Bệnh thủy đậu ở người lớn

Bệnh thủy đậu không phải chỉ là bệnh của trẻ nhỏ. Bệnh lành tính khi trẻ mắc bệnh khoảng 2-10 tuổi, nhưng nghiêm trọng hơn với người lớn và có thể gây ra những biến chứng nặng.

Bệnh thủy đậu do vi rút gây ra (vi rút hec-pet, V.Z) có thể lây nhiễm theo đường hô hấp, do nước bọt của người bệnh hoặc do tiếp xúc trực tiếp với vết thương ngoài da. Bệnh thể hiện đầu tiên bằng triệu chứng sốt, mệt mỏi, rồi xuất hiện những vết đỏ hơn mọc ở da là đặc trưng của bệnh và kéo dài khoảng 2 tuần, thường cư trú ở da đầu, mặt, ngực và ít hơn ở các chi (cẳng chân, cẳng tay). Các mụn nước diễn biến trong khoảng 2-3 tuần, một số khỏi dần trong khi lại mọc một số khác. Vì thế trên cơ thể có những mụn nước khác nhau. Mỗi đợt sốt là mỗi đợt mọc những mụn nước mới, điều này làm cho người bệnh lo lắng, dần dần các mụn nước trở nên đục hơn và đóng vảy. Mỏi mệt thường kéo dài đến một tháng. Khoảng ngày thứ 3 của bệnh, người bệnh có thể ho khan và khó thở kèm theo sốt 400C. Một số thể nặng có thể dẫn đến suy hô hấp cấp, nhưng phần lớn trường hợp chỉ diễn biến nhẹ trong khoảng 15 ngày. Nếu người bệnh bị suy giảm miễn dịch thì các triệu chứng ngoài da nặng nề hơn với nhiều loại tổn thương lớn hơn, chảy máu, hoại tử. Các tổn thương nội tạng thường gặp như: viêm gan, viêm thần kinh, viêm phổi...

Bệnh thủy đậu (trái rạ) do virus Varicelle Zoster gây nên, có thể bị quanh năm nhưng thường gặp nhiều khi thời tiết thay đổi. Bệnh xảy ra phần lớn ở trẻ em (90%), lây lan cao qua đường hô lấp (80-90%) và chỉ lây cho người lần đầu mắc bệnh vì có tính miễn dịch rất cao, ít khi bị bệnh lần 2. Bệnh thường lành tính ở trẻ em, nhưng khá nặng khi gặp ở người lớn với tỷ lệ tử vong 2-25/100.000.

Do vậy, người bị mắc bệnh cần được cách ly tiếp xúc với người ngoài trong vòng 7-10 ngày và trẻ em dưới 12 tuổi nên được chủng ngừa.

Vì vaccine không có hiệu quả suốt đời và chỉ có hiệu quả phòng bệnh 70-88% nên ngoài việc tiêm chủng ngay sau khi sinh, trẻ em còn cần được tiêm nhắc lại sau 14 tháng. Phụ nữ có thai bị nhiễm bệnh trong thời kỳ đầu mang thai có thể gây ra các dị tật bẩm sinh ở trẻ. Trẻ nhỏ mắc bệnh nhẹ hơn trẻ lớn, với thể thông thường không có biến chứng thì bệnh sẽ tự khỏi trong vòng 10 ngày.

Biến chứng

Các biến chứng hay gặp nhất là bội nhiễm da do nốt phỏng bị vỡ hoặc do trẻ gãi hay dịch nước hóa mủ. Viêm phổi gặp ở 20-30% người bệnh. Biến chứng nặng nhất là viêm não do thủy đậu, gặp ở 0,1-0,2% và thường rất nặng ở người lớn. Các biến chứng như: giảm tiểu cầu, viêm tủy cắt ngang, liệt thần kinh mặt, rối loạn tiểu não, hội chứng Reye, viêm cơ tim, viêm thận, viêm gan, viêm đa rễ thần kinh... ít gặp hơn.

Xử trí

- Cách ly ngay người bệnh cho đến khi các nốt thủy đậu đã đóng vảy.
- Giữ vệ sinh thân thể bằng tắm rửa hàng ngày với loại xà phòng sát trùng.
- Ăn uống tăng cường chất bổ để tạo sức đề kháng cho cơ thể.
- Cắt ngắn móng tay, tránh gãi.
- Bôi hoặc uống các thuốc chống ngứa.
- Khi người bệnh sốt cao, cần hạ sốt nhưng không được dùng Aspirin.
- Có thể dùng các thuốc chống virus: Acyclovir, Vidarabin, Lamivudin...

Chữa thuỷ đậu theo Y học cổ truyền

Trường hợp nhẹ: Không cần cho uống thuốc, chỉ kiêng lạnh, kiêng gió, giữ vệ sinh da dẻ thật tốt. Có thể dùng bài thuốc nam: lá dâu 12g, cam thảo đất 10g, kim ngân hoa 12g, kinh giới 6g cho vào ấm sắc lấy nước uống nhiều lần.

Trường hợp nặng (sốt cao, khát nước, mặt đỏ miệng lưỡi tróc, mụn thuỷ đậu dày và to, quầng đỏ, mụn nước đục, tiểu tiện ít và khó: dùng chủ yếu phép thanh nhiệt giải độc. Kim ngân hoa 12g, lá tre 16g, bạc hà 8g, hoa kinh giới 8g, rau diếp cá 16g, cam thảo đất 12g, quả dành dành 8g sắc lấy nước uống. Nếu có ho, thêm 10g lá chanh, 12g lá táo. nếu ăn không tiêu thêm sơn trang, thần khúc 10g.

Điều quan trọng nhất là phải chủ động tiêm vaccine phòng ngừa khi trẻ được 12 tháng và có thể tiêm nhắc lại lúc 12 tuổi. Vaccine có hiệu quả phòng bệnh 95% và ngừa bệnh nặng 100%. Nếu bệnh nhân bị lại, thường nhẹ, không quá nguy hiểm.

(ST)