Cách kho cá ngon nhất

Một loại cá có đến ba, bốn cách kho, mỗi địa phương lại gia giảm hương vị tùy theo tập quán ăn uống của mình. Chỉ mỗi món cá kho cũng đủ chứng minh hùng hồn rằng “nghề ăn cũng lắm công phu” và người Việt Nam quả là những người sành điệu trong nghệ thuật ẩm thực.

Mỗi vùng miền đều có những món ăn đặc trưng, đặc sản mang nét độc đáo, phong vị riêng theo khí hậu và địa lý thổ nhưỡng. Ngoài ra, tùy theo tính cách, lối sinh hoạt của con người từng vùng, từng miền mà ẩm thực cũng có sự khác nhau trong cách chế biến và thưởng thức. Ba miền Tổ quốc trải dài từ Bắc đến Nam không nơi nào là không được thiên nhiên ưu đãi tốt cho “cái sự ăn uống” của con người. Nếu như miền Bắc tiêu biểu có canh rau đay cua đồng ngon ngọt ăn với cà pháo chấm mắm tôm; miền Trung có cơm Hến, bún bò Huế thì vùng đất miền Nam phóng khoáng lại có món canh chua đi kèm với cá kho tộ. Mà khi nhắc đến món cá kho nói chung là là nhắc đến một món ăn có thể nói là chủ lực, khó có thể thiếu trong các bữa ăn gia đình Việt. Theo dân gian, khi vừa mới khỏi bệnh mà ăn cá kho (không kể đến các món khác) là tốt nhất, lành nhất, không sợ trúng thực hay dị ứng…

Vùng đất phương Nam sông suối, kênh rạch chằng chịt cung cấp ngồn nước quanh năm, đồng thời cũng phục vụ nguồn thủy sản dồi dào phong phú, đa dạng với nhiều chủng loại. Nhiều nhất vẫn là cá, rồi đến tôm, cua… Vì thế ở nơi đây cũng không thiếu nhiều phương thức chế biến độc đáo. Riêng đối với cá có nhiều cách như nấu cháo, nấu cach chua, chiên, nướng, kho… nhưng tiêu biểu nhất vẫn là món kho. Người dân Nam bộ có một kiểu kho đặc trưng mà chúng ta thường gọi là kho tộ. Nói đến cá kho tộ thì đầu tiên phải đề cập đến là cái tộ, tộ ở đây thường là cái tô đất hay nồi đất và chỉ có kho trong tộ đất thì cá mới ngon, mới mang hương vị “nguyên chất” mà không một loại nồi, niêu, xoong chảo nào có được. Cá kho trong chiếc tộ đất phản ánh một thời lưu dân vào miền đất mà dưới sông cá lội trên trời chim bay, muỗi kêu như sáo thổi, đỉa lềnh như bánh canh khai phá, mở mang bờ cõi khi mọi thiếu thốn về phương tiện, sinh hoạt vật chất của cuộc sống gia đình. Ngày nay, chiếc tộ đất dùng để kho cá thường thấy nhất ở các miền quê, ở thành thị thì hầu như ít thấy bởi sự phồn hoa đô hội với những dụng cụ hiện đại đã trở thành một phần trong cuộc sống, không thể thiếu được. Có chăng những vật dụng “nhà quê” ấy chỉ xuất hiện một cách âm thầm lặng lẽ trong các nhà hàng, những quán ăn của gia đình muốn lưu giữ, cất giấu một giá trị, một văn hóa đang mất dần theo lớp bụi vô tình của thời gian.

Các loại cá dùng để kho tộ thì có rất nhiều, nhưng trải qua sự chọn lựa, chắt lọc thì phải nhận định rằng không phải loại cá nào cũng có thể đáp ứng được, cuối cùng thì chỉ có các loại như cá bông lau, cá lóc, cá trê vàng, cá rô, hay cá kèo… được coi là ngon và thích hợp nhất.

Cá kho tộ ai cũng làm được. Nhưng đừng vì vậy mà lầm tưởng rằng để thực hiện được món cá kho tộ sao cho ngon, sao cho bổ là dễ dàng. Thực ra nó phức tạp và cầu kỳ, lắm kiểu, nhiều cách. Tùy theo từng loại cá đem kho sẽ có một hương vị khác nhau, tùy theo gia vị và cũng tùy theo khẩu vị từng địa phương mà mỗi người sẽ cho ra một “sản phẩm” mang phong vị riêng “đóng dấu chất lượng” của mình.

Thường khi kho tộ, cá được chọn như thế nào cũng được, không câu nệ. Song để có một món cá kho ngon nhất, thì cũng giống như nhiều món ăn khác, phần chọn nguyên liệu là cả một quá trình công phu. Kinh nghiệm của nhiều người, nhiều chuyên gia về ẩm thực cho rằng, cá phải to một chút, không lớn quá cũng không nhỏ quá. Lớn quá thì cá không được săn dễ mềm nhìn không ngon, cá nhỏ quá thì lại dễ nát và nhiều xương gây mất thiện cảm từ cái nhìn đầu tiên. Cá vừa vừa thì thịt chắc, ít xương, cá loại này khoảng từ 400 – 500 gram một con là vừa nhất, tuy nhiên cũng tùy theo từng người thực hiện mà có cách lựa chọn khác phù hợp hơn. Khi làm cá, ta không nên lạn bỏ phần da có vảy mà phải cạo bỏ vảy, nếu không cá sẽ nhìn không ngon.

Tùy theo sở thích của từng người mà cá đem kho có thể đề nguyên con hoặc xắt thành từng khoanh. Nếu là cá kèo thì để nguyên con tốt hơn, các loại cá lóc, cá trê, bông lau… xắt khoanh. Ướp cá với nước mắm thật ngon, gia giảm gia vị cho vừa ăn như bột ngọt, muối, đường… đặc biệt khi kho cá nên cho nước màu. Nước màu có thể được làm từ đường tự thắng tại nhà hoặc ra chợ mua. Tuy nhiên, để cá cho kho ngon, béo, mềm và đậm đà hương vị chúng ta nên sử dụng loại nước màu được chế biến từ dừa Bến Tre, bởi nước màu dừa này thơm và ngọt, không đắng như nước màu được làm từ đường. Sau đó đợi từ 5 – 10 phút cho cá ngấm đều gia vị rồi mới đem kho.

Kho cá không nên kho bằng bếp ga hay bếp dầu vì nó không còn gì để gọi là phù hợp cả với lại cá sẽ mất đi 40% – 60% hương vị nguyên chất ban đầu. Cứ thử nghĩ cá kho trong một cái tộ bằng đất chân chất đậm nét chân quê mà lại bắc lên một cái bếp hiện đại, nhìn cứ chướng mắt làm sao, trông chẳng khác gì “râu ông nọ cắm cằm bà kia”. Cá kho tốt nhất là kho bằng củi hay than củi bắc trên cái kiềng, cái cà ràng hoặc ba ông đầu rau chụm lại. Nói để cho chúng ta thấy rằng không phải là cầu kỳ hay khó tính trong việc này mà vì phải đưa nó trở về với nguyên bản xa xưa vốn có của nó, cái thời mà ông cha ta mới đến khai hoang lập nghiệp. Giữ nguyên cái bản sắc ấy mới thấy thú vị, thấy ấm lòng người, ấm lòng quê hương.

Khi cá kho sôi lên độ chừng 3 – 5 phút là ta bắt đầu canh lửa lớn để tộ cá sôi mạnh hơn cho đến khi gần cạn nước thì mình bớt lửa lại, cho vào nồi cá một ít dầu ăn hoặc mỡ nước để cá bóng đẹp và săn chắc. Giai đoạn này khá quan trọng, chúng ta nên canh cẩn thận nếu không cá sẽ bị khét. Tùy từng người muốn ăn nhiều nước hay ít mà chúng ta canh nước cho vừa. Lúc này nên cho vào tộ cá kho vài trái ớt hiểm tươi hoặc ớt sừng xắt lát để tạo hương vị cho món cá kho tộ thêm đậm đà. Trong quá trình kho, khi nào cần lửa lớn, lúc nào để lửa riu riu thì cũng là một bí quyết cho món cá thêm ngon. Khi cá sắp được rắc thêm tiêu tán nhỏ để dậy thêm mùi thơm cho món ăn.

Ăn kèm với cá kho tộ, như nhắc ở trên phải có món canh chua nấu vừa chua chua, ngọt ngọt của cá, lá giang, của đường, của dứa, cà chua… hòa quyện với cái cay cay của ớt thật hấp dẫn, quyến rũ. Ở nhiều nơi món cá này dùng chung với rau sống. Rau sống có thể là lá xoài non, dứa (thơm), dưa leo, rau cần nước, dưa bồn bồn, bông và dưa điên điển… các loại rau chấm với nước cá kho thì hết ý, không chê vào đâu được.

Trong cái không khí oi ả, nóng bức của buổi trưa sau khi làm đồng về đến nhà vừa háo nước, vừa mệt mỏi mà được thưởng thức món cá kho tộ với canh chua thì không có gì thú bằng, bao nhiêu cơm ăn cũng không thấy no, cứ muốn ăn mãi, ăn mãi đến khi vét hết cơm trong nồi rồi mà cứ tiêng tiếng, thòm thèm.

Cá kho keo: rửa sạch cá cho vào nồi thêm nước mắm ngon, đường,màu kho cá, tiêu hoặc ớt bột( cá thu,cá lóc,thì cho tiêu nếu cá cơm,cá hố thì cho ớt bột.còn cá trê thì cho gừng) để 20phút cho cá ngấm rồi cho lên bếp đậy nắp lại chờ cá sôi lên hạ lửa riu riu khi thấy nước keo lại cho mỡ hoặc dầu ăn vào để thêm tí nửa rồi tắt bếp.
cá kho nước: bắt xoang nước lọc lên bếp bỏ hành củ và ớt giã nhuyễn vào cho thêm mắm, đường, màu kho cá, dầu ăn, cà chua chờ nước sôi rồi cho cá vào để lửa nhỏ đợi cá thấm tắt bếp cho thêm hành lá vào( nếu muốn ngon hơn thay nước lọc bằng nước dừa tươi)

Cá sau khi làm sạch rửa bằng nước sạch, sau đó bạn lấy rượu gừng rửa cả bên trong lẫn ngoài con cá. Để cá vào cái rổ, đổ nước nóng khoảng 70 - 80o lên khắp con cá, động tác này làm cho thịt con cá săn chắc lại (bạn sẽ thấy khi bạn đổ nước vào con cá sẽ cong người lại ngay).

Lưu ý bạn phải để cá trong cái rổ thưa, nước nóng tưới vào con cá không được quá nóng và phải thoát đi luôn tránh cá bị ngâm nước nóng bị tróc da. Sau đó để cho róc nước.

Khâu ướp: Nguyên liệu gồm riềng, ớt đỏ quả to, hành khô phi thơm, thịt ba chỉ, tai chua hoặc quả móc mật (vị chua này khá quan trọng đấy nhé đừng bỏ qua), nước hàng (thường mình hay làm 1 lọ dùng dần nếu không thì dùng nước hàng Bến tre), mỡ nước (tác dụng làm mềm và thơm cá), hạt nêm, nước mắm

Hành bạn phi thơm để nguội rồi ướp với tất cả nguyên liệu trên. Khi xếp vào nồi bạn xếp 1 lớp riềng dưới đáy đến cá đến thịt ba chỉ, rồi lại riềng, cá, thịt ba chỉ, tai chua hoặc móc mật rải lên trên.

Món cá kho về căn bản thì vẫn được giữ nguyên nhưng mẹ tớ có sáng tạo và cho thêm một số thứ làm cho món ăn càng thêm hấp dẫn. Tớ tin mỗi người sẽ có cách kho cá khác nhau… Cả nhà thử cách này xem sao nhé ^^ Tớ dám chắc là ai cũng thích mê …

1. Nguyên liệu:

Cá: có thể kho loại cá nào bạn thích (kho cá trắm, cá trê, cá trạch hoặc như tớ ở đây có cá bông lau) – khoảng 3 khúc cá.
Thịt lợn ba chỉ: 100 gram ( chỉ cần vài miếng nhưng nếu có thịt ba chỉ cùng kho với cá thì sẽ rất thơm và đặc biệt riêng chồng tớ có khi lại thích ăn thịt hơn cả ăn cá hehe :P mặc dù chồng tớ k ăn được thịt mỡ đâu cả nhà ạ :D)
Riềng: một nhánh to chừng bằng 3 ngón tay chụm vào (đây là cách kho cá truyền thống nên bắt buộc phải có riềng nhưng ở chỗ tớ không có chợ châu Á nên không phải lúc nào cũng có, thỉnh thoảng tớ bỏ qua nguyên liệu này. Cá kho không riềng ăn cũng tạm được nhưng vẫn bị thiếu thiếu cái gì đó cả nhà ạ)
Hành khô: 2 nhánh
Ớt: 2 quả
Mắm, muối, nước hàng, hạt tiêu, xì dầu, dầu hào
Nấm hương: vài cái, nếu cả nhà thích thử vị mới ;) Tớ đảm bảo là it’s worth a try ^^

2. Cách làm: Món này các bước chuẩn bị rất đơn giản nhưng thời gian nấu thì lâu, thường phải mất 30-45’, tùy thuộc vào loại cá bạn kho nữa.

Đầu tiên, thái thịt 3 chỉ thành miếng vừa ăn rồi xếp vào nồi, cắt cá thành khúc (thường thì nếu ở nước ngoài sẽ mua theo khúc, còn ở Việt Nam thì mình toàn bảo các bà ở chợ làm sẵn cá cho đỡ tốn thời gian), sau đó cho cá vào nồi, rồi ướp cá với
- 1 tablespoon mắm
- 1 teaspoon muối (bột canh)
- 1 teaspoon đường
- 1 chút tiêu,
- Cắt 2 quả ớt tươi (cho ớt vào cá kho là để khử, làm giảm bớt vị tanh của cá và vì mình đun lâu nên cái vị cay của ớt nó cũng k còn nhiều nữa mà chỉ hơi hơi. Vì thế ai không ăn được cay thì cũng đừng sợ mà skip qua bước này nhé :D)
- 1 tablespoon xì dầu
- 3-4 tablespoon nước hàng hay nước màu (có thể mua sẵn hoặc tham khảo bài thịt kho trứng về cách làm nước màu nhé cả nhà :D)
- và chút dầu hào (tớ k có dầu hào nên skip cũng không sao nhưng có vào thì sẽ thơm hơn đấy :D)

Lưu ý là liều lượng ướp cá thì cả nhà ướp đậm đà để cá ngấm một chút, vì mình sẽ cho nước vào kho nên cũng đừng lo quá về độ đậm nhạt, mình có thể chỉnh lại được vị sao cho thật vừa sau.

Ướp các gia vị cho cá thấm chừng 15-20' trước

Riềng thì gọt rửa sạch, cho vào cối giã nhỏ rồi cho vào nồi cá ướp luôn. Đây là cách làm tớ thích nhất nhưng ở nước ngoài không phải lúc nào bạn cũng có thể giã được. Bạn có 2 lựa chọn: một là thái thành lát mỏng hoặc có thể thái mỏng rồi cho vào máy chop hoặc máy xay. Tớ thì thái lát mỏng cũng thấy ok. Khi kho xong ăn miếng riềng dòn dòn lại thấy ngon và lạ lắm :P
Hành khô băm nhỏ cũng cho vào nồi cá ướp. Bà tớ thì có bí kíp là cho vỏ hành khô vào vì bà bảo vỏ hành khô mới là cái thơm của củ hành. Vì thế tớ vẫn thường giữ vỏ hành khô và cho vào các món kho. Thấy vị thơm và hình như nó cũng làm đậm màu hơn hay sao ý :D
Nếu dùng nấm hương thì ngâm nấm hương 15-20’ bằng nước ấm cho nở ra rồi rửa sạch.
Sau đó xóc đều các gia vị để cá thấm và ướp tầm khoảng 20-30’ trước khi bắc lên bếp nấu

Xóc đều cá chứ k dùng đũa lật hay đảo cá nhé cả nhà

Bắc nồi cá đã ướp lên bếp đun lúc đầu ở lửa to (high) cho sôi lên rồi đun khoảng 5 phút ở lửa vừa (medium) cho cá thấm gia vị. Lưu ý là đừng đảo gì cả nhé cả nhà vì đảo vào lúc nào rất dễ làm nát cá.

Đun cá ở lửa to trước rồi ở lửa vừa khoảng 5' cho cá thấm gia vị.

Sau đó đổ nước xâm xấp mặt cá. Lưu ý là đổ nước ấm chứ k đổ nước lạnh nhé cả nhà. Nếu đổ nước lạnh sẽ làm tanh cá đấy. Lúc này mới cho nấm hương vào (tớ cho nấm hương vào lúc này vì thường nấm hương rất hút mắm muối, dễ bị mặm. Cho vào cùng với nước thế này thì vị sẽ vừa cả nhà ạ). Sau đó đun sôi lên rồi nêm nếm lại gia vị lúc này cho vị thật vừa. Cách tớ nêm là tớ thường nếm nước thấy vừa là được cả nhà ạ. Sau đó cho lửa nhỏ ninh lưu riu khoảng 30-45’ tới khi nước cạn, miếng cá chắc là được.

Lưu ý cho nước ấm xâm xấp mặt cá chứ k cho nước lạnh để cá k bị tanh nhé :)

Tớ thường kho các cùng thịt ba chỉ vì kho lâu thịt ba chỉ ra nước mỡ rất thơm, không quá nhiều nhưng đủ để ngấm vào vị cá là cho cá ngon. Nếu không cho thịt 3 chỉ thì cả nhà phải thêm dầu ăn vào nhé (khoảng 2-3 tablespoon dầu ăn). Tiêu chuẩn kho cá của bà tớ là miếng cá khi gắp ăn phải chắc, k được vỡ, ăn phải thơm mùi riềng, và béo béo một chút vị thịt ba chỉ. Riêng tớ lại thích mê nước cá kho vì thế khi kho tớ thường không kho cạn hết nước mà để lại nước, chan ăn với cơm nóng thì tuyệt :D

Có bát cơm nóng ăn cùng cá kho riềng và chan chút nước cá nữa thì ngon tuyệt :D

Món cá tớ kho lần này chưa thật hoàn hảo vì không có nấm hương, không có riềng (thiếu đi khá nhiều vị quan trọng nhỉ :P), nhưng tớ vẫn rất enjoy vì tớ nghĩ “khi không có những điều mình yêu, thì phải yêu những gì mình có”, phải không cả nhà :D

Trong các món ngon ai chả biết kho cá. Vấn đề muôn thủa. Nhưng khi kho lên thì mỗi người một kiểu, một vị. Mình sẽ phân tích một vài nguyên tắc và cách kho cá ngon để mọi người cùng làm vì đây cũng là một món ngon mà.

Vài điều chú ý với món này là:

+ cá tanh

+ xương cá cứng, những cá có xương răm thì ăn sẽ dễ hóc

+ Cá kho phải đậm, nhạt quá thì mất ngon.

Nên rút ra phương pháp kho cá đồng ngon nhất - nhanh dừ nhất đây

Đầu tiên bạn hãy rửa sạch cá, rán qua hoặc rán cho vàng. Với những miếng cá rán qua, khi kho thịt cá sẽ rất thơm và dai dai nên ăn cực thích. Rán qua rồi thì nhớ mua ít dưa cải sen + nước dưa thả vào. Độ chua và nước dưa sẽ khử mùi tanh của cá. bạn nào thích ăn cay thì cho thêm vao không thì thôi. Vì cá đã rán qua nên kho cực nhanh dừ, nếu bạn cần ăn ngay thì có đun sôi lên ăn vẫn ngon. Vì cá khá ưa gừng, mùa hè nếu có cây gừng thì cho ít vào cực thơm. Cuối cùng là cho thêm chút gia vị nữa cho đậm đà chút để ăn cơm ngon là ok. Cá đã rán qua nên có độ béo dậm, bạn không cần cho thêm thịt vào để tạo độ béo đâu nhé.

(ST).