Các loại hoa lan phổ biến ở Việt Nam

Hiện tại ngoài hoa lan mọc hoang dã, hoa lan còn được gây trồng đại trà tại một số nơi, nhiều nhất là ở Tây Nguyên trong đó Đà Lạt, Sa Pa, Yên Bái là một trong những nơi có nhứng loài hoa đẹp trong đó hoa lan được trồng rộng rãi nhất cả nước mỗi nơi trên đất nước đều có những loài hoa lan mang màu sắc riêng nói về khí hậu nơi đấy.

Các loài hoa lan phổ biến ở Việt Nam

Theo quyển sách phong lan Việt Nam của Trần Hợp thì Việt Nam có 137-140 chi gồm trên 800 loài lan rừng. Các loài hoa lan đước phân bố khắp cả nước: Lan tiểu hoàng đỏ, Lan thạch hộc gia lu, Lan thanh đạm, Lan sứa ba răng, Lan sớn, Lan phích Việt Nam, Lan nhục sơn trà, Lan ngọc kiện khê, Lan mật khẩu giả, Lan mật khẩu bì đúp, Lan len nỉ, Lan lá nhẵn petelot, Lan kim tuyến sapa, Lan kim tuyến, Lan huyết nhung trung, Lan hoàng thảo trinh bạch, Lan hoàng thảo thơm, Lan hoàng thảo tam đảo, Lan hoàng thảo sừng dài, Lan hoàng thảo đốm tía, Lan hoàng thảo đốm đỏ, Lan hành hiệp, Lan dáng hương quế, Lan chiểu tixier, Lan bạch manh, Lan bắp ngô ráp, Dực giác lá hình máng, Cầu điệp tixier, Cầu điệp evrard, Đơn hành hai màu, Lan hoàng thảo vạch đỏ, Lan hành averyanov, Lan hài lông, Lan hài hồng, Lan hài đài cuộn, Lan dáng hương hồng, Lan ý thảo..

Các loài hoa lan Việt Nam

1. Dendrobium ( là giống lan kinh doanh phổ biến nhất ở VN và Thái Lan)

- Có 2 dạng: dạng thòng và dạng đứng

- Đặc điểm: Là cây đa thân. Hoa thường mọc ở đỉnh giả hành, cành hoa ko phân nhánh. Mau ra hoa trồng từ 18-24 tháng sẻ ra hoa, hoa lâu tàn, Cường độ ánh sáng cao 80% ánh sáng trực tiếp. Nước tưới có PH từ 6-7. Vườn phải thoáng. Dể trồng.

- Có 2 nhóm thân:

Nhóm thân mía: cao lơn mạnh khỏe, cành hoa dài, số lượng nhiều nhưng bông nhỏ, màu sắc không phong phú.

Nhóm thân chao: thân lá nhỏ có từ 5-7 lá/thân, lá mỏng và có màu xanh nhạt, hoa ít (8-10 hoa/cành), đặc biệt hoa có màu sắt đẹp, to.

Thị trường tiêu thụ mạnh. Hoa cắt cành bán dc 600d/cành : chú ý chọn giống siêng bông, màu sắc tươi thắm. Bán chậu thì khoảng 30-40k/chậu : chú ý chọn giống có hoa đẹp, lá nhiều màu xanh đậm

2. Cattleya ( nữ hoàng các loài hoa Lan)

- Là cây đa thân, thân mang 1-2 lá/thân. 1 giả hành chỉ cho 1 cành hoa, hoa nở tuần tự giả hành từ già tới mới, nếu giả hành mới nở hoa thì những giả hành cũ không nở trở lại.

- Đặc biệt có hương thơm, đậm nhất vào buổi sáng 8-9h. Hiếm khi có trái, trừ thụ phấn nhân tạo. Ra hoa tùy thuộc vào ánh sáng ( ngày dài, ngày ngắn), 50-60% ánh sáng trực tiếp.

- Có 3 nhóm màu

1 hồng – tím: hoa cực lớn 20-24 cm, rất đẹp sinh trưởng mạnh dể trồng

2 vang – trắng – xanh : độ lớn trung bình 16-18cm

3 đỏ - cam : hoa nhỏ (13-14 cm) khó trồng và hiếm>> giá cao >> hội thi hoa thường dc đánh giá cao

3. Oncidium (Vũ Nữ)

-- Cây đa thân, 1 giả hành có thể cho nhiều cành hoa. Dể trồng, ra hoa quanh năm

- Hoa có phân nhánh, 40-50% ánh sáng. Trồng 18-24 tháng ra hoa

4. Phalaenosis (Hồ Điệp) Vua của các loài hoa Lan

- Cây đơn thân. Nước ngoài chuộng cây có màu Trắng, Hồng còn ở VN chuộng cây có nhiều hoa văn và phức tạp. Hoa đẹp lâu tàn khi ở trên cây, khi cắt cành thì mau tàn. Trồng 18-24 tháng ra hoa. Khó trồng: nắng ko ưa, mưa ko chịu. Ra hoa theo nhiệt độ ( lạnh) là cây Thụ hàn tập trung nở hoa vào tháng cuối năm. Nhiệt độ phù hợp 25-27oC, 20-30% ánh sáng
- Ưa ẩm cao. Bốc hơn nhiều nước, mất nhiều nước do ko có giả hành, giử ẩm 24/24, PH nước tưới 5.5 – 6

5. Vanda

- Cây đơn thân. Hoa mọc giữa thân. Rể có 2 loại : rể gốc và rể gió. Ra hoa tháng nóng tháng 2-3. Cành nhiều hoa >10 hoa, hoa to >10cm>> rất đẹp và hoành tránh

- Trồng 4-7 năm cho ra hoa, ở VN trồng hay bị rụng lá chân >> do kỹ thuật trồng vì cây trồng ko có chất trồng nên cần tưới nước phun sương liên tục để giữ ẩm, 50-60% ánh sáng
- Mokara đc lai tạo từ Vanda, 70-80% ánh sáng. Trồng 3 năm cho ra hoaCác loài hoa phong lan rừng đơn thân của Việt Nam.

Tuy không rực rỡ sắc màu như các giống lan lai ngoại nhập nhưng lan rừng có vẻ đẹp tự nhiên, thanh thoát và phần lớn có hương thơm nên hấp dẫn giới hâm mộ. Lan rừng Việt Nam có khoảng trên dưới 800 loài.

Mỗi loài hoa đều có vẻ đẹp riêng. Hoa lan chiếm lĩnh thế giới thực vật bởi sự kỳ diệu, phong phú và tính đa dạng của chúng.

Tuy không rực rỡ sắc màu như các giống lan lai ngoại nhập nhưng lan rừng có vẻ đẹp tự nhiên, thanh thoát và phần lớn có hương thơm nên hấp dẫn giới hâm mộ. Lan rừng Việt Nam có khoảng trên dưới 800 loài.

Dựa vào hình thái, cấu trúc thân cây, hoa lan phân thành 2 nhóm (theo Pfitzer):

- Nhóm đa thân (Symbodial)

- Nhóm đơn thân (monopodial)

Ngoài ra còn có một nhóm trung gian giữa 2 nhóm trên nhưng gồm rất ít giống.

Nhóm lan đơn thân gồm những cây lan tăng trưởng theo chiều cao và thân ngày càng dài ra, có thể phân nhánh trên thân, thường có nhiều rễ gió mọc dọc theo thân. Lan đơn thân rừng thường được nhân giống bằng cách tách nhánh, một số loài hiện đã được nhân giống bằng phương pháp cấy mô. Kiểu trồng tốt nhất là nên trồng ghép trên khúc gỗ, thân cây sống hoặc chết, trong giỏ gỗ với giá thể thông thoáng, thoát nước tốt.

Sau đây là một số cây lan rừng tự nhiên Việt nam thuộc nhóm đơn thân được trồng phổ biến:

1- CÂY LAN HỎA HOÀNG

Tên khác: Hoàng Yến (không phổ biến)

Tên khoa học: Ascocentrum miniatum Lindley 1913

a- Đặc điểm hình thái, sinh vật học: Cây thân nhỏ, lá dày, mọc hai dãy đều nhau, dày cứng màu xanh bóng. Phát hoa đứng thẳng, mọc ra từ nách lá, chùm hoa mang nhiều hoa nhỏ xếp dày đặc; đài và cánh hoa giống nhau, nở xòe rộng màu vàng cam rất đẹp. Môi gắn chặt vào gốc trụ, phân ba thùy, thùy bên nhỏ, đứng, thùy giữa to dạng cái lưỡi, có túi cựa. Nở hoa vào khoảng tháng 3-4, đặc biệt rất lâu tàn (1-2 tuần).

b- Yêu cầu về điều kiện sinh thái:
- Nhiệt độ: 20-25°C
- Ánh sáng: 70-80%.
- Ẩm độ: 40-70%.

c- Một số cây lan rừng tự nhiên Việt Nam khác thuộc chi Ascocentrum:
- Ascocentrum christentionianum (Tử hoàng): Hoa màu tím.
- Ascocentrum pusillum Averyanov

Cây Tử Hoàng (Ascocentrum christensonianum Haager 1993):

Lá hình dãi, màu đỏ xanh. Hoa màu tím, phát hoa dài 10-15 cm, mọc thẳng đứng từ nách lá, hoa nở vào mùa xuân.

(* Tài liệu để tham khảo: Found in Vietnam in semi-deciduous and deciduous dry lowland forests at elevations of sealevel to 700 meters on the branches of forest trees as a hot to warm growing, monopodial epiphyte that has reddish green strap shaped leaves and blooms in the spring and fall with an erect, axillary, 4 to 6″ [10 to 15 cm] long inflorescence.)

(Photo courtesy of Jay Pfahl)

2- CÂY LAN CÙ LAO MINH

- Tên Khác: Uyên ương (không phổ biến và có lẽ không phù hợp).
- Tên khoa học: Christensionia vietnamica

a- Đặc điểm hình thái, sinh vật học:
Cây đơn thân, lá màu xanh lục trãi ra, chốp lá phân thùy. Có 2 dạng cây: cây lá ngắn và cây lá dài, đều cho hoa giống nhau. Hoa lớn, phát hoa thường mang 4 hoa màu xanh lá cây sáng, môi có họng cùng màu cánh hoa, bờ môi có màu trắng. Hoa nở vào khoảng tháng 6-7, hoa lâu tàn.

b- Đặc điểm sinh thái học:
- Phân bổ sinh thái tự nhiên: Đây là giống lan đặc hữu của Việt Nam. Trong tự nhiên, mọc dọc theo suối Ea Dong tỉnh Khánh Hòa và các khe suối ở đèo Mang Yang tỉnh Gia Lai.

- Một số yêu cầu về điều kiện sinh thái: Nhiệt độ: 20-25°C, ánh sáng: 50%, ẩm độ: 40-70%.

Cây lá ngắn

Cây lá dài

3- CÂY LAN NGỌC ĐIỂM

Tên khác: Nghinh Xuân, Tai Trâu, Đai Châu, Lan Me.
- Tên khoa học: Rhynchostylis gigantea

a- Đặc điểm hình thái, sinh vật học: Cây thuộc nhóm đơn thân, tăng trưởng theo chiều thẳng đứng, có rất nhiều rễ gió mọc thẳng từ thân. Lá dày, hẹp, tận cùng có hai thùy, có nhiều sọc nhạt màu chạy dọc theo chiều dài của lá. Phát hoa thòng hay cong, dài khoảng bằng chiều dài của lá, mang nhiều hoa màu trắng có điểm tím, môi có 3 thùy.

Hoa có mùi thơm dễ chịu. nở hoa vào khoảng tháng 12 đến tháng 1-2, trùng vào dịp tết Nguyên Đán nên rất được ưa chuộng.

(Theo dõi cho thấy: có hai dạng cây, cây có lá màu xanh hơi vàng, sọc trên lá rất rõ, dạng này trên cánh hoa có nhiều điểm tím hồng rất đẹp; dạng lá màu xanh lục, sọc trên lá rất nhạt hay không có sọc, dạng này trên cánh hoa có những vệt tím ít hơn, màu trắng nhiều hơn, không đẹp bằng dạng lá sọc?)

b- Yêu cầu về điều kiện sinh thái:
- Nhiệt độ: 25-30°C.
- Ánh sáng: 60%.
- Ẩm độ: 40-70%.

c- Một số cây Ngọc Điểm lai nhập từ Thái lan:

4- CÂY LAN HẢI YẾN

- Tên khác: Ngọc Bích, Hải Âu.
- Tên khoa học: Rhynchostylis coelestis

a- Đặc điểm hình thái, sinh vật học: Cũng giống như Ngọc Điểm nhưng thân lá nhỏ hơn, màu xanh mướt, lá xếp theo rãnh, giữa cong quằn xuống, hai thùy lá không đều nhau. Phát hoa đứng thẳng, hoa màu trắng , ở phần chót có màu xanh lam, môi màu xanh hoa cà. Hương thơm đài các. Cây nở hoa vào khoảng tháng 3 – tháng 5.

b- Yêu cầu về điều kiện sinh thái:
- Nhiệt độ: 20-25°C.
- Ánh sáng: 60%.

- Ẩm độ: 40-70%.

(Ảnh: trên mạng Dalatrose.com)

5-CÂY LAN BẠCH VĨ HỒ

- Tên khác: Đuôi chồn, Đuôi sóc, Sóc lào. Ở miền Nam gọi là Đuôi chồn nhưng thường không phổ biến vì rất hiếm, miền Bắc gọi là Đuôi sóc, Sóc lào. Tên Bạch vĩ hồ có người cho rằng dùng để gọi cây Rhynchostylis retusa var alba màu trắng (xem ảnh dưới).
- Tên khoa học: Rhynchostylis retusa

a- Đặc điểm hình thái, sinh vật học: Lá dài, hơi mỏng và cong quặn, chốp lá phân thùy. Phát hoa dài, rũ thòng, mang nhiều hoa màu trắng hồng điểm tím, hoa có mùi thơm khá gắt, nở vào khoảng tháng 5-7.

b- Yêu cầu về điều kiện sinh thái:
- Nhiệt độ: 20-25°C.
-Ánh sáng: 60%.
-Ẩm độ: 40-70%.

* Cây Bạch vĩ hồ đột biến màu trắng:

6- CÂY LAN HỒNG NGỌC

- Tên khác: Đuôi Cáo, Giáng Hương Nhiều Hoa

. Ở miền Nam thường gọi là Đuôi cáo và gần như trở thành tên gọi dân gian phổ biến. 

-Tên khoa học Aerides multiflora

a- Đặc điểm hình thái, sinh vật học: Cây thân thẳng đứng. Lá dày, xếp thành hai dãy đối xứng, màu xanh hơi vàng và hơi nhăn nheo, có hai thùy không đều nhau. Phát hoa cong hay thòng, hoa màu trắng hồng với nhiều đốm đỏ hồng hay tím hồng,môi hầu như không có cựa, có ba thùy, thùy giữa hình tam giác màu tím đậm, hoa thơm, lâu tàn, nở vào mùa hè đến đầu mùa thu.

(www.pbase.com/schnitz/orchid)

b- Yêu cầu về điều kiện sinh thái:
- Nhiệt độ: 20-25°C.
- Ánh sáng: 50 %.
- Ẩm độ: 40-70%.

7- CÂY LAN BÒ CẠP TÍA

Tên khác: Lan nhện
-

Tên khoa học

: Arachnis annamensis (Rolfe.) J. J. Smith

a- Đặc điểm hình thái, sinh vật học: Thân khá dài, leo bò và phân nhánh. Lá tròn, dài, đầu lá có 2 thùy, mọc cách. Phát hoa dài, đứng. Hoa to màu khảm, có nhiều vết rằn ri màu nâu tía. Lá đài và cánh hoa bằng nhau, hẹp dài, trãi ra, hơi rộng ở đỉnh, đỉnh lệch cong về phía bên dưới. Hai lá đài bên cong như hai càng của con bò cạp nên được gọi là lan Bò Cạp. Môi gắn vào trụ thành một khối rất ngắn, mập, có cựa rất ngắn, môi phân làm 3 thùy, thùy giữa dài và nhọn. Ra hoa vào mùa hè, khoảng tháng 3-5, hoa lâu tàn, có mùi thơm.

(Hình: www.pbase.com/glazemaker/orchid)

b- Đặc điểm sinh thái học:
- Lan Bò cạp rất dễ trống, trồng ghép với gốc cây hoặc trồng như lan cắt cành, có nơi trồng làm hàng rào. Loài này cần nhiều ánh sáng, có thể trồng ngoài nắng trực tiếp.
- Một số yêu cầu về điều kiện sinh thái: Nhiệt độ: 25-30°C; Ánh sáng: 70-100 %; Ẩm độ: 40-70%.

MỜI BẠN THAM KHẢO THÊM:

Tuyệt chiêu chăm sóc phong lan đẹp mỹ miều

Trong số các loài hoa cảnh, hoa Phong Lan rất được "cưng chiều" bởi chúng sở hữu một vẻ đẹp kiêu sa, đài các và mỏng manh. Sở dĩ nhiều người trồng và chơi Phong Lan cứ phải nâng niu chúng như vậy là vì chưa thực sự hiểu rõ về loài hoa này.

Hiện nay, cứ nhắc đến cái tên hoa Phong Lan thì ai nấy đều cho rằng đây là một loài hoa khó trồng, khó chăm sóc. Chỉ một chút sơ hở nhỏ cũng có thể giết chết cây hoa vừa đẹp vừa quý. Nếu đem so cách trồng hoa Phong Lan với cách trồng hoa Hồng, hoa Cẩm chướng thì cũng dễ trồng như nhau.

Khi trồng hoa Phong Lan cũng như các loài hoa cảnh khác, chúng ta cần hiểu rõ loài cây đó cần nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm và chất dinh dưỡng ra sao.

1. Chọn hoa Phong lan

Trước khi quyết định trồng hay mua một chậu hoa Phong Lan, bạn nên cân nhắc một số câu hỏi như chúng thuộc loài nào? Có thích hợp với nhiệt độ và ánh sáng nơi bạn đang ở hay không? Vị trí đặt hoa Phong Lan trong nhà ở đâu?...

Chọn đúng loài hoa quyết định phần lớn sự thành công khi trồng hoa Phong Lan. Đối với khi hậu Việt Nam, bạn có thể tìm mua một số loài Phong Lan như Cattleva - Cát Lan, Phalaenopsis - Lan Hồ Điệp, Oncidium - Lan Vũ Nữ, Dendrobium - Lan Hoàng Thảo và Paphiopedilum - Lan Hài,...

Lan Hồ Điệp là loài Phong Lan dễ trồng nhất và phổ biến nhất tại Việt Nam.

2. Chăm sóc hoa Phong Lan

Trên thực tế, rất nhiều loài hoa Phong Lan chỉ ra hoa duy một lần trong năm. Bí quyết để cây hoa của bạn có thể tái ra hoa là cung cấp đủ ánh sáng cho chúng. Hoa Phong Lan không chịu được ánh sáng mặt trời chói chang chiếu trực tiếp, chúng sẽ không thể sống lâu được. Lan chỉ thích hợp với bóng râm để hoa luôn giữ được màu sắc tươi tắn và sống lâu hơn.

Hoa phong lan thích ánh sáng nhẹ của buổi sáng và không chịu được ánh sáng quá mạnh.

Tất cả các loài hoa Phong Lan đều yêu thích độ ẩm, vì thế, chúng cũng hay được trồng trong phòng tắm hoặc gần bồn rửa bát. Nếu bạn muốn cung cấp đổ ẩm cho cây Phong Lan của mình, hãy đặt chậu hoa lên một chiếc khay sỏi đầy nước. Nên nhớ, bạn chỉ đặt chậu hoa trên bề mặt sỏi, phía trên mặt nước chứ không chìm trong nước, điều này đảm bảo cây hoa của bạn được bao quanh một môi trường ẩm ướt.

Đảm bảo bên trong chậu hoa Phong Lan luôn có độ ẩm.

Không nên tưới quá nhiều nước cho hoa Phong Lan. Có đến 70 - 80% hoa Phong Lan bị chết là do tưới nước quá nhiều. Trong tự nhiên, hoa Phong Lan mọc ở trong rừng, trong núi không có mưa nhiều tháng vẫn có thể sống.

Vào mùa hè, khi cây hoa Phong Lan ra mầm mới, rễ cây mọc nhiều mới cần tưới nhiều nước. Sang đến mùa thu khi cây ngưng tăng trưởng phải giảm bớt việc tưới nước và vào mùa đông chỉ tưới nhẹ cho cây khỏi bị khô, ngoại trừ trường hợp cây đang ra hoa.

Nước tưới hoa Phong Lan tốt nhất là không có chất vôi, nên để lắng trước đó vài ngày.

Bạn có thể nhận thấy rằng các cây hoa Phong Lan bạn nhìn thấy ở cửa hàng không trồng trong đất giống như các loài cây cảnh khác. Điều này là bởi vì rễ của chúng cần nhiều không khí. Hoa Phong Lan thường được trồng trong hỗn hợp vỏ cây hoặc rêu.

Đất trồng là hỗn hợp thật xốp gồm 7/10 vỏ cây thông + 2/10 đất sét giãn nở + 1/10 mousse polyuréthane, có thể mua tại các cửa hàng hoa kiểng. Khi trồng hoa, hãy kiên nhẫn chờ khoảng 10 ngày rồi mới tưới và 3 tuần sau mới bón phân. Sau đó, chỉ tưới một lần trong tuần, không làm ướt hoa. Nếu cần, nên phun xịt cho rễ cây (khi rễ xanh tươi nghĩa là đầy đủ nước, ngả mầu xám là thiếu nước). Nửa tháng một lần phun xịt phân bón, sau khi tưới.

Làm sạch các phiến là của cây thường xuyên bằng nước ở nhiệt độ phòng là việc làm cần thiết và rất hữu ích. Cách này loại bỏ bụi bẩn bám trên lá cây cản trở ánh sáng và hạn chế sự phá hoại của côn trùng.

Giữ các phiến lá sạch sẽ giúp cây Phong Lan hấp thụ ánh sáng được tốt hơn.

Ngoài ra, bạn cần lưu ý tránh đặt chậu hoa Phong Lan ở những nơi tiếp xúc với luồng gió mạnh như gần cửa sổ, cửa ra vào hoặc các thiết bị tản nhiệt, tản gió trong gia đình, bởi chúng gây hại đến cây.
 

Nhiệt độ tối ưu là từ 20oC - 25oC vào ban ngày và 18oC vào ban đêm. Do vậy, bạn nên chọn nơi thoáng mát để đặt hoa, cách xa cửa sổ tối thiểu 1 mét.

Chọn vị trí thoáng mát, tránh gió để không làm hại cho cây.

(ST)