Âm đạo (tiếng Latinh: Vagina, tiếng Hi Lạp: Kolpos) là ống mô cơ ở bộ phận sinh dục phụ nữ, là đường sinh đẻ và cơ quan thụ tinh (tiếng Anh: copulation).
Cấu tạo.
Âm đạo là một ống rỗng, thành ống là niêm mạc, dài 8 - 10 cm ở trạng thái bình thường, có khả năng co giãn rất tốt. Âm đạo nằm bên trong âm hộ, thuộc cơ quan sinh dục ngoài, nằm trong thành môi nhỏ, phía dưới lỗ niệu đạo và phía trên hậu môn.
Phần dưới cửa âm đạo (tiếng Latinh: Ostium vaginae), hướng hậu môn có các tuyến Bartholine (en:Bartholin's gland) tiết ra chất nhờn âm đạo, không màu khi người phụ nữ chịu kích thích tình dục, giúp bạn tình dễ đưa dương vật vào ngưỡng ngoài âm đạo (tiếng Latinh: Vestibulum vaginae). Cuối ống âm đạo bên trong cơ thể là cửa tử cung.
Phần lớn, phụ nữ khi chưa giao hợp có màng trinh (hymen) che âm đạo. Màng trinh không che kín hoàn toàn âm đạo, do nó có các lỗ nhỏ trên màng để thoát kinh nguyệt.
Cơ thành âm hộ có hình lưới, trơn. Phần cuối âm hộ có các sợi cơ nằm ngang, có tác dụng co bóp mạnh. Thành âm hộ được lưu thông nhiều máu, có nhiều nhánh dây thần kinh và dày đặc các mô collagen.
Ở vị trí khoảng 1/3 chiều dài âm đạo từ cửa vào, trên thành trước có một vùng có lượng dây thần kinh lớn, gọi là điểm G. Một số phụ nữ có thể dễ kích thích tình dục tại điểm G này, đến mức đạt cực điểm tình dục.
Nhiệm vụ.
Âm đạo đón nhận dương vật trong giao hợp, trong thụ tinh tự nhiên, là đường sinh con tự nhiên, đường thoát kinh nguyệt, là nơi bác sĩ phụ khoa khám cơ quan sinh dục trong và ngoài của phụ nữ, nơi có thể tự đo nhiệt độ âm đạo để xác định ngày rụng trứng.
Các triệu chứng khó chịu ở đường niệu và âm đạo
Các triệu chứng nơi đường niệu và sinh dục rất thường thấy trong thời kỳ mãn kinh. Về mặt cơ thể học, âm đạo và đường niệu nằm rất gần nhau, chỉ cách nhau vài mm. Các triệu chứng đường niệu gồm có: khó chịu khi đi tiểu, tiểu gấp và tiểu thường xuyên, ngay cả khi bàng quang chứa rất ít nước tiểu. Bệnh nhân có thể bị tiểu són vì cơ vòng của bàng quang yếu đi do mức oestrogen thấp. Đôi lúc nước tiểu rỉ ra do bệnh nhân cười lớn, ho hoặc mang các vật nặng. Triệu chứng này gọi là tiểu không tự chủ được do căng thẳng khi áp suất trong vùng bụng tăng lên, ép bàng quang đẩy nước tiểu ra ngoài. Cùng với những triệu chứng trên, bạn cũng có thể mắc phải chứng khô và ngứa âm đạo. Chứng âm đạo bị rát, nhất là trong khi hoặc sau khi giao hợp là do âm đạo tiết ra rất ít chất nhờn, cũng thường gặp ở phụ nữ mãn kinh và hậu mãn kinh.