1
Ù tai khiến người bệnh có cảm giác nghe khó diễn đạt chính xác, khó so sánh với bất cứ một âm thanh nào: lúc như có tiếng nhạc, lúc thanh, lúc trầm, hoặc như tiếng ve kêu, tiếng vù vù, rì rào, phì phì, thình thình...
NGUYÊN NHÂN GÂY Ù TAI:
Trong rất nhiều ca bệnh, các quá trình sinh thần kinh tự nhiên dần dẫn tới quên tiếng ù tai, nhưng trong nhiều trường hợp khác, ù tai trở nên khó chịu, thậm chí là nặng nề tới không chịu đựng nổi. Y học hiện chưa tìm ra được cách khử ù tai thật chắc chắn, trừ trường hợp ta biết rõ nguyên nhân là chữa trị khỏi (ví dụ, cục ráy tai mà ta có thể lấy ra được) hoặc là rối loạn gắn liền với một bệnh cụ thể: huyết áp cao, rối loạn chuyển hóa hoặc nội tiết.
Ai cũng có thể bị ù tai, không phân biệt giới tính, môi trường xã hội hoặc tuổi tác. Nguyên nhân thông thường nhất là chấn thương do âm thanh, thường thấy do nghe nhạc tăng âm hoặc do phơi nhiễm liên tục với âm thanh cường độ hỗn loạn (máy nghe nhạc di động). Tiếp theo là các bệnh về mạch máu và từ tuổi tác. Còn có các nguyên nhân khác, nhưng hiếm hơn: ngộ độc một loại thuốc, bệnh đặc thù về ốc tai, u lành não… Ngoài ra các nguyên nhân khác như:
- Cảm lạnh gây viêm mũi - họng xuất tiết
- Viêm tắc vòi tai (vòi Eustachi), viêm tai giữa, viêm áp-xe amidan, đau răng số 8 hàm trên.
- Đi máy bay ở độ cao.
- Chấn thương sọ não, chấn động mạnh vào tai như tát mạnh.
- Mất máu nhiều, đột ngột, chóng mặt, hoa mắt.
- Quá trình lão hóa cơ quan thính giác, gây hiện tượng thoái hóa, xơ xốp, ù tai, nghễnh ngãng, điếc...
- Một số bệnh hiểm nghèo kèm theo như tiểu đường, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp hoặc các bệnh ung thư như ung thư vòm họng, ung thư sàng hàm, các khối u ở não.
- Dùng lâu dài các thuốc streptomycin, gentamyxin, quinin...
- Ù tai có thể do một số nguyên nhân không nguy hiểm nhưống tai bị bít do ráy tai, nước... Song có một số vấn đề khác phức tạp hơn như nhiễm trùng, xơcứng chuỗi xương con trong tai.
Ù tai không chỉ thuộc chuyên khoa tai - mũi - họng, mà có liên quan đến nhiều chuyên khoa khác như tim mạch, nội tiết, chấn thương, ung bướu. Vì vậy, người bệnh cần được thăm khám tỉ mỉ để tìm nguyên nhân gây bệnh và kịp thời điều trị.
CÁC CHỨNG Ù TAI THƯỜNG GẶP:
Ù tai khách quan
Là loại ù tai mà không chỉ bệnh nhân, mà cả bác sĩ cũng có thể nghe thấy. Loại này hiếm gặp, thường gây ra bởi các rối loạn về mạch máu hoặc các cơthần kinh, u bướu trong đầu, cổ, hay não, hoặc các khiếm khuyết của một số cấu trúc của tai. Ù tai có thể cảm giác nhưmạch đập, hoặc có thể đồng nhịp với nhịp tim. Bị ù tai nhưmạch đập đồng nhịp với tiếng tim cần được chẩn đoán bởi bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt, vì đây có thể là triệu chứng của một bệnh nguy hiểm.
Ù tai chủquan
Là những tiếng ù chỉ có bệnh nhân cảm thấy. Loại này chiếm đại đa số (95 phần trăm) các trường hợp ù tai. Trong số này, hơn 60 phần trăm trường hợp không thể tìm ra nguyên nhân dù là có làm các xét nghiệm phức tạp. Trong số các trường hợp có thể tìm ra nguyên nhân, các nguyên nhân thường gặp nhất là:
- Do tuổi cao. Một phần của ù tai có thể liên quan với sự lãng tai ở người lớn tuổi do sự thoái hóa của thần kinh liên quan đến thính giác;
- Do ảnh hưởng của tiếng ồn quá độ. Ví dụ nhưnhững công nhân làm việc trong các hãng xưởng với nhiều máy móc ồn ào, nhạc sĩ nhạc rock, lính trận thường xuyên phải chịu đựng tiếng súng, những người làm trong phi trường, vân vân;
- Bệnh Méniere, là một bệnh của tai trong, với các cơn chóng mặt, mất thính lực, ù tai;
- Do ráy tai hoặc dị vật làm nghẹt tai;
- Bất thường của ống tai;
- Viêm tai giữa đi kèm với tràn dịch gây ra điếc do tổn thương sự dẫn truyền tiếng động trong tai;
- Xơcứng các xương tai, cũng là một nguyên nhân gây điếc do tổn thương sự dẫn truyền tiếng động trong tai;
- Do thay đổi của huyết áp;
- Các bệnh nội tiết, nhưbệnh tiểu đường hay các bất thường của tuyến giáp;
- Tổn thương vùng đầu cổ;
- Bất thường của vùng khớp hàm thái dương;
- Thuốc men, cũng là một trong các thủ phạm rất thường gặp gây ra ù tai. Một số thuốc thường gặp có thể gây ra ù tai:
*Aspirin
*Một số thuốc chữa cao huyết áp
*Một số thuốc kháng sinh
*Một số thuốc trị trầm cảm và lo lắng
*Một số thuốc antihistamine
*Một số thuốc giảm đau, chống viêm
*Một số thuốc an thần
- Bướu thần kinh thính giác, nếu không được cắt bỏ kịp thời, có thể chèn ép thần kinh, gây điếc.
ẢNH HƯỞNG CỦA Ù TAI ĐẾN SỨC KHỎE:
Triệu chứng ù tai, có thể gây ra nhiều vấn đề, ví dụ:
*Mất ngủ
o *Mất tập trung
o *Trầm cảm
o *Bực bội, vân vân
Ngoài ra, các bệnh gây ra ù tai, cũng có thể gây ra điếc, chóng mặt, buồn nôn...
ĐIỀU TRỊ Ù TAI:
Ðiều quan trọng nhất là chữa nguyên nhân kịp thời và thích hợp, đặc biệt là những người bị ù tai không cân xứng giữa hai tai, hoặc chỉ bị ù một bên tai, hoặc bị ù tai liên tục.
Nếu bác sĩ chuyên khoa tai không tìm ra nguyên nhân của ù tai, một số phương pháp có thể giúp làm giảm ù tai, dù nhiều phương pháp chưa được chứng minh rõ ràng bằng các nghiên cứu khoa học. Một số trong số này có thể được tự thực hiện ở nhà một cách dễ dàng. Ví dụ như:
o *Thể dục đều đặn, giúp cho máu đến vùng đầu cổ đầy đủ hơn
o *Tránh rượu và những thứ có rượu, thuốc lá, chất caffeine, phó mát. Vì các thứ này có thể làm ù tai tệ hơn
o *Ăn bớt mặn
o *Nghỉ ngơi đầy đủ
o *Tránh tiếng ồn
o *Kiểm soát huyết áp đúng mức
o *Thưgiãn, ví dụ nhưtập dưỡng sinh
o *Dùng các tiếng động nhẹ nhàng khác để “đè” tiếng ù, nhưnghe nhạc nhẹ, dùng tiếng quạt máy,... nhất là vào giờ đi ngủ
Trên đây là một số cách mà ta có thể tự thực hiện. Các bác sĩ có thể dùng nhiều thuốc men hoặc một số phương pháp chuyên môn khác để giúp ta giảm hoặc khỏi ù tai. Các thuốc này cần toa cũng nhưcần được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ, mỗi trường hợp có thể hoàn toàn khác nhau và đòi hỏi thuốc men cũng nhưcác phương pháp khác nhau. Cũng nhưtrong các đại đa số các trường hợp bệnh tật khác, ta không nên “mượn” thuốc hoặc cho nhau thuốc, vì đôi khi điều đó có thể gây ra nhiều nguy hiểm nếu không dùng đúng thuốc trị đúng bệnh, và không được theo dõi cẩn thận bởi bác sĩ để kịp phát hiện và chữa trị các tác dụng phụ hoặc biến chứng của thuốc và của bệnh.
Những biện pháp giảm bớt ù tai
“Lặp quen”: đối với những người mắc chứng ù tai lâu ngày, phương pháp điều trị duy nhất là rèn luyện não để làm quen với thứ tiếng động nhiễu (phương pháp “lặp quen” nhằm quên đi một phản xạ). Phương cách là không phải chữa khỏi ù tai, nhưng tạo cảm giác là ù tai không gây phiền nhiễu, và phương pháp “lặp quen” cho kết quả rất tốt: có tới 85% ca được cải thiện.
Máy phát tiếng động: máy có kích thước nhỏ, có hoặc không ghép với bộ phận trợ thính, được gắn vào vành tai, luôn luôn phát ra cùng một dạng âm thanh. Cần đeo máy trong khoảng từ 12-18 tháng.
Liệu pháp ứng xử và tĩnh tâm học: chúng đều có mục tiêu là quản trị stress. Lợi thế là vừa nhanh vừa hiệu quả (cần từ 6-10 buổi điều trị). Cũng còn có nhiều giải pháp khác làm giảm thiểu ù tai như liệu pháp thôi miên hoặc một số phương pháp thư giãn như: xoa bóp, yoga…
MẸO CHỮA Ù TAI
Nếu bất ngờ bị tác động bởi âm thanh mạnh, như nghe nhạc to bằng phone, ở trong vũ trường sôi động lâu, đi đường bị tiếng xe phanh bất ngờ… tai dễ bị ù, lúc nghe được lúc không.
Bạn hãy ấn huyệt cho tai nhé. Cách thức đơn giản như sau:
- Đặt hai lòng bàn tay lên hai tai, từ từ xoa vành tai theo hình tròn trong 1 phút sao cho hai tai có cảm giác nóng lên. Sau đó, dùng ngón tay giữa bịt vào lỗ tai rồi kéo tay ra, làm nhanh lặp đi lặp lại khoảng 50 lần.
- Cách khác là gõ trống tai bằng cách úp lòng bàn tay vào hai bên tai, các ngón tay xuôi về phía sau, hơi khum lại, ấn thành nhịp một nặng một nhẹ, làm như vậy 30 lần. Sau đó dùng hai ngón trỏ và giữa gõ vào phía sau tai khoảng 30 lần
- Nếu ù tai kéo dài thì trị bằng cách rang một ít muối hột lên, cho vào 1 túi nhỏ, chườm quanh tai khi còn ấm. Hơi nóng dịu nhẹ của muối có tác dụng giảm ù tai ngay.
- Đây chỉ là vài mẹo trị ù tai tức thời. Nếu bị ù tai kinh niên, các bạn nên gõ cửa bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng.
Xoa bóp chữa ù tai, điếc tai ở người cao tuổi
Ù tai, điếc tai, tai nghễnh ngãng y học cổ truyền gọi là chứng nhĩ lung là bệnh rất thường gặp đặc biệt là ở người già, 80% những người trên 75 tuổi mắc chứng này và thường đi kèm theo các triệu chứng khác như đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, mất ngủ…
Nguyên nhân là do bệnh lý ở tai như viêm nhiễm…, do dây thần kinh thính giác bị co hẹp làm rối loạn mạch máu nuôi vùng tai hoặc do các tác dụng phụ của thuốc như m ột số thuốc kháng sinh, aspirin; do phải thường xuyên tiếp xúc với tiếng ồn trong thời gian dài; nhưng chủ yếu là do viêm nhiễm mạn tính, do tuổi tác và ảnh hưởng của bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường… Biểu hiện là người bệnh thấy tai như có tiếng ve kêu, nhiều lúc cảm giác như có gió rít trong tai, về đêm to hơn gây khó ngủ, tai nghe kém dần, có thể bị một hay cả hai bên tai, kèm theo người bệnh thấy lưng mỏi yếu, mắt mờ… Khi tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng tới giấc ngủ, khả năng tập trung dẫn đến mệt mỏi, suy nhược cơ thể. Những người cao tuổi mắc bệnh này thường bi quan, xa lánh mọi người do gặp khó khăn khi giao tiếp, khiến cho con cháu, bạn bè ít muốn trò chuyện. Theo y học cổ truyền, ù tai, điếc tai liên quan trực tiếp đến tạng thận. Để điều trị, ngoài các trường hợp tổn thương thực thể ở tai cần phải điều trị theo chuyên khoa, còn lại có thể dùng các biện pháp của đông y như thuốc sắc, châm cứu, xoa bóp, dưỡng sinh… rất hiệu quả. Xin được giới thiệu cách tự xoa bóp bấm huyệt nhằm mục đích bổ thận, thông tai, tăng cường thính lực để bạn đọc tham khảo vận dụng. Nên kiên trì thực hiện, mỗi ngày làm từ 1 – 2 lần, mỗi lần khoảng 15 – 20 phút.
Day huyệt phong trì.
Day huyệt thính cung: Dùng ngón tay trỏ hoặc ngón giữa đồng thời ấn vào huyệt thính cung hai bên tai và day trong 1-2 phút.
Day huyệt ế phong: Dùng 2 ngón tay trỏ hoặc ngón giữa đồng thời ấn vào huyệt ế phong hai bên tai và day trong 1-2 phút.
Day huyệt phong trì: dùng hai ngón tay cái ấn vào huyệt phong trì và day khoảng 1-2 phút.
Xoa xát thắt lưng: Hai tay vòng ra sau lưng, hai lòng bàn tay xoa xát khối cơ cạnh hai bên cột sống thắt lưng cho tới khi nóng lên thì thôi.
Xoa thắt lưng.
Day huyệt thái khê:
Dùng hai ngón tay cái bấm huyệt thái khê và day trong 1 – 2 phút.
Đặt hai lòng bàn tay lên hai tai, từ từ xoa vành tai theo hình tròn trong 1 phút sao cho hai tai có cảm giác nóng lên là được. Tiếp theo dùng ngón tay giữa bịt vào lỗ tai rồi kéo ra, làm nhanh lặp đi lặp lại khoảng 50 lần (nên rửa tay sạch, móng tay cắt ngắn tránh gây tổn thương tai).
Gõ trống tai: Hai bàn tay khum lại, úp lòng bàn tay vào hai bên tai, các ngón tay xuôi về phía sau, ấn thành nhịp một nặng một nhẹ, làm như vậy 30 lần. Sau đó dùng hai ngón trỏ và giữa gõ vào phía sau tai 30 lần.
Lưu ý:
Chú ý giữ vệ sinh tai tránh các viêm nhiễm hoặc khi lấy ráy tai không đúng cách gây tổn thương tai.
Nếu mắc các bệnh như xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, viêm thận mạn,… nên điều trị sớm.
Khi dùng thuốc nên lưu ý tới các tác dụng phụ tránh gây tổn thương thần kinh thính giác.
Nên tránh nơi quá ồn ào, náo nhiệt.
Biện chứng luận trị và day bấm huyệt chữa ù tai
Người cao tuổi thường bị ù tai, điếc tai, tai nghễnh ngãng. Tai là khiếu bên ngoài của thận thuộc về kinh túc thiếu âm. Sách Linh khu nói: “khí của thận thông lên tai, thận điều hòa thì tai nghe được ngũ âm. Nếu bể tủy không đủ thì long óc, ù tai”. Não là bể của tủy. Ngoài ra hỏa của can bốc lên cũng làm ù tai
Chứng tai ù, tai điếc phần nhiều đều có liên quan đến can và thận mà quan hệ với thận thì nhiều hơn.
Tai ù thì nghe như tiếng ve kêu hoặc nhỏ hoặc to; khi mệt quá hoặc giận dữ thì tai càng ù mạnh. Chứng này có hư, có thực; hư thì thấy có triệu chứng đầu choáng, mắt hoa, tim rung động, eo lưng nhức, lưỡi đỏ nhợt, mạch tế; thực thì có cả các hiện tượng đau nhức, mặt đỏ, hay giận, lòng buồn bực, ít ngủ, lưỡi đỏ hoặc rêu vàng nóng. Mạch huyền.
Tai điếc phần nhiều do tai ù lâu mà thành ra không nghe tiếng động bên ngoài. Tai điếc cũng có chứng hư, chứng thực khác nhau, còn chứng trạng kèm theo cũng giống như tai ù.
Người già tai điếc là vì tinh khí không đủ, phần nhiều do hạ nguyên suy yếu. Còn như tự nhiên bị điếc, phần nhiều thuộc can đởm bị hỏa nhiễu động lấp thanh khiếu.
Sau đây là những bài thuốc thường dùng để trị chứng bệnh này.
Ngũ linh tả từ hoàn: Địa hoàng 12g, phục linh 10g, đơn bì 8g, ngũ vị tử 8g, trạch tả 6g, sơn thù 8g, sơn dược 8g, từ thạch 4g, nước 800ml sắc còn 200ml, uống ấm. Nếu làm hoàn thì tăng liều lượng gấp 3 – 4 lần tán bột hòa với mật ong giã nhuyễn viên như quả táo. Ngày uống 2 lần sáng và tối với nước ấm, mỗi lần uống 2 viên.
Đại bổ âm hoàn: Hoàng bá 12g, tri mẫu 12g, thục địa 16g, quy bản 16g, tán nhỏ hòa với tủy xương sống lợn và mật ong làm viên bằng hạt táo. Ngày uống 2 lần sáng tối với nước ấm, mỗi lần 2 viên.
Bổ cốt chỉ hoàn: Để chữa hạ nguyên hư tổn nên cần ôn bổ thận dương. Thuốc: từ thạch 4g, thục địa 12g, đương quy 12g, xuyên khung 8g, nhục quế 4g, thỏ ty tử 10g, xuyên tiêu 6g, bổ cốt chỉ 12g, bạch tật lê 8g, hồ lô ba 8g, đỗ trọng 12g, bạch chỉ 8g, xương bồ 8g, nước 600ml sắc còn 200ml uống ấm sáng tối. Nếu làm hoàn thì tăng liều lượng, tán nhỏ hòa mật ong làm viên bằng hạt táo, ngày uống 2 viên vào sáng và tối với nước ấm.
Hà xa đại tạo hoàn: Dùng cho người già tai điếc. Thuốc: tử hà xa (nhau thai) 1 cái, đảng sâm 24g, thục địa 24g, đỗ trọng 24g, ngưu tất 24g, thiên môn 16g, mạch môn 16g, quy bán 20g, hoàng bá 16g, phục linh 20g, giã nhuyễn làm hoàn. Ngày uống 2 lần mỗi lần 10g, uống với nước ấm.
Nếu do hỏa của can đởm nhiễu động thì nên thanh can, tá hỏa. Dùng 2 bài: sài hồ thanh can tán và long đởm tả can thang.
Sài hồ thanh can tán: Sài hồ 12g, sinh địa hoàng 12g, xích thược 10g, ngưu bàng tử 8g, đương quy 12g, liên kiều 8g, xuyên khung 10g, hoàng cầm 8g, sinh chi tử 10g, thiên hoa phấn 8g, phòng phong 8g, cam thảo tiết 4g. Sắc uống trong ngày.
Long đởm tả can thang: Long đởm thảo 8g, hoàng cầm 10g, mộc thông 12g, xa tiền tử 10g, đương quy 12g, sinh địa 12g, sài hồ 8g, cam thảo 4g, trạch tả 10g, sơn chi tử 8g. Sắc uống ngày một thang.
Day bấm huyệt chữa ù tai: Chữa ù tai các huyệt thường dùng để day bấm chữa ù tai là: huyệt thích cung, huyệt nhĩ môn, huyệt thích hội ở tai, huyệt quan xung, dịch môn, trung chỉ ở bàn tay.
Huyệt thích cung: Ở chỗ lõm giữa nếp tai và khớp hàm dưới khi miệng hơi há.
Huyệt thính hội: Ở phía trước dưới nắp tai, phía trước rãnh dái tai, huyệt ở chỗ lõm khi há miệng.
Huyệt nhĩ môn: Khi há miệng huyệt nằm ở chỗ lõm phía trước khe trước vành tai và hơi chếch lên trên mỏm lồi cầu xương hàm dưới.
Huyệt quan xung: Ở mé trụ ngón tay đeo nhẫn cách góc móng tay 0,1 tấc về phía sau.
Huyệt dịch môn: Cách 0,5 tấc kẽ ngón tay đeo nhẫn và ngón tay út .
Huyệt trung chữ: Về phía mu tay, giữa các đốt xương bàn tay 4 và 5 ở chỗ lõm phía sau khớp xương bàn tay ngón tay.
Chú ý: Khi ấn các huyệt nên dùng đầu ngón tay cái hoặc ngón trỏ với lực vừa thỏa đáng cho tới khi thấy bớt đau thì dừng lại. Hằng ngày nên day bấm các huyệt trên nhiều lần mỗi lần 5 – 6 phút là được.
