Triệu chứng của bệnh thai ngoài tử cung

Hiện tượng có thai ngoài tử cung (TNTC) đang tăng mạnh trong những năm gần đây. Sau đây là những triệu chứng của bệnh thai ngoài tử cung.

NGUYÊN NHÂN - TRIỆU CHỨNG CỦA THAI NGOÀI TỬ CUNG

TNTC là gì?

TNTC là hiện tượng trứng thụ tinh, làm tổ và phát triển ở vị trí ngoài buồng tử cung. Vị trí thông thường của TNTC là ở vòi trứng (90%), ngoài ra thai còn có thể nằm ở một số vị trí khác như: ở buồng trứng (1%), cổ tử cung (0,5%) hoặc trong ổ bụng mẹ… Trong đó, vị trí TNTC ở ngay chỗ nối giữa vòi trứng và tử cung là nguy hiểm nhất, vì khó chẩn đoán được sớm. Khi thai vỡ sẽ gây mất máu nhiều và nhanh, ảnh hưởng đến tính mạng và khả năng có thai sau này của sản phụ.

Diễn biến của thai ngoài tử cung.                           TNTC vỡ gây xuất huyết.

Bình thường, thai sẽ làm tổ ở trong buồng tử cung, tuy nhiên tất cả những yếu tố ngăn cản hay làm chậm trễ sự di chuyển của trứng từ nơi thụ tinh vào đến buồng tử cung đều có thể gây nên TNTC. Thông thường, có 3 nhóm nguyên nhân chính gây nên hiện tượng TNTC.

Nhóm 1: viêm nhiễm vòi trứng

Viêm nhiễm vòi trứng sẽ gây tắc, hẹp vòi trứng và dễ gây ra TNTC. Viêm nhiễm vòi trứng thường do bệnh lây truyền qua đường tình dục gây nên như trực khuẩn lậu hay bệnh do chlamydia trachomatis. Trước khi bị viêm phần phụ, bệnh nhân thường bị bít vòi trứng hoàn toàn dẫn đến vô sinh. Nếu có điều trị thuốc, vòi trứng cũng bị hẹp lại dễ dẫn đến TNTC.

Ngoài ra, trực khuẩn lao cũng có thể làm hẹp vòi trứng, gây nên tình trạng TNTC.

Nạo phá thai cũng là một nguyên nhân gây viêm nhiễm vòi trứng.

Nhóm 2: các bệnh phụ khoa như: khối u phần phụ, dị dạng bẩm sinh vòi trứng…

Vòi trứng có thể bị tắc hoặc hẹp bởi bệnh lạc nội mạc tử cung, khối u phần phụ chèn ép vòi trứng, những phẫu thuật lên vùng bụng gây dị dạng vòi trứng như: vòi trứng bị kéo dài, bị gập góc… hoặc những tác động trực tiếp lên vòi trứng từ trước như: triệt sản, nối vòi trứng…

Ngoài ra, vòi trứng còn có thể bị tắc/hẹp bẩm sinh.

Nhóm 3: chất nicotin

Các nghiên cứu cho thấy, thuốc lá không chỉ làm chậm và khó thụ thai, sảy thai tự nhiên mà còn gây nên hiện tượng TNTC ở các sản phụ.

Chất nicotin có trong thuốc lá làm hỏng các nhung mao phủ trên các thành ống và làm giảm cử động của các vòi trứng, gây khó khăn cho quá trình trứng thụ tinh tiến về tử cung. Từ đó dẫn đến trứng làm tổ trong vòi trứng và phát triển thành TNTC, gây nguy cơ vỡ vòi trứng. Những phụ nữ hút từ 10 điếu thuốc/ngày trở lên có nguy cơ TNTC gấp 1,5 lần người khác.

Triệu chứng TNTC

Chảy máu âm đạo

Một trong những dấu hiệu cảnh báo đầu tiên khi mang thai ngoài tử cung là xuất hiện đốm máu nơi vùng kín. Tuy nhiên, đây cũng là dấu hiệu phôi thai cấy vào thành tử cung, và đó là dấu hiệu sớm của việc mang thai. Chính vì vậy, để xác định chính xác nguyên nhân, mẹ bầu nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Một số nguyên nhân khác có thể gây chảy máu âm đạo là triệu chứng sảy thai hoặc dấu hiệu mang thai.

Giảm lượng hCG

Qua dụng cụ thử thai, bác sĩ có thể cho bạn biết mức hCG đang giảm dần. Nếu bạn có thai kỳ bình thường, mức độ này sẽ tăng lên 2-3 lần. Nếu mức độ hCG có thể tăng nhưng tăng rất chậm hoặc có xu hướng đứng yên, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn làm thêm các xét nghiệm để khẳng định xem bạn có mang thai ngoài tử cung hay không.

Chuột rút

Chuột rút nhẹ trong thời gian đầu mang thai là bình thường nhưng chuột rút nghiêm trọng hoặc bị chuột rút đi kèm với các dấu hiệu khác như đau bụng, chảy máu âm đạo… thì đó có thể là dấu hiệu bạn đã mang thai ngoài tử cung. Chuột rút thường đi kèm với triệu chứng đau bụng như hiện tượng đau bụng kinh.

Chóng mặt

Chóng mặt là dấu hiệu sớm của việc mang thai ngoài tử cung. Tuy nhiên, đây cũng là dấu hiệu bạn bị ốm nghén hoặc ăn uống thiếu chất, thiếu máu hoặc ngủ không đủ giấc.

Đau bụng một bên

Đau bụng dữ dội một bên là dấu hiệu sớm của việc mang thai ngoài tử cung. Tuy nhiên, đây không phải là dấu hiệu chung của tất cả các ca mang thai ngoài tử cung. Khi ống tử cung bị vỡ thì triệu chứng đau bụng sẽ dữ dội hơn nhiều.

Đau bụng một bên có thể là dấu hiệu mang thai ngoài tử cung. (ảnh minh họa)

Áp lực lên trực tràng

Nếu cảm thấy khó chịu ở trực tràng, cảm giác áp lức lên trực tràng hoặc cảm thấy bị táo bón đi kèm với triệu chứng chảy máu âm đạo, bạn cần đi khám thai ngay. Đây rất có thể là dấu hiệu bạn đang mang thai ngoài tử cung.

Huyết áp thấp

Rò rỉ máu ở âm đạo có thể khiến chị em bị tụt huyết áp. Ngoài ra, chị em có thể còn cảm thấy khó thở, mệt mỏi. Đây rất có thể là dấu hiệu sớm của việc thai ngoài tử cung.

Đau vai gáy

Sau khi thai ngoài tử cung đã vỡ, bạn có thể cảm thấy đau vai gáy ghê gớm. Trong trường hợp này bạn cần đến ngay bệnh viện. Khi thấy đau vai kèm các triệu chứng như đau bụng, chảy máu âm đạo thì rất có thể bạn đã bị thai ngoài tử cung rồi đấy.

Buồn nôn

Buồn nôn cũng là một triệu chứng báo hiệu bạn mang thai ngoài tử cung. Vì ốm nghén gây nôn ói là rất phổ biến trong thai kỳ nên triệu chứng này rất khó để nhận biết.

Xuất huyết

Nếu ống dẫn trứng bị vỡ, bạn sẽ bị xuất huyết âm đạo ồ ạt. Trong trường hợp này có thể đe dọa đến tính mạng mẹ bầu. Khi ống dẫn trứng bị vỡ, bạn cần nhập viện để điều trị ngay. Nếu có bất cứ tri���u chứng gì như ớn lạnh, lo lắng, chóng mặt, ra mồ hôi, mệt mỏi… bạn nên gọi ngay cho bác sĩ nhé!

Tử cung hay còn gọi là dạ con, là cơ quan sinh sản của người phụ nữ. Khi mang thai, bào thai sẽ phát triển tại đó. Vì một lý do nào đó, vòi trứng bị tắc hoặc hẹp, hoặc do trứng di chuyển chậm hơn bình thường, trứng đã thụ tinh sẽ nằm lại bên ngoài tử cung và phát triển tại đó, dẫn đến tình trạng thai nằm ngoài tử cung.

Thai ngoài tử cung có thể gặp ở nhiều vị trí khác nhau như ở vòi trứng (thường gặp nhất), hoặc bám phía trên buồng trứng, thậm chí nằm trong ổ bụng hay nằm tại cổ tử cung.

Trong đó, thai ngoài tử cung ở vị trí ngay chỗ nối giữa vòi trứng và tử cung là nguy hiểm nhất vì khó chẩn đoán được sớm. Khi thai vỡ sẽ gây mất máu nhiều và nhanh, ảnh hưởng đến khả năng có thai sau này.

Viêm nhiễm sinh dục sẽ làm tắc, hẹp vòi trứng và dễ gây ra thai ngoài tử cung. Tình trạng viêm nhiễm thường dễ xuất hiện và phát triển âm thầm sau nạo phá thai.

Vòi trứng cũng có thể tắc hay hẹp do bẩm sinh hoặc do can thiệp trước đó trên vòi trứng. Những lần mổ ở vùng bụng cũng có thể gây viêm dính bên trong hay bên ngoài vòi trứng và làm thay đổi hướng đi của vòi trứng. Do đó, vòi trứng có thể bị kéo dài, bị gập góc...

Trễ kinh, đau bụng, và chảy máu âm đạo là 3 dấu hiệu thường gặp nhất ở người phụ nữ có tình trạng thai ngoài tử cung.

Chảy máu âm đạo xuất hiện muộn do khi thai phát triển trong vòi trứng có thể gây rạn nứt. Lượng máu thường ít, có màu đen sậm và kéo dài. Nhiều khi, chảy máu xuất hiện gần với ngày có kinh (theo chu kỳ), làm cho người bệnh lầm tưởng là mình đang có kinh, hay đang bị rong kinh, và đến bệnh viện để điều trị các bệnh này.

Đau bụng thường do tình trạng căng dãn của vòi trứng, đau bụng âm ỉ ở một bên vùng bụng dưới rốn. Cơn đau có thể tạm thời giảm khi dùng thuốc giảm đau, nhưng sẽ đau trở lại sau khi thuốc giảm đau hết tác dụng.

Khi có tình trạng vỡ vòi trứng, người bệnh sẽ đau dữ dội, da xanh xao và cảm giác mệt lả người. Tình trạng này sẽ ngày càng trầm trọng do máu chảy nhiều trong ổ bụng và không thể tự cầm được, có thể dẫn đến tử vong.

Khối thai nằm ngoài tử cung khó phát triển thành thai bình thường, đủ ngày đủ tháng vì không được cung cấp dinh dưỡng đầy đủ. Khối thai sẽ vỡ ra và chảy máu, thời điểm sớm hay muộn tuỳ thuộc vào vị trí của khối thai. Nguyên tắc điều trị là phải lấy đi khối thai, hoặc làm khối thai không tiếp tục phát triển sai vị trí và tự tiêu biến đi.

Phẫu thuật là cách điều trị chủ yếu từ trước tới nay, gồm mổ bụng hở và mổ qua nội soi. Trong thời gian gần đây, nội soi đã được áp dụng khá rộng rãi. Phẫu thuật nội soi là mở một vài lỗ nhỏ ở thành bụng, đưa dụng cụ phẫu thuật vào và qua các dụng cụ này thực hiện các thao tác để lấy khối thai.

Tuy phẫu thuật nội soi đòi hỏi nhiều điều kiện về kỹ thuật, trang bị..., nhưng so với mổ hở, bệnh nhân ít bị dính vùng bụng sau mổ hơn.

Khi khối thai đã vỡ, hay có quá nhiều máu trong ổ bụng, nội soi không thể tiến hành được mà buộc phải mổ hở.

Ngoài ra, điều trị nội khoa được chỉ định khi thai ngoài tử cung chưa vỡ, kích thước 3cm, tim thai chưa hoạt động. người ta có thể dùng một chất gây độc tế bào tiêm vào cơ thể hay khối thai, mục đích làm chết các tế bào của khối thai.

Chất hiện đang được sử dụng là Methotrexate, là một chất cạnh tranh với acid folic, thành phần quan trọng trong chu trình làm việc và tăng trưởng của tế bào. Tại Mỹ, từ những năm 1950, thuốc đã được dùng trong điều trị ung thư và cho đến năm 1980, dùng để điều trị thai ngoài tử cung.

Thuốc có thể được chích vào bắp cơ một lần duy nhất hay nhiều lần, hoặc chích thẳng vào khối thai. Sau khi tiêm thuốc, bệnh nhân được theo dõi từ 3-4 tuần, kéo dài hơn so với điều trị phẫu thuật.

Sau khi điều trị thai ngoài tử cung, người bệnh vẫn có thể có thai lại bình thường. Tuy nhiên, nguy cơ thai ngoài tử cung tái phát có thể trên 10%. Tuy nhiên, nếu do bị viêm nhiễm gây tắc hẹp vòi trứng thì khả năng tái phát còn cao hơn.

Thai ngoài tử cung tái phát có thể lặp lại trên vòi trứng còn lại, trên chỗ mở của vòi trứng lần trước (nếu lần mổ trước người ta cố gắng giữ lại vòi trứng) hay trên mỏm cụt của vòi trứng đã cắt.

Theo ThS.BS Dung Hạnh, để phòng ngừa thai ngoài tử cung, phụ nữ nên hạn chế nạo phá thai; sử dụng các biện pháp phòng tránh thai; giữ gìn vệ sinh kinh nguyệt tốt, nhất là trong thời gian sau sanh và cho con bú.

"Khi có viêm nhiễm sinh dục, người bệnh nên đi khám để được điều trị đầy đủ. Khám phụ khoa định kỳ và khám phụ khoa ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ viêm sinh dục để được điều trị thích hợp, tránh di chứng viêm dính tắc vòi trứng, nguy hại cho khả năng sinh sản về sau," BS. Dung Hạnh nói.

Sản phụ nên đi khám thai sớm khi bị đau bụng hay ra máu thất thường vào giai đoạn sớm của thai kỳ. Đặc biệt là những sản phụ đã từng bị thai ngoài tử vung hay có tình trạng viêm nhiễm sinh dục trước đó.

THAI NGOÀI TỬ CUNG: NGUY HIỂM NHƯNG DỄ BỊ BỎ QUA

Mấy ngày sau khi quan hệ với bạn trai, Hương (24 tuổi, Hà Nội) thấy chảy máu âm đạo nhưng nghĩ do hành kinh nên không mấy để ý.

Bị chậm kinh nhưng Hương không hề nghĩ mình có thai vì bạn trai đã dùng bao cao su khi quan hệ. Vì thế đến khi thấy ra máu ở âm đạo cô chỉ nghĩ đơn giản là đến kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên, được mấy ngày cô bắt đầu thấy đau bụng dưới âm ỉ, sau đó quặn thắt, máu chảy nhiều hơn những ngày "có tháng" trước. Thấy cô bị ngất xỉu, chảy máu nhiều không hiểu do đâu bạn trai mới vội vàng đưa cô đến phòng khám.

Theo bác sĩ sản phụ khoa Lê Thị Kim Dung, Trung tâm y tế lao động Thái Hà (Hà Nội), những trường hợp chửa ngoài tử cung như Hương không phải là hiếm gặp. Trong 1.000 người mang thai thì có đến 17 người bị thai ngoài tử cung. Trong đó, rất nhiều phụ nữ đã bị cắt bỏ một bên hoặc thậm chí cả hai bên vòi trứng.

Chửa ngoài tử cung là một hiện tượng thai nghén bất thường. Trứng đã thụ tinh không làm tổ ở ngoài tử cung mà ở bất kỳ vị trí nào trên đường di chuyển đến tử cung, dẫn đến chửa ngoài tử cung. Khối thai có thể gặp ở nhiều vị trí khác nhau như: vòi trứng (phổ biến nhất, chiếm 90%) hoặc trong buồng trứng, cổ tử cung, thậm chí ngay trong ổ bụng.

Thai ngoài tử cung mới đầu không có biểu hiện gì đặc trưng ngoài ra máu ở âm đạo, trễ kinh và đau bụng vùng dưới. Vì thế mà rất nhiều chị em đến viện muộn vì tưởng nhầm ra máu là hiện tượng kinh nguyệt bình thường hoặc nghĩ mình bị rong kinh, đặc biệt ở những phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt không đều, bác sĩ Dung cho biết.

Theo bác sĩ, phần lớn trường hợp thai ngoài tử cung ra máu chậm so với ngày kinh dự kiến. Cũng có nhiều người xuất huyết sớm hơn hoặc rơi đúng vào ngày kinh. Tuy nhiên, khác với hành kinh, hiện tượng chảy máu do chửa ngoài tử cung sẽ kéo dài hơn, máu ra ít một, màu thẫm. Cá biệt có người không bị xuất huyết.

Nguyên nhân chủ yếu gây nên hiện tượng chửa ngoài tử cung là do vòi trứng bị hẹp, thu nhỏ lại, bị biến dạng hoặc tắc (do bị viêm nhiễm). Ngoài ra, một số trường hợp thai còn quá bé, chưa vào được tử cung thì đã tiến hành nạo hút thai, dẫn đến thai nằm ngoài tử cung.

"Điều quan trọng là phát hiện sớm khi khối thai chưa vỡ, khả năng có thai lại bình thường cũng cao hơn. Nếu điều trị muộn, thai bị vỡ, chảy máu nhiều có thể dẫn đến biến chứng vô sinh, thậm chí là tử vong", bác sĩ Dung khuyến cáo.

Sau khi điều trị thai ngoài tử cung, người bệnh vẫn có thể có thai lại bình thường. Tuy nhiên, nguy cơ thai ngoài tử cung tái phát có thể trên 10%. Nếu do bị viêm nhiễm gây tắc hẹp vòi trứng thì khả năng tái phát còn cao hơn.