1
Ho là một bệnh khá phổ biến, chúng ta sẽ thấy bệnh này hầu như gặp ở hầu hêt mọi người, mọi lứa tuổi và trong suốt cuộc đời. Đối với trẻ nhỏ sức đề kháng còn kém, việc chữa trị cũng cần phải diễn ra nhanh chóng, tránh kéo dài lâu sẽ ảnh hưởng tới sức khoẻ của bé. Qua bài viết này, sẽ giúp các bà mẹ biết được bệnh ho là gì, cách phân biệt các loại ho và các phương pháp chữa trị phù hợp với các loại bệnh ho, để có thể giúp bé nhanh chóng hết bệnh.
Ho là gì
- Ho là một phản ứng của cơ thể, nhằm tống các chất bài tiết hoặc dị vật ra ngoài. Ho nhiều làm cho người bệnh mất ngủ, mất sự yên tĩnh của người sống cùng. Ho kéo dài làm người bệnh lo lắng, nghĩ rằng mình mắc một bệnh gì khó chữa, nên thường đến bác sĩ để khám bệnh.
- Động tác ho có thể do phản xạ hoặc theo ý muốn. Khi ho, các cơ hô hấp phải huy động tối đa, làm cho áp lực trong lồng ngực và đường hô hấp ở mức tăng cao nhất. Độ tăng áp lực giữa khí đạo và không khí ngoài trời với việc đóng mở thanh môn, khiến tốc độ không khí được tống ra ngoài nhanh gần bằng tốc độ của âm thanh, đủ lực để đưa các dị vật ra ngoài. Ho có thể có đờm, ho khan, ho từng cơn, hoặc ho húng hắng, ho ông ổng.
Phân biệt các loại ho
Đối với các bé khỏe mạnh, các bộ phận nhạy cảm dễ nhiễm bệnh về đường hô hấp như mũi luôn được bảo vệ bởi những lớp lông nhỏ phủ trên lòng ống không ngừng chuyển động để đẩy các chất bẩn ra ngoài. Bởi vậy ho là một phản ứng bảo vệ cần thiết của cơ thể, cho nên nhiều khi, không nên tìm cách ngăn cản việc ho.
- Ho khan: Kiểu ho này thường phát ra do thanh quản bị sưng và phản ứng của khí quản khi nhiệt độ thay đổi trong đêm. Do đó, trẻ thường thở khò khè. Trẻ dưới 3 tuổi thường dễ mắc bệnh này và hay xảy ra vào ban đêm.
– Ho gà: Khi trẻ ho xong một đợt sau đó phát ra tiếng “húp” thì lúc đó trẻ có thể đã bị ho gà. Trong trường hợp con bạn chưa tiêm vắc xin phòng chống ho gà thì bệnh sẽ kéo dài và dồn dập hơn. Đối với trường hợp này bạn nên sớm đưa trẻ đến bệnh viện đi khám.
- Ho kèm theo tiếng khò khè: Khi trẻ có những biểu hiện như vậy thì đó là dấu hiệu cho thấy đường thở phía dưới của trẻ bị chặn. Nguyên nhân có thể do nhiễm vi khuẩn, virus hoặc một vật nào đó mắc trong khí quản của trẻ.
- Ho đột ngột: Khi thấy ho đột ngột thì có thể trẻ đã nuốt thức ăn hoặc nước uống nhầm đường thay vì chúng xuống thực quản thì nó lại chui vào khí quản của trẻ. Lúc này hiện tượng ho của trẻ có tác dụng làm thông thoáng khí quản. Các bạn chú ý khi thấy trẻ bị như vậy không nên cho ngón tay vào bởi làm vậy có thểm làm cho vật mắc trong đó có thể vào sâu hơn.
- Ho lúc nửa đêm: Đây là hiện tượng của trẻ khi ngửi thấy mùi khói than, tiếp xúc với các vật nuôi trong nhà hoặc các chất làm thơm mát. Đó là dấu hiệu của bệnh dị ứng, hen suyễn, nhiễm lạnh…
- Ho khi bị sốt: Nếu trẻ bị ho, sổ mũi, sốt nhẹ thì đó là cảm bình thường. Nhưng nếu trẻ ho và bị sốt khoảng 39 độ hoặc cao hơn thì có thể trẻ bị viêm phổi. Khi bị như vậy thì tốt nhất là đưa trẻ đi khám ngay.
Một số nguyên nhân khiến bé bị ho
Bệnh hen, suyễn khiến cho bé bị ho
- Lắng nghe tiếng ho: Cơn ho của bé dai dẳng kèm theo những tiếng rít khẽ và khò khè, có thể đã kéo dài hơn 10 ngày và trở nên tệ hơn vào ban đêm hoặc có biểu hiện dị ứng với phấn hoa, thời tiết lạnh, lông hoặc mùi động vật, bụi bẩn và khói.
- Những biểu hiện khác: Bé thở nhanh, gấp và tiếng thở bị khô, khò khè
- Thủ phạm chính: Hen, suyễn thường là bệnh mãn tính, kinh niên khi đường hô hấp trao đổi không khí với lá phổi bị thu hẹp, có khi bị sưng làm đường thông khí bị tắc nghẹt, tạo nên các chất nhầy và co thắt, khiến trẻ thở khó khăn hơn. Những yếu tố chủ yếu gây nên căn bệnh này bao gồm những tác động của môi trường, vi khuẩn lây lan và trong quá trình vận động của trẻ. Theo các bác sỹ trẻ em, trẻ nhiễm căn bệnh này thường có lá phổi rất nhạy cảm.
- Mẹ nên làm gì: Theo các bác sỹ trong trường hợp bị hen suyễn nhẹ thì cơn ho dai dẳng là biểu hiện duy nhất của căn bệnh này. Các mẹ hãy cho bé đi khám để có được cách trị bệnh khoa học và dứt điểm. Mẹ đừng quên nói với bác sỹ trong trường hợp trong gia đình có người đã có tiền sử căn bệnh này hay các loại bệnh dị ứng khác nhé, vì rất có thể đó cũng là nguyên nhân khiến bé bị bệnh đấy.
Viêm tiểu phế quản khiến cho bé bị ho
- Lắng nghe tiếng ho: Cơn ho của bé có đờm, khò khè và thường kéo theo hơi thở nhanh, nông và khó khăn.
- Những biểu hiện khác: Bệnh có thể bắt đầu bằng các triệu chứng của cảm lạnh như hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi trong vòng một tuần, sau đó có cơn sốt khoảng 39,4 độ C, bé ngủ lịm đi và thở ra tiếng khò khè
- Thủ phạm chính: Nguyên nhân của bệnh viêm tiểu phế quản do nhiễm trùng đường hô hấp nhỏ phía dưới phổi gọi là tiểu phế quản. Virus hợp bào hô hấp là thủ phạm chính gây nên tình trạng nhiễm trùng trên và thường những con virus đáng ghét này tác oai tác quái vào thời điểm cuối mùa đông và đầu mùa xuân. Các mẹ đừng nên nhầm lẫn với bệnh viêm phế quản ở người lớn và trẻ em lớn hơn nhé, trẻ sơ sinh và trẻ đang tập đi hay bị nhiễm căn bệnh viêm tiểu phế quản này.
- Mẹ nên làm gì: Các mẹ hãy gọi bác sỹ ngay hoặc đưa con đi khám khi phát hiện thấy bé khó thở và không muốn ăn uống gì. Trẻ sơ sinh bị viêm tiểu phế quản cần được nhập viện để điều trị bằng khí oxygen. Nếu bé chỉ bị viêm nhẹ (chỉ ho khò khè mà không bị khó thở), các mẹ có thể đặt thêm máy phun sương trong phòng ngủ của con để giúp trẻ long đờm trong phổi và đảm bảo rằng bé uống đủ nước.
Trẻ bị ho do cảm lạnh
- Lắng nghe tiếng ho: Bé ho ướt (ho có đờm, sặc nước bọt) nhưng hơi thở không bị khô, khò khè, thở nhanh bất kể ngày hay đêm
- Những biểu hiện khác: Hắt hơi, sổ mũi, chảy nước mắt, và có khi sốt nhẹ (nhiệt độ thường là 38,6 độ C)
- Thủ phạm chính: Bệnh cảm lạnh thường do tác động của vi khuẩn lây nhiễm qua đường mũi, viêm xoang, cổ họng và đường hô hấp chính của phổi. Cơn ho thường kéo dài với cả đợt cảm lạnh của bé (thông thường từ 7 đến 10 ngày), cũng có trường hợp kéo dài hơn gấp đôi nhưng bệnh lại giảm nhẹ từng ngày.
- Mẹ nên làm gì: Trong trường hợp này các mẹ hãy cố gắng giữ cho mũi của bé luôn được sạch và thông thoáng nhé. Chứng tắc mũi, nghẹt mũi hay bị nhỏ giọt có khi còn làm bệnh nghiêm trọng hơn. Với trẻ sơ sinh hay các bé đang tập đi chưa thể tự xì mũi, các mẹ hãy nhỏ nước muối sinh lý và giúp con hút các chất bẩn trong mũi, nước mũi ra bằng cách dùng ống hút mũi theo hướng dẫn của bác sỹ nhé. Các loại thuốc thông mũi có thể được sử dụng cho trẻ hơn 2 tuổi nhưng các mẹ nên tham khảo ý kiến của các bác sỹ trước khi cho con dùng thuốc, vì có thể bé bị viêm xoang (bệnh do vi khuẩn gây nên trong thời tiết lạnh) hoặc các căn bệnh khác như hen, suyễn hay bị viêm họng đấy.
Viêm tắc thanh quản
- Lắng nghe tiếng ho: Tiếng ho chát chúa, khô khốc và khác biệt so với các cơn ho khác và thường bắt đầu vào buổi đêm. Tiếng ho của trẻ bị viêm tắc thanh quản không giống như bất cứ một cơn ho bình thường nào mà các mẹ biết.
- Những biểu hiện khác: Căn bệnh này của trẻ thường trở nên tệ hơn vào ban đêm và đỡ hơn vào ban ngày, bé có thể bị sốt nhẹ. Trong trường hợp nghiêm trọng hơn mặt bé tím lại, hơi thở gay gắt và có tiếng the thé khi bé hít vào, hơi giống với tiếng rít khi trẻ khóc thét lên.
- Thủ phạm chính: Bệnh viêm tắc thanh quản do virus lây lan gây bệnh khiến cho cổ họng và khí quản bị sưng và thu hẹp lại. Phần lớn trẻ em từ sáu tháng đến ba tuổi rất dễ nhiễm căn bệnh này. Ở người lớn và trẻ em mẫu giáo khí quản rộng hơn nên khi bị sưng ảnh hưởng ít hơn lên nhịp thở.
- Mẹ nên làm gì: Mẹ hãy ngồi với con trong phòng tắm ướt khoảng 5 phút. Độ ẩm ướt lúc này sẽ giúp bé long đờm trong phổi và kiềm chế cơn ho cho bé. Ban đêm nếu nhiệt độ trở lạnh các mẹ hãy ủ ấm bé trong chăn và mặc quần áo dài cho bé nhưng tuyệt đối đừng đóng kín cửa nhé, hãy để cửa sổ mở và không khí tràn vào phòng để giúp đường hô hấp của bé đỡ sưng hơn. Hãy gọi ngay bác sỹ nếu thấy bé có biểu hiện xấu hơn hoặc thở ngày càng nặng nhọc hơn. Rất có thể bác sỹ sẽ phải cho bé uống thuốc để giảm sự viêm nhiễm. Các mẹ lưu ý căn bệnh này thường chỉ kéo dài 3-4 ngày thôi nhé.
Cảm cúm
- Lắng nghe tiếng ho: Bé bị khản giọng, ho khan hoặc ho ướt không phân biệt ngày hay đêm
- Những biểu hiện khác: Mẹ thấy bé bơ phờ, mệt mỏi và bé than cổ họng bị rát, như có gì đang lạo xạo trong họng và thấy đau đầu, đau lưng hay đau chân. Bé bị sổ mũi, sốt và có khi lại thấy buồn nôn.
- Thủ phạm chính: Cảm cúm do virus gây ra thường trong khoảng thời gian từ tháng Tư đến tháng Mười một hàng năm
- Mẹ nên làm gì: Mẹ hãy gọi bác sỹ ngay nếu con sốt hơn 38,6 độ C, bé có biểu hiện bị tiêu chảy và không muốn ăn uống gì. Bác sỹ sẽ cho mẹ các cách để tránh cho bé bị mất nước. Mẹ cố gắng cho bé uống thật nhiều nước và sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng để giảm bớt sự tắc nghẽn ở đường hô hấp của con nhé. Ngoài ra để ngăn ngừa căn bệnh này các mẹ hãy đưa con đi tiêm phòng hàng năm, tốt nhất cho trẻ em trong độ tuổi từ 6 tháng đến 23 tháng, độ tuổi rất dễ lây nhiễm căn bệnh này.
Trào ngược dạ dày thực quản cũng khiến bé bị ho
- Lắng nghe tiếng ho: Tiếng ho khàn, khò khè, lách cách đứt quãng và bé ho dai dẳng sau khi ăn xong. Cơn ho thậm chí trở nên tệ hơn khi bé nằm xuống.
- Những biểu hiện khác: Bé cảm thấy nóng rát và buồn nôn hoặc ợ khi nuốt xuống. Ở những bé sơ sinh có thể bị đau bụng và khó chịu, ở những bé lớn hơn đang tập đi có thể dần hình thành một thói quen ăn uống cầu kỳ vì hay bị trào ngược khi ăn xong.
- Thủ phạm chính: Trào ngược dạ dày (hay còn gọi là GERD – gastroesophageal reflux disease) là căn bệnh gây nên do cơ giữa thực quản và dạ dày của bé còn yếu, dẫn đến axit bị chảy ngược lại. Đôi khi các loại nước kích thích có thể xâm nhập vào phổi và gây ra các cơn ho mãn tính ở trẻ.
- Mẹ nên làm gì: Mẹ hãy đưa bé đi khám nếu cơn ho khò khè kéo dài hơn 2 tuần. Bác sỹ sẽ khuyên các mẹ nên giữ cho bé ngồi thẳng ít nhất 30 phút sau khi ăn, để bé gối cao đầu trong lúc ngủ. Với những trẻ lớn hơn các mẹ không nên cho con ăn một số loại thức ăn có khả năng làm bệnh nặng hơn như nước uống có ga, có caffein, socola, bạc hà, đồ ăn cay như pizza, các loại quả có axit như cam, cà chua hay các loại đồ ăn nhanh nhiều chất béo, đặc biệt không được ăn trong vòng 2 tiếng trước khi đi ngủ. Uống thuốc theo toa kê của bác sỹ cũng có thể làm giảm căn bệnh này.
Sai lầm cần tránh khi trẻ ho
- Sau các cơn ho kéo dài thường xuyên, bé Nghé ăn bao nhiều là nôn ói ra bấy nhiêu. Xót con nên mỗi lần như thế, chị Oanh (TP HCM) lại cho con dùng siro ho.
- Siro ho có vị ngọt khiến bé rất thích, hơn nữa lúc đầu dùng thấy hiệu quả rất nhanh nên chị Oanh thường xuyên “ưu ái” sử dụng. Sau một thời gian bé Nghé bị nhờn thuốc, bây giờ mỗi lần điều trị ho cho bé rất vất vả.
- Sốt ruột vì chăm mãi mà con vẫn ốm đau, thường ho húng hắng và chậm tăng cân, chị Vân Hà, nhân viên thu ngân của một nhà hàng tại Bình Thạnh đưa con đi khám bác sĩ. Bé được kết luận bị viêm họng và kê thuốc về uống. Dùng 3 ngày thấy đã bớt ho, hơn nữa bé lại bị tiêu chảy, sợ con còi cọc thêm nên thay vì báo lại bác sĩ, chị tự động cho con dừng thuốc, khiến bệnh không dứt điểm mà tái phát dai dẳng.
- Ho là một triệu chứng làm cho cha mẹ lo lắng , tuy nhiên đôi lúc ho là phản xạ tốt, là cơ chế có thể giúp tống chất nhầy nhớt ra khỏi phế quản, giúp bảo vệ họng và phổi của bé. “Không nên tự động cho trẻ uống kháng sinh, thuốc ức chế ho, thuốc ngủ, hoặc thuốc chống dị ứng. Điều này vô cùng nguy hiểm vì những loại thuốc này có thể làm nặng thêm tình trạng viêm phổi, viêm thanh phế quản và hen suyễn ở trẻ. Ngoài ra những thuốc này còn có thể gây suy hô hấp ở trẻ nhỏ”.
- Nên đưa bé đến ngay cơ sở y tế khi trẻ ho đột ngột kèm co thắt, khò khè, hoặc thở rít, tím tái. Đây có thể là do trẻ bị dị vật đường thở, phải sơ cứu ban đầu và cho trẻ đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Khi trẻ ho kèm nôn ói hoặc sốt cao 39 độ C, trẻ ho kèm khó thở, thở nhanh, nông, trẻ co giật hoặc li bì khó đánh thức, trẻ ho kèm thở mệt, cánh mũi phập phồng, co lõm ngực, tiết đàm nhớt nhiều… cũng cần được nhanh chóng đi gặp bác sĩ.
- Trong trường hợp khi bé ho do cảm lạnh kèm sổ mũi, không sốt hoặc sốt nhẹ nhưng bé vẫn ăn uống, chơi đùa bình thường, không nôn ói, có thể theo dõi bé ở nhà. Nên chăm sóc bé bằng cách cho bé uống nhiều nước cam, chanh hoặc ăn trái cây tươi, nấu cháo hoặc súp để bé dễ ăn hơn và theo dõi nhiệt độ của bé. Nếu bé đỡ ho, ăn uống tốt, không sốt, thở dễ thì thường bé sẽ khỏi trong vòng một tuần. Nếu bé hắt hơi sổ mũi thì nên nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý.
- “Trẻ em phải tùy theo cân nặng, trọng lượng của cơ thể sẽ có liều lượng sử dụng thuốc phù hợp. Nhiều cha mẹ không tuân theo chỉ định của bác sĩ mà tự động cho con dùng một nửa liều của người lớn, điều này có thể dẫn đến những hậu quả tai hại”.
Cách chữa trị và phòng bệnh
- Khi trẻ bị ho thì nên cho trẻ nghỉ ngơi, uống thuốc hạ sốt nếu trẻ có ho kèm theo sốt, nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý. Vào mùa đông, trẻ cần mặc ấm để giữ ấm thân thể, tránh để bị lạnh hay bị ẩm đột ngột kéo dài.
- Để chống ho các bạn có thể sử dụng các thảo dược có nguồn gốc từ thiên nhiên như bạc hà, gừng, tinh dầu tràm, tần dày lá… Các thuốc này đều có tác dụng chống ho rất an toàn và hiệu quả. Ngoài ra, nếu khi sử dụng thuốc cho trẻ thì nên hỏi ý kiến của bác sĩ để có được tư vấn hợp lý.
- Ngoài các biện pháp trên thì vấn đề dinh dưỡng cho trẻ khi bị ho cũng quan trọng không kém. Các bạn nên cho trẻ ăn các thức ăn mềm, nhiều nước, dễ nuốt như cháo, súp, sữa… đảm bảo các chất dinh dưỡng cần thiết và phù hợp với khẩu vị của trẻ. Nên hạn chế các món ăn nhiều dầu mỡ, các món tanh như các món chiên, xào, cá…
