1
MỘT BÀ MẸ BỊ TIỀN SẢN GIẬT
Căn bệnh này chỉ xảy ra lúc phụ nữ mang thai, được nhận dạng bằng các triệu chứng sau đây: Huyết áp tăng, cổ chân, bàn tay, bàn chân bị sưng và nước tiểu có đạm. Mặc dù không thể làm gì được để ngừa bệnh, nhưng chăm sóc tiền sản cẩn thận có thể đảm bảo cho bệnh không tiến triển nặng hơn.
CĂN BỆNH CỦA LAN ANH
Tôi chỉ có thể nêu vài thống kê để trấn an Lan Anh. Chứng tiền sản giật thường gặp nhất đối với những phụ nữ có thai lần đầu tiên, vì thế chị đã qua khỏi giai đoạn có nguy cơ cao nhất. Thứ nhì, tình trạng của chị rất nhẹ, bàn tay, ngón tay, bàn chân và mặt chỉ bị phù nhẹ còn huyết áp tăng không đáng kể nên không cần điều trị. Dấu hiệu quan trọng khác của căn bệnh là đạm trong nước tiểu thì chị hoàn toàn không có, và nhất là căn bệnh của chị chỉ phát trước ngày sinh 4 tuần. Cuối cùng, việc sinh nở vẫn diễn ra êm xuôi theo cách thông thường và đứa bé hoàn toàn bình thường và khỏe mạnh.
Thống kê cho thấy rằng các căn bệnh tiền sản giật càng xảy ra trễ trong thai kỳ bao nhiêu thì nguy cơ tái diễn của nó trong thai kỳ kế tiếp càng thấp bấy nhiêu. Tuy vậy, ta không thể nào tiên đoán được ai sẽ bị trở lại.
MỘT SỐ DỮ LIỆU VỀ CHẾ ĐỘ ĂN KIÊNG VÀ MÓN ĐƯỢC ƯU THÍCH
Lan Anh rất sốt sắng muốn biết chị có thể làm điều gì để giảm bớt nguy cơ bị bệnh trở lại, nhưng chúng ta cũng hiểu rằng không có biện pháp nào tự thực hiện mà bảo đảm có hiệu quả. Tiền sản giật có vẻ như không do chế độ ăn gây ra và chế độ ăn kiêng cũng không ngừa được bệnh. Cũng chẳng phải là do bạn cảm thấy thế nào về lần mang thai này hoặc do bạn có tập thể dục hay không, bạn làm việc nhiều ra sao, hoặc nghỉ ngơi được nhiều hay ít.
Lan Anh thực hiện một chế độ ăn kiêng tốt. Chị nghe nói các bữa ăn nhiều đạm bảo vệ được cơ thể khỏi bị tiền sản giật, nhưng tôi đã phải nói với chị là thuyết dinh dưỡng đó hoàn toàn vô căn cứ.
Ngay cả ý kiến cho rằng canxi và các chất bổ từ dầu cá có thể ngăn được bệnh cũng không chắc chắn.
TIỀN SẢN GIẬT LÀ GÌ?
Chứng tiền sản giật là một căn bệnh chỉ xuất hiện trong lúc thai nghén, nó có thể ảnh hưởng đến cả hai mẹ con và thường xảy ra vào cuối thai kỳ. Nguyên nhân không rõ và có vẻ như có tiền căn gia đình. Những bé gái con của các bà mẹ đã bị tiền sản giật hình như về sau đều mắc bệnh này.
TIỀN SẢN GIẬT VÀ NHAU
Điều chắc chắn là chứng bệnh này phát sinh từ nhau. Vào cuối thai kỳ, nhau đã lớn bằng một cái đĩa bàn và dầy khoảng 5cm. Nó cần được cung cấp đủ lượng máu từ thai phụ để giúp cho thai nhi phát triển tốt. Trong chứng tiền sản giật, nhau bị thiếu hụt lượng máu cung cấp và kéo theo những nguy cơ tiềm ẩn cho cả thai phụ và thai nhi.
CÁC DẤU HIỆU CẢNH BÁO VỀ PHÍ THAI PHỤ, GỒM CÓ
. Huyết áp tăng.
. Chất đạm thoát ra nước tiểu vì hai thận của thai phụ hoạt động không được hiệu quả như lúc trước.
. Chất dịch bắt đầu tích tụ lại ở các nơi như bàn tay, bàn chân và mặt
. Cơ chế đông máu bị ảnh hưởng.
Hầu như nếu chứng tiền động kinh tái diễn trong thai kỳ thứ hai của Lan Anh thì nó sẽ nhẹ hơn lúc trước. Tuy nhiên, tôi khuyên chị nên tích cực quan tâm đến kết quả của tất cả các xét nghiệm tiền sản của mình. Tôi cũng gợi ý chị nên để cho chồng dự phần vào việc này bởi vì có thể sẽ có khi chị bối rối hoặc hoảng sợ và cần nói chuyện với chồng. Chị cũng sẽ cần anh hỗ trợ về mặt tâm lý khi đi khám tiền sản.
CHĂM SÓC TIỀN SẢN CHU ĐÁO
Tôi nói với Lan Anh, phương pháp phòng ngừa quan trọng nhất là chăm sóc tiền sản thật tốt suốt thời gian mang thai. Tối thiểu phải khám hàng tháng đến tuần thứ 28, sau đó khám hai tuần một lần cho đến tuần thứ 36 rồi khám hàng tuần cho đến lúc sinh. Khám thường xuyên hơn nếu có bất cứ dấu hiệu nào của chứng tiền sản giật. Do tiền sử sinh sinh nở của chị, bác sĩ rất muốn chị khám thường xuyên và tỉ mỉ.
CÁC XÉT NGHIỆM CƠ BẢN
Không có xét nghiệm tầm soát nào có thể tiên liệu được nguy cơ tái phát tiền sản giật của Lan Anh, nhưng có một vài xét nghiệm cơ bản cần thực hiện vào nữa giai đoạn đầu của thai kỳ và sau đó thực hiện định kỳ để tìm những triệu chứng báo động trước. Do đó, ngoài kiểm tra huyết áp, đạm trong nước tiều và trọng lượng cơ thể, chị phải:
. Xét nghiệm các chức năng của thận và xét nghiệm máu.
. Siêu âm theo dõi sự tăng trưởng của thai nhi.
. Siêu âm "doppler" để đo hiệu quả của dòng máu vào nhau.
NHẬP VIỆN
Tôi trấn an Lan Anh rằng vào lúc có dấu hiệu đầu tiên của chứng tiền sản giật, ngay cả ở mức độ nhẹ nhất, chị sẽ được nhập viện để theo dõi cả mẹ và thai nhi. Có thể sẽ cho sinh trước khi các biến chứng xuất hiện. Chứng tiền sản giật sẽ nặng dần - không có chiều hướng khá hơn - do đó một khi nhập viện, chị phải nằm viện cho đến khi sinh xong.
CÁC LOẠI THUỐC
Bác sĩ thường cho thuốc giảm huyết áp cho thai phụ nếu huyết áp tăng. Mặc dù các loại thuốc này không có hiệu lực với căn bệnh tiềm ẩn, nhưng chúng làm giảm nguy cơ của các biến chứng.
Cũng rất có khả năng Lan Anh sẽ được bác sĩ cấp vài liều nhỏ thuốc asprin hằng ngày trong suốt thai kỳ của chị để ngừa hoặc làm chậm phát bệnh.
Asprin có hiệu quả trực tiếp trên các tế bào làm đông máu (tiểu cầu) liên can đến tiền sản giật thai độc.
HẬU QUẢ CỦA TIỀN SẢN GIẬT
Nếu chứng tiền sản giật của một thai phụ có chiều hướng xấu đi, nếu có dấu hiệu suy thai, hoặc nếu tình trạng của thai phụ sa sút, sẽ chỉ có một cách điều trị duy nhất là chấm dứt khẩn cấp thai kỳ, đôi khi bằng sinh mổ nếu cần đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, lần trước Lan Anh đã sinh đứa con rất hoàn hảo, thì lần này cũng có thể sinh bình thường. Hơn nữa, tôi đã cam đoan với Lan Anh rằng, nếu chị lần này phải sinh mổ thì lần sau không nhất thiết phải thế. Những phụ nữ đã qua sinh mổ một lần rồi thì lần sau có thể được phép thử sinh theo cách bình thường. Tôi gợi ý với Lan Anh rằng nếu sinh mổ, chị nên gây tê vùng sống lưng hơn là gây mê toàn bộ cơ thể, có thế chị cùng chồng tham gia vào quá trình sinh nở.
VAI TRÒ CỦA CÁC CHUYÊN GIA
Vào lần khám tiền sản đầu tiên của vợ chồng Lan Anh, tôi đề nghị cả hai nên tìm một số chuyên gia vì không phải tất cả các bác sĩ sản đều chuyên về bệnh này. Yếu tố quan trọng nhất là chị phải được bác sĩ giỏi theo dõi và điều trị để xử lý kịp thời, vì tiền sản giật là nguyên nhân chính gây tử vong thai nhi và mẹ, gây thai chậm phát triển. Nếu thai sống thì bé sinh ra cũng có thể chậm phát triển tâm thần.
(St)
