1
“Ăn mày mà đòi xôi gấc”, câu ví von xưa đủ cho thấy cái quí của trái gấc vườn nhà. Quả gấc không chỉ nấu xôi đẹp mắt mà cây gấc trong đời sống ngày thường từ hạt, lá, cùi đã cho bao thức ngon, món lạ.
Tháng 9, tháng 10, gió mùa sang, gấc chín đỏ, treo lúc lỉu, người xưa để bảo quản gấc chỉ biết treo gác bếp, ngày nay, các bà nội trợ đã biết tách lấy thịt gấc, cho vào ngăn đá tủ lạnh, vậy là có gấc ăn quanh năm mà không lo hỏng.
Gấc được biết đến nhiều nhất với món xôi gấc. Gạo nếp ngon ngâm nước qua đêm, trộn đều với hạt gấc xóc thêm chút rượu trắng, bóp đều rồi cho lên chõ đồ. Xôi chín, đánh đều xôi với đường trắng, dừa nạo, ngon hơn nữa cho thêm bánh đậu xanh, đĩa xôi đỏ rực, thơm lừng bánh đậu trở thành món ăn hấp dẫn.
Có màu đỏ tự nhiên nên các món từ trái gấc là lựa chọn số 1 của các gia đình Việt Nam những ngày lễ, tết, dịp trọng đại. Đêm giao thừa, sáng mồng một, ai trong gia đình cũng ăn chút xôi gấc, mong may mắn cả năm. Ngày ăn hỏi, phong tục nhiều vùng còn có con lợn quay, mâm xôi gấc, mong duyên đỏ cho đôi vợ chồng. Cũng từ màu đỏ “trời cho” từ trái gấc, người ta còn sáng tạo ra bánh dầy gấc, chè gấc, bánh chưng gấc.
Gần đây, có dịp qua Ninh Giang, Hải Dương, thực khách còn có dịp được thử món bánh gấc thơm lừng gói lá chuối nơi đây. Bánh gấc đỏ tươi, dẻo thơm bột nếp trộn thịt gấc, ngọt ngào nhân đậu xanh, mứt bí đã trở thành quà ngon, lạ của đất Hải Dương.
Lá gấc là thứ rau hay. Món xào thơm lừng của rươi tháng 9 cùng củ niễng, vỏ quýt, trứng gà và lá gấc non mang đến cho người ăn vị ngai ngái đặc trưng.
Người già thường nói, trồng gấc là trồng cây thuốc quí trong nhà. Cho thìa mật ong vào trái gấc, để nguyên cả trái hấp cách thủy, bài thuốc dân gian hữu hiệu cho người bị huyết áp thấp. Hạt gấc đen đem nướng, đập giập, ngâm rượu như một thứ “mật gấu thực vật” chữa bong gân, sưng khớp rất mau lành…
Gió mùa về. Vỉa hè nhiều phố đã kín người ngồi sớm mai bên thúng xôi gấc nghi ngút khói. Chợt nhớ da diết món cá rô kho cùi gấc beo béo, ngầy ngậy của mẹ mùa đông.
1. Sườn Xào Gấc
Nguyên liệu:
- 200gr sườn cốt-lết.
- 100gr ớt chuông xanh.
- 1/2 củ hành tây.
- Một ít rau xà lách.
- 1/2 thìa bột nêm.
- 1 thìa đường.
- 1 thìa nước mắm.- 2 thìa súp tương ớt.
- 3 thìa súp gấc (phần hạt).
- 1 miếng nhỏ thịt gấc.
- 1 thìa cà phê tỏi xay.
Thực hiện:
- Rửa sườn, để ráo nước, chặt miếng hình chữ nhật.
- Lột vỏ củ hành, cắt rau mùi.
- Bổ đôi ớt chuông, bò hạt, thái miếng dài vừa ăn.
- Đun nóng dầu, phi thơm tỏi, cho sườn vào rán đền khi săn.
- Sau đó, lấy bớt dầu ra, cho ớt chuông, hành tây, gấc và thịt gấc vào đảo cùng với sườn.
- Nêm chút bột nêm, đường, nước mắm vừa ăn.
- Tiếp tục đảo đến khi hỗn hợp vừa chín tới.
2. Lá Chuối Cuộn Xôi Gấc
Xếp từng cuộn xôi ra đĩa, quết đậu xanh lên trên, sau đó cho tôm đã chấy lên, dùng ngay.
Nguyên liệu:
- 1 bát xôi gấc.
- 1 bát xôi lá cẩm.
- 1 bát xôi đậu xanh.
- 100gr tôm tươi.
- 50gr đậu xanh cà.
- Lá chuối.
- Bột nêm, dầu ăn.
Thực hiện:
- Ngâm mềm đậu xanh, sau đó cho vào nồi nấu chín, tán nhuyễn.
- Luộc hoặc hấp tôm chín, bóc bỏ vỏ, cho vào máy xay nhuyễn, nêm bột nêm, cho vào chảo không dính, chấy khô.
- Cắt lá chuối khoảng 5x7cm, trải ra khay, cho từng loại xôi vào cuộn lại, thả vào chảo dầu nóng để rán hoặc nướng vàng.
Cơm Rang Gấc
3. Dùng cơm rang với nước tương
Nguyên liệu:
- 100gr thịt gà phi-lê.
- 2 củ hành tím, thái vuông nhỏ.
- 100gr đậu que, cắt khúc.
- 2 bát cơm.
- 2 thìa súp gấc.
- 2 quả trứng gà, lấy lòng đỏ.
- Bột nêm, tiêu, tỏi xay.
Thực hiện:
- Thịt gà rửa sạch, luộc chín, thái miếng nhỏ.
- Đun nóng dầu, phi thơm tỏi, cho thịt gà vào xào, nêm bột nêm, tiêu vừa ăn.
- Đánh tan lòng đỏ trứng.
- Đun nóng chút dầu khác, phi thơm tỏi, hành tím, cho gấc vào xào.
- Kế tiếp, cho gà, đậu que vào xào vừa chín tới.- Cho cơm, trứng vào trộn đều, rang đến khi hạt cơm săn lại, nêm gia vị vừa ăn.
(ST)
