Xử lý khi bị chuột cắn

Xử lý khi bị chuột cắn như thế nào chính xác nhất, những nguy cơ khi bị chuột cắn và điều cần làm sau khi bị chuột cắn.

Sơ cứu vết thương do chuột cắn
 

Chuột  là động vật gây hại và trung gian lây truyền một số bệnh truyền nhiễm cho người, trong đó có những bệnh rất nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao nếu không được điều trị. Một số bệnh lây truyền từ chuột phổ biến như bệnh dịch hạch, viêm phổi, vàng da xuất huyết, sốt xuất huyết kèm theo suy thận do Hantavirus...

 

Diệt chuột để phòng trừ các bệnh truyền nhiễm. Ảnh: Lê Phương.

Chuột lây bệnh sang người qòn qua thực phẩm bị chúng làm ô nhiễm, từ côn trùng trung gian như bọ chét, ve hoặc qua phân, nước tiểu, nước bọt hoặc vết cào, cắn của chuột.

Theo Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Hồng Nga, Phó trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm và văcxin sinh phẩm Trung tâm Y tế dự phòng TP HCM, các bệnh do chuột lây truyền này hầu hết đều chưa có văcxin phòng ngừa, do đó để phòng ngừa sự lây nhiễm các bệnh trên cho người, cần thiết phải kiểm soát sự phát triển của chuột, hạn chế sự tiếp xúc với chuột cũng như chăm sóc y tế đúng cách sau khi bị vết thương do chuột gây ra
 

Nguy hiểm khi bị chuột cắn

Triệu chứng bị nhiễm Hantavirus

Thời kỳ ủ bệnh kéo dài từ 1 – 6 tuần lễ. Ở người Hantavirus có thể gây ra 2 nhóm hội chứng:

Hội chứng về thận kèm sốt xuất huyết: Bắt đầu bằng các dấu hiệu tương tự như cảm cúm trong vòng 3 - 6 ngày, gây mệt mỏi cực độ, sốt, đau nhức các bắp thịt. Đôi khi có thể nhức đầu, chóng mặt, đau bụng và nôn mửa. Sau đó thận bị tổn thương, suy thận, tăng số tế bào bạch cầu trong máu, nổi các nốt đỏ ở da, chảy máu cam và tiểu có máu.

Hội chứng về phổi (HPS):Bắt đầu như cảm cúm kéo theo một thời gian thở khó cấp tính, thở ngắn và ho. Tử vong có thể lên đến 50%.

Cách tự chẩn đoán

Ở nơi có nhiều chuột bọ, khi thấy có dấu hiệu cảm cúm, khó thở cộng thêm bệnh sử có tiếp xúc với loài gặm nhấm như quét dọn tủ kệ từ 1 - 6 tuần trước thì có thể là đã bị nhiễm Hantavirus.

Rất khó tìm thấy Hantavirus qua xét nghiệm phòng thí nghiệm, nhưng nếu chẩn đoán ở phòng thí nghiệm các nhà nghiên cứu sẽ áp dụng các phương pháp Immunohistochemistry (IHC), Polymerase chain reaction (PCR), tìm kháng thể IgG hoặc IgM trong máu qua phương pháp immunofluorescence indirecte, Elisa hay Western blot.

Ai dễ bị lây nhiễm nhất?

Đó là những người nào sống tại các khu vực có nhiều chuột (các khu chung cư cũ, ký túc xá, khu dân cư đông đúc... là những nơi chuột cống, chuột nhắt tung hoành khá nhiều).

Dễ bị lây nhiễm nữa là những người thường đi dạo trong rừng, ngoài đồng trống hoặc thích đi cắm trại. Những người làm việc trong các kho hàng hay tại những vựa thóc lúa. Các thợ điện thợ, sửa ống nước… có nghề nghiệp phải chui đầu vào xó xỉnh có chuột sống trong đó. Chuyên viên các công ty diệt chuột, diệt sâu bọ và côn trùng. Những người làm rừng, các chuyên viên phòng thí nghiệm: thường sử dụng các loài chuột hoặc các loài gặm nhấm hoang dã…

Có thuốc đặc trị hoặc vaccin chủng ngừa hay không?

Bệnh do Hantavirus có tử suất cao. Không có thuốc đặc trị, chỉ áp dụng phương pháp điều trị phụ trợ như cho thở oxy… Một số vaccin đang được Hoa Kỳ và Trung Quốc nghiên cứu. Đặc biệt loại vaccin làm từ chủng Hantaan hiện nay đã được thấy sử dụng tại Đại Hàn.

Các hình thức lây nhiễm

Ở loài gặm nhấm nói chung và loài chuột nói riêng, sự lây nhiễm có thể xảy ra theo lối transmission horizontale có nghĩa là từ con này lây sang con khác. Người có thể bị lây nhiễm qua việc hít thở bụi bặm, tiết vật dạng li ti bay trong không khí như phân, nước tiểu, nước bọt của chuột bệnh.

Một số cách phòng ngừa các bệnh do liên quan đến chuột:
 

- Chăm sóc y tế khi có vết thương do chuột cào cắn:
 

 + Các vết cào cắn do chuột có thể là đường vào của các bệnh như Dại, Sốt chuột cắn...

+ Các vết thương cần được chăm sóc y tế đúng mức như rửa sạch bằng nước và xà phòng, sau đó sát trùng lại bằng cồn hoặc povidin, có bán ở hầu hết các hiệu thuốc tây.

 

Cần rửa vết thương chuột cắn với xà phòng, không được nặn, bóp máu ở vết thương. Ảnh: Lê Phương.

+ Người bị thương cần đến ngay các cơ sở y tế để được bác sĩ khám, chỉ định thuốc và tiêm chủng phòng bệnh. Chuột rất hiếm khi nhiễm virus dại nhưng nếu bị chuột cắn thì vẫn cần tiêm phòng dại.
 

- Kiểm soát sự phát triển của chuột:
 

+ Biện pháp dân gian nuôi mèo bắt chuột vẫn được coi là biện pháp hiệu quả và an toàn. Các biện pháp như đặt bẫy lồng, keo dính cũng được khuyến khích sử dụng trong hộ gia đình.

+ Sử dụng hóa chất để diệt chuột. Có nhiều loại hóa chất diệt chuột đã từng được sử dụng và tất cả đều là những hóa chất độc hại cho người và vật nuôi. Trước đây người ta thường sử dụng kẽm phosphide (còn được gọi là phốt pho kẽm), là hóa chất gây độc thần kinh, chuột chết ngay tại chỗ sau khi được ăn bả. Ngoài ra các hóa chất kháng đông máu cũng thường được sử dụng dưới dạng viên. Loại bả diệt chuột này hiện nay rất phổ biến trên thị trường vì tính tiện dụng và hiệu quả. Với loại hóa chất này, chuột có thể chết ngay sau khi ăn bả vài ngày.

+ Tại đô thị, nếu phát hiện xác chuột trong khuôn viên nhà, phải mang găng tay cao su cho xác chuột vào bao nilon nhiều lớp, gói kín lại và bỏ vào thùng rác.

+ Tại khu vực nông thôn hoặc vùng ven có nhiều đất trống, việc chôn lấp xác chuột được khuyến khích thực hiện.

+ Trong tháng 12 và tháng 1/2013, ngành y tế thành phố tổ chức diệt chuột tại một số khu vực trọng điểm, có thể lượng xác chuột sẽ xuất hiện nhiều và đồng loạt. Vì vậy ngành y tế sẽ tổ chức thu gom xác chuột và xử lý theo hướng dẫn của Bộ Y tế nhằm đảm bảo vệ sinh môi trường.
 

- Giữ vệ sinh nhà cửa, hạn chế nơi ẩn náu của chuột và xử lý vệ sinh tại những nơi có chuột:
 

+ Bản chất của chuột nhà thường làm hang trong những góc tối, che phủ kín. Chính vì vậy việc giữ gìn nhà cửa gọn gàng sạch thoáng, không chất đống các đồ đạc không dùng đến sẽ giúp hạn chế sự tồn tại của chuột trong nhà. Các cánh cửa nhà, cửa tủ đóng kín cũng sẽ ngăn cản chuột xâm nhập từ bên ngoài.

+ Chuột thường sống ở những nơi dễ kiếm thức ăn. Vì vậy việc bảo quản thức ăn che đậy kín và hạn chế thức ăn rơi vãi sẽ hạn chế sự hấp dẫn đối với chuột, từ đó cũng có hạn chế sự xâm nhập của chuột.

+ Nên sử dụng găng tay cao su lúc dọn dẹp nhà cửa khi nghi ngờ có chuột để tránh sự tiếp xúc trực tiếp với nước tiểu và phân chuột.

+ Nếu phát hiện có phân hoặc nước tiểu của chuột, phải dùng nước Javel pha theo hướng dẫn sử dụng trên nhãn chai để lau sạch bề mặt ô nhiễm, sau đó lau lại bằng nước sạch và lau khô.

+ Không nên quét khô ở những bề mặt nhiễm phân và nước tiểu của chuột vì có thể hít phải bụi hoặc những giọt nước nhỏ mang mầm bệnh.
 

(St)