùng đồng bằng Bắc bộ.
Cây đậu rồng dễ trồng, dễ chăm sóc, ít bị sâu bệnh hại nên hầu như không cần phun thuốc, chi phí đầu tư thấp mà lợi nhuận lại cao. Nếu chỉ cần làm rau ăn thì mỗi nhà chỉ cần trồng 3-4 gốc theo hàng rào hoặc trước sân nhà vừa làm giàn che bóng mát, vừa lấy quả ăn quanh năm. Nếu trồng với diện tích lớn ngoài đồng thì lên luống rộng 1,2m, trên luống trồng 2 hàng cách nhau 50cm, cây cách nhau 40cm. Thời vụ gieo hạt tốt nhất là vụ xuân (tháng 2, tháng 3) và vụ thu (tháng 8, tháng 9).
Đất làm kỹ, bón lót nhiều phân chuồng hoai mục và một ít phân lân supe. Trước khi gieo nên ngâm hạt trong nước ấm (48-52oC) và ủ kín cho nứt nanh rồi đem gieo mỗi hốc 2 hạt. Chỉ khoảng 1 tuần đến 10 ngày là cây bắt đầu leo giàn. Bỏ bớt cây yếu, chỉ để mỗi hốc 1 cây khoẻ. Giàn ở sân cao 2-2,5 m, được làm bằng các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương như tre, gỗ, nứa và dây thép căng thành hình ô vuông mỗi chiều 30-40cm cho cây bò sẽ cho nhiều quả.
Nếu trồng ngoài đồng thì bắc giàn hình chữ nhân hoặc hình chữ A cao 2m như giàn đậu cô ve, giàn đậu đũa… Thường xuyên pha nước phân chuồng đã ủ hoai mục cộng thêm 5% đạm urê để tưới gốc, nhất là sau mỗi đợt thu quả. Khi cây bắt đầu ra hoa, đậu quả cần bón thúc thêm phân kali nhằm làm cho quả chắc, hạt mẩy, chất lượng quả mới cao, mẫu mã quả mới đẹp. Sau mỗi đợt thu quả lại tiếp tục bón phân, tưới nước, vun xới cho bền gốc, cây sẽ ra nhiều hoa, đậu nhiều quả và kéo dài thời gian thu hoạch hầu như quanh năm.
Thu hái khi quả đã đầy cạnh, màu xanh sáng, hạt còn non để xào hoặc nấu canh. Đậu rồng xào với thịt bò, thịt heo vừa bổ vừa ngon. Chọn quả già, to, đều gần gốc để lấy hạt phơi khô, cất giữ trong lọ kín có trộn tro bếp khô để làm giống cho vụ sau.
Những điều chưa biết về cây Đậu rồng
Nếu có dịp về vùng Củ Chi thưởng thức món bò tơ luộc cuốn bánh, chắc chắn không thể thiếu trái của cây Đậu rồng xen lẫn dĩa rau ghém làm tăng thêm hương vị món ăn đặc trưng vùng quê hương đất thép.Tuy nhiên về phương diện dinh dưỡng cây Đậu rồng được tổ chức lương nông thế giới ( FAO) xếp vào cây lương thực rẻ tiền bổ dưỡng có thể dùng giải quyết nạn thiếu lương thực của nhân loại.
Cây Đậu rồng – Psophocarpus tetragonolobus
1. Thành phần dinh dưỡng
100 gram lá non cây Đậu rồng chứa: Calori (74), chất đạm (5,85 g), chất béo (1,10 g), chất xơ (2,5 g), calcium (224 mg), sắt (4 mg), magnesium (8 mg), phosphor (63 mg), potassium (176 mg).
Trái non của cây Đậu rồng dùng để xào, nấu canh cũng rất bổ dưỡng vì giàu sinh tố khoáng chất. 100 g trái non chứa 2,1 g chất đạm, 0,3 g chất béo, 3,2 g bột đường, 1,7 g chất xơ, 30 mg phosphor, 142,5 mg kali, 40 mg calci, 16 mg magnesium, 0,225 mg đồng, 1,9 mg sắt, 0,5 mg mangan, 416 IU caroten, 0,15 mg B1, 0,067 mg B2, 0,766 mg PP và 8 mg sinh tố C.
Trong lá cây Đậu rồng có 2 loại isolectin có một số hoạt tính miễn dịch và kết cụm huyết cầu (Plant Cell Physiology Số 35-1994).
2. Về phương diện dinh dưỡng
Cây Đậu rồng có giá trị bổ dưỡng khá cao, gần như Đậu nành, đặc biệt là có nhiều vitamin E và A. Thành phần acid amin trong trái cây Đậu rồng có nhiều lysin (19,8%), methionin, cystin. Trái cây Đậu rồng chứa nhiều calcium hơn cả Đậu nành lẫn Đậu phộng. Tỷ lệ protein tương đối cao (41,9%) khiến cây Đậu rồng được Cơ quan lương nông thế giới (FAO) xếp vào loại cây lương thực rẻ tiền nhưng bổ dưỡng. Tuy nhiên cũng như tất cả các cây trong họ Đậu khác, Đậu rồng có chứa purin nên không thích hợp với những người bị thống phong (gout), mặt khác cũng dễ gây đầy bụng, nên cần phải luộc bỏ nước và nấu chín hột đậu trước khi ăn; những phụ nữ bị nhức nửa đầu (migraine), cũng nên tránh ăn vì trái cây Đậu rồng có thể gây kích khởi cơn nhức đầu.
3. Vài phương thức sử dụng
Toàn cây Đậu rồng đều có thể dùng làm thực phẩm: từ trái đậu non làm rau, hột, rễ củ, lá đến hoa. Lá và đọt non có vị ngọt như xà lách; hoa do có mật ngọt nên khi đảo nóng trên chảo cho vị gần như nấm. Hột đậu non khi còn trong trái chưa chín có vị ngọt giống như pha trộn giữa Đậu Hà Lan và Măng tây, khi đậu già, cần phải nấu luộc bỏ nước trước khi ăn và có thể nướng hay rang như Đậu phộng (nhưng không nên ăn nhiều có thể bị đau bụng).
Tại các quốc gia đang phát triển, nhất là tại Phi châu, FAO đã khuyến khích việc dùng bột Đậu rồng để thay thế sữa nơi trẻ em từ 6 tháng trở lên.
Hột Đậu rồng khô có thể xay thành bột, dùng làm bánh mì. Hột có thể ép để lấy dầu ăn được, hay có thể để nảy mầm làm giá đậu. Ngay như rễ củ, khi còn non, xốp cũng có thể ăn thay khoai.
Có điều bất tiện là cây Đậu rồng ra hoa, kết trái lai rai nên không có thu hoạch công nghiệp được như Đậu nành. Hơn nữa một khi hột đậu già, khô rất cứng chắc, phải ngâm và luộc bỏ nước rồi nấu chín mới dùng được, khá bất tiện, nên nhiều nghiên cứu cách đây ba mươi năm đều bỏ dở không khai thác công nghiệp được.
Do đó hiện nay cũng như từ lâu đời rồi, người dân chỉ trồng vài ba dây Đậu rồng quanh vườn để lấy trái non làm rau mà thôi.
Trồng và sử dụng cây đậu rồng
Cây đậu rồng có tên khoa học là Psophocarpus tetragonolobus, còn có các tên khác như: đậu khế, đậu vuông, đậu xương rồng… (vì quả có 4 khía giống quả khế hoặc thân cây xương rồng). Đậu rồng thuộc họ đậu (Fabaceae), dạng cây thân leo sống được nhiều năm nên phải làm giàn mới ra nhiều hoa, cho nhiều quả. Nếu chăm sóc tốt, cây sinh trưởng tốt, cho quả quanh năm. Quả đậu rồng dài 4-7cm, có 4 khía, trên mép có hình răng cưa, thắt lại ở hai đầu quả.
Thường thu hái quả non, lá non và nụ hoa để làm rau ăn dưới dạng các món xào, nấu canh, luộc rất ngon và bổ. Kết quả phân tích của các nhà dinh dưỡng thì trong hạt đậu rồng có chứa tới 30-37% protit, 28-31% gluxit; trong quả non có từ 1,9-2,9% protit, 3,1-3,9% gluxit. Hạt màu nâu, hình trái xoan hoặc dẹt 2 đầu có chứa nhiều chất dinh dưỡng rất tốt cho sức khỏe con người, đặc biệt là người già và trẻ em như các axit amin (Lysin, Menthionin, Cystin), canxi… do đó có thể sử dụng hạt đậu rồng làm nguyên liệu chế biến bột dinh dưỡng cho người già, thay thế sữa mẹ để điều trị bệnh suy dinh dưỡng cho trẻ em. Ngoài ra có thể tận dụng lá đậu rồng làm thức ăn chăn nuôi gia súc, gia cầm rất tốt vì giàu đạm và chất dinh dưỡng.
Đậu rồng là cây có nguồn gốc nhiệt đới, dễ trồng, ưa ánh sáng, không kén đất, sinh trưởng mạnh nhờ bộ rễ có nhiều nốt sần có thể tổng hợp được nhiều đạm từ khí trời nên có thể trồng được nhiều nơi ở nước ta. Tuy nhiên, đậu rồng ưa đất tốt, giàu mùn, ưa các loại đất thịt nhẹ, đất thịt pha cát, điều kiện tưới tiêu tốt, nhiệt độ từ 18-30oC sẽ cho năng suất cao nhất, chất lượng tốt nhất. Do tập quán mà hiện nay nhiều địa phương (kể cả các tỉnh phía Bắc) đã trồng đậu rồng quanh nhà, trước sân vừa làm giàn che bóng mát cho mảnh sân trước nhà, vừa để lấy quả làm rau ăn hàng ngày.
Một số bà con ở Nha Trang (Khánh Hòa), Củ Chi (TP. Hồ Chí Minh), Qui Nhơn (Bình Định)… đã trồng đậu rồng thành những vùng hàng hóa với số lượng lớn để cung cấp rau sạch cho các thành phố, và khu công nghiệp, khu du lịch đưa lại thu nhập rất lớn. Với các đặc điểm sinh lý, sinh thái như đã nói ở trên chúng tôi khẳng định: cây đậu rồng có thể sinh trưởng, phát triển tốt ở nhiều nơi các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là vùng đồng bằng Bắc bộ.
Cây đậu rồng dễ trồng, dễ chăm sóc, ít bị sâu bệnh hại nên hầu như không cần phun thuốc, chi phí đầu tư thấp mà lợi nhuận lại cao. Nếu chỉ cần làm rau ăn thì mỗi nhà chỉ cần trồng 3-4 gốc theo hàng rào hoặc trước sân nhà vừa làm giàn che bóng mát, vừa lấy quả ăn quanh năm. Nếu trồng với diện tích lớn ngoài đồng thì lên luống rộng 1,2m, trên luống trồng 2 hàng cách nhau 50cm, cây cách nhau 40cm. Thời vụ gieo hạt tốt nhất là vụ xuân (tháng 2, tháng 3) và vụ thu (tháng 8, tháng 9).
Đất làm kỹ, bón lót nhiều phân chuồng hoai mục và một ít phân lân supe. Trước khi gieo nên ngâm hạt trong nước ấm (48-52oC) và ủ kín cho nứt nanh rồi đem gieo mỗi hốc 2 hạt. Chỉ khoảng 1 tuần đến 10 ngày là cây bắt đầu leo giàn. Bỏ bớt cây yếu, chỉ để mỗi hốc 1 cây khỏe. Giàn ở sân cao 2-2,5 m, được làm bằng các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương như tre, gỗ, nứa và dây thép căng thành hình ô vuông mỗi chiều 30-40cm cho cây bò sẽ cho nhiều quả. Nếu trồng ngoài đồng thì bắc giàn hình chữ nhân hoặc hình chữ A cao 2m như giàn đậu cô ve, giàn đậu đũa…
Thường xuyên pha nước phân chuồng đã ủ hoai mục cộng thêm 5% đạm urê để tưới gốc, nhất là sau mỗi đợt thu quả. Khi cây bắt đầu ra hoa, đậu quả cần bón thúc thêm phân kali nhằm làm cho quả chắc, hạt mẩy, chất lượng quả mới cao, mẫu mã quả mới đẹp. Sau mỗi đợt thu quả lại tiếp tục bón phân, tưới nước, vun xới cho bền gốc, cây sẽ ra nhiều hoa, đậu nhiều quả và kéo dài thời gian thu hoạch hầu như quanh năm.
Thu hái khi quả đã đầy cạnh, màu xanh sáng, hạt còn non để xào hoặc nấu canh. Đậu rồng xào với thịt bò, thịt heo vừa bổ vừa ngon. Chọn quả già, to, đều gần gốc để lấy hạt phơi khô, cất giữ trong lọ kín có trộn tro bếp khô để làm giống cho vụ sau.
(ST)
