1
Ngứa da là một triệu chứng thường gặp với nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên. Khi ngứa sẽ gãi làm xây xước da, chảy máu gây nhiễm trùng mưng mủ hoặc ngứa, gãi tạo thành các nốt sẩn, mụn nước, khi khỏi ngứa thường để lại các nốt thâm, thậm chí để lại các nốt sẹo nhỏ.
Sau đây em tham khảo nguyên nhân gây ngứa:
Cơ chế gây ngứa còn chưa biết rõ. Triệu chứng ngứa liên quan đến các đường dẫn truyền thần kinh và các chất trung gian.
Ngứa là cảm giác khó chịu bắt người ta phải gãi. Ngứa là triệu chứng cơ năng thường gặp ở các bệnh da, nhưng cũng có thể là biểu hiện của một số bệnh toàn thân khác.
Ngứa gây cảm giác khó chịu và thậm chí còn gây ảnh hưởng tới tâm lý người bệnh. Có thể ngứa khu trú ở vị trí nào đó, nhưng cũng có thể ngứa khắp người, có thể ngứa nhẹ nhưng cũng có thể ngứa không chịu nổi, người bệnh phải gãi, cào mới hả.
Đôi khi ngứa lại giống như cảm giác nóng, châm chích, hoặc giống như xát ớt cay vào da. Gãi thường làm người ta dễ chịu hơn nhưng sau đó lại có cảm giác ngứa hơn và lại phải gãi nhiều hơn tạo ra vòng xoắn ngứa-gãi-ngứa-gãi.
- Khi gãi thần kinh ngoại vi bị tổn thương và gây ra biến đổi của da như: Xung huyết, nhiễm sắc, sinh ra teo, dày sừng, có thể tăng tiết mồ hôi, phù, nề, loét..
Cần phân biệt ngứa khu trú và toàn thân, ngứa khu trú có thể thứ phát sau ngứa toàn thân và ngược lại.
Ngứa có thể là biểu hiện của một số bệnh toàn thân. Các bệnh có biểu hiện ngứa: Bệnh nội tiết: thiểu năng, ưu năng tuyến giáp, đái đường; Bệnh viêm gan C; Dị ứng thuốc, tác dụng phụ của thuốc (Opiates);Một số ung thư; Hội chứng tăng bạch cầu ưa acid; Thiếu sắt; Bệnh tế bào bón; HIV; Các rối loạn thần kinh; Bệnh do côn trùng, ký sinh trùng; Mang thai; Bệnh gan mật; Ure huyết…
- Dị ứng thuốc: ngày nay hiện tượng dị ứng thuốc là điều làm cho thầy thuốc hết sức quan tâm. Loại thuốc nào cũng có thể gây nên dị ứng tùy từng cơ địa của từng người (kể cả thuốc Tây y và đông y). Khi dị ứng thuốc, ngoài các triệu chứng khác thì ngứa cũng chiếm một tỷ lệ khá cao.
- Bệnh giun sán: Khi mắc bệnh giun, sán thì ngoài rối loạn tiêu hóa có thể có triệu chứng ngứa và nổi mẩn ngoài da. Những trường hợp này người ta ít nghĩ tới chỉ khi đi khám bệnh, xét nghiệm phân mới tìm ra được nguyên nhân và thầy thuốc mới có chỉ định dùng thuốc tẩy giun đúng loại.
Song song với việc tẩy giun cần ăn uống hợp vệ sinh, không ăn rau sống và uống nước lã để đề phòng mắc bệnh giun tái phát. Khi trong ruột có nhiều giun sán thì ở da cũng hay nổi các mẩn ngứa, eczema. Kèm theo, bệnh nhân da xanh, hay đau bụng vùng quanh rốn vào lúc đói Khi du lịch các nước vùng nhiệt đới, chú ý tăng eosin trong máu; giun chỉ, giun sán giai đoạn xâm nhập hoặc bệnh sán lá cần được tìm kiếm.
- Mắc bệnh tiểu đường (đường máu tăng cao): Đường máu cao thường gây ngứa ở da, da dễ bị mụn nhọt, nhiễm nấm, Bệnh nhân thường có sụt cân, ăn nhiều, uống nhiều và tiểu nhiều kèm theo có thể có ngứa da.
Do ngứa nên gãi nhiều làm xây xước da gây nhiễm khuẩn. Mắc bệnh tiểu đường cần ăn kiêng một số thực phẩm như đường, các loại nước giải khát có đường, bia, rượu, chuối chín. Nên tập thể dục đều đặn. Cần vệ sinh da thật tốt để tránh nhiễm khuẩn.
- Bệnh về gan, mật: Các bệnh về gan mật làm tắc mật làm vàng da và gây ngứa. Khi ngứa mà tìm các loại nguyên nhân chưa xác định được thì cần kiểm tra chức năng và kiểm tra gan, mật để xem có viêm nhiễm, sỏi, u hay không.
Viêm gan thì có nhiều nguyên nhân nhưng hay gặp nhất là viêm gan do virus và viêm gan do rượu. Muốn phòng tránh viêm gan do virus (virus viêm gan A,B,C) cần được tiêm phòng. Cần bỏ rượu, đặc biệt khi đã có hiện tượng viêm gan bất kỳ do nguyên nhân gì.
Tắc mật có thể hoặc không đi kèm với triệu chứng vàng da, là nguyên nhân gây ngứa trầm trọng. Ngứa chủ yếu ở hai lòng bàn tay, đôi khi dữ dội (nhất là trong xơ gan ứ mật nguyên phát.
- Suy thận: Những bệnh nhân bị suy thận nặng do không đào thải được các chất độc như urê cũng bị ngứa da. Triệu chứng kèm theo thường là phù, thiếu máu, huyết áp cao. Suy thận mãn nhất là ở các bệnh nhân bị thẩm phân phúc mạc 60-80% là nguyên nhân gây ngứa.
- Bệnh ác tính của bạch huyết: Những người bị bệnh hodgkin, non-hodgkin thường có ngứa da dữ dội từng đợt, kèm theo có hạch bạch huyết sưng to, cơ thể suy yếu dần.
- Thay đổi về nội tiết: Nhiều người khi mang thai hay bị ngứa lan tỏa trên da, điều này cũng ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ.Cường giáp, ngứa thường kèm tăng nhiệt độ da. Đái đường cũng gây ngứa toàn thân.
- Bệnh lý máu: Nguyên nhân gây ngứa có thể không xác định hoặc do đa hồng cầu, tăng eosin trong máu hoặc loạn sản tủy.Triệu chứng ngứa đôi khi đơn độc, dữ dội kéo dài hàng tháng là triệu chứng duy nhất của u lymphô. Đối với bệnh Hodgkin, triệu chứng ngứa là dấu hiệu bệnh nặng.
- Nhiễm HIV: Có thể do da khô do virus hoặc các thuốc chống virus, tăng lượng tụ khuẩn vàng và dermodex, tiết túc, u lym phô..
- Ngứa do nguyên nhân tâm thần kinh: Các bệnh lý tâm thần kinh có thể là nguyên nhân gây triệu chứng ngứa lan tỏa và mạn tính, dữ dội gây mất ngủ.
- Ngứa do bệnh da : Là nguyên nhân thường gặp, tuy nhiên do không tìm thấy các sang thương cơ bản nên việc chẩn đoán dựa vào chẩn đoán loại trừ các nguyên nhân bên trong bệnh lý hệ thống).
- Các sản phẩm vệ sinh thân thể (xà phòng tẩy) và các chất dùng tắm rửa hàng ngày có thể là nguyên nhân gây ngứa do làm khô da, nhất là ở người lớn tuổi hoặc cơ địa dị ứng.
- Các thay đổi môi trường (nhiệt độ, độ ẩm) có thể là nguyên nhân gây ngứa ở người cao tuổi, cơ địa dị ứng, người da đen, di dân (ở người >70 tuổi thường chiếm khoảng 30-40%).
Cơ chế: có thể do nhiều yếu tố: tăng khô da (giảm tiết mồ hôi và chất bã nhờn), teo da, tác nhân thần kinh (thoái hóa sợi thần kinh ngoại biên myelin hóa), tác nhân tâm thần kinh (lo lắng, buồn phiền, cô đơn).
- Bệnh viêm da dị ứng: Trong các bệnh viêm da dị ứng có nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có viêm da do tiếp xúc thường hay gặp.
Viêm da tiếp xúc là do dị ứng nguyên khi gặp kháng thể gây nên hiện tượng phản ứng biểu hiện là viêm da và gây ngứa, ví dụ viêm da dị ứng ở một số người do đeo quai đồng hồ bằng da hoặc bằng nhựa hoặc viêm quanh thắt lưng quần do giây chun bằng cao su.
Cũng có một số người dị ứng với da hoặc cao su nên không đi dép da hoặc dép nhựa được vì hễ mỗi lần đi dép vào là ngứa da vùng tiếp xúc trực tiếp tạo nên phản ứng gây ngứa.
- Bệnh mề đay: Mề đay là một bệnh dị ứng da do tiếp xúc với thời tiết lạnh hoặc do ăn, uống với chất hay gây dị ứng ở một số người như tôm, cua, ốc, mắm tôm... Đây là những chất đóng vai trò là dị ứng nguyên khi gặp kháng thể có sẵn trong máu bệnh nhân sẽ gây nên hiện tượng dị ứng.
Bệnh mề đay thường xảy ra ngứa đột ngột, dữ dội tại một vùng da nào đó hoặc có khi gần khắp da cơ thể như cánh tay, bụng, đùi, cẳng chân.
Đôi khi bệnh mề đay còn xảy ra ở niêm mạc làm sưng mắt, môi, thậm chí gây viêm niêm mạc ruột gây đau bụng, tiêu chảy, viêm, phù thanh quản. Người ta gọi là nổi mề đay vì nổi lên các nốt sẩn, ngứa.
Trong bệnh mề đay, điển hình nhất là ngứa, người bệnh càng gãi càng ngứa. Các sẩn ngứa to, nhỏ khác nhau đôi khi tạo thành từng mảng. Viền của sẩn ngứa mề đay có màu hồng, trung tâm của sẩn ngứa có màu nhạt hơn.
- Bệnh nấm da: Viêm da do nấm là bệnh nói chung, nhưng do nhiều loài nấm khác nhau gây nên (nấm thân, nấm kẽ, nấm móng, nấm tóc...). Mỗi một loài nấm gây bệnh cho da được gọi các tên khác nhau. Bệnh nấm da cũng gây nên ngứa làm cho bệnh nhân rất khó chịu, ví dụ bệnh hắc lào.
- Gàu da đầu: Ở người nhiều gàu thường kèm theo ngứa da đầu. Gàu là hiện tượng viêm da làm bong lớp sừng ở da vùng đầu. Hiện nay có nhiều loại dầu gội đầu khác nhau và tùy thuộc vào da đầu của từng người.
Vì vậy khi bị gàu nên chọn loại dầu gội thích hợp với da đầu của mình mới hy vọng làm giảm hoặc hết gàu.
Như vậy, muốn hết bệnh ngứa cần tìm nguyên nhân, khi đã biết chắc chắn nguyên nhân của nó thì việc điều trị sẽ có nhiều thuận lợi cho dù là nguyên nhân bên trong cơ thể hay nguyên nhân ngoài da. Khi không thấy các sang thương cơ bản ở da, việc tìm kiếm các bệnh lý hệ thống cần được thực hiện một cách có hệ thống.
Vì vậy em nên đi khám BS để tìm nguyên nhân và điều trị đúng, Nếu chưa có điều kiện tạm thời em thực hiện như sau:
Chống khô da:
- Tắm với các dung dịch làm mềm da (cold cream, citrat de galien).
- Dẫn xuất urê, acid a-hydroxy.
- Điều hòa độ ẩm trong phòng.
Cần loại bỏ các điều trị không thích hợp như các chất bôi tại chỗ gây kích thích: dung dịch sát khuẩn, cồn; chất bôi tại chỗ gây nhạy cảm: thuốc gây tê tại chỗ, kháng histamin bôi tại chỗ, kháng viêm không steroid bôi tại chỗ hoặc corticoid, làm nặng thêm quá trình teo da và gây ngứa.
Và em có thể dùng thuốc điều trị giảm triệu chứng theo đơn này:
Medrol 8mg x1v chỉ uống sáng
Chlorpheniramin 4mg x 1v uống tối
Telfast 60mg x 2v uống sáng 1v, tối 1v
