Thực phẩm tốt cho người chạy thận

Với bệnh nhân bị suy thận, khi thận không còn khả năng lọc máu thì đó là lúc cần phải tiến hành phương pháp lọc máu ngoài thận.

Lọc máu ngoài thận nên chọn thực phẩm nào phù hợp?

 Để “sống chung” với bệnh đến cuối đời ngoài việc chạy thận thì việc chọn lựa những thực phẩm ăn vào cũng đóng một vai trò quan trọng.

Chạy thận tuyệt đối nói không với muối, kali

Ăn kiêng là điều kiện sống còn với bệnh nhân chạy thận mặc dù không cần duy trì chế độ ăn quá nghiêm ngặt như trước khi lọc máu nhưng cũng không được ăn uống thoải mái như người có chức năng thận bình thường.

Bệnh nhân chạy thận nên tránh các loại thức ăn giàu kali như: mít, chanh, lựu, các loại đậu khô, hạt dẻ, lạc, cà phê. Những loại hạt khô giàu protein nhưng những thực phẩm này không phải là lựa chọn tối ưu bởi nó có chứa nhiều kali và photspho không tốt cho bệnh nhân lọc máu.

Tránh dùng thức ăn có chứa nhiều muối vì nồng độ muối cao trong cơ thể sẽ kích thích cảm giác khát nước ở người bệnh và đây là yếu tố thuận lợi cho người bệnh tăng cân giữa 2 buổi lọc máu đồng thời làm cho tình trạng huyết áp tăng cao ngày càng nặng hơn. Vì vậy chỉ được phép đưa vào cơ thể người bệnh 4 - 6g muối/ngày nếu chỉ số huyết áp bình thường. Khi chỉ số huyết áp quá cao, người bệnh chỉ được sử dụng 1- 2g muối/ngày.

Để hạn chế muối, người bệnh cần phải tuân theo cách thức nghiêm ngặt sau: Khi nấu thức ăn không cho muối, nước mắm, mỳ chính, gia vị. Tránh dùng thức ăn có chứa nhiều muối như: Hải sản biển - cua, cá - mực - tôm…

Các loại đồ hộp như thịt hộp, cá hộp, patê, xúc xích, lạp sườn không được khuyến khích dùng.

Tránh những thức ăn chế biến sẵn ở chợ như: Giò chả, thịt quay, các loại thịt hun khói, nước sốt, dưa hành muối…

Nên ăn giàu đạm là lựa chọn hàng đầu

Khác với người bị suy thận chưa chạy thận, bệnh nhân chạy thận bị mất một lượng đạm trong quá trình lọc máu dễ dẫn đến phù, teo cơ và suy giảm hệ miễn dịch. Vì vậy, bệnh nhân lọc máu cần ăn nhiều thực phẩm giàu đạm như: thịt thăn, cá, thịt gia cầm, trứng…

Các thực phẩm được chế biến bằng cách nướng, hấp, ninh… luôn được các bác sĩ tư vấn khuyên dùng thay cho đồ chiên, rán.

Phốt pho máu cao và canxi máu thấp thường gặp ở những bệnh nhân điều trị thận nhân tạo chu kỳ. Trong chế độ ăn cần phải ưu tiên những thức ăn giàu canxi và nghèo phosphat như sữa chua.
 
Chế độ ăn nhạt là rất cần thiết đặc biệt khi bị phù, tăng huyết áp và suy tim. Ăn nhạt để giúp kiểm soát huyết áp, giảm tăng cân giữa 2 kỳ lọc máu. Những loại rau quả như táo, lê, mận, sơ ri, đào, bầu bí, su su, bắp cải, súp lơ… nên ăn mỗi ngày. Chế độ ăn nhạt làm người bệnh rất khó chịu vì vậy phải cố gắng thích nghi và thay đổi món ăn thường xuyên.

Có nhiều loại thực phẩm chứa canxi - một vi chất cần thiết cho cơ thể, cũng là khoáng chất cần bổ sung đối với bệnh nhân chạy thận. Tuy nhiên, người chạy thận nhân tạo chỉ nên dùng những thực phẩm giàu canxi nhưng nghèo photpho.

Sữa và các chế phẩm từ sữa có hàm lượng canxi cao, lại tương quan thích hợp với photpho và magiê nên dễ đồng hóa và được sử dụng hoàn toàn trong cơ thể. Theo đó, sữa chua là thực phẩm rất tốt để bổ sung canxi cho người chạy thận.

Các loại đậu đỗ có tương quan canxi với magiê và photpho tốt hơn nên có giá trị hơn ngũ cốc - là loại thực phẩm cũng giàu canxi nhưng khó đồng hóa hơn.

Những thức ăn người chạy thận nhân tạo nên dùng:

- Các thực phẩm có chứa ít chất đạm như miến dong, bột sắn dây, khoai lang.

- Các loại hoa quả ngọt như chuối, nhãn, vải, na, xoài, đu đủ, nho ngọt.

- Các loại rau ít muối như bầu, bí, mướp, dưa chuột, giá đỗ, bắp cải, rau cải.

- Các thực phẩm nhiều chất bổ như trứng gà, thịt nạc, cá, sữa, tôm.

Các món ăn có lợi nhất cho người chạy thận nhân tạo:

- Miến nấu thịt nạc hoặc thịt nạc xào giá đỗ.

- Khoai sọ, khoai lang luộc, sắn luộc.

- Bột sắn dây.

Lượng thực phẩm dùng trong một ngày:

- Đạm từ thịt nạc, cá tôm: 100gr. Có thể thay bằng 2 quả trứng gà hoặc 1 bìa đậu phụ.

- Bột đường từ gạo hoặc mì: 120gr. Có thể thay bằng 150gr miến dong hoặc 300gr khoai lang, khoai sọ.

- Rau xanh (dưa chuột, bí xanh, rau cải...): 200-300gr.

- Trái cây (như chuối, na, vải, nhãn): 200-300gr.


"Sống chung" với thận nhân tạo

Với bệnh nhân bị suy thận, bên cạnh việc chạy thận hằng tuần, cách chọn thực phẩm để ăn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe.

Mặc dù không cần duy trì chế độ ăn kiêng quá nghiêm ngặt như trước khi lọc máu, nhưng những bệnh nhân suy thận không được ăn uống thoải mái như người có chức năng thận bình thường.

Bệnh nhân chạy thận nên tránh các loại hạt khô như hạt các loại đậu, lạc, hạt dẻ,... bởi nó có chứa nhiều kali và photpho, không tốt cho bệnh nhân lọc máu.

Khác với người bị suy thận chưa chạy thận, bệnh nhân chạy thận bị mất một lượng đạm trong quá trình lọc máu, dễ dẫn đến phù, teo cơ và suy giảm hệ miễn dịch.

Vì vậy, cần ăn nhiều thực phẩm giàu đạm như thịt thăn, cá, thịt gia cầm, trứng... Những thực phẩm giàu protein rất cần thiết để duy trì hoạt động của cơ thể, tránh cho cơ thể không bị gầy sút.

Đặc biệt, nó còn làm tăng hồng cầu, tránh hiện tượng thiếu máu, góp phần duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. Với bệnh nhân chạy thận, khi đã được lọc máu, thận nhân tạo đã thải bớt ure, nên người bệnh có thể ăn vào một lượng đạm gần như bình thường.

Các thực phẩm được chế biến bằng cách nướng, hấp, ninh... luôn được các bác sĩ khuyên dùng thay cho đồ chiên, rán.

Photpho máu cao và canxi máu thấp thường gặp ở những bệnh nhân điều trị thận nhân tạo chu kỳ. Vì vậy, trong chế độ ăn của người bệnh, cần phải ưu tiên những thức ăn giàu canxi và nghèo photpho.

Chế độ ăn nhạt là rất cần thiết, đặc biệt khi người bệnh bị phù, tăng huyết áp và suy tim. Ăn nhạt để giúp kiểm soát huyết áp và để giảm tăng cân giữa hai kỳ lọc máu.

Để hạn chế muối, người bệnh cần phải tuân theo cách thức nghiêm ngặt sau: khi nấu thức ăn, không cho muối, nước mắm và tránh dùng thức ăn có chứa nhiều muối như hải sản biển, cua, cá, mực, tôm...; không nên ăn các loại thịt hộp, cá hộp, patê, xúc xích, lạp xưởng, giò chả, thịt quay, các loại thịt hun khói, nước sốt, dưa hành muối...

Người bệnh cần tránh dùng thức ăn có chứa nhiều muối vì nồng độ muối cao trong cơ thể sẽ kích thích cảm giác khát nước và đây là yếu tố thuận lợi cho việc tăng cân giữa hai lần lọc máu, đồng thời làm cho tình trạng huyết áp càng tăng cao.

Do đó, người bệnh chỉ được phép đưa vào cơ thể 4-6gr muối một ngày nếu chỉ số huyết áp bình thường, còn huyết áp quá cao, chỉ được sử dụng 1-2gr muối một ngày.

Chế độ ăn nhạt làm người bệnh rất khó chịu, vì vậy phải cố gắng thích nghi và thay đổi món ăn thường xuyên.

Nên ăn mỗi ngày những loại rau quả như táo, lê, mận, sơ ri, đào, bầu bí, su su, bắp cải, súp lơ...

Khi lọc máu sẽ bị lọc bớt vi lượng, nhất là các loại sinh tố tan trong nước như nhóm sinh tố B, C, vì vậy người bệnh phải cung cấp thêm các yếu tố này, giúp làm tăng hiệu quả của các thuốc điều trị thiếu máu.

Chế độ ăn hằng ngày giàu dinh dưỡng rất cần thiết cho mỗi bệnh nhân khi chạy thận, tuy nhiên để bổ sung đủ các vi chất đã bị mất trong quá trình lọc máu, mỗi ngày nên uống thêm thực phẩm dinh dưỡng bổ sung. Đây cũng là lựa chọn an toàn giúp cung cấp các acid amin cần thiết, dễ hấp thu, củng cố hệ miễn dịch, bồi bổ cơ thể.

(ST)