Đặc trưng của văn hóa giao tiếp

Bản chất con người chỉ bộc lộ ra trong giao tiếp. Chữ "nhân" với nghĩa là "tính người" bao gồm chữ "nhị" và bộ "nhân đứng" - tính người bộc lộ trong quan hệ giữa hai người. Trước hết, xét về thái độ của người Việt Nam đối với việc giao tiếp, có thể thấy được đặc điểm của người Việt Nam là vừa thích giao tiếp, lại vừa rất rụt rè.

* Các đặc trưng cơ bản: 6 đặc trưng

- Thái độ giao tiếp: vừa thích giao tiếp vừa rụt rè.

Người Việt Nam nông nghiệp sống phụ thuộc vào nhau và tấ coi trọng mối quan hệ giữa các thành viên trong cộng đồng. Đó là nguyên nhân dẫn đến người Việt trọng giao tiếp, đây cũng được xem là tiêu chuẩn đầu tiên để đánh giá con người. (Thích giao tiếp thăm viếng nhau không phải do nhu cầu công việc mà là để thắ chặt thêm mối quan hệ, với khách thì rất tôn trọng, hiếu khách, luôn dành những thứ tốt nhất). Nhưng khi đến khu vực ngoài cộng đồng, khi tiếp xúc toàn người lạ, tính ngự trị nổi lên thì người việt lại trở nên rụt rè. Hai tính cách trái ngược nhau tồn tại trong một bản chất nhưng không hề mâu thuẫn nhau, đó cũng là sự thể hiện tính linh hoạt trong giao tiếp của người Việt Nam.

- Quan hệ giao tiếp: lấy tình cảm làm nguyên tắc ứng xử.

Nguồn gốc văn hoá nông nghiệp với đặc điểm trọng tình đã dẫn người việt tói chỗ lấy tình cảm, lấy sự yêu ghét làm nguyên tắc ứng xử. Trong cuộc sống người việt có lý có tình nhưng vẫn thiên về tình hơn. Khi cần cân nhắc giữa cái lý cái tình thì tình vẫn được đặt cao hơn lí.

- Đối tượng giao tiếp:ưa tìm hiểu, quan sát, đánh giá.

Người Việt Nam thích tìm hiểu về tuổi tác, gia đình, nghề nghiệp, trình độ học vấn…của đối tượng giao tiếp. Đặc tính này chẳng qua cũng là một sản phẩm nữa của tính cộng đồng làng xã mà ra. Do tính cộng đồng người việt thấy mình tự có trách nhiệm quan tâm tới người khác, nhưng muốn quan tâm hay thể hiện sự quan tâm đúng mực thì phải biết rõ hoàn cảnh. Ngoài ra do các mối quan hệ xã hội, người ta cần tìm hiểu để có cách xưng hô cho thoả đáng. Biết tính cách, biết người để lựa chọn đối tượng giao tiếp cho phù hợp.

- Chủ thể giao tiếp:trọng danh dự

Danh dự được người Việt gắn với năng lực giao tiếp: lời nói ra để lại dấu vết, tạo thành tiếng tăm, được lưu truyền đến tai nhiều người, tạo nên tai tiếng. Chính vì quá coi trọng danh dự mà người Việt mắc bệnh sĩ diện. ở thôn làng, thói sĩ diễn thể hiện càng rõ ràng, trầm trọng, nhất là tục chia phần (một miếng giữa làng bằng một sàng xó bếp).

- Cách thức giao tiếp:ưa sự tế nhị, ý tứ và trọng sự hoà thuận.

Lối giao tiếp tế nhị khiến người Việt có thói vòng vo tam quốc, không di thẳng, trực tiếp vào vấn đề như người phương Tây. Khi kết hợp với nhu cầu tìm hiểu đối tượng giao tiếp, nó tạo ra thói quen chào của người Việt. Chính lối giao tiếp ưa tế nhị này mà người Việt rất đắn đo, cân nhắc trong ứng xử và rồi cũng chính sự đắn đo, cân nhắc này mà người Việt trở nên thiếu quyết đoán trong công việc. Để tránh nhược điểm này hay không để mất lòng ai, người Việt Nam đã thay thế bằng nụ cười, cụ thể là người Việt rất hay cười.

- Nghi thức lời nói: hệ thống xưng hô và cách nói lịch sự rất phong phú.

Hệ thống xung hô, thứ nhất, có tính thân mật hoá (trọng tình cảm) cao. Thứ hai, có tính xã hội hoá, cộng đồng hoá cao. Người Việt xưng hô theo nguyên tắc xưng khiêm hô tôn. Thậm chí cách nói lịch sự của người việt nam cũng rất phong phú, không chung chung như của phương Tây, mỗi trường hợp khác nhau lại có một các xưng hô cho phù hợp. vd: cảm ơn và xin lỗi…

Bản chất con người chỉ bộc lộ ra trong giao tiếp. Chữ "nhân" với nghĩa là "tính người" bao gồm chữ "nhị" và bộ "nhân đứng" - tính người bộc lộ trong quan hệ giữa hai người.

Trước hết, xét về thái độ của người Việt Nam đối với việc giao tiếp, có thể thấy được đặc điểm của người Việt Nam là vừa thích giao tiếp, lại vừa rất rụt rè.

Người Việt Nam nông nghiệp sống phụ thuộc lẫn nhau và rất coi trọng việc giữ gìn các mối quan hệ tốt với mọi thành viên trong cộng đồng, chính đó là nguyên nhân dẫn đến việc coi trọng giao tiếp. Sự giao tiếp tạo ra quan hệ : Dao năng liếc thì sắc, người năng chào thì quen. Sự giao tiếp củng cố tình thân : áo năng may năng mới, người năng tới năng thân. Năng lực giao tiếp được người Việt Nam xem là tiêu chuẩn hàng đầu để đánh giá con người : Vàng thì thử lửa, thử than - Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời.

Vì coi trọng giao tiếp cho nên người Việt Nam rất Thích Giao Tiếp. Việc thích giao tiếp này thể hiện chủ yếu ở hai điểm:

Từ gốc độ của chủ thể giao tiếp, người Việt Nam có tính thích thăm viếng. Đã là người Việt Nam, đã thân với nhau, thì cho dù hàng ngày có gặp nhau ở đâu, bao nhiêu lần đi nữa, những lúc rảnh rỗi, họ vẫn tới thăm nhau. Thăm viếng nhau đây không do nhu cầu công việc ( như ở Phươg Tây) mà là biểu hiện của tình cảm, tình nghĩa, có tác dụng thắt chặt thêm quan hệ.

Với đối tượng giao tiếp thì người Việt Nam có tính hiếu khách. Có khách đến nhà, dù quen hay lạ, thân hay sơ người Việt, dù nghèo khó đến đâu, cũng cố gắng tiếp đón một cách chu đáo và tiếp đãi một cách thịnh tình, dành cho khách các tiện nghi tốt nhất, các đồ ăn ngon nhất : Khách đến nhà chẳng gà thì gỏi, bởi lẽ đói năm, không ai đói bữa. Tính hiếu khách càng tăng lên khi về những miền quê hẻo lánh, những miền rừng núi xa xôi.

Đồng thời với việc thích giao tiếp, người Việt Nam lại có một đặc tính hầu như ng­ược lại là rất rụt rè - điều mà những người quan sát nước ngoài rất hay nhắc đến. Sự tồn tại đồng thời hai tính cách trái ngược nhau (tính thích giao tiếp và tính rụt rè ) này bắt nguồn từ hai đặc tính cơ bản của làng xã Việt Nam là tính cộng đồng và tính tự trị :

Đúng là người Việt Nam xởi lởi, rất thích giao tiếp, nhưng đó là khi thấy mình đang ở trong phạm vi của cộng đồng quen thuộc, nơi tính cộng đồng (liên kết) ngự trị. Còn khi đã vượt ra khỏi phạm vi của cộng đồng, trước những ng­ời lạ, nơi tính tự trị phát huy tác dụng thì người Việt Nam, ngược lại, lại tỏ ra rụt rè. Hai tính cách tưởng như trái ngược nhau ấy không hề mâu thuẫn với nhau vì chúng bộc lộ trong những môi trường khác nhau, chúng chính là hai mặt của cùng một bản chất, là biểu hiện cách ứng xử linh hoạt của người Việt Nam.

Xét về quan hệ giao tiếp, nguồn gốc văn hóa nông nghiệp với đặc điểm trọng tình đã dẫn người Việt Nam tới chỗ lấy tình cảm - lấy sự yêu sự ghét - làm nguyên tắc ứng xử : Yêu nhau yêu cả đường đi - Ghét nhau, ghét cả tông ti họ hàng; Yêu nhau cau sáu bổ ba - Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười; Yêu nhau củ ấu cũng tròn - Ghét nhau bồ hòn cũng méo; Yêu nhau mọi việc chẳng nề - Dẫu trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng; Yêu nhau chín bỏ làm mười....

Nếu trong tổng thể, người Việt Nam lấy sự hài hòa âm dương làm nguyên lí chủ đạo nhưng vẫn thiên về âm tính hơn, thì trong cuộc sống người Việt Nam sống có lí có tình nhưng vẫn thiên về tình hơn. Khi cần cân nhắc giữa tình với lí thì tình được đặt cao hơn lí : Một bồ cái lí không bằng một tí cái tình; Đưa nhau đến trước cửa quan - Bên ngoài là lí, bên trong là tình. . .

Với đối tượng giao tiếp, người Việt Nam có thói quen ­ưa tìm hiểu, quan sát, đánh giá. Tuổi tác, quê quán, trình độ học vấn, địa vị xã hội, tình trạng gia đình (bố mẹ còn hay mất, đã có vợ/chồng chưa, có con chưa, mấy trai mấy gái,...) là những vấn đề người Việt Nam thường quan tâm. Thói quen ưa tìm hiểu này (hoàn toàn trái ngược với người phương Tây!) khiến cho người nước ngoài có nhận xét là người Việt Nam hay tò mò. Đặc tính này - dù gọi bằng tên gọi gì đi chăng nữa - chẳng qua cũng chỉ là một sản phẩm nữa của tính cộng đồng làng xã mà ra.

Do tính cộng đồng, người Việt Nam tự thấy có trách nhiệm phải quan tâm đến người khác, mà muốn quan tâm thì cần biết rõ hoàn cảnh. Mặt khác, do phân biệt chi li các quan hệ xã hội, mỗi cặp giao tiếp đều có những cách xưng hô riêng, nên nếu không có đầy đủ thông tin thì không thể nào lựa chọn từ xưng hô cho thích hợp được.

Tính hay quan sát khiến ng­ười Việt Nam có được một kho kinh nghiệm xem tướng hết sức phong phú : chỉ cần nhìn vào cái mặt, cái mũi, cái miệng, con mắt,... là đã biết được tính cách của con người. Chẳng hạn, riêng về xem người qua con mắt đã có các kinh nghiệm : Đàn bà con mắt lá dăm- Lông mày lá liễu đáng trăm quan tiền; Người khôn con mắt đen sì, Người dại con mắt nửa chì nửa thau, Con lợn mắt trắng thì nuôi - Những người mắt trắng đánh hoài đuổi đi, Những người ti hí mắt lươn - Trai thì trộm cướp, gái buôn chồng người; Trên trời Phạm Nhan, thế gian một mắt.

Biết tính cách, biết người là để lựa chọn đối tượng giao tiếp thích hợp : Tùy mặt gửi lời, tùy người gửi của; Chọn mặt gửi vàng. Trong trường hợp không được lựa chọn thì người Việt Nam sử dụng chiến lược thích ứng một cách linh hoạt : ở bầu thì tròn , ở ống thì dài ; Đi với Bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy.

Tính cộng đồng còn khiến cho người Việt Nam, dưới gốc độ chủ thể giao tiếp, có đặc điểm là trọng danh dự : Tốt danh hơn lành áo; Đói cho sạch rách cho thơm; Trâu chết để da, người ta chết để tiếng. Danh dự được người Việt Nam gắn với năng lực giao tiếp : Lời nói ra để lại dấu vết, tạo thành tiếng tăm, nó được truyền đến tai nhiều người, tạo nên tai tiếng. Không phải ngẫu nhiên mà từ "tiếng" trong tiếng Việt, từ nghĩa ban đầu là "ngôn ngữ" (vd: tiếng Việt ), đã được mở rộng ra để chỉ sản phẩm của ngôn ngữ ( vd: tiếng lành đồn xa, tiếng dữ đồn xa), và, cuối cùng, chỉ cái thành quả mà tác động của lời nói đã gây nên - đó là "danh dự, uy tín" (vd: nổi tiếng).

Chính vì quá coi trọng danh dự nên người Việt Nam mắc bệnh sĩ diện : ở đời muôn sự của chung - Hơn nhau một tiếng anh hùng mà thôi; Đem chuông đi dấm nước người - Không kêu cũng đấm ba hồi lấy danh; Một quan tiền công, không bằng một đồng tiền thưởng . ở chốn làng quê, thói sĩ diện thể hiện trầm trọng trong tục lệ ngôi thứ nơi đình trung và tục chia phần. Các cụ già tám mươi, tuy ăn không được, nhưng vì danh dự ( sĩ diện), vẫn có thể to tiếng với nhau vì miếng ăn : Một miếng giữa làng, bằng một sàng xó bếp. Thói sĩ diện đã tạo nên giai thoại cá gỗ nổi tiếng.

Về cách thức giao tiếp, người Việt Nam ưa sự tế nhị, ý tứ và trọng sự hòa thuận.

Lối giao tiếp ưa tế nhị khiến người Việt Nam có thói quen giao tiếp "vòng vo tam quốc", không bao giờ mở đầu trực tiếp, nói thẳng vào vấn đề như người phương Tây. Truyền thống Việt Nam khi bắt đầu giao tiếp là phải vấn xá cầu điền, hỏi thăm nhà cửa ruộng vườn. Cũng để tạo không khí, để đưa đẩy, người Việt Nam trước đây có truyền thống "miếng trầu là đầu câu chuyện". Với thời gian, trong chức năng "mở đầu câu chuyện" này, "miếng trầu" từng được thay thế bằng chén trà, điếu thuốc, ly bia...

Để biết người đối ngoại với mình có còn cha mẹ hay không, người Việt Nam thường hỏi : Các cụ nhà ta vẫn mạnh giỏi cả chứ? Để biết người phụ nữ đang nói chuyện với mình có chồng hay không, người Việt Nam ý tứ sẽ hỏi : Chị về muộn thế liệu anh nhà( ông xã) có phàn nàn không? Còn đây là lời tỏ tình rất vòng vo của ng­ời con trai Nam Bộ - nơi mà người Việt có tiếng là bộc trực hơn cả : Chiếc thuyền giăng câu, Đậu ngang cồn cát, Đậu sát mé nhà, Anh biết em có một mẹ già, Muốn vô phụng dưỡng, biết là đặng không? ( Ca dao).

Lối giao tiếp "vòng vo tam quốc" kết hợp với nhu cầu tìm hiểu về đối tượng giao tiếp tạo ra ở người Việt Nam thói quen chào hỏi - "chào" đi liền với "hỏi" : "Bác đi đâu đấy?", "Cụ đang làm gì đấy ?"... Ban đầu, hỏi là để có thông tin, dần dần trở thành một thói quen, người ta hỏi mà không cần nghe trả lời và hoàn toàn hài lòng với những câu "trả lời" kiểu : "Tôi đi đằng này một cái" hoặc trả lời bằng cách hỏi lại : Cụ đang làm gì đấy? Đáp : Vâng ! Bác đi đâu đấy?

Lối giao tiếp ưa tế nhị, ý tứ là sản phẩm của lối sống trọng tình và lối tư duy coi trọng các mối quan hệ (tư duy biện chứng). Nó tạo nên một thói quen đắn đo cân nhắc kĩ càng khi nói năng : Ăn có nhai, nói có nghĩ; Chó ba quanh mới nằm, người ba năm mới nói; Biết thì thưa thốt, không biết thì dựa cột mà nghe; Khôn cũng chết, dại cũng chết, ai biết thì sống; Người khôn ăn nói nữa chừng, Để cho kẻ dại nữa mừng nữa lo,...Chính sự đắn đo cân nhắc này khiến cho người Việt Nam có nhược điểm thiếu tính quyết đoán. Để tránh phải quyết đoán, và đồng thời để không làm mất lòng ai, để giữ được sự hòa thuận cần thiết, người Việt Nam rất hay cười. Nụ cười là một bộ phận quan trọng trong thói quen giao tiếp của người Việt; có thể gặp nụ cười Việt Nam vào cả những lúc ít chờ đợi nhất.

Tâm lý trọng sự hoà thuận khiến người Việt Nam luôn chủ trương nhường nhịn : Một sự nhịn chín sự lành; Chồng giận thì vợ bớt lời - Cơm sôi nhỏ lửa có đời nào khê

Người Việt Nam có một hệ thống nghi thức lời nói rất phong phú.

Trước hết, đố là sự phong phú trong hệ thống xưng hô bằng các từ chỉ quan hệ họ hàng. Hệ thống xưng hô này có các đặc điểm : Thứ nhất, có tính chất thân mật hóa (trong tình cảm), coi mọi người trong cộng đồng như bà con họ hàng trong một gia đình. Thứ hai, có tính chất xã hội hóa, cộng đồng hóa cao - trong hệ thống từ xưng hô này, không có cái "tôi" chung chung. Quan hệ xưng hô phụ thuộc vào tuổi tác, địa vị xã hội, thời gian, không gian giao tiếp - chú khi ni , mi khi khác. Cùng là hai người, nhưng cách xưng hô có khi đồng thời tổng hợp được hai quan hệ khác nhau : Chú - con, bác - con, bác - em, anh- tôi,... Lối gọi nhau bằng tên con, tên cháu, tên chồng; bằng thứ tự sinh ( Cả, Hai, Ba, Tư...). Thứ ba, thể hiện tính tôn ti kĩ lưỡng: Người Việt Nam xưng và hô theo nguyên tắc xưng khiêm hô tôn (gọi mình thì khiêm nhường, còn gọi đối tượng giao tiếp thì tôn kính). Cùng một cặp giao tiếp, nhưng có khi cả hai đều cùng xưng hô là em và đều cùng xưng là em và đều gọi nhau là chị. Việc tôn trọng, đề cao nhau dẫn đến tục kiêng tên riêng : người ta chỉ gọi tên cái ra để chửi nhau; đặt tên con cần nhất là không được trùng với tên của những người bề trên trong gia đình, gia tộc cũng như ngoài xã hội. Vì vậy mà trước đây có tục nhập gia vấn húy (vào nhà ai, hỏi tên chủ nhà để khi nói nếu có động đến từ đó thì phải nói lệch đi).

Nghi thức lời nói trong lĩnh vực cách nói lịch sự cũng rất phong phú. Do truyền thống nặng về tình cảm và linh hoạt nên người Việt Nam không có những từ cảm ơn, xin lỗi khái quát dùng chung cho mọi người trường hợp như người phương Tây. Cũng như trong xưng hô, đối với mỗi người ta có một cách cảm ơn, xin lỗi khác nhau : Con xin chú (Cảm ơn khi nhận quà), Chị chu đáo quá, Anh tốt quá (cảm ơn khi được quan tâm), Bác bày vẽ quá (cảm ơn khi được tiếp đón nồng hậu), Quý hóa quá (cảm ơn khi có khách đến thăm), Anh quá khen (cảm ơn khi được khen),...

Các đặc trưng cơ bản trong văn hoá giao tiếp của người Việt Nam.
Trong đời sống, văn hoá giao tiếp đóng một vai trò quan trọng trong cách ứng xử. Nó nối kết mỗi con người lại với nhau.Văn hoá giao tiếp ở mỗi quốc gia thì có những đặc trưng riêng. Và ở đây nhóm chúng tôi xin trình bày khía cạnh văn hóa giao tiếp với những đặc trưng của người Việt Nam.
Văn hoá giao tiếp có nghĩa là quá trình tiếp xúc, trao đổi giữa người với người phù hợp với các chuẩn mực xã hội.
Với người Việt Nam văn hoá giao tiếp có sáu đặc trưng cơ bản.


Đặc trưng thứ nhất đó là tính cộng đồng .
Đặc điểm của người
Việt Nam là vừa thích
giao tiếp lại vừa rất rụt rè.
Việt Nam vốn dĩ là một nước
có nền nông nghiệp lúa nước từ
lâu đời thể hiện tính cộng đồng
làng xã sớm, con người sống
phụ thuộc và rất coi trọng các
mối quan hệ trong xã hội. Đặc
điểm này thể hiện ở việc người
Việt Nam đặc biệt coi trọng việc
giao tiếp và do vậy thích giao tiếp.
Người Việt Nam có thích thăm viếng. Khi đã thân nhau thì dù gặp nhau hàng ngày nhưng lúc rãnh rỗi vẫn tới thăm nhau nhằm thắt chặt thêm quan hệ, tình cảm.
Người Việt Nam có tính
hiếu khách: Khi có khách
đến nhà dù là thân hay
sơ, người Việt dù nghèo
khó vẫn cố gắng đón tiếp
chu đáo, thường dành cho
khách những ưu đãi đặc biệt:
“ Khách đến nhà không gà
thì gỏi”


Tính hiếu khách này được thể hiện càng rõ nét ở các
làng quê.
Bên cạnh sự thích giao tiếp người Việt Nam lại rất rụt rè. Sự tồn tại đồng thời hai tính cách này bắt nguồn từ hai đặc tính cơ bản của làng xã Việt Nam là tính cộng đồng và tính tự trị.
Ở nơi tính cộng đồng ngự trị,người Việt Nam tỏ ra xởi lởi
thích giao tiếp còn ở nơi có tính tự trị ngự trị - ở nơi lạ thì người Việt Nam tỏ ra rụt rè. Hai tính cách trái ngược nhưng không mâu thuẫn vì ở trong những môi trường khác thì tính cách sẽ thể hiện khác nhau. Từ đó mới thấy được tính linh hoạt của người Việt.
Ở phương Tây thì khác
do hoàn cảnh và điều kiện
sống khác – họ xuất phát từ
nền chăn nuôi du mục nên
tính cộng đồng của họ mang
tính chất cá thể. Họ gặp gỡ
chỉ mang tính xã giao công
việc do tính cộng đồng làng
xã của phương Tây không
bền chặt.
Đặc trưng thứ hai: Nguyên tắc
ứng xử.
Trên quan hệ ngoại giao,
văn hoá nông nghiệp với
đặc điểm trọng tình dẫn tới
chỗ lấy tình cảm làm
nguyên tắc ứng xử.
Ví dụ:
“ Yêu nhau yêu cả đường đi
Ghét nhau ghét cả tông ti họ hàng”.
Hay câu:
“ Yêu nhau cau sáu bổ ba
Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười”.
Đặc điểm của người Việt Nam là khi đã yêu thì chỉ nhìn thấy những mặt tốt còn những mặt xấu luôn bị che lấp. Và ngược lại khi ghét ai thì không bao giờ thừa nhận những mặt tốt của họ.
Từ đây cũng thấy được cái không tốt trong cách nhìn nhận và đánh giá của người Việt Nam.


Người Việt Nam coi trọng tình cảm hơn mọi thứ trên đời, ai giúp mình một chút đều phải nhớ ơn. Người Việt Nam lấy sự hài hòa âm dương làm trọng nhưng thiên về âm hơn.
“ Một bồ cái lí không bằng một tí cái tình”.
Người Việt Nam thường
lấy cái tình để xem xét
và giải quyết vấn đề nhiều
hơn là lý. Vì thế trong pháp
luật cũng thiên về tình nghĩa
nhiều.
Phương Tây thì khác, họ
rạch ròi giữa lý – tình. Trong
công việc không có chỗ cho
tình cảm xen giữa.
Ví dụ: Trong cách chọn người
làm việc họ chỉ dựa vào khả
năng – năng lực chứ không bị
chi phối bởi sự quen biết, các
mối quan hệ tình cảm.
Đặc trưng thứ ba: Thích
tìm hiểu, quan sát, đánh giá.
Khi giao tiếp với một người,
người Việt Nam thích tìm hiểu
tuổi tác,quê quán,trình độ học
vấn,địa vị xã hội, hoàn cảnh
gia đình…

Một số người thông qua những điều này để nhìn nhận, đánh giá một con người còn gây ra những cái nhìn sai lệch. Bên cạnh đó khi tìm hiểu rõ về hoàn cảnh của người khác thì có cách quan tâm đến người khác một cách thích hợp
“Chọn mặt gửi vàng
tuỳ mặt gửi lời, tuỳ người gửi của”.
Khi không được lựa chọn thì người Việt Nam dùng chiến lược thích ứng một cách linh hoạt
“Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài”
Hay:
“Đi với bụt thì mặc áo cà sa, đi với ma thì mặc áo giấy”
Ở phương tây họ không bao giờ tìm hiểu đến hoàn cảnh của người khác.Họ cho đó là tò mò và rất gget quan điểm này bởi họ luôn đề cao cái tôi tự do.
Đặc trưng thứ tư : Chủ thể giao tiếp.
Người Việt Nam đặc biệt trọng danh dự, thường gắn danh dự với năng lực giao tiếp:
“Đói cho sạch, rách cho thơm”
Chính vì quá coi trọng danh dự nên người Việt
Nam cũng mắc bệnh sĩ diện:
“Đem chuông đi đánh nước người
không kêu cũng đấm một hồi lấy danh”
Ở các vùng quê thói sỉ diện này được thể hiện càng rõ,như các cụ già-người có chức vụ thì ăn mâm trên…
Lối sống trọng danh dự dẫn đến cơ chế tin đồn tạo nên dư luận như một thứ vũ khí lợi hại bậc nhất của một cộng đồng để duy trì sự ổn định của làng xã. Điều này tạo ra hai mặt, tích cực đó là tạo ra quy tắc để làm chuẩn mực xã hội. Nhưng có lúc dư luận tạo nên những điều thái quá làm cho con người cùng quẩn không lối thoát.
Đặc trưng thứ năm:
Cách thức giao tiếp.
Người Việt Nam ưa sự
tế nhị, ý tứ và trọng sự hoà
thuận.
Người Việt Nam có tính
tế nhị nên có thói quen
“vòng vo tam quốc” và truyền
thống là “miếng trầu làm
đầu câu chuyện” khác với
phương Tây họ thường đi
thẳng vào vấn đề.Hiện nay,
miếng trầu được thay thế
bằng chén trà, điếu thuốc lá,
ly bia …
Ví dụ : Để tỏ tình, người con trai sẽ hỏi rất ý tứ :
“ Bây giờ mận mới hỏi đào Vườn hồng đã có ai vào hay chưa?”
Hay câu:
“ Chiếc thuyền giăng câu
đậu ngang cồn cát
đậu sát mé nhà
anh biết em có một mẹ già
muốn vô phụng dưỡng biết là đặng không ?”
Hay để biết người đối thoại còn cha mẹ hay không, có thể hỏi: “các cụ nhà vẫn khoẻ cả chứ ?”.
Lối giao tiếp vòng vo kết hợp với nhu cầu tìm hiểu về đối tượng giao tiếp tạo ra thói quen chào hỏi- “chào” đi liền với “hỏi” :Bác đi đâu đấy ?, cụ đang làm gì đấy?..., “hỏi”như một thói quen và không cần câu trả lời.
Tâm lí ưa hoà thuận khiến người Việt Nam luôn chủ trương nhường nhịn “một điều nhịn chín điều lành”
Hay:
“Chồng giận thì vợ bớt lời
cơm sôi nhỏ lửa biết đời nào khê”
Lối giao tiếp ưa tế nhị ,ý tứ là sản phẩm.
Của lối sống trọng tình và tư duy trong các mối quan hệ đã tạo nên thói quen đắn đo cân nhắc kĩ trước khi nói năng: “Ăn có nhai, nói có nghĩ”, “biết thì thưa thốt , không biết thì dựa cột mà nghe” dẫn đến một nhược điểm của người Việt Nam là thiếu tính quyết đoán .Khi tránh phải quyết đoán đồng thời giữ được sự vui vẻ không mất lòng ai. Người Việt Nam hay cười- một thói quen giao tiếp rất quan trọng của người việt nụ cười có thể thay thế câu trả lời.
Đặc trưng thứ sáu:
nghi thức lời nói.
Người Việt có hệ thống
nghi thức lời nói rất phong
phú:
Trước hết đó là sụ phong
phú của hệ thống xưng hô
trong khi các ngôn ngữ
Phương Tây và Trung Hoa
chỉ sử dụng các đại từ nhân
xưng.
Thì tếng việt còn một số lượng
lớn các danh từ chỉ quan
hệ họ hàng để xưng hô nhiều
lúc các danh từ có xu hướng
lấn át các đại từ nhân xưng
Chào anh! Anh vẫn khoẻ chú ?
Vâng tôi vẫn khoẻ! Thế cô thì sao ?
Hệ thống xưng hô có ba đặc điểm:
tính thân mật hoá coi mọi người trong cộng đồng như bà con họ hàng: dì, chú bác…
Tính cộng đồng hoá cao những từ xưng hô phụ thuộc vào tuổi tác,địavị xã hội, thời gian không gian giao tiếp cụ thể:chú-con, bác-em,anh-tôi,ông-con .Gọi theo thứ tự năm sinh :cả ,hai ,ba…Gọi theo tên con hoặc tên chồng.
Tính tôn ti kỹ lưỡng xưng hô theo nguyên tắc , tục kiêng tên riêng, không đặt tên con trùng với những người bề trên trong gia đình .tục nhập gia vấn huý (vào nhà ai thì hỏi tên chủ nhà đểkhi nói nếu có động đến từ đó thì phải nói chệch đi).
Nghi thức trong cách nó cũng rất phong phú : Do truyền thống tình cảm và linh hoạt nên người Việt Nam không có từ cảm ơn,xin lỗi chung chung như phương tây. Với mỗi trường hợp người Việt Nam có cách xin lỗi khác nhau:
Ví dụ: cảm ơn khi được người khác khen: Anh (chị) quá khen
Ví dụ: Cảm ơn khi được quan tâm: Anh (chị) chu đáo quá.
Lời chào của người Việt Nam theo quan hệ xã hội và sắc thái tình cảm trong khi đó lời chào ở phương Tây: Chào lúc gặp mặt, lúc chia tay, chào buổi sang.

1. Xét về thái độ đối với việc giao tiếp, có thể thấy đặc điểm của người Việt Nam là vừa thích giao tiếp, lại vừa rất rụt rè.

Nghi thức trong cách nói lịch sự cũng rất phong phú. Do truyền thống tình cảm và linh hoạt nên người Việt Nam không có một từ cảm ơn, xin lỗi chung chung cho mọi trường hợp như phương Tây. Với mỗi trường hợp có thể có một cách cảm ơn, xin lỗi khác nhau: Con xin chú (cảm ơn khi nhận quà), Chị chu đáo quá (cảm ơn khi được quan tâm), Bác bày vẽ quá (cảm ơn khi được đon tiếp), Quý hóa quá (cảm ơn khi khách đến thăm), Anh quá khen (cảm ơn khi được khen), Cháu được như hôm nay là nhờ cô đấy (cảm ơn khi được giúp đỡ)…

Văn hóa nông nghiệp ưa ổn định, sống chú trọng đến không gian nên người Việt Nam phân biệt kỹ các lời chào theo quan hệ xã hội và theo sắc thái tình cảm. Trong khi đó văn hóa phương Tây ưa hoạt động lại phân biệt kỹ các lời chào theo thời gian như chào gặp mặt, chào chia tay, chào buổi sáng, buổi trưa, buổi chiều, buổi tối…

Văn hóa truyền thống của Nhật Bản

Ý nghĩa của hoa văn trên trống đồng Ngọc Lũ

Văn hóa tuần trăng mật

Văn hoá tình dục 

(ST).