Các loại cá cảnh dễ nuôi

Cá cảnh (hoặc cá kiểng) là tên gọi chung cho những loại cá được nuôi để làm cảnh hoặc trang trí trong một không gian, cảnh quan nào đó. Đặc điểm chung là những loại cá để nuôi làm cảnh bao giờ cũng có vẻ đẹp trội hơn so với các loại cá chỉ để ăn thịt thông thường.

Bên cạnh yêu cầu về vẻ đẹp, nhiều tay chơi cá cảnh ngày nay còn săn lùng những loài cá lạ lùng và kỳ quái. Chơi cá cảnh là một thú chơi tao nhã có truyền thống khá lâu đời ở Việt Nam. Đối với những người chơi cá cảnh thời xưa, tiêu chí quan trọng nhất của thú chơi này là cá phải đẹp về cả hình dáng về màu sắc.

Nhưng ngày nay, bên cạnh yêu cầu về vẻ đẹp, nhiều tay chơi cá cảnh còn săn lùng những loài cá lạ lùng và kỳ quái. Hầu hết các loài cá này đều được nhập từ nước ngoài. Giá thành của chúng thường cao hơn khá nhiều so với các chủng loại cá cảnh thông thường. Nhưng xứng đáng với phí tổn bỏ ra, những chú cá này khiến chiếc bể cá trở nên thật độc đáo và hấp dẫn.

Dưới đây là một số loài “quái ngư” đang được nhiều người chơi cá cảnh ở Việt Nam ưa chuộng (hình ảnh tổng hợp từ các website cá cảnh):

Cá la hán là một trong những loài cá cảnh đươc ưa chuộng nhất ở Việt Nam trong những năm gần đây. Chúng được gọi là “la hán” do có một chiếc đầu to gù như của một ông tiên. Nhiều người quan niệm loài cá này đem lại sự thịnh vượng và may mắn từ thân hình lấp lánh ánh châu của chúng.

Cá hồng két là một trong số ít loài cá được “phẫu thuật thẩm mỹ” trước khi cho thả vào bể cá cảnh. Cụ thể, chúng được cắt đuôi và nhuộm phẩm màu đỏ từ khi còn nhỏ để khi trưởng thành có hình thù như… một trái tim biết bơi. Vì hình thù của mình mà những chú hồng két cộc đuôi còn được coi là cá.. tình yêu.

Nói đến cá đuối, nhiều người sẽ nghĩ đến một loài cá kỳ lạ và bí ẩn sống ngoài biển khơi. Tuy vậy, trên thực tế có khá nhiều loài cá đuối sống trong môi trường nước ngọt. Những người chơi cá cảnh quốc tế và Việt Nam đã không bỏ lỡ cơ hội để đưa chúng vào bể cá của mình.

Cá phổi châu Phi là một trong những loài cá kỳ lạ nhất thế giới. Vào mùa khô, khi nước cạn, chúng có khả năng tạo ra một lớp dịch mà khi khô đi làm thành một cái kén cứng giúp chúng sống trong đó cho đến khi nước về. Trong tình trạng tiềm sinh, chúng có thể tồn tại trong kén 3 năm. Chúng cũng là một loài cá có hình thù khá lạ mắt khi đưa vào bể cảnh.

Có hình thù như một chiếc lông, cá lông vũ (còn gọi là cá kiếm ma) có kiểu bơi uốn lượn, uyển chuyển một cách rất ma quái, không giống với bất kỳ một loài cá cảnh nào khác. Đây là một loài cá bản địa của Indonesia, đã được đưa đến nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Cá vàng mắt bong bóng (thủy bao nhãn) trông hết sức kỳ quái với hai “quả bóng” to đùng bao quanh mắt của mình. Khi nuôi giống cá này, bể phải được bố trí hợp lý, ít chướng ngại, hang hốc, vật thể nhọn để tránh cho những chú cá bị… nổ mắt..

Có nguồn gốc từ rừng rậm Amazon, cá piranha (cá răng dao) nổi tiếng khắp thế giới về sự khát máu của mình. Theo lời của những thổ dân Nam Mỹ, một đàn cá piranha có thể biến một con bò thành bộ xương chỉ trong vài phút với hàm răng sắc bén của mình. Tuy vậy, khi nuôi trong bể cá cảnh chúng lại tỏ ra khá nhút nhát.

Béo mũm mĩm, cá ranchu được người Nhật mệnh danh là “Vua của loài cá vàng” do dáng vẻ ấn tượng hiếm có của nó. Giống cá này không có trong tự nhiên, chúng là kết quả của việc lai tạo nhiều loài cá vàng khác nhau.

Với thân hình gần như trong suốt, có thể nhìn thấy hết các bộ phận bên trong cơ thể một chú cá thủy tinh. Loài cá cảnh này có nguồn gốc từ các sông hồ nước ở Malaysia và Indonexia.

Thường được gọi là “khủng long 6 sừng”, loài giông axolotl có nguồn gốc Mexico là một trong những loài động vật thủy sinh kỳ dị nhất thế giới. Với sự xuất hiện của con vật lưỡng cư này, chiếc bể cá sẽ trở nên “cực độc”.

Đây là một loài cá ít được biết tới nhưng vẻ đẹp của nó là điều không thể bàn cãi. Loài này lại chia thành 2 dạng khác nhau trong đó cá trạng nguyên thường có các hoa văn và màu sắc vui mắt hơn, tuy nhiên cả 2 dạng đều là những loại cá rất đẹp. Những con cá nhỏ bé này có giá không quá đắt nhưng nuôi chúng lại khá mất công sức. Chúng chỉ ăn các loài động vật không xương sống cực nhỏ sống trong các vỉa đá san hô.

Đây có lẽ là loài cá nước ngọt đẹp nhất. Chúng cũng thuộc dạng vô cùng đắt và giá chỉ thua loài cá chép Koi hay cá Rồng. Một con cá nhỏ dài khoảng 6 – 7 cm cũng có giá tới trên 1 triệu đồng. Cá đĩa có rất nhiều màu sắc và một số màu trong đó thực sự khiến người xem phải kinh ngạc. Chúng cũng đòi hỏi công chăm sóc rất lớn, không giống với đa số các loài cá nước ngọt khác.

Chúng thật tuyệt vời, nhất là khi người ta được trực tiếp ngắm cảnh một con cá sư tử bơi lội. Hàng gai trên lưng chúng có mang chất độc cực mạnh và màu sắc của cá sư tử giống như một lời cảnh báo tới kẻ khác. Nếu may mắn sở hữu một con, bạn sẽ phải thật cẩn thận khi dọn vệ sinh bể cá.

Người Nhật rất thích cá chép Koi và giờ đây thú nuôi loài cá này đã lan ra toàn thế giới. Chúng có tới hơn 100 loại cá Koi khác nhau với vô số màu sắc nhưng đa số mang màu trắng hoặc cam. Các con hiếm hơn được trả giá tới hàng ngàn USD.

Chúng có màu sắc vào loại đậm đà nhất trong số các loài cá cảnh. Chính sắc đỏ rực rỡ đã mang đến cho loài cá này cái tên đẹp đẽ của chúng. Cá thiên thần lửa tương đối phổ biến và giá cũng khá phải chăng nên được nuôi tương đối nhiều.

Đây là bà con của cá thiên thần lửa. Chúng xuất hiện rất nhiều trong các bể cá vì khả năng chịu đựng tốt và màu sắc đẹp. Tuy không rực rỡ như người bà con của mình nhưng đây vẫn là loài cá rất đáng ngắm nhìn.

Cái tên này tới từ cái miệng giống như mỏ chim của chúng. Cá vẹt dùng miệng để sục tìm các sinh vật không xương sống tại các rặng san hô dưới biển. Trên thực tế, đa số cát và bụi ở đáy biển quanh các rặng san hô là sản phẩm của cá vẹt. Chúng nhai san hô, ăn thức ăn và nhả ra phần bã còn lại.

Chúng sống ở các hồ lớn nhất tại châu Phi và là loài cá khá dễ tính, trừ việc phải sống trong nước có độ pH cao. Đây là những con cá khá hung dữ nhưng màu sắc của chúng vẫn khiến nhiều người mê mẩn

Trước khi chọn nuôi giống cá cảnh nào, gần như ai cũng có chung thắc mắc lớn là không hiểu giống cá này cần ăn thức ăn loại nào để sống! Và chỉ khi được người bán cá giải thích thỏa đáng thì họ mới dám bỏ tiền ra mua con cá này về nuôi.

Do vậy chỉ nên nuôi những giống cá cảnh mà điều kiện cung cấp thức ăn cho nó nằm trong khả năng của chúng ta, tức là thức ăn phải dễ tìm, có thể bán ở ngoài hoặc ta có thể tự tìm lấy bằng cách vớt (cung quăng, hồng trần, thuỷ trần ), đào (trùn chỉ) hoặc chế biến (thức ăn khô), như vậy việc nuôi mới có hiệu quả và không quá tốn kém. Đó cũng là lý do khiến cho một số cá rất đẹp nhưng chỉ có thể nuôi bên Tây bên Tàu mà ở Việt Nam không ai đụng tới được do thức ăn dành cho nó quá khan hiếm, cần chú ý điểm này.

Một điều may mắn là khi sống ở môi trường thiên nhiên, đa số cá đều có thói quen ăn tạp nhờ đó mà chúng mới sinh tồn được. Các bạn thử nghĩ xem trong thiên nhiên làm gì có đủ cung quăng hay trùn chỉ, ruột bánh mì để nuôi sống chúng chứ. Điển hình như một con chim sâu, khác hẳn con chim được nuôi trong lồng được cho ăn uống no đủ, nó phải tự tìm lấy thức ăn, cặm cụi lùng sục từng chiếc lá một để tìm một con sâu nhỏ lót dạ, suốt cả ngày chưa chắc đã tìm đủ mồi để no bụng, nó chỉ hơn chú chim nuôi trong lồng là sự tự do và khoảng không để bay lượn thôi và phải lo cái ăn, lo bảo vệ mình trước mọi nguy cơ đuổi bắt, kẻ thù,.v.v.. Con cá cũng vậy, thức ăn tuy nhiều nhưng số cái lại đông nên nếu không tập ăn tạp cho quen thì mồi đâu đủ để mà sống?

Cá nuôi trong chai thủy tinh, trong Bể cá cảnh vẫn sống tốt với nguồn thức ăn mà ta có khả năng cung cấp cho chúng. Có thể thời gian đầu cá sẽ không quen với thức ăn mới do chưa hợp khẩu vị và ăn ít lại, sau đó sẽ quen dần. Tuy nhiên nếu thức ăn dành cho chúng không thích hợp thì cần thay đổi kịp thời để cá khỏi bị mất sức và bị bệnh tật tấn công.

1.Các loại thức ăn trong thiên nhiên:
Trong đời sống hoang dã, cá chỉ sống với thức ăn có sẵn trong môi trường sống của chúng. Thức ăn trong thiên nhiên thì nhiều loại, nhưng nhiều hay ít là tùy vùng và cũng tùy thuộc vào mật độ sinh sống của cá nữa. Mỗi một giống cá thường thích khẩu với một vài loại thức ăn nào đó và khi đói nó sẽ đi tìm thức ăn ấy để ăn. Có hai loại thức ăn là thức ăn thực vật và thức ăn động vật.

a) Thức ăn thực vật
Tại các ao hồ, sông suối, cá ăn các loại rong rêu, rau cỏ, rễ cây, bèo tấm ... Lọai thức ăn thực vật này có giống ăn nhiều, có giống ăn ít, nhưng chắc chắn cá nào cũng biết ăn. Nuôi trong hồ ta nên cung cấp thức ăn này cho cá như xà lách, rau muống, ...

b) Thức ăn động vật
Đây là thức ăn chính của hầu hết giống cá cảnh . Thức ăn động vật lúc nào cũng có sẵn trong môi trường sống thiên nhiên của cá, có loại bé tí như hồng trần, thuỷ trần , bọ gậy, có loại to lớn như giun đất, tôm tép,cua đồng.

+ Hồng trần, thuỷ trần (trứng nước): là loài sinh vật rất nhỏ sống ở nơi ao tù nước đọng bẩn thỉu. Chúng có khả năng sinh sản nhanh nên những những ao hồ có hồng trần, thuỷ trần luôn dày đặc những mảng màu đỏ. Dùng loại vợt làm bằng vải nylon để vớt hồng trần, thuỷ trần vào sáng sớm. Khi với hồng trần, thuỷ trần về cần phải ngâm trong thau nước sạch khoảng vài giờ cho lắng hết những chất dơ, sau đó vớt ra cho vào một thau nước sạch lần nữa rồi mới vớt cho cá ăn. Nhiều người kỹ tính không bao giờ cho cá cảnh ăn hồng trần, thuỷ trần vì cho rằng môi trường sinh sống của hồng trần, thuỷ trần quá ư dơ bẩn. Một số người kinh doanh cá cảnh còn tự nuôi lấy hồng trần, thuỷ trần cho cá ăn.

+ Cung quăng (bọ gậy): là ấu trùng của muỗi, sinh sôi nảy nở nhiều ở các thùng, bìnhchứa nước hoặc ở các ao hồ mương rãnh. Bọ gậy cũng như hồng trần, thuỷ trần thích tụ tập nổi lên từng đám dày đặc trên mặt nước yên tĩnh. Muốn vớt phải dùng vợt làm bằng vải mùng và nhanh tay vớt phần mặt, nếu không chúng thấy động là biến ngay cả lũ xuống đáy nước. Bọ gậy sau khi vớt về cũng cần xả nước sạch bằng cách ngâm trong thau nước rồi mới vớt lên cho cá ăn.

Cách nuôi bọ gậy: theo kinh nghiệm của tôi, bạn chọn một cái lu hoặc khạp rộng miệng một tí có dung tích khoảng 100 lít trở lên là được, đổ đầy khoảng 2/3 nước so với dung tích của vật chứa. Cho vào đó vài xác mía (có thể hỏi xin những xe bán nước mía), một ít lá cây, cùi bắp,.. nhưng không thể thiếu xác mía vì muỗi thích đẻ nơi dịu ngọt như vậy. Sau cùng là đậy hờ miệng bình/ lu lại, chỉ khoảng 24 giờ đồng hồ sau là muỗi sẽ tìm đến và đẻ trứng trong vật chứa, là những trứng cực nhỏ như hạt mùn, màu đen xám và dính lại thành từng cụm như hạt gạo. Sau hai ngày trứng nở và bạn chỉ cần chờ đúng tuần là có thể vớt ra, xả nước sạch và cho cá ăn được rồi, không nên để lâu hơn nữa vì ấu trùng bọ gậy sẽ thành muỗi.

+ Giun chỉ: Giun chỉ là loại trùn có thân mình nhỏ như sợi chỉ và ngắn độ ba bốn phân, màu đỏ như màu trùn huyết nên nó còn có tên là trùn đỏ. Giun chỉ sống thành từng "núi" tại những nơi có dòng chảy mạnh như cống hoặc đáy sông và cả những nơi ao tù nước đọng. Giun chỉăn những chất hữu cơ thối rữa tản mạn trong lớp bùn đất như các loại xác chết động vật,.v.v... nên chúng cũng dơ bẩn không kém hồng trần, thuỷ trần , tuy nhiên loại thức ăn này có nhiều chất đạm nên hầu hết giống cá cảnh đều thích ăn. Nên cho cá ăn trùng vào buổi sáng chứ không nên cho ăn vào buổi chiều, và cho ăn với số lượng vừa phải, nếu quá dư thừa sẽ làm bẩn nước gây độc hại cho cá.

+ Rận nước: rận nước là loại sinh vật nhỏ có thân mình màu xám sống nơi ao tù nước đọng, cá cảnh rất thích ăn.

+ Giun đất: Giun đất là thức ăn khoái khẩu của tất cả giống cá cảnh. Giun đất là loài nhuyễn thể, mình có nhiều đốt, kỵ ánh sáng nên chúng đào hang sống dưới đất, sinh sôi nảy nở nhanh. Giun đất ăn đất và các thức ăn hữu cơ vương vãi trong đất, chất thải của Giun đất là những viên nhỏ như hột cát đùn lên miệng hang, cứ dựa vào biểu hiện này mà tìm bắt trùn đất. Nói chung là Giun đất sống ở những nơi đất đai ẩm thấp, màu mỡ và cũng rất dễ tìm.

Mở rộng: Muốn nuôi trùng theo lối thủ công, tức là nuôi số ít cũng khá đơn giản. Các bạn chỉ cần đóng thùng gỗ hoặc dùng xô hay can nhựa (khóet bỏ nắp) có dung tích chừng vài chục cm, chiều cao khoảng năm sáu mươi cm hoặc "sang" hơn thì xây hẳn hồ xi măng để nuôi và nên để nơi mát mẻ. Đổ vào trong nơi chứa trùn một hỗn hợp gồm nhiều phân chuồng đã hoai mục, phân rác, một ít đất mùn trộn lẫn với nhau, đây là thức ăn của trùn. Hỗn hợp đất này được đổ khoảng 60% nơi chứa, sau cùng là thả vào khoảng 8-10 con trùn giống. Trùn giống sẽ đào hang và lẩn vào đất tránh ánh sáng. Mỗi ngày bạn chỉ cần rưới sơ một ít nước để duy trì độ ẩm cho môi trường sống nhân tạo của trùn là được. Trùn nuôi có thể xuất khẩu, dùng làm thực phẩm nuôi gia súc, gia cầm và cá.

+ Cá con: dùng làm mồi cho cá lớn hơn như Cá Rồng, cá Tai Tượng,...

+ Tôm đồng, ốc sên, tim gan bò, ... băm nhuyễn: Cũng là thức ăn bổ cho cá cảnh

2. Thức ăn hỗn hợp
Cá cảnh có thể ăn được những thứ thức ăn do chúng ta tự chế nếu việc tìm kiếm thức ăn tươi cho cá quá khó và để cá đừng quen ăn mãi một loại thức ăn để rồi khi khan hiếm cá đâm ra biếng ăn. Mặt khác, do thói quen ăn tạp có sẵn khi cá sinh sống trong môi trường thiên nhiên nên cá cũng dễ thích nghi với thức ăn hỗn hợp.

Thức ăn hỗn hợp là gì? Đó là những thức ăn do người nuôi chế biến ra với mục đích thay thế thức ăn động vật, thức ăn thiên nhiên một khi nó bị khan hiếm hoặc người nuôi không có đủ điều kiện thời gian để vớt (bọ gậy, trứng nước, rong bèo) hoặc đào (trùn chỉ) về làm thức ăn cho cá, trong những ngày đầu có thể cá sẽ chê mồi và không ăn hoặc ăn rất ít, tuy nhiên sau cũng quen dần. Thức ăn hỗn hợp gồm có:

+ Cơm nguội, ruột hoặc vụn bánh mì: Những thứ này hầu như loài cá nào cũng ăn được một khi chúng đã đói, chú ý là cho ăn với số lượng vừa phải để không làm bẩn nước.

+ Cám hỗn hợp: lọai cám hỗn hợp hay thực phẩm hỗn hợp dành cho gia súc gia cầm cũng có thể là món khoái khẩu với các lọai cá chép, tai tượng và ngay cả cá vàng (nếu bạn tập cho chúng quen ăn). Trong thức ăn này có sẵn những thứ như cám gạo, bột bắp, bánh dầu, bột cá, vỏ sò, bột xương,.v.v... rất bổ cho cá.

+ Thức ăn dành cho cá cảnh: Về khoản này thì các bạn khỏi lo vì chúng có sẵn ngoài thị trường cá cảnh với nhiều loại thức ăn chế biến sẵn, nhiều và rẻ như thức ăn dạng viên cho cá vàng, cá lia thia, thức ăn cho chép gấm Cửu long văn hay Cẩm lý và cả cá Rồng. Ngoài ra còn có thức ăn đông lạnh như trùn, tim gan bò băm nhuyễn và những thứ này trước khi cho cá ăn cần phải rã đông bằng cách ngâm trong nước ấm, cho ăn với số lượng vừa phải để khỏi làm dơ nước.

3. Cách cho cá ăn
Cá cảnh được cho ăn uống đầy đủ ngoài việc cơ thể mạnh khỏe, chóng lớn, còn có màu sắc tươi tắn, bơi lội nhẹ nhàng. Cá thiếu ăn sẽ dễ nhiễm bệnh, bơi lội chậm chạm lờ đờ hoặc một phần cơ thể biến dạng hẳn thì không còn giá trị gì nữa. Phần lớn cá ốm đói do tâm lý chủ quan của người nuôi, khi mua cá thì đắt giá bao nhiêu cũng dám bỏ tiền ra để sở hữu con cá cảnh ấy, đến khi mang về lại lơ là bê trễ trong việc cho ăn. Một con cá nhịn đói hàng tháng vẫn không chết, nhưng chỉ cần vài ba ngày liên tiếp không có đồ ăn trong bụng có thể ốm lại và biếng nhác bơi lội hẳn.

Khi đói, cá cảnh sẽ cắm cúi ăn cho đến lúc no nê thì thôi, nếu thức ăn còn dư thì chúng sẽ nhấm nháp thêm tí nữa giống như xong bữa cơm còn sót lại một miếng thịt bạn vẫn có thể dùng tay bóc ăn không. Cần chú ý cho ăn đúng khẩu phần, không quá dư thừa để nước khỏi dơ bẩn. Nên tập cá quen ăn vào một giờ nào đó, thường là buổi sáng.

(ST).