1
Việt Nam ta có kiểu ăn dặm truyền thống. Sau này nhiều mẹ áp dụng ăn dặm kiểu Nhật cho con mình. Và mới đây nhất, phương pháp ăn dặm bé tự chỉ huy BLW du nhập vào nước ta, đem theo nhiều ưu điểm của nó. Chúng ta cùng tham khảo phương pháp ăn BLW nhé!
Là mẹ, ai cũng muốn làm những điều tốt nhất cho con mình. Lựa chọn phương pháp ăn dặm này hay phương pháp ăn dặm khác, Tây hay Ta, Nhật hay Việt, truyền thống hay hiện đại… đều không phải do mẹ lười, mẹ chăm, mẹ thiếu hiểu biết hay mẹ hiểu biết. Mỗi phương pháp ăn dặm đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Điều quan trọng là, bằng cảm nhận của một người mẹ, ta sẽ tìm ra phương pháp ăn dặm phù hợp nhất cho con yêu của mình.
Cùng đem lên bàn cân 3 phương pháp ăn dặm phổ biến nhất hiện nay là : Ăn dặm truyền thống, Ăn dặm kiểu Nhật và Ăn dặm bé tự chỉ huy (Baby Led Weaning – BLW) để xem đâu sẽ là phương pháp thích hợp nhất cho cả mẹ và bé.
Phương pháp ăn dặm truyền thống
Nhiều ý kiến cho rằng phương pháp ăn dặm truyền thống không còn phù hợp với ngày nay. Thực tế không hẳn như vậy. Mỗi năm vẫn có hàng triệu trẻ em Việt Nam đến tuổi ăn dặm được các bà các mẹ cho ăn theo phương pháp này. Từ việc quấy bột cho con, xay chung thức ăn rau củ, thịt thà đến nhuyễn rồi khi trẻ mọc răng sẽ chuyển sang ăn cháo dần. Thức ăn kèm vẫn được cho vào chung với cháo thành một bát đủ dinh dưỡng.
Một số lỗi trong cách ăn dặm truyền thống có thể khiến nhiều bà mẹ ngày nay “tẩy chay” phương pháp này đó là: Vì trẻ ăn nhuyễn nhiều nên khả năng ăn thô kém, đôi khi đã 2 tuổi vẫn phải ăn cơm nhá, rất mất vệ sinh hay như việc ninh xương nấu cháo cho trẻ, cho bé đi ăn rong, vừa ăn vừa hò hét, nhảy múa… Nấu chung nguyên liệu sẽ khiến bé khó cảm nhận mùi vị, từ đó sinh chán ăn, biếng ăn, kén chọn thực phẩm sau này.
Tuy nhiên, ăn dặm truyền thống có hai ưu điểm lớn: Một là dạ dày của bé sẽ không phải làm việc ‘quá tải’ sớm và hai là phương pháp này rất phù hợp cho những mẹ bận rộn và không có thời gian chế biến cầu kì.
Chia sẻ của một mẹ cho con ăn dặm theo kiểu truyền thống:
Mẹ bé Ben Nim áp dụng phương pháp ăn dặm truyền thống cho Ben Nim, tức là nấu chung tinh bột – đạm – xơ – chất béo dưới dạng hỗn hợp loãng, đến đặc vừa rồi đặc sệt, từ mịn đến thô tuỳ theo độ tuổi. Cụ thể là mới tập ăn thì ăn bột gạo với rau thịt xay nhuyễn, lớn hơn thì ăn cháo hạt với thịt rau xay lổn nhổn. Mẹ lược bỏ những thứ mà khoa học đã chứng minh là không cần thiết trong cách chế biến truyền thống như ninh nước xương và rau củ quả. Nói một cách văn vẻ thì mẹ kết hợp cách nấu nướng truyền thống của các thế hệ trước với những kiến thức dinh dưỡng của khoa học hiện đại để chế biến những bữa ăn hàng ngày của Ben Nim.
Với sở thích nấu nướng, việc chuẩn bị bữa ăn cho Ben Nim dường như là niềm vui của mẹ, mặc dù có những hôm mẹ thấy mệt, thấy đau lưng vì phải đứng bếp lâu để chế biến. Từ lúc Ben Nim bắt đầu ăn dặm đến giờ, việc nấu nướng chế biến đồ ăn cho các con vẫn luôn là “đặc quyền” bất khả xâm phạm của mẹ. Dù áp dụng phương pháp truyền thống nhưng mẹ vẫn cố gắng đảm bảo 4 yếu tố quan trọng: dinh dưỡng, ngon miệng, giúp con phân biệt mùi vị, và rèn tính tự lập. Mẹ nấu theo cách sau:
- Hầm riêng một nồi cháo chỉ có gạo tám đủ dùng cho cả ngày. Tuỳ theo độ tuổi và số răng các con có, mẹ sẽ dùng muôi đánh nhuyễn theo từng mức độ khác nhau. Hiện giờ Ben Nim đang tập nhai nên mẹ để cháo đặc nguyên hạt, không đánh nhuyễn.
- Chất đạm (thịt/cá/tôm/cua): mẹ xay nhỏ mịn rồi xào qua với các loại rau gia vị phù hợp như hành/thìa là/gừng, tra thêm 1 thìa café nước mắm dành cho trẻ em. Riêng món cá/lươn mẹ không xay mà dùng tay bóp nát vụn.
- Rau: mẹ bắc một nồi nước đun sôi, thái rau nhỏ bỏ vào trần qua rồi dùng máy xay cầm tay xay nhỏ tại nồi. Mẹ không xay rau sống vì có mùi rất nồng. Để giữ vitamin cho rau, khi cho rau vào lúc nước sôi, mẹ cho thêm vài giọt dầu ôliu.
- Mẹ múc cháo và chỗ thịt/cá/tôm đã xào vào nồi rau đã xay, đun sôi nhỏ lửa đến khi rau chin thì tắt bếp. Tra thêm một ít dầu ô-liu nữa.
Cách chế biến của mẹ chỉ đơn giản như vậy, mỗi bữa mất khoảng 30 phút chuẩn bị. Mùi vị của món nào rõ ràng món đó, không bị lẫn khi trộn vào nhau. Nấu đồ tanh thì mẹ dùng dầu cá, thêm rau gia vị phù hợp, nấu thịt thì mẹ dùng dầu ô-liu. Ben Nim trộm vía ít khi chê đồ mẹ nấu, chỉ khi nào mới ốm dậy thì các con ăn ít đi thôi.
Để tập cho Ben Nim thói quen ăn uống tốt, mẹ làm một thời gian biểu quy định giờ giấc cho từng bữa ăn hàng ngày của hai con để bà nội và cô Hạnh ở nhà làm theo. Ben Nim ăn uống rất đúng giờ và khi ăn là ngồi ghế nghiêm túc. Ben Nim không bao giờ vừa ăn vừa được xem ti vi hay cho đi rong, dần thành nếp, các con ăn chỉ 15-20 phút là xong một bữa. Nếu quá 30 phút mà chưa xong một bữa thì chỗ còn thừa sẽ được bỏ đi vì như thế tức là bữa đó con không muốn ăn, bố mẹ không ép nữa mà sẽ bù lại chỗ thiếu đó bằng những bữa ăn phụ khác. Khi mẹ xúc thìa để đút cho Ben Nim ăn thì các con cũng rất thích được tự tay cầm cán thìa. Mẹ tận dụng luôn cơ hội đó dạy con tập cách tự xúc ăn. Tuy nhiên, để tránh dây bẩn lên quần áo, mẹ vẫn giúp các con điều chỉnh đưa thìa cháo đúng vào miệng.
Gần đây, bố mẹ bắt đầu cho Ben Nim tham gia bữa cơm cùng gia đình. Các con vẫn ngồi trên ghế ăn của mình quan sát cả nhà ăn, thỉnh thoảng được bà và mẹ nhón cho vài hột cơm, mấy miếng rau thái nhỏ để tập nhai, nếu gia đình ăn những món mềm như cá, đậu phụ, vv… thì cũng cho con ăn thử luôn để biết vị khi ăn riêng biệt là như thế nào. Tết vừa rồi Ben Nim được làm quen với đủ loại thức ăn, từ bánh chưng, bánh giò đến xôi gấc, xúc xích. Thói quen ăn trái cây của Ben Nim cũng đã được điều chỉnh để phù hợp với lứa tuổi. Trước kia các con ăn chuối nạo, bưởi, cam, táo ép thì giờ mẹ cầm quả chuối đã bóc vỏ cho các con tự cắn, bưởi cho ăn vài tép một, cam quýt thì bóc vỏ từng múi và chia thành 3-4 miếng nhỏ đưa vào miệng để các con tự nhai, tự nuốt.
Phương pháp của mỗi mẹ có thể khác nhau nhưng có một điểm mà chắc rằng tất cả các bà mẹ trên thế giới đều giống nhau: đó là tình yêu dành cho con và mong muốn những điều tốt đẹp nhất cho con mình. Bằng bản năng và trực giác, mỗi mẹ sẽ phải tự biết phương pháp nào phù hợp với điều kiện của gia đình mình và tốt nhất nhất cho con mình. Mẹ muốn dùng một câu cụ Báu thường dạy mẹ “kết quả đánh giá biện pháp” để kết thúc bài viết lan man này. Dù là phương pháp gì, thì kết quả vẫn phải là những đứa con khoẻ mạnh, ăn ngoan, ị tốt, phát triển đúng chuẩn.
Phương pháp ăn dặm kiểu Nhật
Phương pháp ăn dặm kiểu Nhật đang rất được ưa chuộng tại Việt Nam do những ưu điểm hợp lý và có cơ sở khoa học. Một số đặc điểm dễ nhận biết nhất của phương pháp ăn dặm kiểu Nhật đó là:
- Cho bé ăn thô đúng thời điểm: Trẻ ăn dặm kiểu Nhật bắt đầu làm quen với thức ăn ngay bằng cháo loãng qua rây tỷ lệ 1:10 chứ không quấy bột. Sau này, độ thô của cháo sẽ tăng dần theo độ tuổi. Các loại thức ăn khác như rau, thịt cũng được chế biến riêng với độ thô phù hợp.
- Ăn riêng từng loại thức ăn: Khác với ăn dặm truyền thống, một khay thức ăn của trẻ ăn dặm kiểu Nhật bao giờ cũng đủ ba nhóm thực phẩm: Tinh bột, vitamin và chất đạm theo tiêu chuẩn “vàng – đỏ – xanh”. Những loại thực phẩm này được chế biến riêng biệt và không trộn lẫn.
- Để trẻ tập ăn nhạt, ăn dò từng loại thực phẩm từ rau củ đến thịt cá để làm quen dần.
- Tinh thần của ăn dặm kiểu Nhật: Cho bé ăn trên ghế, không ăn rong, bật tivi. Khi trẻ không ăn nữa, tuyệt đối không thúc ép nhồi nhét.
Ưu điểm dễ nhận thấy nhất của phương pháp ăn dặm kiểu Nhật đó là trẻ sẽ có khả năng ăn thô sớm hơn rất nhiều so với các bé theo phương pháp ăn dặm truyền thống. Thêm vào đó, việc ăn riêng từng loại thức ăn sẽ giúp bé làm quen tốt hơn với mùi vị của từng loại thực phẩm, không bị “hổ lốn” hỗn hợp, không nảy sinh tâm lý ngán ăn. Ăn nhạt sẽ tốt hơn cho thận của trẻ. Và một điều quan trong nhất: đó chính là tinh thần “kiểu Nhật”: Không thúc ép trẻ ăn, không tạo tâm lý sợ hãi khi ăn uống. Thiết lập cho bé thói quen ngồi ăn ngay từ tấm bé giúp trẻ ăn nhanh và tập trung hơn.
Tuy nhiên, để cho bé theo hoàn toàn phương pháp ăn dặm kiểu Nhật, mẹ sẽ mất rất nhiều thời gian và công sức giai đoạn đầu. Chuẩn bị cho con từng món ăn riêng biệt, chế biến và bảo quản thường rất lích kích.
Tại Nhật Bản, mỗi khi một người phụ nữ sinh con, họ thường nghỉ hẳn việc và ở nhà toàn tâm toàn ý chăm sóc đứa trẻ. Xã hội Nhật rất coi trọng việc mẹ chăm con và đề cao mối dây liên kết mẹ – con này. Mẹ Nhật luôn có thời gian và rất cầu kì trong việc ăn uống của con. Nếu xác định cho em bé của bạn ăn dặm theo phương pháp ăn dặm kiểu Nhật, mẹ Việt cần xác định và thu xếp tư tưởng cũng như thời gian biểu hợp lý.
Giai đoạn ăn dặm kiểu Nhật thứ nhất (khi bé 5-6 tháng tuổi)
Khi bé bắt đầu tập ăn, nên cho bé ăn từ ít đến nhiều: 2 ngày đầu tiên cho bé ăn một muỗng (15 ml), 3 ngày tiếp theo 2 muỗng (30 ml), 3 ngày tiếp theo 3 muỗng (45 ml), 7 ngày tiếp theo 4 muỗng (60 ml)… Bé được tập cho ngồi ghế ăn rất nghiêm túc và vui vẻ.
Gạo là thực phẩm tốt cho hệ tiêu hóa của bé và không gây dị ứng. Khi bắt đầu cho bé ăn dặm, tuần đầu tiên chỉ cho bé ăn cháo trắng nghiền nhuyễn, rây qua lưới (không nêm gia vị), đặc biệt người Nhật không tập cho bé ăn vị ngọt từ đường khi bắt đầu ăn dặm. Từ tuần thứ hai trở đi có thể cho bé ăn thêm một chút rau, củ, quả. Rau bina (còn gọi là rau chân vịt hay cải bó xôi) là loại rau xanh giàu vitamin và dễ tiêu hóa nên người Nhật thường dùng để chế biến món ăn dặm cho bé (chỉ dùng phần lá, bỏ cuống). Giai đoạn này cho bé ăn cháo dạng bột tỉ lệ 1:10 (5 ml gạo + 50 ml nước).
Điều quan trọng là thức ăn cho bé phải trơn và ngon. Thức ăn của bé được nghiền thành bột, sau đó thêm bột gạo vào để tạo độ trơn thích hợp để bé dễ nuốt. Đối với những bé nhạy cảm, nếu bé không ăn, không nên ép bé ăn mà hãy ngừng khoảng 2-3 ngày rồi chế biến thức ăn trơn hơn và thử cho bé ăn lại. Giai đoạn này chủ yếu là tập cho bé nuốt thức ăn dạng bột, làm quen với các vị thức ăn khác ngoài sữa và làm quen với việc ăn bằng muỗng.
Muối không tốt cho thận của bé vì vậy giai đoạn này không cần nêm muối. Đối với bé ở giai đoạn này, vị nước dashi và nước rau luộc là đủ. Nước dashi là loại nước dùng được nấu từ rong biển và cá ngừ khô bào mỏng, nước rau luộc được nấu từ 3 loại rau trộn lẫn (hành tây, cà rốt, bắp cải) luộc lấy nước. Hai loại nước dùng này có vị ngọt tự nhiên và giàu vitamin. Nếu áp dụng trong điều kiện ở Việt Nam thì có thể thay nước dashi bằng nước luộc thịt gà cũng có vị ngọt tự nhiên.
Ngoài ra, những loại cá lưng xanh như cá thu, các loại giáp xác và hải sản như tôm, cua, bạch tuộc, các loại ốc, mì sợi lúa mạch đen, thịt, sữa bò là những loại thực phẩm dễ gây dị ứng cho bé. Do đó ở giai đoạn này nên tránh cho bé ăn những thực phẩm trên.
Giai đoạn ăn dặm kiểu Nhật thứ 2 (bé 7 – 8 tháng tuổi)
Đây là giai đoạn bé biết nhai trệu trạo, bé có thể đẩy mạnh lưỡi lên hàm trên để làm tan thức ăn, nên những món hấp có độ mềm như cháo không cần nghiền nhuyễn bé cũng có thể ăn được. Giai đoạn này nên tăng chủng loại thực phẩm để bé làm quen với nhiều vị thức ăn khác nhau. Thức ăn của bé chỉ cần nghiền nhỏ (không cần nghiền thành bột) và cho thêm bột gạo tạo độ trơn để bé dễ nuốt.
Có thể cho bé ăn thịt nạc hoặc các loại cá có thịt màu đỏ. Nên thêm từng ít một để đa dạng thực đơn cho bé. Những loại rau mềm như rau bina chỉ cần nấu mềm đi một nửa là vừa. Có thể cho bé ăn mì sợi nấu mềm như cháo 1:7, cắt nhỏ sao cho bé có thể bốc ăn bằng tay. Bé rất thích nuốt mì hoặc thức ăn dạng sợi dài 2-3 cm (nui, bánh canh, phở, bún). Giai đoạn này cho bé ăn cháo nguyên hạt tỉ lệ 1:7 (10 ml gạo + 70 ml nước).
Giai đoạn ăn dặm kiểu Nhật thứ 3 (khi bé 9 – 11 tháng tuổi)
Ở giai đoạn này, cho bé ăn mỗi ngày 3 bữa chính. Bé đã có thể nhai tốt thức ăn bằng lợi. Vì vậy, thức ăn được nấu mềm sao cho bé có thể nhai bằng lợi (độ mềm như chuối là vừa). Có thể tập cho bé ăn những món ăn cứng hơn một chút. Thức ăn của bé được cắt to khoảng 0,5 cm, dài khoảng 2- 3 cm để bé có thể tự bốc ăn hoặc cầm nĩa ghim thức ăn cho vào miệng.
Bé có thể ăn được hầu hết các loại rau. Có thể cho bé ăn cả phần cuống rau bina (cắt nhỏ). Bé có thể ăn cả lòng đỏ và lòng trắng trứng nhưng nên cho bé ăn trứng chín hoàn toàn. Bé có thể ăn hầu hết các món cá nấu chín. Nên cho bé ăn thêm gan gà, các loại thịt có màu đỏ, đậu quả, đậu hũ để bổ sung chất sắt. Giai đoạn này cho bé ăn cháo nguyên hạt tỉ lệ 1:5 (20 ml gạo + 100 ml nước).
Giai đoạn 4 (12 – 15 tháng tuổi)
Bé ăn mỗi ngày 3 bữa chính cùng thời gian với bữa ăn của người lớn. Giai đoạn này bé có thể ăn được thức ăn to và cứng hơn giai đoạn trước. Có thể cho bé ăn cơm nát rồi đến cơm. Ngoài ra, tập cho bé tự ăn bằng muỗng và nĩa.
Mục tiêu của giai đoạn này là cho bé ăn thức ăn giàu dinh dưỡng để hướng đến việc ngừng cho bé uống sữa bột. Lúc này, bé có thể ăn gần như người lớn, vì vậy nên cho bé ăn cân bằng dinh dưỡng bằng nhiều loại thực phẩm. Tuy nhiên, thức ăn của bé vẫn được nêm nhạt. Lượng muối nêm cho bé bằng 1/4 muỗng nhỏ (1 muỗng nhỏ bằng 2.5 g).
Để tập cho bé biết tự ăn, nên chế biến các món mà bé có thể tự bốc ăn như các món làm từ bánh mì lát hoặc cơm nắm. Nên tạo thức ăn có hình dạng và màu sắc bắt mắt để bé thích ăn hơn.
Ăn dặm bé chỉ huy (Baby Led Weaning – BLW)
Ăn cùng bé, cùng lúc, cùng bàn là tinh thần chính của phương pháp ăn dặm này. Không có quấy bột, cũng không có cháo loãng. Trẻ ăn ặn theo phương pháp BLW sẽ tự ăn và ăn thô y như người lớn ngay từ lần ăn dặm đầu tiên. Không lo việc trẻ không răng sẽ không nhai nhá được gì. Con hoàn toàn có thể dùng lợi để nghiền thức ăn. Mặt khác, trẻ giai đoạn này sữa vẫn là thức ăn chính. Do đó ăn dặm chỉ để bé làm quen với các loại thực phẩm. Mẹ cho con ăn dặm theo BLW thường không quá chú trọng vào việc ban đầu con ăn được bao nhiêu mà tập trung vào việc dạy bé tập nhai.
Đặc điểm thứ hai cực “lạ” của BLW, đó là không thìa, không xúc, không bát đũa. Mẹ sẽ chuẩn bị cho con những thức ăn nguyên miếng được hầm mềm như: Vài miếng cà rốt, súp lơ, cơm nát nắm viên, lườn gà trắng xé nhỏ, cá gỡ xương, miếng chuối, bơ, táo hấp mềm… và để thẳng trên mặt bàn ăn của trẻ. Bé sẽ ăn bốc, tự cầm tay những thức ăn mình yêu thích để cho vào miệng. “Baby leads” có nghĩa là để con tự chỉ huy, tự quyết định mình sẽ ăn gì.
Thời gian đầu, trẻ có thể sẽ không ăn, cầm ném thức ăn lung tung, thậm chí bóp nát, cho vào miệng mút rồi vứt…..Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian làm quen với thực phẩm, con sẽ tự hình thành phản xạ cắn, nhai rồi nuốt. Từ đó, tiến thẳng đến giai đoạn tự mình xúc thìa.
Khi nào có thể cho bé bắt đầu ăn dặm theo phương pháp BLW?
6 tháng tuổi là thời điểm phù hợp để cho bé bắt đầu ăn dặm theo phương pháp BLW. Lúc này, bé đã có thể tự ngồi hoặc ngồi với sự hỗ trợ của người lớn khá vững, có thể điều khiển tay một cách linh hoạt, hệ tiêu hóa và miễn dịch trưởng thành hơn cũng cho phép bé tiếp nhận thêm nhiều thức ăn lạ ngoài món sữa của bé. Vì bắt đầu từ 6 tháng nên bé hoàn toàn không cần đến việc đút muỗng. Bé có thể dùng tay để đưa thức ăn vào miệng.
Ưu điểm của phương pháp ăn dặm BLW này có thể kể đến:
- Tạo điều kiện cho bé khám phá mùi vị, kết cấu, mầu sắc của mỗi loại thức ăn riêng biệt
- Giúp trẻ phát triển phối hợp tay-mắt, sự khéo léo và kỹ năng nhai
- Trẻ sẽ có khả năng tự cầm thìa xúc từ rất sớm rất
- Cho phép bé ăn với khối lượng bé cần, theo thời gian của riêng bé, do đó tạo được thói quen ăn uống tốt sau này
- Mẹ không cần tốn thời gian chuẩn bị đồ ăn riêng cho con vì bé sẽ ăn ngay như một thành viên trong mâm cơm gia đình. (Có chăng thức ăn của con sẽ được nấu nhừ hơn một chút).
Tuy nhiên, vì sao BLW vẫn khiến các mẹ e dè? Có lẽ do phương pháp này rất dễ vấp phải những phản đối từ quan niệm của các thế hệ đi trước. Nhất là với những gia đình có mục tiêu muốn trẻ tăng cân nhanh, tăng cân nhiều thì phương pháp này sẽ rất dễ gây xung đột bởi trong vài tháng đầu tập ăn bốc BLW, trẻ sẽ chỉ làm quen với thức ăn và ăn rất ít. Thêm một “yếu điểm”: trẻ mới ăn dặm nếu ăn ngay đồ ăn thô miếng rất có thể sẽ dẫn tới hóc nghẹn. Thức ăn bốc để ngay trên bàn ăn đòi hỏi mẹ phải thường xuyên lau dọn vì mỗi lần trẻ ăn xong sẽ rất bừa bãi, nếu không chú ý vệ sinh còn có thể dẫn tới tiêu chảy.
ThS Lê Thị Hải, Giám đốc Trung tâm Khám Tư vấn dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết, về cơ bản phương pháp ăn dặm truyền thống và ăn dặm kiểu Nhật có nhiều nét tương đồng. Điểm khác biệt là thời gian bắt đầu cho trẻ ăn thô theo phương pháp ăn dặm kiểu Nhật sớm hơn so với phương pháp ăn dặm truyền thống. Theo đó, ăn dặm kiểu Nhật bắt đầu cho trẻ ăn cháo hạt khi bé được 7-8 tháng, ăn cơm khi trên 1 tuổi; ăn dặm truyền thống là ăn cháo hạt trên 1 tuổi, ăn cơm trên 2 tuổi.
Theo ThS Hải nếu mẹ nào cho trẻ thực hiện theo phương pháp ăn dặm kiểu Nhật được rất tốt. Tuy nhiên, trên thực tế không phải cứ muốn là có thể áp dụng phương pháp này. Có những trẻ thích ăn thô sớm, có khi chỉ 10 tháng đã muốn ăn cơm nhưng có những trẻ lại không thích ăn thô, đến hơn 1 tuổi vẫn chỉ chịu ăn các thức ăn xay nhuyễn. Gặp phải những trường hợp này, các bà mẹ không thể cứng nhắc áp dụng theo một phương pháp. “Tôi đã từng gặp có những bà mẹ tập cho ăn ăn dặm kiểu Nhật hàng tháng trời nhưng bé không chịu hợp tác, bé được 9 tháng nhưng không chịu ăn cháo hạt, ăn vào là nôn, chỉ ăn các thức ăn đã được xay”, ThS Hải chia sẻ.
Do đó, chuyên gia dinh dưỡng này khuyến cáo các mẹ nên khéo léo, vừa cho con ăn dặm vừa chú ý đến sự hợp tác và nhu cầu của trẻ. Với trẻ không thích ăn thô, các mẹ không thể cứ cứng nhắc áp dụng theo phương pháp ăn dặm kiểu Nhật được, bởi trẻ có thể bị bỏ đói dài dẫn tới suy dinh dưỡng. Trong trường hợp này mẹ cần kiên trì, tập cho bé dần quen, có thể xen kẽ bữa ăn thô và ăn nhuyễn.
Còn với phương pháp ăn dặm chỉ huy (BLW), ThS Hải cho rằng, không nên bởi nếu với trẻ còn ít tháng việc ăn các thức ăn thô như người lớn ngay từ đầu là không tốt cho hệ tiêu hóa của trẻ.
Chia sẻ kinh nghiệm cho con ăn dặm theo phương pháp BLW của các mẹ
Phương pháp ăn dặm bé tự chỉ huy BLW ngày càng được các mẹ yêu thích và áp dụng. Tuy nhiên, nhiều mẹ còn phân vân không biết kiểu ăn dặm hiện đại này có phù hợp với trẻ em Việt Nam không. Mời các mẹ tham khảo chia sẻ kinh nghiệm của các mẹ đã thành công trong việc dạy con ăn dặm theo phương pháp BLW nhé.
Mời các mẹ tham khảo chia sẻ kinh nghiệm cho con ăn dặm theo phương pháp BLW của mẹ bé Minh Nguyên nhé:
Nhờ cách ăn dặm bé tự chỉ huy (Baby Led Weaning), con tôi đã có thể tự cầm thìa xúc cơm khi mới 11 tháng tuổi.
Tôi có đọc bài viết Phương pháp ăn dặm BLW và ăn dặm kiểu Nhật – So sánh ưu và khuyết điểm và cảm thấy vô cùng tâm đắc. Đúng là theo tôi, cho con ăn dặm theo phương pháp nào không quá quan trọng. Chủ yếu là mẹ thấy bé hợp với phương pháp nào, mục đích, mục tiêu nuôi dạy con trẻ của mẹ ra sao. Bản thân tôi cũng không quá chú trọng vào cân nặng của trẻ, và cũng rất “hãi” để con phải rơi vào cảnh vừa ăn cơm vừa ăn quát.
Đã có thời gian từng sống và du học nước ngoài, tôi và chồng rất hâm mộ và ủng hộ các phương pháp nuôi dạy trẻ của người phương Tây, đặc biệt là trong chuyện ăn uống của con. Khi Tép – con gái tôi đến tuổi ăn dặm, chúng tôi đã thống nhất với nhau sẽ cho bé ăn dặm theo phương pháp tự chỉ huy Baby Led Weaning (BLW). Tôi biết, đã từng có rất nhiều mẹ Việt biết đến phương pháp ăn dặm BLW này. Một số e dè, một số ủng hộ. Ngay trong trường hợp của tôi, khi dự định cho bé ăn dặm tự chỉ huy, bản thân cũng đã nhận được rất nhiều lời can ngăn. Tuy nhiên theo tôi, nếu ai đã từng thực hiên BLW thất bại và sai sót, ấy là do bản thân mẹ chưa kiên nhẫn, kiên trì trong việc tập cho con, kiến thức nuôi con trang bị chưa đủ. Tôi xin chia sẻ với các mẹ kinh nghiệm và trải nghiệm của chính bản thân mình khi bắt đầu cho con ăn dặm tự chỉ huy.
Cần nói, lần đầu làm mẹ, lại quyết định nuôi con theo phương pháp “chẳng giống ai” này, tôi cũng khá lo lắng. Theo tôi, để ăn dặm được theo phương pháp BLW, con cần đủ 6 tháng tuổi. Đó là thời điểm thích hợp để bé có thể tự ngồi và khả năng cầm đồ vật cũng dần hoàn thiên. Tuy nhiên, đến thời điểm đó, chúng tôi rất băn khoăn vì tại sao Tép chưa mọc răng. 6 tháng con chưa nhú răng liệu có thể ăn dặm BLW được không? Sau khi tìm hiểu, tôi được biết, trẻ tập ăn dặm BLW không nhất thiết phải có răng để nhai. Con hoàn toàn có thể nghiền thức ăn mềm bằng lợi của mình. Vậy là, tôi quyết tâm cho Tép bắt đầu ăn dặm.
Vật dụng ban đầu cũng chẳng cần gì nhiều. Chúng tôi sắm cho Tép một chiếc ghế ăn cao, có bàn ăn rộng và vài cái yếm nhựa. Bỏ qua bột, bỏ qua thìa và những vật dụng lích kích khác như máy xay, bàn mài, tôi chuẩn bị cho con ăn dặm ngay trên bàn với thức ăn như người lớn. Món đầu tiên tôi chế biến cho Tép là khoai lang hấp mềm và chuối. Thời gian đầu, con chỉ gặm mút chút đỉnh. Suốt 2 tuần đầu mới tập, Tép quăng tất cả, ko biết đưa lên miệng ăn. Tôi cũng hạn chế không để quá nhiều đồ ăn lên bàn của Tép để tránh làm bé phân tâm. Càng không cố uốn tay con đưa thức ăn vào miệng. Tôi đã có những lúc cực lo sợ khi thấy Tép cả ngày không ăn uống gì. Một mặt, tôi luôn niệm “thần chú” rằng ‘thức ăn cho trẻ tại thời điểm này chỉ là làm quen’. Mặt khác, tôi vẫn cho con ti mẹ ngay sau đó. Dần dần, khi đã “chơi” chán với thức ăn, Tép bắt đầu biết nhai và nuốt. Tất nhiên, chũng tôi cũng có những ngày vui và những ngày buồn. Có hôm, Tép chẳng ăn gì chỉ toàn ti mẹ. Nhưng ngay sau hôm đấy, con như “phát cuồng” với món súp lơ hấp mềm và miếng cá lọc xương mà tôi chuẩn bị cho bé.
Cũng phải nói, trẻ ăn theo phương pháp BLW sẽ rất dễ bị nôn ọe. Tép đã từng bị ọe tới 4 lần chỉ trong một bữa ăn vì cố nhai quả lê. Tuy nhiên, nôn ọe khác với nghẹn và nghẹt thở. Trẻ ọe ra là một dấu hiệu tốt. Con đang dần biết nhai và tập hình thành những phản xạ mới. Cơ thể và não bộ của bé sẽ dần tự biết điều chỉnh để khiến trẻ nhai lâu và kỹ dần hơn qua mỗi lần ăn. Nếu Tép bị ọe ra mà vẫn tiếp tục ăn ngay sau đó, tôi cũng không hề cấm cản. Để đảm bảo an toàn, tôi thường cho bé uống kèm chút nước khi ăn các món nhiều chất bột như cơm nắm, khoai tây hấp…Đôi khi, tôi cũng thấy nguyên miếng rau xanh ngắt Tép ăn buổi trưa “tái xuất” trong chiếc bỉm tôi thay cho bé. Điều này cũng hoàn toàn bình thường. Trẻ nhỏ mới tập ăn, khi cơ thể không tiêu hóa hết, thức ăn sẽ được đẩy ra ngoài.
Khó khăn thì vô vàn như vậy nhưng kết quả tôi nhận được thì cũng vô cùng “ngọt ngào”. Tép giờ đây đã 11 tháng, con tự biết cầm thìa xúc cơm. Khả năng cầm nắm và điều khiển đôi tay của Tép thay đổi rõ rệt là điều làm tôi tự hào nhất. Ngoài ra, nếu ăn dặm truyền thống dạy trẻ nuốt rồi với tập nhai thì BLW lại giúp Tép tập nhai rồi hẵng tập nuốt. Trong khi con bạn bè tôi vẫn còn đang cơm nhá, cháo xay, Tép đã có thể ăn thức ăn thô “rau ráu” cùng bố mẹ. Buổi sáng, con tự ăn bánh mì với trứng và pho mát. Buổi tối ăn cơm, con đã biết xé nhỏ miếng lườn gà để ăn, biết cấu ngắt rau, dùng răng xé thức ăn thành mẩu nhỏ vừa miệng. Trái cây thì tự cầm dĩa xiên rồi tự đút. Tôi cực hài lòng và thậm chí còn “mê mẩn” phương pháp ăn dặm BLW. Vấn đề quan trọng nhất tôi cảm nhận được với BLW đó là cả tôi và Tép thì luôn tìm được niềm vui trong từng bữa ăn.
Các mẹ chia sẻ kinh nghiệm áp dụng phương pháp ăn dặm BLW cho con mình
Kinh nghiệm áp dụng phương pháp BLW của mẹ cu Ken:
Nếu cho bé tập thì ọe sẽ giảm dần. Con mình mấy ngày đầu cũng ọe, thỉnh thoảng nôn, nhưng giờ cũng giảm nhiều rồi. Và để bé tập thì bé sẽ biết cách điều chỉnh thìa, thức ăn không quá sâu gây ọe. Con mình bình thường mút tay cũng ọe chứ không phải là đút thìa đâu. Mình không dùng thìa gì quá đặc biệt cả. Tất cả đều là đồ bình thường thôi. Không nên làm cho bé cảm thấy sự khác biệt. Nếu dùng thìa đặc biệt, sau này lại mất thời gian chuyển sang thìa bình thường. Trước hết là nên tập bình tĩnh khi con nôn. Mình thì còn thấy mừng là con ọe và nôn được, chứng tỏ bé phản ứng được với những thứ bất bình thường. Chú ý là ọe, nôn xong bé không sợ. Như con mình ọe xong, lại cầm thức ăn nhét vào như không có gì xảy ra. Còn khi bé nôn thì tuy bé không sợ nhưng mình cho nghỉ một lúc lại chiến đấu tiếp.
Đây mình hỏi bạn muốn an tâm gì? Con có đủ no không? Lượng con ăn vào bao nhiêu? Mình nghĩ là bước đầu bạn vẫn duy trì đút thìa cho con vào các bữa chính, cho con bốc vào các bữa phụ, rồi giảm dần. Bạn nên cho con bú trước nửa tiếng đến 1 tiếng, khi bé nhìn thấy thức ăn sẽ ko bị cuống. Và nếu bé có bị nôn thì cũng sẽ ko bị nôn hết phần sữa đã bú (sau 1 tiếng thì sữa cũng tiêu gần hết rồi).
Mình thì thấy bất cứ phương pháp nào cũng phải kiên trì. Nếu bé chưa thích, chưa hợp tác thì dừng khoảng 1-2 tuần rồi tập lại. Nếu bé ko thích 1 loại thức ăn nào đó thì bạn dừng 1 thời gian rồi giới thiệu lại cho bé. Trẻ con cũng nhanh quên lắm.
Bé nhà mình sinh non 6 tuần, lúc sinh chỉ có 1.9kg thôi. Giờ bé 6.5 tháng 6.8 kg và bé bú mẹ hoàn toàn.
Chia sẻ của mẹ Ngọc Huyền:
BLW khác hẳn Ăn dặm kiểu Nhật
Ăn dặm kiểu Nhật vẫn phải nấu riêng và đút thìa. Còn BLW là hoàn toàn để bé tự ăn, không có can thiệp, giúp đỡ của người lớn. Tuy nhiên phương pháp này sẽ không phù hợp ở Việt Nam đâu vì trong vài ba tháng đầu, thậm chí sau 1 tuổi có thể bé sẽ chẳng ăn được gì mà chỉ nghịch thôi. Tất nhiên trong quá trình nghịch bé sẽ tự học cách cầm, đưa vào miệng, nhai, nhổ ra, nuốt…
Nếu mẹ nào thích con ăn nhiều (1 bữa phải 1 bát, 2 bát gì đó) thì sẽ không chịu được phương pháp này đâu. Còn nếu mẹ nào ko sốt ruột, tự tin vào con, không chịu áp lực từ bất kỳ ai thì hãy nên thử vì tiến độ chậm, nhưng thoải mái, ko phải lo nấu nướng, nhồi nhét con ăn.
Nhưng cho dù phương pháp nào đi nữa thì cũng phải kiên trì. Trẻ con hôm nay ăn ngoan, mai chán ăn là chuyện thường. Và dưới 1 tuổi thì sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chủ yếu, ăn dặm chỉ là giới thiệu, làm quen mà thôi.
Chia sẻ của mẹ Thùy Vân về phương pháp ăn dặm BLW:
Không bao giờ là muộn để áp dụng BLW cả. Kể cả các mẹ muốn kết hợp cả đút thìa cả BLW cũng không sao. Mình cũng chỉ nói rõ là BLW không giống Ăn dặm kiểu Nhật. Mặc dù Ăn dặm kiểu Nhật theo mình là rất tiến bộ so với ăn dặm kiểu Việt Nam rồi Tuy nhiên mình thấy vẫn còn quá lích kích trong khâu nấu nướng. Bản thân mình không thích ăn cháo nên mình cũng không nghĩ con mình cũng thích bắt đầu từ cháo
Còn BLW thì không phải mới, nhưng mới được đưa trở lại thành một xu hướng thôi (giống như xu hướng quay lại không dùng sữa bột, cho con bú mẹ, không dùng tã giấy, cho con ngủ chung…) Nói chung là xu hướng quay về với tự nhiên, giảm bớt các sản phẩm công nghiệp và áp lực với trẻ con (như ép ăn, cho con khóc đến khi mệt thì ngủ…)
Kinh nghiệm áp dụng phương pháp BLW cho con của mẹ bé Susu
Các mẹ ơi những ngày đầu bé ăn rất ít. Chủ yếu mới là mút, cắn, “nhai” (lấy lưỡi đẩy sang 2 bên). Dinh dưỡng hàng ngày vẫn là sữa mẹ (bé bú theo nhu cầu).
Bé ọe là hoàn toàn bình thường. Bé không thể nuốt ngay được, phải có thời gian tập luyện chứ. Các mẹ nên cho bé ăn sau khi bú hoặc sau khi ăn kiểu Nhật từ nửa tiếng – 1 tiếng. Như vậy bé không bị đói khi nhìn thấy thức ăn sẽ cuống quýt vồ lấy nhưng bực tức vì không biết ăn thế nào (không cầm được, không cho vào mồm được) và không bị nôn thức ăn đã ăn ra. Tuy nhiên mỗi bé mỗi khác, có bé ọe nhiều, có bé ọe ít. Như con mình nó chị ọe mấy hôm đầu thôi, gần đây thì gần như là không ọe nữa (chỉ ọe khi đưa thức ăn vào quá sâu). Nếu bẹ ọe xong mà tỏ vẻ sợ hãi, khóc thì các mẹ dừng ăn thô khoảng 1-2 tuần rồi hãy tập lại. Còn bình thường bé sẽ ko sợ. Như con mình thì ọe xong lại bốc thức ăn vào mồm, không hề quan tâm đến ọe.
Các mẹ nhớ là khi cho con ăn gì con phải được ngồi thẳng lưng. Nếu bé ngồi chưa vững thì em có thể chèn khăn bông ở sau lưng, 2 bên. Như con mình ngồi chưa vững cũng phải chèn như vậy, nhưng chỉ sau 1 tuần bé đã ngồi thoải mái hơn, không bị đổ nghiêng ngả. Tuy nhiên vẫn phải chèn.
Mình cũng không chuẩn bị đồ riêng gì cho con cả. Hằng ngày nấu cơm gì thì lấy ra cho con một ít, còn lại của bố mẹ thì cho mắm muối vào. Tối còn thừa rau, thức ăn thì để vào tủ lạnh trưa cho con ăn tiếp. Thường con mình vui vẻ ăn buổi sáng, trưa. Bữa tối thì thường nhanh chán vì buồn ngủ. Khi nào con cầm thức ăn vứt đi thì nghĩa là xong bữa, bế ra khỏi ghế chuẩn bị đi tắm. Hôm nào ngồi vào ghế không thích mà khóc lóc thì đứng dậy luôn, không phải ăn nữa. Khi ăn thì mình chỉ bỏ 1,2 miếng trước mặt thôi, không để nhiều. Để nhiều thì con hay bị phân tán, đang cầm cái này lại ngó cái khác.
Cho bé ăn dặm đúng cách
Khi nào cho bé ăn dặm
Các món cho bé ăn dặm chế biến đơn giản
Cho trẻ ăn dặm khi nào, và như thế nào
Thực đơn ăn dặm kiểu Nhật cho bé theo từng tháng tuổi
(ST)
