Hướng dẫn ghép xoài cho năng suất cao

Cùng tham khảo những hướng dẫn ghép xoài cho năng suất cao nhé. Cây xoài trồng lâu năm có thể xảy ra hiện tượng thoái hóa hoặc các giống địa phương không phù hợp với yêu cầu của thị trường. Việc áp dụng kỹ thuật ghép cải tạo trên gốc xoài địa phương có thể khắc phục những hạn chế trên.

Kỹ thuật ghép cải tạo trên cây xoài

Cây sinh trưởng khoẻ nhưng cho ít quả, hoặc quả không ngon, thời gian ra quả không tập trung,cây bị khuyết tán khó có khả năng phục hồi lại hệ cành thì có thể tiến hành ghép cải tạo. Tuy nhiên, do bộ phận được quan tâm nhất của cây gốc ghép là hệ rễ, vì vậy trong các trường hợp cây có bộ rễ bị dị dạng, bị bệnh rễ thì phải đào bỏ, xử lý đất và trồng lại, không áp dụng giải pháp ghép cải tạo.

Ghép cải tạo trên cây xoài có thể tận dụng được ưu điểm của cây gốc ghép và cây lấy cành ghép, đồng thời rút ngắn thời gian thu quả xuống còn từ 1 – 2 năm kể từ khi ghép.

Khi ghép cải tạo, bộ gốc giữ nguyên nên khả năng hút chất dinh dưỡng cao, cây có sức sống tốt. Tuy nhiên, xoài được ghép cải tạo gặp phải khó khăn trong việc phòng trừ sâu bệnh hại. Ngoài ra, khi ghép như vậy sẽ làm kích thích những mầm ở gốc phát triển, vì vậy, phải thường xuyên tỉa mầm ở gốc cây.

Sau đây là những hướng dẫn của kỹ sư Đào Xuân Hưng, Trung tâm Nghiên cứu rau quả Gia Lâm, Viện Nghiên cứu rau quả về kỹ thuật ghép cải tạo trên cây xoài.

Chọn cành ghép

Thông thường, cành ghép được lấy từ những cây mẹ trồng ở vườn vật liệu giống là những giống thuần, được công nhận về chất lượng và mẫu mà quả. Ví dụ như DL4, CX1.

Cành ghép đạt tiêu chuẩn là những cành bánh tẻ có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng đường kính gốc ghép, sinh trưởng tốt và đặc biệt là không sâu bệnh.

Cành ghép nên có từ 2 – 3 đợt lộc, vì những đợt lộc này có rất nhiều mắt ngủ, khi ghép lên cây sẽ nhanh bật chồi. Cành ghép dài khoảng 30-35cm.

Cắt hết lá ở cành ghép

Thao tác cắt cành ghép phải tiến hành nhanh gọn để tránh thoát hơi nước. Sau khi cắt đủ cành ghép, cần bảo quản cành trong khăn ẩm sau đó đưa về khu vực vườn ươm và tiến hành ghép luôn trong ngày, không nên để cành ghép đến ngày hôm sau.

Kỹ thuật ghép

So với nhân giống xoài bằng phương pháp ghép thì ghép cải tạo có sự khác biệt.

- Thông thường, cây xoài có hai vụ ghép trong năm: Vụ thu từ tháng 7 đến tháng 9 dương lịch và Vụ xuân từ tháng 2 đến tháng 4 dương lịch.

- Thao tác ghép cây có thể được tiến hành ngay tại luống ươm cây làm gốc ghép, nên ghép vào những ngày râm mát và không có mưa.

-Khi ghép, cần chuẩn bị các dụng cụ: kéo cắt cành, dao ghép, dây nilon( chuẩn bị thành các đoạn dây dài khoảng 50 cm)

-Tiến hành xử lý gốc ghép: cắt bỏ những cành kẹ, nhỏ hoặc cưa bỏ cành già để làm trẻ hóa cây.

- Dùng dao cắt ngang phần ngọn của gốc ghép tại vị trí ghép (cắt cụt ngọn cây gốc ghép), chẻ tại vị trí giữa của gốc ghép.

- Tiếp theo, cành ghép được vát nhọn 2 mặt khi vát, động tác phải thật nhanhvà dứt khoát để vết cắt được phẳng, khi áp vào gốc ghép, quá trình liền sinh sẽ diễn ra thuận lợi hơn.

Để kiểm tra xem mặt cắt phẳng, có thể đặt mặt cắt lên cái dao, nếu thấy áp kín vào nhau là được

Đặt cành ghép vào chỗ chẻ của gốc ghép sao cho ít nhất một dải tượng tầng của cành ghép và gốc ghép trùng khít vào nhau. Đặt làm sao mà khi bỏ tay ra, cành ghép ko rơi ra là được.

Sau đó dùng dây nilon chuyên dụng buộc chặt vết ghép.

- Vết buộc phải chặt để cành ghép và gốc ghép được giữ chắc chắn không bị lung lay khi gió hoặc tưới nước.

Vết ghép và cành ghép phải dùng túi nilon dài phủ kín tránh nước, không khí từ bên ngoài vào (thường dùng nilon quấn kín luôn cả cành ghép) để hạn chế sự thoát hơi nưới và nấm khuẩn từ bên ngoài.

Chăm sóc cây sau ghép

Chăm sóc cây sau khi ghép được chia làm hai giai đoạn cơ bản là khi mới bật chồi và chồi trưởng thành.

Chú ý phun thuốc chống kiến vì do đặc tính sinh lý mà cây có thể tiết ra nhiều đường làm kiếnđến ăn có thể gây rách nilon, làm thoát hơi nước của cành ghép.

Sau 5-10 ngày thì cây bật chồi. Trong giai đoạn này, trường hợp cây khô hạn thì tưới sao cho độ ẩm từ 70-75%.

Khi cây ra chồi thì cần chú ý bỏ những cái chồi mọc ra từ gốc ghép vì mục đích của chúng ta là lấy chồi ở cành ghép. Trong khi chồi ở gốc ghép có sức sinh trưởng rất tốt. Nó sẽ hút chất dinh dưỡng và lấn át chồi ở phía trên cành ghép. ( Ảnh: Kỹ sư Đào Xuân Hưng thao tác)

Sau khoảng 20 ngày kể từ khi bật ra khỏi nilon cuốn, chồi sẽ phát triển thành chồi trưởng thành.Trong suốt quá trình chăm sóc cây, cần chú ý quan sát và tỉa sạch những chồi mọc ra từ gốc ghép. Đồng thời nên bón phân định kỳ để đảm bảo cho cây sinh trưởng và phát triển tốt. Nếu cây có biểu hiện bị bệnh thì nên phun thuốc phòng trừ ngay từ đầu, chú ý là phải sử dụng những loại thuốc được cho phép.

Kỹ thuật ghép mắt trên cây xoài

Chuẩn bị gốc ghép: Gốc ghép phải được trồng từ hạt của những cây xoài đã được trồng nhiều năm, thích nghi với điều kiện ngoại cảnh của địa phương. Hạt phải được lấy từ những trái chín đầy đủ, không lấy hạt từ những trái chín ép, trái già bị rụng. Dùng dao sắc vạt một phần vỏ cứng rồi tách lấy hạt (nhớ tách cẩn thận, tránh làm hạt bị bể). Sau đó đem hạt giâm trên liếp đất đã được chuẩn bị kĩ (đất tơi xốp, có trộn thêm tro trấu và phân chuồng hoai mục). Liếp giâm phải làm cao ráo, có rãnh thoát nước. Khoảng cách giâm giữa các hạt khoảng 10cm, khi gieo nhớ đặt đầu nhọn của hạt xuống phía dưới, rải thêm tro trấu lên trên rồi tưới bằng vòi tưới hoa sen, đảm bảo đất luôn đủ ẩm.

Khi cây cao được khoảng 20-30 cm, phải bứng gốc để tách rời các cây trong cùng một hạt, rồi trồng vào vườn ươm hoặc bầu nilon. Trước khi trồng nhớ loại bỏ những cây xấu, còi cọc và phân loại lựa những cây cùng cỡ đem trồng riêng để tiện chăm sóc và ghép sau này. Liếp ươm cây rộng khoảng 1m (dài tùy ý), mỗi liếp trồng 4 hàng (cây cách cây khoảng 20cm). Sau khi ươm khoảng 18-24 tháng (đường kính gốc đạt 1,5-2 phân) màu da của gốc đã chuyển sang màu da lu là có thể ghép được. Trước khi ghép khoảng 1 tháng, bón thêm phân NPK (loại 16-16-8 hoặc 20-20-15), tưới đủ nước để cây sinh trưởng tốt, sung sức, có nhiều nhựa thì khi ghép mới dễ thành công.

Chuẩn bị mắt ghép: mắt ghép (còn gọi là “bo”) được lấy từ những giống xoài quý mà mình ưa thích, trên giống này chọn những cây đã cho trái ổn định, khỏe mạnh, không bị sâu bệnh. Trên cây giống chọn cành bánh tẻ, có độ lớn tương đương với độ lớn của gốc ghép, da có màu xám da lu để lấy mắt ghép. Muốn tách “bo” ra khỏi cành dễ dàng thì trước khi lấy “bo” khỏang một tuần, khấc một đoạn vỏ cành ở ngay phía dưới của đoạn cành định lấy “bo” dài 3-4 cm (giống như khấc cành để chiết nhánh). Sau khi đã cắt cành rời khỏi cây mẹ để lấy “bo” cố gắng ghép hết số “bo” trong ngày. Muốn cho tỉ lệ ghép thành công cao, trước khi lấy “bo” khoảng một tháng cũng nên bón thêm phân và tưới đủ nước như đã làm với cây gốc ghép, để “bo” ghép có nhiều nhựa.

Thao tác ghép: Trên gốc ghép, cách mặt đất 20cm dùng mũi dao ghép rạch hai đường song song dọc theo thân cây, mỗi đường dài 2cm và cách nhau 1cm. Sau đó rạch một đường ngang nối liền hai đầu dưới của đường song song này, tạo thành hình chữ U (nếu là ghép vào mùa mưa), còn nếu ghép vào mùa khô thì rạch đường ngang phía trên hai đường song song tạo thành chữ U ngược. Phần này gọi là “cửa sổ”.

Trên cành cần lấy giống, đặt lưỡi dao ghép ở phía dưới “mắt lá” 1,5-2cm, cắt vát phạm sâu vào phần gỗ một chút rồi kéo dọc lưỡi dao lên phía trên của “mắt lá” khoảng 1,5-2cm, sau đó cắt một đường ngang phía trên để tách lấy “bo” giống ra khỏi cành, sửa lại “bo” cho vừa với “cửa sổ” trên gốc ghép. Lấy mũi dao tách lớp vỏ trên “cửa sổ” rồi đặt “bo” giống vào “cửa sổ”, kéo miếng vỏ vừa tách đặt lên trên “bo”, ép nhẹ tây rồi dùng dây nilon quấn chỗ ghép vừa đủ chặt. Sau khi ghép 2 tuần, mở dây nilon kiểm tra nếu thấy “bo” giống còn tươi là được, khoảng 7-10 ngày sau đó nếu thấy “bo” vẫn còn tươi thì dùng kéo cắt bỏ phần trên gốc ghép (cách chỗ ghép về phía trên khoảng 3cm) rồi dùng sơn bôi lên vết cắt để tránh bị hư mục. Nên ghép vào khoảng tháng 8, tháng 9 âm lịch và vào các buổi sáng lúc trời còn mát thì tỉ lệ thành công sẽ cao hơn./.

Ghép xoài

Hỏi: Nhà tôi có trồng một cây xoài Thái Lan ăn xanh rất ngon. Vừa qua tôi chiết cành bằng cách bó bầu sau 3 tháng mà vẫn chưa ra rễ. Về việc nhân giống xoài, hiện nay có rất nhiều cách: nhân giống bằng hạt và nhân giống bằng cách tháp – ghép (ghép áp, ghép mắt, ghép cành). Tuy nhiên, hình như cách chiết cành thường hiệu quả không cao? (Dương Thái Hùng, Hội Nông dân xã Vĩnh Trung huyện Vị Thủy tỉnh Hậu Giang)

Trả lời: Do hạt xoài là loại hạt đa phôi, nếu nhân giống bằng hạt thì khi trồng sẽ gặp trường hợp cây bị lai giống khác. Nhân giống bằng cách ghép áp, ghép mắt, ghép cành đều cho tỷ lệ thành công cao. Không nên chiết cành giống như một vài loại cây ăn quả khác vì xoài khó ra rễ. Phương pháp nhân giống xoài được áp dụng phổ biến hiện nay là ghép mắt và ghép cành. Phương pháp này cho phép nâng cao hệ số nhân giống và tỉ lệ thành công cao, cây tháp cho trái sau khi trồng 3-4 năm. Để ghép cây cần những bước như sau:

* Gốc ghép: có thể sử dụng giống dễ thích nghi như: xoài bưởi, xoài cát chu, xoài hòn… Ươm gốc ghép: trồng bằng hạt các giống trên.

Gốc ghép có đường kính khoảng 1,2 – 1,5 cm (cách cổ rễ 22-25cm) là ghép được. Chọn cây có thân thẳng, vỏ không thương tích, cổ rễ thẳng, gốc ghép phải có vỏ tróc thật tốt. Trước khi ghép 15 ngày, bón 2 -4 g urê/gốc (phun Polyfeed 19-19-19), tưới nước thường xuyên kết hợp chận đọt mỗi tuần một lần.

* Mắt ghép: lấy từ cây đầu dòng (cây cần nhân giống). Chăm sóc cây mắt ghép: ngưng bón phân 30 ngày trước khi lấy mắt ghép, tưới nước đầy đủ, phun thuốc ngừa nấm bệnh. Chọn cành: Chọn cành đọt đã thành thục khoảng 3- 4 tháng tuổi, cành không sâu bệnh.

* Thao tác ghép: nhiều kiểu ghép nhưng phổ biến là kiểu ghép mắt hình chữ H. Cách này dễ làm và cho tỉ lệ thành công cao.

* Chăm sóc cây ghép: sau khi ghép 30-40 ngày, tháo dây ghép, cắt ngọn gốc ghép. Bứng ủ gốc ghép và vào bầu, che mát. Tưới nước, bón phân cho cây ghép (phun Polyfeed 19-19 dưỡng chồi non, lá non). Tỉa chồi dại mọc từ gốc ghép. Xử lý các thuốc phòng trừ sâu bệnh cho rễ, đọt non của cây: Sago super, Sec saigon, Carbenzim, Dipomate .

Vườn cây trồng 5-7 năm trước, bây giờ giá trị không cao, muốn đổi giống mới có thể ghép để cải tạo vườn. Đây là cách đổi giống mới cho năng suất cao, phẩm chất tốt hơn. Thời gian cho trái ngắn khoảng 2 năm (trồng lại mất 3-4 năm). Mắt ghép có sẵn tại địa phương thì tỉ lệ thành công càng cao.

Các bước thực hiện tương tự như trên nhưng khác ở chỗ gốc xoài đã lớn nên phải ghép trên cành. Để trừ hao mắt ghép chết có thể ghép 2-3 mắt trên mỗi cành. Chọn những cành càng gần thân chính càng tốt (để khi mắt ghép mọc ra ít bị yếu ớt, gió gây đổ ngã về sau) nhưng phải dễ bóc vỏ. Khi bóc vỏ, quan sát thấy phía trong phải láng, không sần sùi, không có sọc, xơ là đạt yêu cầu. Chất dịch do rầy bông xoài và các loài rệp tiết ra là môi trường nấm phát triển, tạo thành những mảng bồ hóng đen trên lá và quả. Nấm không phá hủy tế bào và có thể tự bong tróc ra, tuy vậy ảnh hưởng đến quang hợp của lá và làm đen xấu vỏ quả.

- Biện pháp phòng trừ: chủ yếu là rệp, không cần phun thuốc trừ nấm, khi có bệnh hạn chế phun phân bón qua lá. Thuốc sử dụng: Sec saigon, dầu khoáng SK, Dragon, Dimenat… theo liều khuyến cáo.