1
Canxi có vai trò quan trọng đối với cơ thể. Nó không chỉ cần thiết cho sức khỏe và sự phát triển của xương, mà nó còn có một vai trò quan trọng trong việc dẫn truyền tín hiệu thần kinh lên não, chức năng tế bào và sự co cơ. Hạ canxi máu là tình trạng nồng độ canxi máu trong cơ thể thiếu hụt do bị thấp một cách bất thường. Hạ canxi máu có thể gây những biến chứng nguy hiểm cho cơ thể nên cần được phát hiện và can thiệp kịp thời.
Nguyên nhân gây hạ canxi máu:
Hạ canxi máu là khi nồng độ canxi huyết thanh toàn phần dưới 8,8 mg/dl (2,20 mmol/l) trong điều kiện protein huyết thanh bình thường hoặc canxi ion hóa dưới 4,7 mg/dl (1,17 mmol/l). Có nhiều nguyên nhân gây nên hạ canxi máu, trong đó chủ yếu là do suy tuyến cận giáp, albumin máu thấp, thiếu hụt magiê, vitamin D hoặc khẩu phần canxi… Hạ canxi máu cũng có thể do nghiện rượu và các biến chứng của nó như viêm tụy, suy thận, suy gan, suy dinh dưỡng…
Biểu hiện khi bị hạ canxi máu:
Người bị hạ canxi máu có thể không biểu hiện triệu chứng, đặc biệt ở giai đoạn đầu, nhưng các triệu chứng cũng có thể xuất hiện ngay và ngày một nặng hơn. Các biểu hiện lâm sàng của hạ canxi máu là do rối loạn điện thế màng tế bào, gây kích thích hệ thần kinh – cơ. Dấu hiệu hay gặp là tình trạng co cứng cơ (chuột rút) ở vùng lưng và chân. Những trường hợp hạ canxi máu diễn biến từ từ, âm ỉ có thể gây các dấu hiệu thần kinh nhẹ như trầm cảm, lú lẫn hay kích thích tâm thần. Người bị hạ canxi máu kéo dài có thể xuất hiện phù gai thị và đục thể thủy tinh. Ngoài ra, người bị hạ canxi máu còn có các triệu chứng như rối loạn nhịp tim (nhịp tim không đều), tăng phản xạ gân xương và cảm giác nóng hoặc ngứa ran (cảm giác ghim và kim châm) ở bàn tay và bàn chân.
Nếu phát hiện các trường hợp hạ canxi máu có biểu hiện nghiêm trọng như co giật hoặc động kinh, khó ăn hoặc biếng ăn ở trẻ sơ sinh, co thắt cơ… thì cần đưa bệnh nhân đi cấp cứu ngay lập tức.
Quảng cáo
Ở trẻ sơ sinh, nếu bị hạ canxi máu sẽ có các biểu hiện: trẻ khó bú, khó ăn, trẻ bị kích thích vật vã, có khi ngủ gà hoặc chậm chạp, biếng ăn, tăng phản xạ gân xương, co rút cơ, trẻ bị co giật và run, có thể thấy trẻ mê mệt, dễ cáu kỉnh. Tuy nhiên, các triệu chứng này cũng giống với triệu chứng của một số bệnh khác, vì vậy khi trẻ có các triệu chứng này, cần phải đưa trẻ đi khám bác sĩ mới chẩn đoán đúng bệnh. Hiện tượng hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh thường xảy ra trong hai tuần đầu sau sinh, do nhu cầu phát triển xương mạnh, đòi hỏi cung cấp một lượng canxi rất lớn, nhưng sau khi cắt rốn, lượng canxi từ mẹ cung cấp cho con bị cắt đột ngột và nguồn canxi cung cấp từ bên ngoài qua sữa thường thiếu. Một số nguyên nhân khác gây hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh là do trong thời kỳ mang thai mẹ không được cung cấp đủ canxi, bị nhiễm độc thai nghén, nhau tiền đạo, đái tháo đường, đẻ khó; cường tuyến giáp, trẻ bị ngạt, sau đẻ trẻ bị thiếu ôxy máu…
Biểu hiện của thiếu canxi máu ở trẻ em: Tùy thuộc vào mức độ thiếu hụt canxi mà có thể gặp các dấu hiệu như: Khi ngủ trẻ hay bị giật mình và mỗi lần như vậy có những cơn khóc thét, co cứng toàn thân, đỏ và tím tái mặt, cơn khóc kéo dài có thể nhiều giờ hoặc suốt đêm. Càng dỗ dành nựng nịu, càng cho bú trẻ càng khóc, trẻ có thể ngưng thở trong cơn khóc. Trẻ bị hạ canxi máu hay có những cơn co thắt thanh quản gây khó thở, nấc cục, ộc sữa… Nếu trẻ không được điều trị kịp thời, sau sẽ ảnh hưởng đến hệ xương và gây còi xương sớm, biến dạng xương, gù vẹo cột sống… Những trường hợp thiếu canxi nặng, trẻ có thể bị ngưng thở, có những cơn tăng nhịp tim và có thể gây suy tim, thậm chí tử vong.
Để phòng ngừa hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh: trong thời gian mang thai người mẹ cần ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, ăn thực phẩm chứa canxi như sữa, tôm, cá, cua… Thai phụ cần khám thai định kỳ. Sau khi sinh, người mẹ vẫn phải ăn uống đầy đủ chất, vẫn có thể ăn cua, tôm, cá và các thực phẩm khác có nhiều canxi. Các bà mẹ cần chú ý cho trẻ bú sớm và bú hoàn toàn bằng sữa mẹ trong vòng 6 tháng đầu, cho bú kéo dài đến khi trẻ 2 tuổi. Người mẹ và trẻ nên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào buổi sáng sớm, để tránh nguy cơ thiếu vitamin D gây giảm hấp thu canxi và hạ canxi máu.
Các biến chứng của hạ canxi máu:
Hạ canxi máu không được điều trị có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự phát triển và sức khỏe của trẻ nhỏ: trẻ chậm lớn, chức năng vận động chậm phát triển, não bị tổn thương, trẻ có thể bị suy dinh dưỡng, bị nhuyễn xương, xương mềm, yếu do thiếu vitamin D trong quá trình tạo xương. Ở người lớn và trẻ em có thể bị các biến chứng: loãng xương; kém phát triển, dễ xảy ra cơn tetani do hoạt động thần kinh quá mức. Cơn tetani xuất hiện do hạ canxi máu nặng nhưng cũng có thể gặp trong trường hợp chỉ hạ canxi ion hóa trong khi canxi toàn phần bình thường, ví dụ như trong tình trạng kiềm hóa máu. Biểu hiện của cơn tetani là các triệu chứng cảm giác như dị cảm ở đầu chi, môi, lưỡi, bàn cổ chân, đau cơ lan tỏa, co cứng cơ vùng mặt, tay, chân.
Cách phòng trị bệnh hạ canxi máu:
Hạ canxi máu cần được điều trị bằng truyền canxi tĩnh mạch để khôi phục và bổ sung lượng canxi thiếu hụt trong cơ thể. Ngoài đường truyền tĩnh mạch, canxi cũng có thể được bổ sung qua đường tiêm tĩnh mạch hoặc đường uống. Nếu hạ canxi máu thứ phát do các bệnh lý khác thì cần kết hợp điều trị dứt điểm bệnh lý đó.
Để phòng ngừa hạ canxi máu cần đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh kịp thời. Chế độ ăn uống phải đủ chất dinh dưỡng, nhất là cần ưu tiên thức ăn chứa nhiều canxi. Tăng cường vận động ngoài trời, trẻ em cần tắm nắng hằng ngày (tốt nhất trong khoảng 7-8 giờ sáng) để bổ sung lượng vitamin D cần thiết và tăng khả năng hấp thu canxi cho cơ thể.
