1
Cây hoa sứ đượctrồng nhiều trong nước, nhưng thường chỉ để làm kiểng, lấy bóngmát, ít người biết nó có nhiều công dụng chữa bệnh theo y học cổtruyền.
Lương y Vũ QuốcTrung (hội viên Hội Đông y VN) cho biết, cây hoa sứ còn gọi làhoa đại, ở bên nước Lào gọi là chămpa, còn thầy thuốc Đông y ởTrung Quốc gọi là miến chi tử, lôi chùa hoa, đại quỳ hoa… Loàicây này thuộc họ trúc đào.
Thời xa xưa, dângian thường dùng hoa đại phơi khô để làm thuốc chữa chứng ho,kiết lỵ và tiêu chảy. Khoảng vài chục năm trở lại đây, loài hoanày được phát hiện có thêm tác dụng chữa bệnh tăng huyết áp. Vàonhững năm 1960, trong nước cũng từng có công trình nghiên cứuchỉ ra hoa sứ có tác dụng hạ huyết áp, hoa khô có tác dụng mạnhhơn hoa tươi.
Hoa sứ giúp hạ huyết áp nhưng không làm giãn mạch,không tác dụng lên hoàn ngoại biên, mà tác dụng vào trung tâm vàcũng không tác dụng trên hệ phó giao cảm. Tác dụng hạ huyết ápxuất hiện nhanh và tương đối bền vững. So với rễ cây ba gạc, thìhoa sứ có tác dụng nhanh hơn, độ độc cũng thấp hơn.
Ngoài cây hoa sứnhư ta thường gặp còn có loại sứ Thái Lan gọi là sứ sa mạc, cũngthuộc họ trúc đào, có nguồn gốc ở các nước châu Phi, được nhậpvà trồng làm cây cảnh ở nước ta. Loại này ra hoa quanh năm ở cáctỉnh phía Nam nước ta, còn ở phía Bắc thì ra hoa vào mùa hè,người ta đã lai tạo ra nhiều màu hoa đỏ, trắng, hồng… Theo lươngy Quốc Trung, loại hoa sứ Thái Lan này chủ yếu để làm kiểng chứkhông dùng để chữa bệnh.
Bài thuốc từcây sứ
Lương y QuốcTrung cho biết: gần đây, hoa sứ được nhiều người sử dụng chữacao huyết áp, bằng cách dùng như sau: Hằng ngày sử dụng 12 - 20ghoa sứ (loại khô), đem sắc (nấu) lấy nước, uống thay trà trongngày.
Ngoài dùng hoa,dân gian còn dùng vỏ thân hay vỏ rễ của cây hoa sứ để làm thuốctẩy (thay cho vị thuốc đại hoàng) và chữa thũng nước, bằng cách:dùng 5 - 10g vỏ thân (hay vỏ rễ) đem sắc lấy nước đặc, chia ra 3lần uống trong ngày. Cũng có thể chế vỏ cây thành cao đặc, sửdụng với liều 0,2 - 0,5g/ngày, có thể tăng dần lên tới 1 -2g/ngày.
Có thể dùng nhựamủ của thân cây để làm thuốc tẩy với liều 0,5 - 0,8g/ngày dướidạng nhũ dịch. Nhựa còn có thể sử dụng chữa tình trạng chai ởchân và vết loét. Dân gian còn dùng lá cây hoa sứ chữa bong gân,sai khớp, mụn nhọt.
Để chữa bong gân, dùng một lá tươi rửa sạch,giã nhuyễn, trộn với một ít muối ăn đắp lên chỗ sưng, và dùngmột lá tươi khác, hơ lên lửa cho héo để nguội rồi đắp lên phíangoài, sau đó cố định lại bằng băng hoặc bằng miếng vải sạch.Ngày đắp 1 - 3 lần, làm liên tiếp như vậy 1 - 2 ngày tùy theotừng trường hợp nặng hay nhẹ. Để chữa đau nhức hay mụn nhọt cũngdùng lá tươi giã nhuyễn, đắp vào những nơi bị đau...
