Nội tiết tố

Liệu pháp nội tiết tố thay thế nhằm điều chỉnh sự thiếu hụt nội tiết tố nữ, oestrogen và progesteron, xảy ra ở tuổi mãn kinh. Các bác sĩ dùng phối hợp hai loại nội tiết tố này theo những tỷ lệ khác nhau sao cho phù hợp với từng cá nhân, để làm giảm thiểu những triệu chứng như nóng bừng mặt, và để ngăn ngừa nhữnh vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng như loãng xương có thể xảy ra khi mức oestrogen xuống thấp. Chương này bàn đến những vấn đề y tế liên quan đến liệu pháp nội tiết tố thay thế và mô tả những phương pháp chữa trị và những loại thuốc có trên thị trường bao gồm thuôc viên, thuốc dán, thuốc bôi, thuôc đặt và các loại kem. Bạn sẽ được thông tin đầy đủ về những lợi ích cũng như nhược điểm của từng phương pháp để có thể chọn lựa thích hợp cho trường hợp của mình.

LIỆU PHÁP NỘI TIẾT LÀ GÌ?

Cơ sở của tất cả các liệu pháp nội tiết tố thay thế là oestrogen. Progesteron thêm vào chỉ làm xuất huyết tử cung do nội mạc bị bong ra. Mặc dù phương pháp chính để điều trị các triệu chứng mãn kinh là dùng oestrogen và progesteron tự nhiên dưới hình thức liệu pháp nội tiết tố thay thế, cũng có những cách điều trị bằng nội tiết tố khác, ví dụ như medroxytrogesterone acetate hay norgestrel (thường dùng để ngừa thai). Cả hai đều là progestegen và có thể làm giảm các cơn nóng bừng mặt.

LIỆU PHÁP NỘI TIẾT

Liệu pháp nội tiết tố thay thế là cho người bệnh các nội tiết tố sinh dục nữ oestrogen và progesteron để chữa trị các triệu chứng khó chịu khi mức nội tiết tố trong cơ thể thấp, thường nhất là lúc mãn kinh hoặc sau mãn kinh. Oestrogen dùng để giữ sức khoẻ cho toàn bộ cơ thể phụ nữ. Thường cho thêm progesteron để làm bong nội mạc tử cung đề phòng nội mạc dày lên quá nhiều và ung thư tử cung.

Oestrogen dùng trong liệu pháp nội tiết tố thay thế là loại tự nhiên, có nguồn gốc cây cỏ và giống oestradiol của buồng trứng. Một vài sản phẩm thay thế nội tiết tố có chứa oestrogen biến đổi lấy từ nước tiểu ngựa cái mang thai. Progestogen là loại tổng hợp của progesterone. Progesterone tự nhiên nhanh chóng được chuyển hoá sang cơ thể, dùng dạng viên nén không đạt được hiệu quả lâu dài.

Vòng kinh bình thường tuỳ thuộc vào sự sản xuất liên tiếp 2 nội tiết tố oestrogen và progesterone, như vậy tốt nhất là đưa cả 2 chất này vào nội tiết tố thay thế liệu pháp ở thời kỳ mãn kinh. Một nội tiết tố quan trọng khác là testosteron cũng do buồng trứng sản xuất; nếu bị cắt cả hai buồng trứng thì nồng độ testosteron trong máu bị giảm 50%. Nồng độ oestrogen cao trong liệu pháp nội tiết tố thay thế sẽ trung hoà testosteron có sẵn. Ham muốn tình dục mạnh mẽ ở nữ liên quan đến nội tiết tố sinh dục nam. Trong trường hợp bạn dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế làm mất ham muốn tình dục, bạn có thể trao đổi với bác sĩ về khả năng dùng testosterone liều thấp bổ xung.

NHỮNG AI CẦN DÙNG LIỆU PHÁP NỘI TIẾT TỐ THAY THẾ?

Phương pháp chính trong điều trị ngoại khoa đối với triệu chứng mãn kinh là liệu pháp nội tiết tố thay thế. Mãn kinh đựơc quan niệm như là thời kỳ thiếu hụt nội tiết tố, các triệu chứng sẽ nhẹ đi nếu có thể thay thế được oestrogen và progesterone là nội tiết tố mà buồng trứng đã bị lão hoá không còn cung cấp đủ.

Vì nhiều sản phẩm nội tiết tố thay thế có mức độ khác nhau và có nhiều phương pháp trị liệu khác nhau, hầu hết phụ nữ đều có thể chọn chế độ điều trị thích hợp với nhu cầu của mình và ít tác dụng phụ. Tuy nhiên đối với những phụ nữ không thích dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế hay bị chống chỉ định thì cũng có những phương pháp khác.

ĐÓ LÀ QUYẾT ĐỊNH CỦA BẠN

Hiểu biết về lợi ích của liệu pháp nội tiết tố thay thế có nghĩa là bạn có đủ kiến thức để chọn lựa một cách sáng suốt và với đầy đủ thông tin. Chỉ có bạn là người chịu trách nhiệm sau cùng về sức khoẻ của mình.

Điều quan trọng là càng thu thập nhiều thông tin càng tốt và giữ vững đông cơ bảo vệ tối đa sức khoẻ của mình.Trung bình một phụ nữ dùng biện pháp nội tiết tố thay thế sống thọ hơn khoảng 3 đến 4 năm. Tính ra dường như những người không dùng có nguy cơ bệnh nhiều hơn là những người dùng liện pháp nội tiết tố thay thế.

BẠN CÓ LÀ ĐỐI TƯƠNG CẦN LIỆU PHÁP CẦN LIỆU PHÁP NỘI TIÉT TỐ THAY THẾ KHÔNG?

TRIỆU CHỨNG ĐIỂN HÌNH

Nóng bừng mặt

Đổ mồ hôi ban đêm

Khô âm đạo

Tính khí bất thường

Tiểu gấp hoặc tiểu nhiều lần

TRẠNG THÁI CẢM XÚC

Lo lắng

Trầm cảm

Dễ khóc

Dễ cáu gắt

ĐỜI SỐNG TÌNH DỤC

Giảm ham muốn

Chậm ra chất nhờn

Đau rát âm đạo

Giao hợp đau

KHẢ NĂNG TRÍ TUỆ

Khó ra quyết định

Kém trí nhớ

Không có khả năng tập trung

Không có động cơ làm vịêc

THAY ĐỔI VÓC DÁNG

Da nhăn

Ngực xệ hay to ra

Eo to ra

Bụng phệ

Tóc thưa

XƯƠNG, CƠ, KHỚP

Đau lưng

Cứng khớp và biến dạng khớp

Mệt mỏi

Lùn xuống

Sưng khớp ngón tay

SỨC KHOẺ CỦA TIM

Thở ngắn

Đau ngực

Hồi hộp

Đánh giá xem bạn có cần liệu pháp nội tiết tố hay không?

LỢI ĐIỂM CỦA LIỆU PHÁP NỘI TIẾT TỐ THAY THẾ

Ở tuổi cần đến y học dự phòng này, liệu pháp nội tiết tố thay thế là một trong những cách điều trị có hiệu quả nhất để ngăn chặn những bệnh kéo dài. Nền y học của chúng ta phải hướng về dự phòng hơn là điều trị và mọi chế độ giúp loại bỏ các phương thức điều trị tốn kém, nằm viện, và những bệnh nặng đều được ngành y nhiệt tình tiếp nhận.

Phòng ngừa cơn đau tim: Bệnh mạch vành cướp đi mạng sống của ¼ số phụ nữ trên 50 tuổi. Phương pháp sủ dụng oestrogen trong liệu pháp nội tiết tố thay thế đã chứng tỏ có thể làm giảm đế 50% nguy cơ bị bệnh mach vành.

Giữ gin cho các cơ quan, xương và cơ được khoẻ mạnh: Liệu pháp nội tiết tố thay thế đã chứng tỏ thành công trong việc bảo tồn sức khỏe cho các cơ quan sinh dục nữ. Ngoài việc giữ cho mô âm đạo mềm và ẩm, nó có thể ngăn ngừa đường liệu đạo khỏi teo, bẩn, dễ nhiễm trùng và không tự chủ. Oestrogen góp phần vào sức khỏe, sức mạnh và hoạt động chức năng của xương, cơ, khớp, và giúp ngừa đau lưng - vấn đề phổ biến ở phụ nữ mãn kinh do loãng xương cột sống, tác độ bồi bổ chung của liệu pháp nội tiết tố thay thế trên hệ thống cơ xương có nghĩa là giúp sức mạnh, sức dẻo dai và năng lực của cơ thể.

Vóc dáng được cải thiện: Dáng người của phụ nữ ở độ tuổi mãn kinh thay đổi theo 3 cách: thứ nhất, do mất sức mạnh của cơ bắp và dây chằng; thứ hai, do khuynh hướng phân phối mỡ theo kiểm nam, ở eo và ở bụng; thứ ba, do ngày càng thấp đi vì bị loãng xương. Liệu pháp nội tiết tố thay thế có thể giúp phòng tránh những thay đổi này, đó là một trong những lý do vì sao mà một số người cho rằng nội tiết tố liệu pháp là thuốc hồi xuân. Đừng nhầm lẫn mà nghĩ rằng liệu pháp nội tiết tố thay thế là sản phẩm dinh dưỡng hoặc để kiểm soát thể trọng – nó không thay thế được chế độ dinh dưỡng phù hợp và việc tập thể lực.

Sống thoải mái hơn: Becta-endorphin sản xuất từ hệ thần kinh trung ương gắn với cảm giác dễ chịu và phấn chấn chung. Becta-endorphin giảm thì người phụ nữ sẽ cảm thấy như xuống tinh thần, và người ta cho rằng liệu pháp nội tiết tố thay thế làm cho tăng mức becta-endorphin. Dùng nội tiết tố trong và sau khi mãn kinh có thể trực tiếp giúp bạn lên tinh thần, tự tin, và làm giảm lo âu. Cảm giác hạnh phúc có thể tăng lên – cái gọi là tác động ‘bổ dưỡng tinh thần’ của liệu pháp nội tiết tố thay thế. Bạn có thể làm việc tốt hơn và cảm thấy có sức sống mới. Mặc dù các liệu pháp nội tiết tố thay thế có thể làm giảm trần cảm nhưng không được coi liệu pháp nội tiết tố thay thế như thuốc chống trầm cảm.

Giải toả những triệu chứng mãn kinh: Phụ nữ có triệu chứng nóng bừng cơ thể và đổ mồ hôi ban đêm sẽ khỏi khi dùng oestrogen không kể đến việc dùng như thế nào. Ở 98% phụ nữ, triệu chứng hoàn toàn biến mất. Phụ nữ khoảng hơn 45 tuổi và dưới 55 tuổi có thể bị ra kinh nhiều, dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế cũng đỡ, dù rằng những trường hợp ra máu bất thường quá nhiều cần thêm thuốc ngừa thai liều thấp. Khô âm đạo, rát âm đạo và giao hợp đau có thể giảm nhờ dùng oestrogen. Tuổi mãn kinh thường bị nhức đầu và dùng oestrogen cũng có thể giúp giảm nhẹ.

Da sẽ đáp ứng với oestrogen bằng cách tăng trương lực và trở nên mệm dịu. Tóc khoẻ hơn, ít khô và ít cứng. Cũng thế, móng tay móng chân giòn, dễ gãy trở nên cứng hơn. Nướu thoái hoá vào thời gian mãn kinh cũng có thể cải thiện nhờ liệu pháp nội tiết tố thay thế.

Những vấn đề như trí tuệ mất khả năng tập trung và khó ra quyết định cũng sẽ khỏi nếu dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế trong vòng một tháng hoặc hơn nữa. Trong một nghiên cứu, phụ nữ cảm thấy không còn bị những cơ sợ hãi khi dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế và được điều trị tâm lý.

Sự ham muốn tình dục đáp ứng với liệu pháp nội tiết tố thay thế khác nhau tuỳ theo từng phụ nữ. Có thể thấy tăng thích thú tình dục nhưng không hẳn đã có tăng ham muốn. Những thuốc có liều testosterone thấp dùng hang ngày có thể khôi phục sức sống tình dục một ít mà không bị tác dụng phụ như mọc lông mặt hay đổi giọng trầm.

Nghiên cứu trong các phòng thí nghiệm về giấc ngủ chứng minh răng oestrogen làm thay đổi tỷ lệ của thời kỳ chuyển động mắt nhanh là thời kỳ mơ trong giấc ngủ. Phụ nữ có thể nằm mơ nhiều hơn nếu dùng oestrogen, và ít mơ khi thiếu hụt oestrogen. Vì thời kỳ ngủ mơ tăng lên, trạng thái bình yên chung tăng lên, bạn sẽ cảm thấy khoẻ khoắn hơn sau giấc ngủ.

VỀ Oestrogen

Cả hai loại oestrogen tự nhiên và tổng hợp đều có sẵn trên thị trường cũng như những loại thuốc khác có tác dụng như oestrogen nhưng đúng ra không phải là oestrogen.

Oestrogen tự nhiên, do chuyển hoá của con người hay súc vât tạo nên, dễ cho cơ thể hấp thu và đào thải hơn là oestrogen tổng hợp.

Oestrogen tổng hợp mạnh hơn oestrogen tự nhiên và gây ra vài hiệu quả không mong muốn trên cơ thể, ví dụ như gia tăng nguy cơ nghẽn mạch.

Tuy nhiên, hầu hết các oestrogen dùng trong liệu pháp nội tiết tố thay thế đều là loại tự nhiên và có hiệu quả tối thiểu trên sự chuyển hoá của cơ thể. Cũng thế, với những sản phẩm có nhiều mức tác dụng khác nhau trên thị trường, có thể dễ dàng điều chỉnh trị liệu và tìm ra được một sản phẩn hoàn toàn thích ứng cho từng trường hợp.

VỀ PROGESTERONE

Dạng tổng hợp của dạng nội tiết tố này là progestin và progestogen.

Khởi đầu liệu pháp nội tiết tố thay thế chỉ dùng oestrogen được thêm vào khi người ta thấy nó làm giảm tỷ lệ ung thư nội mạc (ung thư tử cung) và liệu pháp nội tiết tố thay thế từ đó luôn luôn được dùng cho các phụ nữ còn tử cung bị bệnh ung thư.

Dùng progestogen có bất lợi là vẫn gây có kinh. Hơn thế nữa, một số (khoản 10 -15%) phụ nữ bị tác dụng phụ, giống như triệu trứng tiền kinh. Nhưng cũng may, các tác dụng này sẽ hết trong khoản 4 tháng ở khoảng phân nửa trong số các phụ nữ dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế. Có thể giảm progesteron đưa vào cơ thể nếu bạn chỉ dùng một phần liều lượng cần thiết, mỗi 3 tháng một lần.

BẠN VÀ BÁC SĨ CỦA BẠN

Quan hệ giữa bác sĩ và bệnh nhân gọi là tốt khi bạn được quan tâm đầy đủ và được trả lời giải đáp cặn kẽ, đúng mức. Khi đi khám bệnh, bạn nên chuẩn bị sẵn những câu hỏi mà bạn muốn bác sĩ trả lời cho bạn.

Thật không may, vì mặc dầu mối quan hệ bác sĩ - bệnh nhân đúng nghĩa phải như thế, nhiều phụ nữ vẫn giữ mối quan niệm cũ, bỏ qua những triệu chứng khó chịu của mãn kinh xem như đó là số phận của phụ nữ, không nhờ giúp đỡ hoặc điều trị gì cả. Nếu bác sĩ của bạn cũng có thái độ này bạn nên đổi sang một bác sĩ khác dễ mến hơn càng sớm càng tốt. Đừng nên tiếp tục đi khám ở bác sĩ mà bạn không nhận được sự quan tâm cần thiết. Bạn cần sự cởi mở và đủ tin cậy mới trao đổi được về những chi tiết thật riêng tư. Nếu bạn cảm thấy khó nói thì người đó không phải là vị bác sĩ bạn cần. Nên nhớ rằng bác sĩ là người để giúp đỡ bạn và cung cấp dịch vụ cho bạn. Cứ tìm kiếm một bác sĩ thật phù hợp với bạn. Bác sĩ sẽ lên kế hoạch điều trị riêng cho bạn, thích ứng với nhu cầu của bạn trên cơ sở bệnh trạng của bạn. Bác sĩ biết những tác dụng phụ có thể xảy ra khi dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế, đáp ứng với ý kiến của bạn về chế độ liệu pháp nội tiết tố thay thế riêng cho bạn và sẽ thay đổi chế độ cũng như liều lượng cho đến khi bạn cảm thấy vừa ý. Những bác sĩ chưa quen điều trị trường hợp bị mãn kinh không thể cung cấp dịch vụ đáp ứng được với riêng từng trường hợp như thế, bạn phải tham vấn các chuyên gia ở bệnh viện chuyên về mãn kinh hoặc phòng khám sức khoẻ phụ nữ hoặc bác sĩ phụ khoa.

KIỂM SOÁT VIỆC ĐIỀU TRỊ CỦA BẠN

Không phải tất cả phụ nữ được khuyên cần phải dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế đều có dùng, và nhiều phụ nữ được bác sĩ cho toa cũng không dùng đủ thời gian để phòng ngừa loãng xương và bệnh tim. Theo ý tôi, nhiều phụ nữ hơn nữa cần thử dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế và nhiều bác sĩ hơn nữa cần được chuẩn bị để cho phụ nữ thử liệu pháp này trong thời gian thử nghiệm 4 tháng. Trong vòng 4 tháng, bác sĩ có thể điều chỉnh liệu pháp, nhờ thế, bạn sẽ tìm ra chế độ điều trị phù hợp nhất với cơ thể của mình. Tốt nhất là nên tìm kiếm liều lượng và loại liệu pháp nội tiết tố thay thế phù hợp vì điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến tình trạng khoan khoái về thể chất và cảm xúc của bạn.

NẾU BẠN BỊ TÁC DỤNG PHỤ

Chỉ có 1/6 phụ nữ bắt đầu dụng liệu pháp nội tiết tố thay thế tiếp tục điều trị trong vòng một năm. Họ thường bỏ ngang vì lo sợ bị tác dụng phụ như lên cân, vì đọc những thông tin gây lo ngại trên báo hay hiểu sai về điều trị.

Nên nhớ rằng bạn có thể bị một số chứng như nhức đầu, khó tiêu, căng vú dù bạn có dùng hay không dùng nội tiết tố.

Trong nhiều nghiên cứu được kiểm soát tốt, nhóm phụ nữ được nói là dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế nhưng thực tế là giả được dùng có nhiều triệu chứng giống như nhóm dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế. Yếu tố quan trọng có lẽ là bạn được thông tin như thế nào về tác dụng phụ . Phụ nữ được cảnh báo về những rối loạn nhỏ tiềm ẩn có vẻ đối phó với chúng tốt hơn những phụ nữ không được thông tin đầy đủ.

KINH NGUYỆT

Điều đầu tiên mà bạn và bác sĩ phải quyết định khi cân nhắc việc sử dụng liệu pháp nội tiết tố thay thế là muốn còn kinh hay tắt kinh. Giới y khoa nhất trí là nếu tử cung còn nguyên vẹn thì nên có kinh đều đặn. Hai cách tiếp cận mới – liệu pháp phối hợp liên tục và thuốc sinh progesterone gọi là tibolone – cho phép một số phụ nữ hoàn toàn tránh hành kinh, còn một số chuyên viên phụ khoa thì muốn phụ nữ có kinh mỗi 3 tháng tiện hơn là hàng tháng (xem bên phải). Có một thời gian người ta cho rằng chu kỳ kinh nguyệt bình thường, nghĩa là có kinh hàng tháng. Điều này có thể đạt được nếu cho progesterone trong 11 – 13 ngày ở nửa thứ hai của chu kỳ. Bình thường người ta cho rằng điều đố không cần thiết đối với hầu hết phụ nữ - bác sĩ có thể cho bạn làm mọi thử nghiệm progesterone để biết là tuyệt đối chắc chắn bạn rất an toàn nếu có kinh 3 tháng một lần.

Cũng có một cách sử dụng liệu pháp nội tiết tố thay thế khác là cho progesterone “theo nhu cầu”. Một nghiên cứu ở Hà Lan chứng minh rằng cảm ứng của nội mạc tử cung ở phụ nữ mãn kinh đối với oestrogen và progesterone không như nhau ở mỗi phụ nữ. Nghiên cứu chứng tỏ có thể theo dõi sự tăng trưởng của nội mạc tử cung kích thích bằng oestrogen qua kỹ thuật gọi tên là siêu âm âm đạo, trong đó những hình ảnh siêu âm chỉ ra bề dày của nội mạc tử cung. Kỹ thuật này cũng giúp theo dõi nội mạc bong ra sau khi thêm progesterone vào chế độ liệu pháp nội tiết tố thay thế. Siêu âm âm đạo cho phép bác sĩ tìm ra chủng loại và liều lượng progesterone nào giúp cho nội mạc tử cung của bạn tăng trưởng ít nhất để đưa đến nội mạc bong và kinh ra ít nhất.

Một phát kiến quan trọng rất có giá trị khác là nội mạc có thể tự bong mà không ra kinh sau khi bổ sung progestogen. Cũng vậy, một số progestogen gây bong tróc nội mạc mà kinh nguyệt không thường có như các loại progesteron khác. Hầu hết các trung tâm chuyên khoa đều có làm siêu âm âm đạo.

NGHIÊN CỨU

Các bác sĩ tham gia nghiên cứu trong chương trình chăm sóc y tế ở Oakland, California đưa ra giả thuyết là bổ sung progesterone mỗi 3 tháng thay vì hàng tháng sẽ an toàn hơn.

Để lượng giá khả năng tiếp nhận chế độ điều trị này, 200 phụ nữ trước kia đã dùng progestogen hàng tháng được yêu cầu điền vào bảng ghi chép mỗi ngày, và đến cuối thời gian nghiên cứu trả lời một bảng câu hỏi xem họ thấy chế độ liệu pháp nội tiết tố thay thế nào phù hợp với họ hơn cả. Trong chế độ mỗi 3 tháng, thời gian có kinh trung bình dài hơn trước 2 ngày, kiểm tra độ an toàn của chế độ điều trị bàng khám thực thể và làm sinh thiết nội mạc tử cung khi bắt đầu điều trị và sau đó 1 năm. Kết quả phân tích bảng câu hỏi chứng minh rằng phụ nữ thích chế độ bổ sung progestogen mỗi 3 tháng hơn mặc dù kinh nguyệt kéo dài hơn và nhiều hơn trước. Thêm vào đó, huyết áp trong năm nghiên cứu giảm đi, và sinh thiết nội mạc tử cung không phát hiện có điều gì bất thường cho thấy là chế độ bổ sung progestogen mỗi 3 tháng cũng an toàn như chế độ bổ sung hàng tháng.

Bất cứ nơi đâu trên thế giới hầu như cũng có chế độ liệu pháp nội tiết tố thay thế này, bạn có thể trao đổi với bác sĩ của bạn.

KIỂM SOÁT CÁC PHẢN ỨNG PHỤ CỦA LIỆU PHÁP NỘI TIẾT TỐ THAY THẾ

Nếu bạn bị tác dụng phụ khi dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế, có nhiều cách để bạn và bác sĩ kiểm soát chúng. Với thời gian và lòng kiên nhẫn, bạn có thể tìm ra chế độ thích hợp bằng cách thay thế chúng loại nội tiêt tố, liều lượng và cách đưa thuốc vào cơ thể hoặc chế độ dùng thuốc.

Oestrogen có thể phân thành các loại tự nhiên như mestranol và ethinyl oestradiol, và các loại tự nhiên như oestrogen điều chế từ nước tiểu của ngựa cái và các dạng oestradiol khác nhau. Oestrogen tổng hựp liều cao hơn những loại thường dùng trong liệu pháp nội tiết tố thay thế có thể làm tăng nguy cơ thuyên tắc mạch (cục máu đông có thể gây nguy hiểm đến tính mạng). Thường các bác sĩ hay cho oestrogen tự nhiên trong liệu pháp nội tiết tố thay thế, nhưng bạn phải biết các bác sĩ cho bạn chuyển từ loại tổng hợp sang loại tự nhiên, hay nếu bạn đã dùng oestrogen tự nhiên thì cho bạn thử biệt dược khác.

Progestogen chính dùng trong liệu pháp nội tiết tố thay thế có thể cho hiệu quả rất khác nhau, nếu bạn bị phản ứng phụ, giảm liều hay đổi loại khác cũng có thể tốt hơn. Thuốc có tên tibolone ít gây phản ứng phục của progesteron.

DÙNG LIỆU PHÁP NỘI TIẾT TỐ THAY THẾ

Hầu hết các bác sĩ bắt đầu áp dụng liệu pháp nội tiết tố thay thế dưới dạng thuốc viên cho phụ nữ. Tuy nhiên cách này không phù hợp với tất cả mọi người. Ví dụ, liều cao oestrogen uống gây nôn (nếu bạn dùng dạng này, hãy thử dùng vào ban đêm, khi ngủ bạn sẽ tránh được nôn).

Như bất cứ loại thuôc uống nào (ngoài dán hay cấy trong lớp mỡ dưới da), liều dùng phải lớn, vì sau khi uống, thuốc bị thải khỏi dòng máu qua gan. Dạng viên của liệu pháp nội tiết tố thay thế chứa nhiều nội tiết tố hơn cần thiết, điều đó giải thích tại sao bạn bị phản ứng phụ.

Nếu bạn giảm liều mà vẫn có vấn đề thì bạn thử dung loại dán có ít nội tiết tố hơn, hoặc yêu cầu bác sĩ cấy dưới da loại phóng thích oestrogen chận và đều đặn trong vòng từ 4 đến 6 tháng.

Nếu bạn thấy triện chứng mãn kinh sảy ra ở đương niệu - sinh dục nhiều hơn vị trí khác trong cơ thể, ví dụ như bị khô âm đạo, giao hợp đau, đi tiểu gấp và nhiều lần hơn thì bạn có thể chỉ dùng viên đặt hay kem thoa là đủ. Dùng tại chỗ thì cơ thể sẽ không bị ảnh hưởng. Tuy nhiêm kem và viên đặt không có tác dụng bảo vệ tim và xương như viên uống.

Một số phụ nữ bị phản ứng phụ do progestogen như thay đổi tính tình, lại đáp ứng tốt với dạng progesterone viên đặt. Chúng có thể có lợi hơn vì có chứa progesterone tự nhiên thay vì progestogen tổng hợp. Tuy nhiên nhiều liều progesterone tự nhiên cần dùng để kiểm soát chu kỳ của liệu pháp nội tiết tố thay thế lớn hơn nhiều progestogen tổng hợp (chính vì thế nên bác sĩ ít cho progesterone tự nhiên). Dùng phối hợp oestrogen dán và progesterone viên đặt có thể là phương pháp tốt nhất để dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế.

THAY ĐỔI LIỀU NỘI TIẾT TỐ

Tác dụng phụ sẽ sảy ra nếu bạn dùng nối tiết tố nhiều hơn nhu cầu cơ thể. Vì cơ thể phụ nữ ngày càng già đi, cảm ứng với nội tiết tố nữ ngày càng tăng, liều lượng trong liệu pháp nội tiết tố thay thế ít hơn rất nhiếu so với liều lượng dùng để ngừa thai.

Mục tiêu của liệu pháp nội tiết tố thay thế là đạt hiệu quả với liều thấp nhất. Ví dụ như nếu bạn dùng oestrogen từ ngựa, có thể giảm phân nửa từ 1,25 microgam còn 0,65 microgam oestrogen hàng ngày. Cũng thế, có thể giảm progestogen từ 500 xuống còn 300 microgam norethisterone acetate mỗi ngày. Phải chắc chắn là bác sĩ sẽ chỉ định các sự thay đổi này theo từng giai đoạn một chứ không phải song song nhau.

THAY ĐỔI CHẾ ĐỘ ĐIỀU TRỊ

Hầu hết phụ nữ uống liên tục oestrogen và mỗi tháng uống progesterone từ 10 – 14 ngày. Tuy nhiên có nhiều kiểu dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế, trong đó thế nào cũng có kiểu phù hợp với bạn. Nếu bạn dùng oestrogen dạng viên nén, bạn có thể uống cách ngày. Dưới sự giám sát của bác sĩ, bạn thử uống hai ngày, nghỉ một ngày, hay uống 3 ngày, nghỉ một ngày, hoặc uống hai ngày một lần xem cơ thể phản ứng như thế nào. Đối với những loại dán, bạn có thể để yên đó 4 ngày thay vì 3 ngày rồi thay một lần hoặc ngưng một ngày. Điều đó rất có ích để giảm đau vú và giảm cân.

Bạn nên hỏi các bác sĩ xin thử chế độ chậm nhất, “chế độ liệu pháp nội tiết tố thay thế phối hợp liên tục”, với chế độ này bạn sẽ không có kinh trong vài tháng. Nếu bạn bị phản ứng phụ do progesterone, đồng thời bạn đang dùng phối hợp oestrogen và progestogen thì bạn hãy đề nghị bác sĩ cho bạn uống loại thuôc khác mà oestrogen và progesterone tách rời nhau. Ví dụ bạn có thể dùng oestrogen dán trên da và progestogen viên. Bạn và bác sĩ sẽ tính liều lượng progestogen sao cho có kinh nhưng không bị khó chịu vì phản ứng phụ.

TÌM LIỀU LƯỢNG CHÍNH XÁC CẦN THIẾT

Nhiều người tin rằng hễ thứ gì tốt cho cơ thể thì việc dùng càng nhiều càng tốt, thật ra bác sĩ sẽ không cho bạn liều cao nhất. Theo nguyên tắc chung, bác sĩ khuyến khích bạn dùng liều thấp nhất mà được kết quả cao nhất và ít bị phản ứng phụ nhất. Nguyên tắc quan trọng là dùng thuốc trong thời gian ngắn nhất – liệu pháp nội tiết tố thay thế cũng không nằm ngoài nguyên tắc đó.

Có thể bạn sẽ mất một ít thời gian để tìm ra liều tối ưu, thì không có cách nào có thể biết trước được bạn sẽ đáp ứng như thế nào với nhiều loại oestrogen thay thế có sẵn trên thị trường ngoài việc dùng thử. Khi bắt đầu dung liệu pháp nội tiết tố thay thế, bạn nên thử trong khoảng thời gian ít nhất 4 tháng, vì cơ thể cần có một thời gian như thế mới đáp ứng ổn định. Nếu cần, bác sĩ có thể đánh giá xem liều lượng nội tiết tố đã đúng chưa bằng cách đo lượng oestrogen trong máu.Ngay cả ở liều thấp nội tiết tố vẫn là chất có tác dụng mạnh, và không nên tự ý thay đổi liều lượng khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.

TĂNG TÔI ĐA OESTROGEN NỘI SINH

Để bù vào nồng độ oestrogen thấp trong máu, bạn có thể huy động oestrogen nội sinh bằng hai cách:

Thứ nhất là tập luyện thể dục, cũng tố như liệu pháp nội tiết tố thay thế trong những năm sau mãn kinh khi có thể cần một ít oestrogen.

Nguồn oestrogen thứ hai lấy từ những tế bào mỡ, đó là lý do vì sao rất nguy hiểm khi kiêng ăn đến nỗi sụt cân trong thời kỳ gần và sau khi mãn kinh. Phụ nữ gầy thường mãn kinh sớm hơn những người quá cân, bởi vì tế bào mỡ trong khắp có thể sản xuất ra oestrogen, nếu không có chúng thì mức oestrogen xuống rất thấp.

Nếu bạn không muốn dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế mà bạn lại có dấu hiệu thiếu oestrogen, thì bạn phải lên cân một chút. Dù sao đi nữa cũng đừng để sụt cân quá mức, nếu cơ thể bạn ít mỡ quá, bạn sẽ mất nguồn oestrogen tự nhiên rất quan trọng.

ĐIỀU TRỊ CÁ NHÂN

Điều quan trọng nhất để thành công trong liệu pháp nội tiết tố thay thế là điều trị theo từng cá nhân.

Bạn và bác sĩ phải cùng nhau tìm ra sự phố hợp nội tiết tố thích ứng nhất. Trong một nghiên cứu trên 100 phụ nữ, chỉ thấy 17% theo đuổi cách điều trị ban đầu trong nhiều năm, chỉ còn tất cả những người còn lại đều có điều chỉnh một hoặc hai lần. Nếu có điều gì chưa phù hợp cứ bàn bạc với bác sĩ về liều lượng hay phương thức điều trị. Nếu bạn có những triệu chứng tiền kinh nguyệt hoặc bị khó chịu khi có kinh, điều chỉnh progestogen có thể đỡ hơn.

THEO DÕI LIỆU PHÁP NỘI TIẾT TỐ THAY THẾ

Gần đến thời kỳ mãn kinh bạn phải đi bác sĩ để kiểm tra huyết áp hàng năm, làm phết mỏng cổ tử cung đầy đặn và chụp nhũ ảnh. Bác sĩ sẽ kiểm tra cân nặng của bạn, khám vú và vùng chậu của bạn trước khi cho bạn dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế. Một khi bạn đã dùng nội tiết tố, bạn phải đi khám hàng năm, đo huyết áp và kiểm tra cân nặng mỗi 6 tháng. Bạn cũng cần kiểm tra độ loãng xương.

PHẢN ỨNG PHỤ VÀ NGUY CƠ

Hầu như phụ nữ bỏ và không tiếp tục theo nội tiết tố nhiều là do bác sĩ không cung cấp cho họ đầy đủ thông tin. Những người được giải thích cặn cẽ và có cơ hội trao đổi về phản ứng phụ sẽ có cái nhìn thực tế hơn về liệu pháp này và dung nạp những phản ứng phụ nhẹ hơn. Thông thường phụ nữ bỏ liệu pháp nội tiết tố thay thế bởi những phản ứng phụ của progestogen, sự phiền phức vì có kinh hàng tháng và nỗi sợ bị ung thư vú. Nhưng bác sĩ cho rằng không có nguy cơ gì tăng lên nếu bạn dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế theo chế độ có cả progestogen. Thật ra, progestogen có thể giúp bạn ngừa được bệnh ung thư vú.

Đối với khoảng10 – 15% phụ nữ, progestogen có thể gây các triệu chứng phiền phức. Phụ nữ than phiền, ở những mức độ khác nhau, về những triệu chứng lên cân, ứ dịch, đau bụng, đau lưng, mụn trứng cá, da nhờn, khó chịu, dễ gây gổ, tính tình thay đổi, hay khóc và mất hứng thú chăn gối. Bác sĩ có thể đổi thuốc progestogen dạng khác hay liều thấp hơn cho bạn để làm giảm triệu chứng đó.

Cao huyết áp: Vì cao huyết áp sẽ làm tăng nguy cơ cơn đau tim đột quỵ. Đó là bệnh cần phải theo dõi rất chặt chẽ ở phụ nữ sau mãn kinh. Oestrogen sẽ không làm thay đổi huyết áp của bạn trừ phi bạn đặc biệt nhạy cảm với nó và đó là hiện tượng hiếm khi xảy ra. Như thế nghĩa là bạn có thể dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế ngay cả khi bạn có huyết áp cao, nhưng bạn nhất định phải kiểm tra huyết áp một thời gian ngắn sau khi dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế. Nếu thấy huyết áp cao, bạn nên chuyển từ dạng uống sang dạng dán vì dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế qua miệng cũng khi cũng làm cho gan sản xuất ra những hoá chất làm tăng huyết áp.

Đau vú: Liệu pháp nội tiết tố thay thế làm cho bạn bị đau và căng thẳng giống như hiện tượng xảy ra trong tuần lễ trước khi có kinh. Và nửa đầu của tháng, oestrogen trong liệu pháp nội tiết tố thay thế thay thế kích thích tuyến sữa và ống dẫn sữa tăng trưởng. Trong pân nửa sau, progestogen có thể gây ra ứ dịch trong vú, lúc này, vú như đầy múi cam, đó là những tuyến vú bị sưng lên.

Vú có thể bớt sưng và căng nếu bạn giảm dùng muối, cà phê và sôcôla, điều đó cũng tốt cho sức khoẻ của bạn. Dùng 100mg B6 hàng ngày trong 5 ngày cũng bớt đau vú, hoặc có thể điều chỉnh lại liều progestogen. Đau vú xuất hiện trong thời gian dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế thường là do liều oestrogen quá cao.

U xơ: Những u lành tính trong nội mạc tử cung có thể lan rộng ra nếu bạn dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế. Tuy nhiên, các triệu chứng mãn kinh của bạn trầm trọng thì u xơ cũng không ngăn cản bạn sử dụng nội tiết tố thay thế. Ở tuổi nào cũng phải theo dõi và tiến hành bóc u xơ nếu bạn mắc chứng bệnh này.

Đái tháo đường:Nếu bạn bị đái tháo đường nhất thiết bạn phải trao đổi với bác sĩ trước khi dùng nội tiết tố thay thế do liệu pháp nội tiết tố thay thế làm thay đổi chuyển hoá chất hdrat cacbon. Nếu bác sĩ cho bạn sử dụng nội tiết tố thay thế bạn phải kiểm tra đường huyết và đường trong nước tiểu thường xuyên.

Sỏi mật: Giữa tuổi 50 và 75, khoảng 3/10000 phụ nữ chết do biến chứng của bệnh ở túi mật. Tỷ lệ này tăng lên 6/10000 trong số phụ nữ dùng nội tiết tố thay thế vì điều trị bằng oestrogen làm tăng độ đậm đặc của mật trong túi mật. Béo phì cũng ảnh hưởng đến tăng bệnh sỏi mật, vì thế điều quan trọng là phải giảm lượng cholesterol trong chế độ ăn và dùng loại nội tiết tố thay thế không đi qua gan. Loại dán tốt hơn loại uống trong việc làm giảm khả năng xảy ra sỏi mật.

Chứng đau nửa đầu: Không lường được đáp ứng của đau nửa đầu đối với liệu pháp nội tiết tố thay thế. Một số phụ nữ thấy bệnh đau nửa đầu biến mất trong khi số khác thì lại bị những cơn đau nặng hơn. Thường phụ nữ hay than phiền là bị nhức đầu trong giai đoạn progestogen hoặc ngay khi kết thúc giai đoạn progestogen. Những cơn đau nửa đầu này có thể giảm khi ta đổi loại hoặc liều progestogen. Đau nửa đầu xảy ra ở những thời điểm khác trong chu kỳ có thể do lượng oestrogen quá thấp.

KINH NGUYỆT KHÔNG ĐỀU

Đôi khi, liệu pháp nội tiết tố thay thế có thể khiến kinh nguyệt ra không đều, và bác sĩ cần lấy mẫu nội mạc tử cung bằng cách nong và nạo để kiểm tra xem có bất thường không.

Bạn có thể thấy nong và nạo hơi khó chịu, nhưng đây là xét nghiệm sớm tốt nhất để loại bỏ những bệnh lý nội khoa có thể xảy ra.

NONG VÀ NẠO

Kỹ thuật này thường dùng để xét nghiệm lòng tử cung. Nó có thể dùng để chẩn đoán các nguyên nhân xuất huyết bất thường hay xuất huyết sau thời kỳ mãn kinh.

Kỹ thuật nong và nạo phải làm dưới tác động gây tê ở bệnh viện. Đưa mỏ vịt vào âm đạo và nong cổ tử cung bằng những ống kim loại lớn dần. Bước tiếp theo là đưa vào tử cung một cây nạo (dụng cụ hình muỗng) hay ống thông (ống nhựa)

Nạo ra nội mạc tử cung bằng những động tác đưa cây nạo lên xuống hoặc hút. Xét nghiệm mẫu mô dưới kính hiển vi để xác định nguyên nhân dẫn đến xuất huyết.

UNG THƯ

Khả năng liên hệ giữa liệu pháp nội tiết tố thay thế và ung thư tử cung hay ung thư vú điều mà mà phụ nữ lo lắng nhất. Nhưng bây giờ chúng ta đã biết là progestogen có thể ngăn ngừa nguy cơ bị ung thư tử cung. Tuy nhiên cuộc tranh cãi chung quanh liệu pháp nội tiết tố thay thế và ung thư vú còn phức tạp vì những nhà chuyên môn chưa đồng ý với nhau. Sự thật là trong hầu hết các trường hợp bệnh u tuyến vú thì liệu pháp nội tiết tố thay thế không phải là nguyên nhân. Nếu bạn không béo phì, không hút thuốc và gia đình bạn không có nhiều người vị ung thư thì dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế vẫn có ích.

CÁC LOẠI THUỐC

Phụ nữ không bị cắt tử cung thường dùng loại nội tiết tố thay thế phối hợp, nghĩa là có oestrogen và progestrogen. Thường bác sĩ hay cho thuốc viên, như thế bạn sẽ uống oestrogen hằng ngày và progestogen khoảng 12 ngày mỗi tháng hoặc mỗi chu kỳ. Progestogen gây ra hiện tượng kinh nguyệt. Tuy nhiên bác sĩ cũng có thẻ cho loại dán trên da, loại cấy dưới da hay loại kem để bôi trên da. Những loại này khác nhau về cách dùng, mỗi loại có mặt tích cực và có những hạn chế riêng. Tất cả đều rất hữu hiệu trong việc làm giảm triệu chứng mãn kinh, trừ oestrogen dạng kem và dạng viên đặt chỉ làm giảm triệu chứng niệu sinh dục tại chỗ như khô, rát hay ngứa âm đạo. Chúng không có tác dụng đối với cơn nóng bừng, đổ mồ hôi ban đêm và cũng không phòng ngừa được loãng xương như những dạng thuốc khác.

Loại dán trên da chứa oestrogen ngấm xuyên qua da vào cơ thể. Do đó, không như dạng viên, thuốc này không đi qua nên hữu ích đối với một số phụ nữ. Có thể bác sĩ cho bạn cả progestogen viên và loại dán, hoặc loại dán hỗn hợp đã có chữa progestogen. Cần thay thế miếng dán 3 hoặc 4 ngày một lần.

Oestrogen loại cấy cũng tránh không đi qua gan, và một khi đã được bác sĩ cấy vào mô mỡ dưới da vùng bụng hoặc mông thì dùng được đến 6 tháng. Progestogen dạng viên dùng chung với dạng cấy này.

Một sản phẩm mới là dạng gel có chứ oestradiol tổng hợp để thoa da. Những sản phẩm khác có trên thị trường là loại vòng âm đạo chứa oestrogen và một dụng cụ tử cung phóng thích progestogen hay progesterone trực tiếp vào tử cung.

Viên đặt và kem

Những hình thức nội tiết tố thay thế này đưa oestrogen thẳng vào âm đạo nhưng liều thấp, không thể bảo vệ được khỏi bệnh tim và bệnh loãng xương.

Miếng dán, viên và mảnh cấy

Những dạng nội tiết tố thay thế này đưa oestrogen thẳng vào cơ thể, phòng tránh loãng xương, bệnh tim và điều trị rất hiệu quả hầu hết các triệu chứng mãn kinh.

CÁC LOẠI ĐIỀU TRỊ NỘI TIẾT TỐ THAY THẾ

DÙNG LIỆU PHÁP NỘI TIẾT TỐ THAY THẾ

Dưới đây là 3 cách chính để sử dụng liệu pháp nội tiết tố thay thế. Điểm khác nhau của 3 phương pháp này là kinh nguyệt ra như thế nào.

Điều trị liên tục: Thông thường, người ra điều trị bằng cách cho dùng oestrogen liên tục bổ sung progestogen. Bạn có thể dùng oestrogen viên mỗi ngày hoặc dán thuốc 2 miếng một tuần. Progestogen được đưa vào dưới dạng viên hay miếng dán phối hợp từ 12 đến 14 ngày. Trên 90% phụ nữ theo chế độ này có kinh hàng tháng nếu tử cung còn nguyên vẹn. Bạn nên chú ý đến kinh nguyệt của mình thường xảy ra sau khi ngưng dùng progestogen. Nếu ra trước khi ngừng, đó là do liều progestogen đối với bạn quá thấp và cần điều chỉnh.

Điều trị theo chu kỳ: Chế độ nội tiết tiết tố thay thế ít phổ biến hơn là sử dụng oestrogen và progestogen theo chu kỳ. Uống oestrogen từ ngày thứ nhất của chu kỳ đến ngày thứ 21 và thêm progestogen vào trong 12, 13 ngày cuối của chu kỳ. Cả hai đều ngưng vào ngày thứ 21 và kinh ra trong khoảng từ ngày thứ 22 đến ngày thứ 28 là ngày không có thuốc. Hơn 90% phụ nữ không bị cắt tử cung thấy kinh trong khoảng thời gian từ lúc ngừng thuốc đến lúc uống thuốc trở lại. Tuy nhiên thường thì kinh thông ra nhiều và có thể mất hẳn.

Cách sử dụng mới nhất là chỉ dùng progestogen 3 tháng một lần. Hai tháng không có kinh, tháng thứ 3 có kinh, vậy một năm chỉ có kinh 4 lần. Nên trao đổi với bác sĩ xem cách này có phù hợp với bạn không.

Điều trị liên tục phối hợp (liệu pháp nội tiết tố thay thế không có kinh :

Uống hằng ngày cả hai liệu oestrogen và progestogen. Mục đích của phương pháp này là tránh ra kinh, ngay cả nếu ban đầu có kinh trở lại thì sau vài tháng cũng hết. Những phụ nữ điều trị nội tiết tố thay thế lâu dài thường dùng cách này. Từ 50- 70% phụ nữ cho là phương pháp này tốt.

* Chống chỉ định

Nếu bạn ở vào những tình trạng dưới đây, bạn hãy quan sát bảng bên trang 285 xem nội tiết tố thay thế có tốt cho bạn không.

Xuất huyết âm đạo bất thường

Ung thư vú

Ung thư buồng trứng

Ung thư tử cung

Bị đột quỵ gần đây

Bệnh tuỵ tạng

Mới bị tai biến tim

Mới bị bệnh gan

Mới bị tắc tính mạch (có máu cục trong tĩnh mạnh)

Mới bị thuyết tắc mạch phổi (có máu cục trong phổi)

KHI LIỆU PHÁP NỘI TIẾT TỐ THAY THẾ

KHÔNG PHẢI LÀ CÂU TRẢ LỜI

Danh từ “chống chỉ định” dùng để chỉ một trạng thái bệnh nếu điều trị cùng với một loại thuốc đặc biệt nào đó sẽ khiến cho bệnh trầm trọng hơn. Trong trường hợp nội tiết tố thay thế thì có những “chống chỉ định tuyệt đối” như ung thư vú hay ung thư tử cung. Tuy nhiên một số bác sĩ cho là không có gì là chống chỉ định tuyệt đối. Chỉ có những chống chỉ định tương đối và có thể giải quyết bằng cách tìm ra liều lượng và đường sử dụng riêng cho từng bệnh nhân. Các bác sĩ khác tin là một vài tình trạng bệnh lý (xem bên trái) sẽ nguy hiểm hơn khi dùng nội tiết tố thay thế. Danh mục đó thường gắn với chuyện chống chỉ định, nhưng thật ra khi khảo sát chặt chẽ thì thấy nguy hiểm giảm đi (trong một số trường hợp còn mất hẳn). Điều đó có một phần là do hiểu biết y học ngày một nâng cao, nhưng lý do chính là vì những bất lợi trên lý thuyết của phương pháp điều trị bằng nội tiết tố thay thế được khắc phục nhờ điều chỉnh cẩn chận chế độ nội tiết tố thay thế cho phù hợp với từng cá nhân bệnh nhân.

Trong những danh mục cũ có cả bệnh đau thắt ngực, tiền sử gia đình có người bị tai biến tim, đột quỵ, tắc nghẽn tính mạch. Ngày nay, những bệnh này thì lại là chỉ định tốt của nội tiết tố thay thế, vì nội tiết tố thay thế sẽ bảo vệ bạn chống lại các bệnh đó.

CHỐNG CHỈ ĐỊNH TRONG TƯƠNG LAI

Về chống chỉ định, việc cảnh giác đầu tiên căn cứ trên những viên ngừa thai dạng uống (chứa nồng độ nội tiết tố cao hơn thuốc nội tiết tố thay thế), do đó không liên quan trực tiếp đến nội tiết tố thay thế. Danh sách chống chỉ định do những nhà sản xuất nội tiết tố thay thế đưa ra vì họ có những lý do đặc biệt (ví dụ như để tránh kiện tụng) nên có nhiều bệnh không hẳn là ý kiến của ngành y hoặc không thực tế.

Bạn cần phải cân nhắc lợi và hại của liệu pháp nội tiết tố thay thế. Dù nó trị được các triệu chứng mãn kinh, nhưng nếu bạn bị ung thư vú thì bác sĩ cũng ngại cho bạn dùng nội tiết tố thay thế. Những quyết định kiểu này có thể thương lượng được. Nếu bạn không thể chịu nổi những cơn nóng và đổ mồ hôi ban đêm và bác sĩ của bạn quá khó thuyết phục thì bạn có thể đi đến bệnh viện để tìm một loại nội tiết tố thay thế phù hợp.

LIỆU PHÁP NỘI TIẾT TỐ THAY THẾ VÀ BỆNH SỬ CỦA BẠN

BẮT ĐẦU NGAY VẪN CHƯA MUỘN

Phụ nữ dù lớn tuổi đến đâu vẫn có thể bắt đầu sử dụng liệu pháp này. Không bao giờ cho là quá già để không thể sử dụng liệu pháp nội tiết tố thay thế, có thể dùng để chữa các triệu chứng mãn kinh, các triệu chứng này cũng không nhất thiết bớt đi khi hoàn toàn hết kinh nguyệt mà lại có thể bùng lên trong những năm 60, 70 tuổi hoặc có thể dùng trong nhiều trường hợp bệnh lý khi liệu pháp nội tiết tố thay thế tối cần thiết.

Nhiều phụ nữ bị chứng nóng bừng và đổ mồ hôi ban đêm thật sự cần dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế làn đầu tiên vào khoảng trên 60 tuổi hoặc cả sau đó, hoặc phải dùng trở lại sau khi đã ngưng liệu pháp nội tiết tố thay thế. Có nhiều người đã than phiền rằng bác sĩ không chịu chữa cho họ bằng liệu pháp nội tiết tố thay thế và khẳng định là những triệu chứng đó không có liên quan gì đến mãn kinh. Họ đã lầm. Những triệu chứng đó là do mãn kinh và sẽ đáp ứng tốt với liệu pháp nội tiết tố thay thế. Phụ nữ lớn tuổi bị từ chối điều trị bằng liệu pháp nội tiết tố thay thế, có thể tham khảo các chuyên gia về bệnh phụ khoa khác.

Ngoài khả năng điều trị các triệu chứng mãn kinh, còn nhiều tình trạng bệnh lý khác có thể áp dụng liệu pháp nội tiết tố thay thế. Bị tai biến tim hoặc đột quỵ có chỉ định mạnh liệu pháp nội tiết tố thay thế bởi vì nó sẽ làm giảm 80% nguy cơ bị lần thứ hai. Như vậy, sau tai biến, bạn nên bàn với bác sĩ xem có nên tiếp tục dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế hay không. Những triệu chứng loãng xương như đau xương, lùn xuống, lún đốt sống hay gãy xương là những lý do chính để chỉ định liệu pháp nội tiết tố thay thế, vì nó sẽ tạo lại xương khoẻ mạnh như cũ trong vòng 2 năm và ngăn ngừa được những lần đau sau. Nếu bị loãng xương bạn phải dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế suốt đời.

Liệu pháp nội tiết tố thay thế ngăn ngừa cục máu đông và làm giảm lượng cholesterol, rất cần cho người bị bệnh tim và đặc biệt là nó không làm thay đổi huyết áp.

Nếu bạn có nguy cơ cao về tai biến tim, bị đột quỵ hay loãng xương, bạn nên bắt đầu dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế ở tuổi mãn kinh để làm giảm nguy cơ. Liệu pháp nội tiết tố thay thế giảm nguy cơ lên cơn đau tim đến 50%. Vì vậy nếu có tiền căn gia đình bị tai biến tim, đột quỵ hay loãng xương, bạn nên sớm dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế vì chính sức khoẻ của mình. Bắt đầu sử dụng liệu pháp nội tiết tố thay thế không bao giờ là quá muộn và cũng không có giới hạn độ tuổi được sử dụng. Thật ra nếu bạn không muốn thì cũng không có lý do gì để ngưng dùng liệu pháp nội tiết tố thay thế.