1
Ông Lương Huy Ngò giới thiệu về những cây thuốc quý.
Ở huyện vùng cao Đồng Văn (Hà Giang), người dân thường mách nhau về một vị lang y người dân tộc Tày có bài thuốc chuyên trị bệnh thận yếu. Đó là ông Lương Huy Ngò - 69 tuổi, sinh sống tại khu phố cổ thị trấn Đồng Văn.
Nhiều năm nay, ông đã đem bài thuốc của mình chữa khỏi bệnh cho nhiều bệnh nhân có triệu chứng của bệnh thận yếu như: Đau thắt vùng hông, lưng, sát gần xương sườn, gây sốt, tiểu nhiều về đêm hoặc nước tiểu có sự thay đổi khác thường…
Có ông Ngò không lo bị thận
Nhớ lại lần chữa trị cho bệnh nhân thận yếu đầu tiên là đồng nghiệp với cậu con trai út hiện đang là giáo viên cấp II trường huyện, cho dù đã có kinh nghiệm trong việc chữa trị những căn bệnh thông thường nhưng ông cũng không đủ tự tin để bốc thuốc: “Tôi khuyên cậu ấy lên bệnh viện khám và điều trị, bởi với triệu chứng ban đầu, cho dù có thể khẳng định bị thận yếu nhưng cũng không thể chắc chắn mình có thể chữa khỏi”. Thế nhưng, người bệnh đó chỉ muốn được ông bốc thuốc chữa bệnh bởi anh đã nhiều lần dùng thuốc tây nhưng bệnh chỉ thuyên giảm, hết thuốc đâu lại vào đó. Cuối cùng, trước sự quyết tâm của người bệnh, lại là đồng nghiệp với con trai, ông đã phải đồng ý nhận lời.
Thời gian đầu ông cho bệnh nhân dùng kết hợp 3 loại cây bòn bọt, mật cá và cây lược vàng đều đã được phơi khô, chế biến thành thang. Trong thang thuốc đó vị chủ yếu là cây bòn bọt, hai cây mật cá và lược vàng chỉ là thành phần phụ trợ. Bởi thành phần của loại lá cây này chữa phù thũng, cả phù do thận. Sau nửa tháng người bệnh đã có dấu hiệu thuyên giảm như không còn đi tiểu thường xuyên về đêm, lưng bớt đau nhưng vẫn chưa khỏi hẳn.
Sau khi theo dõi, ông Ngò quyết định chữa bệnh theo phương thức mới, cho bệnh nhân dùng trực tiếp cây tươi: “Ngày đó, vào mùa khô việc kiếm cây bòn bọt rất khó, tôi phải mất khá nhiều ngày leo đèo, lội suối mới tìm được chừng 2kg. Kết hợp với hai loại cây kia, tôi quyết định cho bệnh nhân dùng theo cách mới. Ba loại cây được phân đều bằng nhau (khoảng chừng 6 lạng), rửa sạch rồi cho vào nồi đun với một bát tô nước đầy. Đun nhỏ lửa trong vòng 2 tiếng rồi uống cả ngày thay nước, cứ 5 ngày thì thay nồi mới một lần.
Thực chất các loại cây rừng thì phần lớn tác dụng nằm ở nhựa cây, khi phơi khô sẽ làm giảm tác dụng” - ông Ngò chia sẻ. Đúng một tháng sau khi dùng bài thuốc chữa thận yếu theo phương thức mới, người bệnh đã có chuyển biến rõ rệt. Điều ngạc nghiên hơn là khi đi khám tại cơ sở y tế, các kết quả xét nghiệm đã khẳng định bệnh nhân có 2 quả thận hoàn toàn bình thường.
Nhiều bệnh nhân ở địa phương và khắp nơi tìm đến ông Ngò và rỉ tai nhau một câu dí dỏm: “Có ông Ngò không lo bị thận”. Qua tìm hiểu được biết, ông Ngò có thể chữa trị được nhiều loại bệnh, từ bệnh tiêu chảy ở trẻ nhỏ đến bệnh vàng da, bệnh gan, phổi… Tuy nhiên, bài thuốc được mọi người tìm đến nhờ cậy ông nhiều nhất chính là bài chữa thận yếu từ 3 loại cây kết hợp.
Điều đặc biệt, ông là người đầu tiên sử dụng cây tươi để chữa bệnh hiệu quả. Một điều nữa là ông Ngò chữa bệnh không tốn nhiều tiền mà hiệu quả rất cao. Như bệnh tiêu chảy, bệnh cam tẩu mã, chỉ cần một lần uống là dứt bệnh. Bệnh thận, bệnh gan cũng chỉ từ 4-5 thang cho 15 ngày điều trị, người nặng cũng chỉ lấy thuốc đến lần thứ 2 là khỏi bệnh.
Nhiều đời làm nghề thầy lang
Ông lang Ngò được thừa hưởng nghề bốc thuốc Nam từ ông cha truyền lại. “Khi còn nhỏ, bố tôi đã chỉ bảo cho tôi các loại cây thuốc. Chỉ lên 10 tuổi tôi đã có thể nắm bắt được đặc tính của cây thuốc trong rừng mà không bị nhầm với bất kỳ loại khác. Trên rừng có rất nhiều loại cây từa tựa như nhau, nếu không nắm được đặc tính thì rất có thể nhầm lẫn, thậm chí là cây có hại đến sức khỏe” - ông Ngò cho biết.
Có thời kỳ ông tham gia quân ngũ (từ năm 1968-1972) ông đã nhiều lần sử dụng cây thuốc Nam chữa trị cho đồng đội thoát khỏi bàn tay tử thần. Trên đường hành quân, đồng đội bị rắn độc cắn, sốt rét rừng hành hạ hay vết thương nghiễm trùng đều được ông chữa khỏi. Sau năm 1975, ông trở về địa phương tham gia công tác xã hội nhưng vẫn luôn giúp chữa bệnh, cứu người. “Cứ ngày nghỉ, lúc rảnh rỗi là tôi lại lên rừng tìm cây thuốc về phơi khô cất trong nhà, khi có người cần đến là tôi mang ra giúp đỡ bà con” - ông tâm sự.
Có những bệnh nhân vì hoàn cảnh khó khăn ông còn cho thuốc chữa bệnh, thậm chí cho tiền tàu xe đi lại. Điều hạnh phúc nhất các con ông đều học hành thành đạt, người làm bác sĩ, người là thầy giáo. Nhưng điều khiến ông lo lắng là nguy cơ bài thuốc của ông bị mai một, thất truyền: “Tôi tuổi đã cao, sức khỏe yếu nên cũng muốn truyền nghề cho các con. Nhưng trong số đó chỉ có cậu con trai út là biết chút ít về cây thuốc, nhưng nó lại làm thầy giáo, sau này không biết có tiếp tục theo nghề của bố nữa không”.
Một khó khăn nữa là ngày trước cây thuốc rất dễ tìm, chỉ cần lên cánh rừng phía sau nhà là có thể tìm thấy những cây thuốc cần thiết. Nhưng những năm gần đây, do cây thuốc quý đang dần bị khai thác kiệt quệ nên việc kiếm cây thuốc ngày càng khó. Cuối cùng ông phải dành hẳn một khu vườn sau nhà để trồng cây thuốc Nam: “Mình trồng đấy, khi người bệnh cần có thể lấy cho họ dùng ngay, nếu tính khu vườn nhà tôi có hàng trăm loại cây dược liệu quý, mà không phải cứ lên rừng mà đã tìm thấy”.
Ông Phạm Hùng Phẩm - Chủ tịch Hội Đông y huyện Đồng Văn - cho biết: “Theo Hội Niệu -Thận học Việt Nam, hiện nay nước ta có khoảng 8 triệu người bị suy thận mạn. Trong đó, có hơn 80.000 bệnh nhân suy thận mạn đã chuyển sang giai đoạn cuối, phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận để duy trì sự sống. Những con số này ngày càng tăng là do chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý và các yếu tố nguy cơ như: Tăng huyết áp, viêm cầu thận, đái tháo đường...”.
Người dân vùng cao còn lưu giữ nhiều bài thuốc chữa bệnh rất quý, trong đó có bài thuốc chữa thận yếu của ông lang Lương Huy Ngò. “Qua nhiều năm ông Ngò đã tìm ra bài thuốc kết hợp từ những cây dược liệu quý mà thành phần chính là cây bòn bọt kết hợp với cây lược vàng, cây mật cá... Chính điều này đã giúp cho nhiều người dân khỏi bệnh mà không cần phải điều trị ở các cơ sở y tế” - ông Phẩm cho biết thêm.
Cây bòn bọt có tên khoa học là Glochidion eriocarpum champ, ngoài ra còn có các tên gọi khác: Cây sóc, bọt ếch, chè bọt, lồ lao nhồng. Cây này mọc hoang ở vùng trung du và miền núi nước ta. Người ta lấy cành và lá cây bòn bọt làm thuốc, dùng tươi hay khô. Trong thân và lá của nó đều có chất tanin (khoảng 10% trong lá, 12% - 15% trong vỏ thân) và saponin, steroid.
Theo kinh nghiệm dân gian, cây bòn bọt dùng để chữa rắn độc cắn (giã lá vắt lấy nước uống, còn bã đắp lên vết thương), hoặc dị ứng do sơn (lấy cả cành lá sắc lấy nước để rửa). Có nơi còn dùng bòn bọt chữa ỉa chảy, chữa lỵ trực khuẩn. Tại các bệnh viện Đông y, người ta dùng lá cây này chữa phù thũng, cả phù do thận, với liều 35gr lá khô/ngày, sắc uống, kết quả rất tốt.
