Kỹ thuật trồng hoa cúc đón tết

Kỹ thuật nhân giống, trồng và chăm sóc hoa cúc

Chuẩn bị đất trồng

  Làm đất

- Chọn đất trồng  cao ráo, có thành phần cơ giới nhẹ, tơi xốp, nhiều mùn và dễ thoát nư­ớc.

- Đất phải đư­ợc cày sâu, bừa kỹ, nhặt sạch cỏ dại.Chú ý không nên làm đất quá nhỏ vì khi mưa, đất sẽ bị đóng váng, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây con.

- Sau trồng một hai vụ, nên luân canh với một số cây trồng khác họ và tiến hành phơi ải đất khoảng 15 - 20 ngày để giảm sâu bệnh phát sinh trên cây hoa.

- Lên luống: Chân luống rộng 1,1-1,2m, mặt luống rộng 80- 90 cm, cao 20 - 30 cm.

  Bón lót

- Thời gian thực hiện: Trước khi trồng 10-15 ngày

- Liều lượng: 2 tấn phân chuồng+ 30-35 kg super lân+ 3 kg kali/ 1 sào Bắc Bộ

- Cách bón: phối trộn các phân lại với nhau, rắc một lớp phân trên mặt luống trồng. Sau đó, dùng quốc đảo lại một lần.

Thời vụ trồng

- Vụ Xuân hè: Trồng tháng 3, 4, 5 để có hoa vào tháng 6, 7, 8 (Trồng giống Vàng hè, Trắng hè, Tím hè...)

- Vụ Hè thu: Trồng tháng 5, 6, 7 để có hoa vào tháng 9, 10, 11(Trồng giống Vàng hè, Vàng hoè, Tím hè...)

- Vụ Thu đông: Trồng tháng 8, 9 để có hoa vào tháng 12, 1 (Trồng giống tím sen, Vàng hoè...)

- Vụ Đông xuân: Trồng tháng 10, 11 để cúc ra hoa vào tháng 1, 2 (Trồng giống Vàng Đài Loan, trắng sứ, chi đỏ, chi trắng, chi vàng, vàng pha lê, vàng mai, thọ đỏ...)

Kỹ thuật trồng

- Cây đạt tiêu chuẩn trồng có chiều dài đạt 10-12cm, có 3-4 lá thật, bộ rễ phát  triển đồng đều và dài khoảng 1,5 -2cm mọc xung quanh thân.

- Trước khi trồng cây phải tưới ẩm, đạt 60-65%: đất có độ nâu vừa phải; khi nắm đất, không bị vón.

 - Để không bị ảnh hưởng đến bộ rễ của cây, dùng một que hoặc dùng dầm nhỏ chọc sẵn một lỗ theo khoảng cách phù hợp.

- Mật độ trồng:

+ Với những giống hoa to, đường kính hoa 8 - 12 cm, thân mập thẳng, có bộ lá gọn và để 1 bông trên cây: khoảng cách trồng 10x12 cm hoặc 15 x 15cm, mật độ 40 cây/m2.

+ Với những giống hoa nhỏ, đường kinh 2 - 5 cm, để nhiều bông trên cây: khoảng cách trồng 16 x 18 cm hoặc 18 x 18 cm, mật độ từ 30-  35 cây/m2.

- Để không bị ảnh hưởng đến bộ rễ của cây, chúng ta dùng một que hoặc dùng dầm nhỏ chọc sẵn một lỗ với khoảng cách theo quy định, sau đó tiến hành trồng.

. Bón phân

- Lư­ợng phân bón thúc cho 1 sào Bắc Bộ 360m2 như sau:

+ Phân lân super 12 kg

+ Phân đạm urê: 10kg

+ Phân Kali sunphat: 6-7kg

- Bón thúc chia làm 4 lần:

- Lần 1 sau trồng 2 - 3 tuần, dùng 2 kg đạm + 3 kg lân. Hòa lẫn vào nhau và tiến hành tưới cho cây.

- Lư­ợng phân còn lại chia đều làm 3 lần, cứ 15 – 20 ngày t­ới một lần, cho đến khi cây cúc bắt đầu hình thành nụ thì dừng lại.

- Cách bón : hòa tan với nước rồi tưới.

T­ưới nư­ớc

- Cúc là cây trồng cạn, không chịu đ­ược úng. Độ ẩm đất từ 60-70%, độ ẩm không khí 55-65% là thích hợp cho hoa cúc. Thời kỳ thu hoạch cần độ ẩm vừa phải để tránh nước đọng, gây thối hoa.

- Có 2 phương pháp tưới: tưới rãnh và tưới mặt. Tưới bằng tưới rãnh có thể duy trì độ ẩm được 7-10 ngày. Còn vào những ngày độ ẩm không khí cao, nhiệt độ thấp, ta có thể dùng phương pháp tưới mặt, bằng vòi phun

+Tưới rãnh: Xả nước 2/3 rảnh trong 1-2h, sau đó rút kiệt nước.

+Tưới mặt: Bằng vòi phun

1. Giâm cành

Đây là một biện pháp kỹ thuật đơn giản đang được áp dụng phổ biến. Muốn có cành giâm tốt phải chuẩn bị vườn cây nguyên liệu (cây mẹ). Hệ số nhân cúc theo phương pháp này đạt từ 15-20 lần, tức là để trồng từ 15-20 ha cần phải có 1 ha vườn cây mẹ.

Việc lựa chọn bố trí vườn cây mẹ, cần phải đạt tiêu chuẩn của vườn sản xuất hoa. Ngoài ra, cần phải có một số yêu cầu khác, đó là cao ráo, kín gió, thuận tiện cho việc vận chuyển, bảo quản mầm cây con và có điều kiện làm nhà che ni lông đơn giản để tránh mưa to, gió lớn, bão lụt, nắng nóng cao. Những mầm cây mẹ được chọn để đem trồng là những cây ra rễ nhiều, khoẻ mạnh, không sâu bệnh. Cần lên luống cao, thoát nước, trồng với khoảng cách 15x15 cm (mật độ 400.000 cây/ha). Lượng phân bón cho 1 sào Bắc bộ vườn cây mẹ như sau:

- Phân chuồng hoai mục: 1-1,5 tấn.

- Đạm urê: 12 kg.

- Phân supe lân: 26 kg.

- Phân clorua kali: 9 kg.

Sau khi trồng 12-15 ngày, tiến hành bấm ngọn lần 1 để cây tạo ra nhiều nhánh và 20 ngày sau bấm ngọn lần 2. Sau lần bấm ngọn lần 2 từ 1 cây đã cho ta 9-15 mầm có thể cắt đem giâm, đồng thời lần bấm này cũng có tác dụng tiếp tục tạo tán, tạo mầm cho cây. Sau đó, cứ khoảng 15-20 ngày ta lại thu được một lứa mầm, lúc này từ một cây có thể cho tới 50-70 mầm, cứ với mức độ như vậy trong 1 vụ (khoảng 4-6 tháng) 1 sào vườn cây mẹ có thể cho tới 223.000-297.000 mầm giâm có chất lượng tốt, đủ trồng cho từ 15-20 sào vườn sản xuất.

Thời vụ giâm cành

Thời vụ giâm cúc phụ thuộc vào thời vụ trồng cúc sản xuất lấy hoa. Như vậy cần tính toán trước khi trồng ra ruộng sản xuất 10-15 ngày với mùa nóng và 15-20 ngày với mùa lạnh thì tiến hành giâm cành. Nếu giâm vào vụ Thu-Đông hoặc vụ Xuân-Hè lúc này thời tiết mát mẻ, độ ẩm cao, việc giâm tiến hành dễ dàng. Giâm vào vụ đông tháng 10-12 trời hanh khô cần phải có biện pháp giữ ẩm. Giâm vào vụ Hè tháng 6-8 trời nắng to, có thể mưa lớn thì phải có biện pháp hạn chế các điều kiện bất thuận này.

Chuẩn bị nhà giâm, nền đất giâm

Nhà giâm đơn giản, làm từ những thanh sắt, hoặc cây tre uốn thành hình vòm cung, chiều rộng vòm 2,2-2,5m, chiều cao từ 1,8-2m, vòm được che phủ 2 lớp. Lớp trên là loại lưới che, có tác dụng hạn chế cường độ ánh sáng và làm giảm nhiệt độ. Phía trong là lớp ni lông trắng có tác dụng ngăn mưa, gió và giữ ẩm trong nhà giâm. Thiết kế sao cho 2 lớp ni lông này có thể kéo lên, kéo xuống để điều chỉnh lượng ánh sáng, gió từ bên ngoài vào.

Giá thể giâm cúc có thể là đất phù sa, đất thịt nhẹ hay đất bùn ao, nhưng tốt nhất là chọn cát sạch. Trước khi giâm cần phơi cát sạch và dùng Belnat xử lý, để diệt các mầm mống bệnh trong cát. Các luống giâm cành cần làm cao ráo, thoát nước, dùng gạch, ngói chắn để cát không bị rơi xuống rãnh.

Tiêu chuẩn cành giâm

Chọn cành giâm bánh tẻ, không quá già, không quá non. Chiều dài cành giâm 6-8cm, có khoảng 3-4 lá/cành. Các lá trên cành đều xanh tốt, không bị sâu bệnh, sức sống cành giâm khoẻ.

Mật độ khoảng cách giâm

Mật độ giâm phụ thuộc vào giống và thời vụ. Một số giống có cành to, lá nhiều giâm với mật độ 3x3cm tức 1.000 cành/m2. Giống cành nhỏ lá ít giâm dày hơn 2,5x2,5cm tức 1.600 cành/m2, mùa thu giâm dày hơn mùa hè.

Kỹ thuật giâm cành

Việc cắt cành nên tiến hành vào buổi sáng. Không nên cắt vào buổi trưa, hoặc những ngày có mây mù, hoặc sau những cơn mưa, vì sẽ làm mất sức sống của cành cắt. Trước khi cắt, nên phun thuốc phòng trừ nấm bệnh, rệp. Khi cắt xong, giâm liền trong ngày, không nên để đến ngày sau. Ngọn giâm cần cắt vát sát mắt để tăng diện tích tiếp xúc với đất, nước, kích thích cây mau ra rễ. Có thể tiến hành giâm ngọn theo 2 cách:

- Giâm khô tức là cắm ngọn giâm vào cát sau đó mới tưới đẫm nước.

- Giâm ướt tức là tưới đẫm nước vào cát sau đó cắm ngọn giâm.

Sau khi giâm phải che kín gió, che bớt ánh sáng từ 5-7 ngày để tạo bóng tối cho cành giâm nhanh phát sinh rễ non.

Sau đó, tùy theo thời tiết, mà có thể kéo dài lớp lưới và ni lông che một cách từ từ để cây quen dần với ánh sáng. Trước khi đánh cây ra trồng ngoài vườn sản xuất nên bỏ lưới và ni lông che để lúc trồng, cây không bị sốc sinh lý. Có thể tăng cường khả năng ra rễ của cây bằng cách sử dụng chất kích thích sinh trưởng xử lý cành giâm. Chất kích thích thường được sử dụng là axit indol axêtic (IAA), axit indola butyric (IBA) và axit naphtyl axetic (NAA). Do ngọn giâm mầm nhỏ, dạng thân thảo nên nồng độ dung dịch thuốc phải pha loãng khoảng từ 25-50ppm (các loại thuốc này đã được pha sẵn dạng chế phẩm có bán tại trường Đại học Nông nghiệp I, Viện Sinh học, Viện Hóa học…). Cành giâm trước khi cắm vào cát được nhúng vào dung dịch thuốc, ngập 1-1,5cm trong khoảng 10-15 giây. Cũng có thể sử dụng kích thích tố thiên nông, hoặc một số thuốc kích thích ra rễ của Trung Quốc, xử lý đều cho hiệu quả rất tốt.

Chăm sóc cành giâm

Giai đoạn trong vườn ươm không cần phải bón phân, chỉ cần luôn giữ ẩm bằng cách phun mù trên lá. Những ngày đầu phun ngày 3-4 lần sao cho lá cây luôn đảm bảo xanh tươi không héo, những ngày sau có thể giảm dần số lần tưới phun. Dùng kẹp gắp bỏ những lá thối, lá bị dính đất, lá bị rụng hoặc những cánh bị khô, thối để ngăn chặn sự lan truyền sang cây khác.

Cũng có thể sử dụng phân bón lá với liều lượng thấp, phun cho cây vào giai đoạn các cành giâm bắt đầu bén rễ. Phương pháp này có thể bổ sung lượng dinh dưỡng cho cây khi rễ cây còn yếu, chưa cung cấp đủ thức ăn.

Sau 12-15 ngày kể từ khi giâm, rễ của các cành giâm dài từ 2-3cm, mỗi cành ra 3-5 rễ là có thể đem ra trồng ngoài sản xuất.

2. Tách mầm giá

Thông thường, sau mỗi vụ thu hoạch, các mầm giá phát sinh rất nhiều. Ta chọn và tỉa những mầm mập, khỏe, có rễ đem trồng sang vườn ươm hoặc vườn sản xuất. Cách làm này rất đơn giản, trước kia người dân hay áp dụng.

Mầm giá thường to khỏe nên khả năng sinh trưởng phát triển mạnh, cho hoa tốt nhưng thời gian từ trồng đến cho hoa lâu hơn so với giâm cành (vì tuổi sinh trưởng của mầm giá trẻ hơn so với cành nhánh đem giâm). Còn một nhược điểm nữa là hình dáng tự nhiên của cúc ở ruộng sản xuất không đều. Trong thực tế sản xuất với quy mô nhỏ, ta có thể tăng số lượng cây mà vẫn đảm bảo chất lượng. Khi đem trồng ở ngoài vườn sản xuất, từ những cây cúc có nhiều mầm chồi phát sinh xung quanh gốc, tách những mầm này đem trồng để cho thu hoa.

Nếu ta không có ý định tận dụng mầm giá, thì tốt nhất khi mầm vừa nhú lên, ta vặt bỏ để tập trung dinh dưỡng nuôi cây chính.

II. Trồng và chăm sóc hoa cúc

1. Kĩ thuật trồng

Đất được cày sâu, phơi ải và bừa kỹ, lên luống cao 20-30cm, bón phân lót khoảng 15-20 ngày trước khi trồng. Nên bón nhiều phân chuồng sẽ làm cho đất thêm thuần thục, cải tạo được kết cấu của đất, giúp cho cây bền lâu, chất lượng hoa tốt hơn.

Mật độ, khoảng cách trồng: Với hoa cúc đơn 1 bông/cây: Vàng Đài Loan, vàng hè, CN42, CN43 nên trồng với khoảng cách 12 x 15cm để có mật độ 400.000 cây/ha; Với hoa cúc cành (nhiều bông/cành) nên trồng với mật độ 15 x 18cm để có mật độ 300.000 cây/ha.

Phân bón: 

- Khối lượng (tính cho 1 sào Bắc bộ 360 m2 ): 1 tấn phân chuồng đã hoai mục, 10 kg urê, 30 kg supe lân, 10 kg Kali clorua, 100kg tấm đậu đã ngâm hoai.

- Cách bón: Bón lót toàn bộ phân chuồng + 2/3 supe lân + 1/3 kali. Lượng phân còn lại chia bón thúc làm 3 đợt. Có thể rạch hàng 2 bên hàng cây, giữa 2 hàng cây để rắc phân kết hợp xới xáo và tưới nước hoặc hòa phân bón vào nước rồi tưới cho cây theo rãnh, phun sương...

Chăm sóc: Làm cỏ thường xuyên cho cây. Việc vun xới chỉ nên tiến hành khi cây còn nhỏ, khi cây đã lớn cần hạn chế.

2. Chăm sóc hoa cúc

Chăm sóc hoa cúc là một trong những công đoạn hết sức quan trọng để đảm bảo cho cây phát triển tốt và tăng chất lượng hoa.

Bấm ngọn

Muốn cúc có nhiều hoa, phải tiến hành bấm ngọn cho cây, tức là ngắt 1-2 đốt trên ngọn của thân chính. Thường chỉ nên bấm ngọn 1 lần, sau khi bấm ngọn chỉ để lại 3- 4 cành và mỗi cành chỉ để 1 bông, rồi tỉa hết các nhánh, nụ còn lại. Cách này nên áp dụng cho giống cúc có đường kính 6-8cm, thân cây mỏng, yếu và cong... Đối với giống cúc nhỏ (1,5- 4cm), dạng cây bụi, cành mềm có thể tiến hành bấm 1-2 lần. Thời gian bấm lần 1 sau trồng 15-20 ngày, các lần sau bấm cách nhau 20- 25 ngày.

Tưới nước

Tránh trồng nơi thấp, úng trũng và ứ nước. Lượng nước tưới nên vừa phải để giữä ẩm, không tưới quá nhiều làm cho hoa bé và xấu, đất mùn bị rửa trôi, nước không kịp thoát dẫn đến bệnh vàng lá...

Vun xới, làm cọc dàn

Đất phải được xới xáo thường xuyên, kết hợp làm cỏ. Nhưng khi cây đã phát triển mạnh và có nhiều rễ không nên xới sâu, chỉ cần nhổ cỏ và vun gốc là được. Song song việc vun xới, cần làm cọc đỡ cho cây khỏi đổ với số lượng từ 1-3 cọc/cây.

Tỉa cành, bấm nụ

Sau khi bấm ngọn và định các cành trên cây cần bấm, tỉa hết các cành và nụ ra sau để khỏi ảnh hưởng đến sức cây. Trong suốt vụ phải tỉa bỏ khoảng 7-9 lần những cành không cần thiết, đồng thời cũng tỉa bớt các nụ xung quanh nụ chính để cho hoa ra to, đều, có màu sắc đẹp.

Bọc kín hoa

Dùng giấy trắng mờ, dai, không thấm nước làm bao che. Kích thước bao che phải tương xứng với kích thước hoa. Đặt bao che lên hoa khi nụ vừa mới hé nở, bao che phải đặt sao cho đáy hoa không chạm vào mặt hoa và nước mưa, nước tưới dễ thoát, không đọng trên bao che. Chỉ đặt bao che lên những hoa khô ráo, không có rệp và nấm bệnh. Trong thời gian dùng bao che, bón đạm vừa phải, không bón nhiều, nhưng tốt nhất là bón khô dầu hay phân bắc, nước tiểu để cho hoa nở to, bền, giữ được màu sắc đẹp.

3. Sâu bệnh hại hoa

Cúc ít bị sâu hại nhưng rất nhiều rệp, chúng hút nhựa làm cây sùi ngọn, xoăn ngọn, lá co dúm, lá lốm đốm sọc vàng khi có rệp ta phải phun Bi58 0,1-0,3‰ hay Wufatox 0,5‰. Trường hợp nặng phải dùng Decis 0,1-0,2‰. Cúc còn bị bệnh lá vàng do cây bị ngập nước hay đói dinh dưỡng, đây là bệnh sinh lí, biện pháp phòng trị là tỉa bỏ lá già là vàng làm thoáng gió xới nhẹ thoáng gốc và tưới phân loãng. Bệnh đặc trưng hại cây cúc là bệnh rỉ sắt, triệu chứng là: mặt dưới lá xuất hiện nhiều đốm bệnh rỉ sắt. Phòng trừ bằng cách dùng Zinép- Basudin hay các thuốc trừ nấm khác (không dùng đỏ Boocdo) 

Các biện pháp điều chỉnh hoa cúc nở: Nguyên tắc chung để điều chỉnh hoa cúc nở là dùng phương pháp tính ngược thời gian và thời điểm sinh trưởng của hoa tương ứng.

1. Xác định thời điểm trồng: Thời gian sinh trưởng của hoa cúc phụ thuộc nhiều vào diễn biến thời tiết và điều kiện ngoại cảnh. Tuỳ theo đặc điểm loại giống, chân đất, cường độ ánh sáng và dự báo diễn biến thời tiết để lựa chọn cây giống và xê dịch thời điểm trồng. Trong vụ đông xuân, trồng cúc trên đất cát pha thì thời gian sinh trưởng ngắn hơn trên đất thịt, sét nhẹ từ 10 đến 20 ngày.

2. Chọn cây giống: Đảm bảo khoẻ mạnh, đồng đều, đủ tiêu chuẩn chất lượng và trồng đúng kỹ thuật để rút ngắn thời gian phục hồi sinh trưởng. Quần thể cây giống tốt là điều kiện thuận lợi cho quá trình chăm sóc và điều chỉnh hoa nở.

3. Bón phân và chăm sóc: Căn cứ vào đặc điểm sinh học của cây hoa cúc, tính chất đất đai, khí hậu và diễn biến thời tiết với từng giai đoạn sinh trưởng để bón phân và chăm sóc cho phù hợp. Chú trọng việc bấm tỉa điều chỉnh số lượng mầm nhánh, thân cành, nụ hoa... để điều chỉnh thời gian nở hoa.

Bón phân cho hoa cúc cần đầy đủ và cân đối. Nếu bón thiếu cây sẽ bị còi cọc và hoa nở, dễ bị sâu bệnh phá hoại. Nếu bón thừa phân thân cây sẽ vống cao, lá nhiều, dễ bị đổ, khả năng chống chịu kém. Các loại phân chính cần cho hoa cúc gồm: phân chuồng, phân bắc, phân đạm, lân, kali, phân vi sinh, phân vi lượng...

ở giai đoạn phân hoá mầm hoa và vườn hoa, nếu bón tăng lượng đạm sẽ làm thời gian nở hoa chậm lại. Chú ý, những cây sinh trưởng phát triển kém  có thể bón thúc nhiều hơn để quần thể hoa đồng đều.

4. Dùng nguồn nước: Nếu quần thể cây sinh trưởng mạnh, chậm phân hoá mầm hoa và vươn hoa, dự tính sẽ nở muộn so với Tết thì phải hãm khô, ngừng cung cấp nước đột ngột. Nếu khi thực hiện gặp trời mưa thì có thể xới xáo nhẹ, làm đứt 10-15% bộ rễ để cây chuyển hẳn sang giai đoạn thực ra hoa.

Nếu quần thể cây sinh trưởng kém, có thể biểu hiện ra hoa sớm, cần bón tăng lượng đạm, tưới phân hữu cơ và đảm bảo đầy đủ nhu cầu nước của cây để làm chậm  quá trình nở hoa.

Vào những năm có nhiệt độ bình quân tháng 12 âm lịch cao, có nắng ấm kèm theo làm tốc độ nở hoa nhanh, có thể che phủ và tưới phun ướt lá hoa trong thời gian nắng để hạn chế tốc độ nở hoa.

Để hoa cúc cứng, đẹp, tươi lâu thì từ 23/12 âm lịch trở đi ngừng tưới nước cho hoa.

5. Dùng phân bón qua lá và chất kích thích sinh trưởng: Khi sử dụng cần chú ý đến thời điểm phát triển của cây hoa, mục đích cần đạt được để điều chỉnh liều lượng, nồng độ cho phù hợp. Riêng đối với loại thuốc GA3 thường dùng đẩy nhanh tốc độ vươn ngọn, cần chú ý không dùng muộn, liều lượng cao.

6. Dùng ánh sáng: Khi thời gian chiếu sáng trong ngày dài trên 13 giờ thì cây ở giai đoạn sinh trưởng dinh dưỡng. Thời gian chiếu sáng ngắn, từ 10 đến 11 giờ và nhiệt độ không khí khoảng 12 độ C thì cây chuyển hẳn sang quá trình sinh trưởng sinh thực và phân hoá mầm hoa. Do vậy, khi quần thể ruộng hoa có biểu hiện sinh trưởng chậm, ngọn hơi rụt lại, lá nhỏ và xếp mau, cây phân hoá mầm hoa trước 5/11 âm lịch, dự tính cây sẽ nở hoa trước Tết thì chiều tối có thể dùng đèn điện để tăng thời gian chiếu sáng cho ruộng hoa trên 13 giờ/ngày để làm chậm quá trình phân hoá mầm hoa.

7. Ngoài ra, còn có thể dùng thêm một số biện pháp khác như tác động cơ giới lên rễ, thân, lá; làm thông thoáng bên trong mặt luống, điều chỉnh phân bố định vị thân rễ trên mặt luống...

(St)