1
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ do sức đề kháng chưa hoàn thiện nên dễ bị bệnh sốt phát ban. Sốt phát lan là bệnh dễ lây truyền, chủ yếu lây qua đường hô hấp, do đó nếu cha mẹ không cho trẻ chích ngừa rubella khi trẻ 12 tháng, trẻ dễ bị sốt phát ban khi đi nhà trẻ.
Sốt phát ban là bệnh rất thường gặp ở trẻ em, nhất là trẻ thuộc nhóm tuổi từ 6 – 36 tháng tuổi. Đây là giai đoạn trẻ có sức đề kháng rất kém vì lượng kháng thể tự nhiên của mẹ truyền cho trẻ đã giảm xuống đáng kể trong khi hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện.
Một trẻ có thể bị sốt phát ban ít nhất là một lần, thậm chí nhiều lần tùy theo tình trạng sức khỏe và nguyên nhân gây bệnh. Hầu hết những nguyên nhân gây sốt phát ban cho trẻ là những virút lành tính, nếu được chăm sóc tốt bệnh có thể tự lành sau 5 – 7 ngày.
Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết trẻ bị sốt phát ban
Sốt phát ban là bệnh rất dễ lây nhiễm, nhất là trong môi trường có tính tập thể như nhà trẻ, trường học, trường mẫu giáo vì bệnh lây chính yếu qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nhảy mũi làm văng những giọt nước li ti, người lành hít phải sẽ bị nhiễm bệnh.
Sốt phát ban hầu hết là do nhiễm vi rút (70 – 80%), trong đó virút đường hô hấp luôn chiếm đa số bao gồm virút sởi, virút gây bệnh rubella, adeno virút, echo virút, nhóm enterovirus… Đây chính là lý do tại sao trẻ có thể bị sốt phát ban nhiều lần. Sốt phát ban do vi rút sởi và virút gây bệnh rubella là 2 nguyên nhân thường gặp. Bệnh sởi còn gọi là ban đỏ, bệnh rubella gọi là ban đào.
Biểu hiện chung của sốt phát ban là sau thời gian ủ bệnh trung bình khoảng một tuần, trẻ thường bị sốt, trẻ có thể sốt nhẹ (37,5oC – 38oC) hoặc sốt cao (39oC – 40oC) tùy theo thể trạng và nguyên nhân gây bệnh, khi bớt sốt sẽ xuất hiện hồng ban trên người với tính chất đặc thù của từng bệnh, cụ thể:
Ban do virút sởi (ban đỏ): khởi bệnh trẻ thường bị sốt, khi dấu hiệu sốt giảm sẽ xuất hiện dấu hiệu phát ban, lúc đầu ở sau tai sau đó lan ra mặt, rồi lan dần xuống ngực bụng và ra toàn thân. Khi ban sởi biến mất cũng mất dần theo thứ tự đã nổi trên da, đặc điểm ban sởi là ban dạng sẩn (ban gồ lên mặt da), khi bay sẽ để lại những vết thâm trên da rất đặc trưng thường gọi là “vằn da hổ”. Ngoài ra một số triệu chứng kèm theo như chảy nước mũi, ho hay đỏ mắt. Virút sởi có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ nhất là biến chứng viêm phổi và viêm não do virút.
Ban do virút rubella (ban đào): phát ban lúc đầu ở mặt sau đó lan xuống dưới chân, thời gian phát ban thường kéo dài khoảng 3 ngày. Ban do rubella thường dày hơn và có màu nhạt hơn ban sởi, có thể kèm theo tình trạng sưng hạch sau tai, hạch cổ và dưới chẩm, bệnh nhân có thể bị đau khớp. Virút gây bệnh rubella khá lành tính đối với trẻ nhưng lại rất nguy hiểm cho phụ nữ mang thai.
Nguyên tắc chăm sóc trẻ bị sốt phát ban tại nhà
Hạ sốt đúng cách cho trẻ: nếu trẻ sốt từ 38oC cho trẻ uống thuốc hạ sốt loại paracetamol loại đơn chất với liều 10 – 15mg/kg cân nặng, 4 – 6 giờ một lần. Lau mát cho trẻ bằng nước ấm khi cần, để tránh biến chứng sốt cao co giật ở trẻ.
Giảm ho, giảm đau họng cho trẻ: khi trẻ ho nên cho trẻ uống các loại thuốc ho có nguồn gốc thảo dược như rau tần dầy lá, tắc chưng với đường phèn, gừng hấp mật ong…
Làm thông mũi trẻ bằng nước muối loãng và khăn giấy mềm: giúp trẻ dễ ăn uống và bú sữa mẹ.
Cho trẻ ăn thức ăn lỏng, mềm dễ tiêu hóa và bổ sung đủ nguồn nước uống cho trẻ.
– Cho trẻ ăn thức ăn lỏng, giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa… Trẻ ăn uống quá khó khăn phụ huynh nên chia nhỏ bữa ăn để giúp trẻ nhận đủ chất dinh dưỡng cần thiết.
– Cho trẻ uống nhiều nước hơn bình thường, nhất là những loại nước ép trái cây tươi để đảm bảo việc cung cấp đủ nguồn vitamin cho cơ thể, cải thiện sức đề kháng.
– Đặc biệt những trẻ bị nhiễm sởi cần chú ý việc bổ sung vitamin A với liều lượng phù hợp theo lứa tuổi để bảo vệ đôi mắt cho trẻ.
Giữ vệ sinh da luôn sạch và khô thoáng: qua việc tắm rửa cho trẻ sạch sẽ mỗi ngày, không nên kiêng gió, kiêng nước, kiêng ăn.
– Thói quen kiêng gió, kiêng nước bằng cách trùm kín trẻ, không vệ sinh cơ thể sẽ làm trẻ khó hạ sốt và dễ co giật do sốt cao. Không vệ sinh cơ thể sẽ làm trẻ khó chịu và dễ nhiễm trùng da và biến chứng viêm phổi. Tuy nhiên, không nên để trẻ bị lạnh.
– Kiêng ăn sẽ làm cho trẻ rất dễ bị suy dinh dưỡng, sức đề kháng kém và dễ bị nhiễm trùng. Ngược lại, nên cho trẻ ăn nhiều hơn bình thường, ăn thành nhiều bữa, ăn thức ăn dễ tiêu.
Phát hiện sớm dấu hiệu bệnh trở nặng để cho trẻ nhập viện kịp thời: trẻ bị sốt phát ban được chăm sóc tại nhà sẽ được hướng dẫn tái khám theo hẹn mỗi ngày hoặc 2 ngày một lần tùy theo tình trạng bệnh của trẻ. Phụ huynh cần cho trẻ đến khám lại ngay khi phát hiện trẻ có những dấu hiệu sau:
– Trẻ bị sốt cao không hạ sau khi đã phát ban.
– Thay đổi tri giác: lừ đừ, ngủ li bì, hôn mê.
– Trẻ bị co giật.
– Trẻ thở mệt, thở nhanh, khó thở.
Phương pháp phòng ngừa bệnh sốt phát ban cho trẻ
– Hạn chế tiếp xúc với bệnh nhân bị nghi ngờ đang mắc bệnh, cách này rất khó vì trẻ bệnh có thể lây cho trẻ khác ngay khi chưa có biểu hiện phát ban.
– Cách phòng ngừa tốt nhất là chủng ngừa:
Sởi có thể chích ngừa khi trẻ được 9 tháng tuổi theo chương trình tiêm chủng mở rộng.
Rubella được chích chung với quai bị và sởi bằng vắc-xin 3 trong 1 khi trẻ được 12 tháng – 15 tháng tuổi và tiêm nhắc liều thứ 2 khi trẻ được 4 tuổi – 6 tuổi.
Làm gì khi bé bị sốt phát ban?
Phát ban là bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ. Khoảng thời gian trước khi bị phát ban, em bé sẽ có những thay đổi về trạng thái tinh thần, rõ ràng nhất là biểu hiện quấy khóc. Sau đó bé sẽ bị sốt, sổ mũi, ho, nhiều bé còn bị thêm tiêu chảy, vài ngày sau cơ thể bé sẽ xuất hiện những chấm đỏ toàn thân.
Bệnh chỉ nguy hiểm khi hiểu sai cách chữa trị và dẫn tới biến chứng. Phát ban ở trẻ nhỏ thường có những biến chứng như viêm phổi, viêm tai giữa, nặng hơn sẽ là viêm não.
Sốt phát ban có thể điều trị tại nhà, nhưng cách chữa trị theo kiểu khi bị phát ban phải kiêng gió, kiêng tắm, ăn tinh là một sai lầm. Trong suốt thời gian bị sốt phát ban, nếu kiêng gió, kiêng nước bằng cách hạn chế vệ sinh cá nhân cho bé, thì trước hết bé sẽ cảm thấy bức bối. Sau đó hệ quả xấu của kiêng khem là cơ thể bé sẽ khó hạ sốt, nguy cơ bị nhiễm trùng da và gặp biến chứng viêm phổi rất cao. Ăn tinh sẽ làm cho bé rơi vào tình trạng thiếu năng lượng, rất dễ bị suy dinh dưỡng, sức đề kháng kém nên khó chống chọi được với bệnh tật.
Điều trị phát ban tại nhà phải tuyệt đối tuân thủ theo sự chỉ dẫn của bác sỹ, không được tự tiện dùng thuốc và thay đổi đơn thuốc. Thêm vào đó, bé nên được vệ sinh cá nhân sạch sẽ hàng ngày, tuy nhiên cần tránh để bé bị nhiễm lạnh. Chế độ dinh dưỡng trong giai đoạn điều trị bệnh cũng rất quan trọng, vừa cung cấp năng lượng cho cơ thể chống lại bệnh, vừa đảm bảo vệ sinh để bé không bị mắc tiêu chảy. Chế độ ăn cần được tăng thêm cả về chất lượng và số lượng. Bé nên ăn nhiều hơn bình thường, chia thành nhiều bữa và ưu tiên cho những thức ăn dễ tiêu hóa.
Lưu ý: Phát ban là bệnh lây theo đường hô hấp do đó khi bé bị phát ban, cần hạn chế bé tiếp xúc với nhiều người để tránh lây lan virus gây bệnh.
Sốt phát ban và những câu hỏi thường gặp
Bệnh sốt phát ban là gì?
Sốt phát ban là bệnh thường gặp ở trẻ em, tuy nhiên cũng có thể gặp ở người lớn. Hầu hết trẻ em đều có ít nhất 1 lần mắc bệnh này, bệnh được biểu hiện bằng sốt và nổi nhiều chấm đỏ rải rác toàn thân (phát ban).
Bệnh sốt phát ban lây theo đường nào?
Ðây là bệnh lây theo đường hô hấp do người lành hít phải các chất có siêu vi trùng gây bệnh khi người bệnh ho hay hắt hơi.
Bệnh sốt phát ban biểu hiện như thế nào?
Sốt phát ban do sởi thường biểu hiệu bằng sốt cao kèm ho, sổ mũi, mắt đỏ vài ngày sau đó phát ban toàn thân. Trước khi phát ban trẻ thường bứt rứt quấy khóc nhiều và sau khi ra ban trẻ sẽ giảm sốt và giảm quấy. Trong khi đó, phát ban do rubella thường kèm sốt nhẹ hay không sốt và ban xuất hiện rất nhanh có thể 1 ngày đã nổi khắp cơ thể. Ða số trẻ có kèm tiêu chảy hoặc phân hơi lỏng
Trẻ bị bệnh sốt phát ban có nguy hiểm không?
Ban đỏ hay sởi chỉ nguy hiểm khi có biến chứng, các biến chứng thường gặp của sởi là viêm phổi, viêm tai giữa, kiết lỵ và nặng hơn là viêm não. Ban đào hay rubella thì rất lành tính ở trẻ em, rất hiếm gặp biến chứng. Tuy nhiên nếu phụ nữ mang thai trong vòng 3 tháng đầu mắc bệnh ban đào sẽ ảnh hưởng đến thai nhi gây sẩy thai, sinh non, thai nhi sinh ra mắc nhiều tật ở mắt, tim, não.
Bệnh sốt phát ban có cần phải nhập viện không?
Bệnh sốt phát ban có thể điều trị tại nhà bằng cho trẻ uống thuốc hạ sốt nếu có sốt, thuốc giảm ho, cho trẻ uống nhiều nước, ăn thức ăn lỏng dễ tiêu. Cần mang trẻ đến bệnh viện khi trẻ sốt cao không hạ, thở mệt, tiêu phân có máu, chảy mủ tai, co giật hôn mê vì lúc này trẻ đã có biến chứng.
Làm thế nào để phòng ngừa bệnh sốt phát ban?
Cần cách ly trẻ bệnh, nhưng cách này rất khó vì trẻ bệnh có thể lây cho trẻ khác ngay khi chưa có biểu hiện phát ban.
Có nên kiêng gió, kiêng nước, kiêng tắm, kiêng ăn cho trẻ bị sốt phát ban hay không?
Không nên kiêng gió, kiêng nước, kiêng tắm, kiêng ăn. Thói quen kiêng gió, kiêng nước bằng cách trùm kín trẻ, không vệ sinh cơ thể sẽ làm trẻ khó hạ sốt và dễ co giật do sốt cao. Không tắm hay vệ sinh cơ thể sẽ làm trẻ khó chịu và dễ nhiễm trùng da và biến chứng viêm phổi. Tuy nhiên không nên để trẻ bị lạnh. Kiêng ăn sẽ làm cho trẻ rất dễ bị suy dinh dưỡng, sức đề kháng kém và dễ bị nhiễm trùng. Ngược lại, nên cho trẻ ăn nhiều hơn bình thường, ăn thành nhiều bữa, ăn thức ăn dễ tiêu.
Chia sẻ kinh nghiệm của các mẹ về sốt phát ban ở trẻ
Mẹ bé Pupu lo lắng khi bé bị sốt rồi phát ban
Các mẹ ơi, Pupu nhà em bị sốt từ thứ 7, đi khám thì bác sỹ bảo viêm họng và viêm amidan, cho thuốc về uống. Bắt đầu từ hôm qua, cháu hết sốt nhưng lại nổi ban đỏ khắp người, ngày hôm nay còn mọc nhiều hơn, kẹp nhiệt độ thì không bị sốt. Có mẹ nào có kinh nghiệm vụ này không, giúp em với. Em đang đứng ngồi không yên đây, nhìn con mà xót xa vô cùng, cháu lại chả chịu ăn gì cả chỉ uống nước và sữa thôi. Em đang định mang cháu ra viện nhi khám, nhìn trời nắng chang chang thế này lại oải quá.
Mẹ bé Cherry tư vấn:
Cứ bình tĩnh nào mẹ PuPu, các nốt ban đó có mọng nước không? có đầu mủ không?
Có hai khả năng xảy ra, một là bé bị sốt phát ban, hai là bé bị lên sởi. Bé đã bị 1 trong 2 triệu chứng này chưa?
Nếu sốt phát ban thì hết sốt, ban đỏ (các nốt nhỏ li ti, đôi khi mọc thành từng vầng đỏ)sẽ lên, các ban này sẽ lan dần trên khắp cơ thể bé, khi nào lan xuống đến chân thì hết.
Nếu bị lên sởi thì mẹ nên chú ý kiêng gió, nước cho PuPu nhé. Đồng thời để ý xem các mụ ban đỏ đó rất hay mọc ở khu vực mắt của bé, gây cho bé khó chịu lắm đấy
Mẹ Thúy Hạnh:
Chính xác đấy, nhưng chị nghĩ là Pupu bị phát ban sau vài ngày sốt cao liên tục thôi, khi nổi ban là cơ thể hạ sốt, chỉ vài ngày là hết hẳn thôi mà.
Mẹ bé Minh Lâm:
Mẹ pupu đừng lo lắng quá, cu nhà mình tháng trước cũng bị thế đấy, cả nhà cũng phát hoảng lên vì ko biết nguyên nhân tại đâu. Nhưng đúng là bé chỉ bị mẩn đỏ như thế khoảng hơn 3 ngày thôi rồi lại tự lặn hết. Mà đúng là bị thế bé khó chịu lắm, ăn ngủ ko yên nhưng chỉ cần khỏi xong là bé lại ngoan, vui chơi như thường. Mẹ nó chỉ cần theo dõi xem có biển đổi gì khác lạ ở những nốt ban đỏ đó ko, chịu khó lau rửa bằng nước mát và cho bé uống nhiều nước thì sẽ khỏi nhanh thôi mà.
Chúc bé chóng khoẻ trở lại.
Mẹ bé Chip:
Không sao đâu mẹ Pupu à, thường các cháu nhỏ sau khi sốt cao thì sẽ mọc các nốt nhỏ li ti mầu đỏ ở khắp người( người ta thường gọi là phát ban ý), nhưng khoảng 3 ngày thì lặn hết thôi. Mẹ nó cứ để ý từng ngày xem các nốt phát ban đấy có mất dần không nhé. Hôm trước con nhà chị bị hai ngày, sang đến ngày thứ 3 thì khỏi hẳn. Chúc cho con mau khẻo nhé.
Mẹ bé Bin:
Chắc là bé bị sốt phát ban thôi bạn ạ. Đúng như các mẹ nói đấy chỉ 3-4 hôm là khỏi thôi. Nhưng bạn phải để ý, giữ gìn cho bé vì sau khi sốt phát ban, sức đề kháng yếu con hay bị viêm hô hấp do bội nhiễm lắm. Chúc bé mau khoẻ
