Nhiễm khuẩn rốn ở trẻ sơ sinh

Thông thường, trẻ sơ sinh thường rụng rốn khi được 5-7 ngày tuổi (một số trường hợp muộn hơn). Trong thời gian rốn chưa khô rụng, nếu được chăm sóc không tốt, bộ phận này sẽ là cửa ngõ để vi khuẩn xâm nhập cơ thể trẻ, gây nhiễm khuẩn. Hai bệnh lý thường gặp nhất là viêm rốn có mủ và viêm mạch máu rốn.

Các triệu chứng: Chân rốn tấy đỏ, phù nề, có mùi hôi, luôn ẩm ướt, chảy mủ vàng và lâu rụng. Trẻ có thể sốt hoặc không, quấy khóc, không chịu bú...

Nếu bệnh nhẹ, cần thay băng cho trẻ hằng ngày, nặn hết mủ, rửa rốn bằng dung dịch ôxy già, sau đó lau khô rồi rắc bột kháng sinh, dùng băng gạc vô trùng băng lại. Nếu bị viêm nặng (sốt cao, bỏ bú, toàn trạng mệt mỏi, suy sụp...), trẻ phải được nằm viện điều trị.

Mạch máu rốn gồm 2 động mạch và 1 tĩnh mạch. Khi còn trong bụng mẹ, trẻ được nuôi dưỡng bởi tuần hoàn rau - thai; nhưng khi trẻ ra đời, tuần hoàn rau - thai chấm dứt, phổi bắt đầu hoạt động, các mạch máu rốn sẽ xẹp và xơ hóa. Quá trình này thường kéo dài 6-8 tuần sau đẻ, có trường hợp đến 9-11 tuần. Nếu chăm sóc rốn không tốt, vi khuẩn có thể vào các mạch máu, gây viêm nhiễm. Các động mạch dễ bị viêm hơn vì sau khi cắt rốn, máu ở đó tồn đọng lại, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển (còn máu tĩnh mạch được hút về tim, tĩnh mạch xẹp nên ít bị viêm).

Khi động mạch rốn bị viêm, thành bụng phía dưới rốn sẽ phù nề, tấy đỏ; nếu vuốt thành bụng (từ xương mu lên rốn) sẽ thấy mủ chảy ra. Trẻ sốt, quấy khóc, biếng ăn, mệt mỏi. Nếu tĩnh mạch rốn bị viêm, thành bụng phía trên rốn tấy đỏ, phù nề; nếu vuốt thành bụng (từ mỏm ức xuống rốn) sẽ thấy mủ chảy ra. Chứng viêm tĩnh mạch rốn rất nguy hiểm vì vi khuẩn dễ lan ra các cơ quan xung quanh như gan, mật, dẫn tới nhiễm trùng huyết. Vì vậy, bệnh cần được phát hiện sớm để kịp thời đưa trẻ đến cơ sở y tế điều trị tích cực.

Để đề phòng nhiễm khuẩn rốn, thai phụ cần đi khám thai định kỳ và đăng ký đẻ tại cơ sở y tế để được nữ hộ sinh chăm sóc. Khi đỡ đẻ, nữ hộ sinh phải thực hiện nghiêm ngặt chế độ vô khuẩn phòng đẻ cũng như kỹ thuật đỡ đẻ như: có xà phòng, nước chín, bàn chải để rửa tay; dụng cụ đỡ đẻ được hấp luộc đúng quy trình. Khi cặp và cắt rốn, phải sát khuẩn bằng cồn iốt...

Sau khi sản phụ về nhà (trong thời gian rốn trẻ chưa khô), cán bộ y tế phải theo dõi và chăm sóc rốn cho tốt như tắm bé, thay băng rốn... Nếu không có điều kiện thì phải hướng dẫn người nhà cách chăm sóc cho đến khi rốn khô và liền sẹo.

Chú ý:

- Trong tuần đầu sơ sinh, cần tắm bé bằng nước đun sôi để nguội hoặc nước lá đun sôi để nguội (để phòng nước không sạch vào rốn, gây nhiễm khuẩn).

- Thay băng rốn hằng ngày sau khi tắm; trường hợp băng rốn bị thấm nước tiểu, phân thì phải lập tức thay ngay.

- Áo, tã của trẻ phải được giặt sạch bằng xà phòng và phơi nắng, nếu có điều kiện thì là ủi trước khi dùng.


Phòng nhiễm khuẩn rốn ở trẻ sơ sinh

Các nhà chuyên môn cho biết, chăm sóc rốn cho trẻ phải thực hiện liên tục từ ngay sau sinh tới khi rốn rụng, lên sẹo khô. Thông thường, rốn của trẻ sẽ rụng sau 6 đến 8 ngày tuổi (một số trường hợp muộn hơn), vì thế, phải bảo đảm vô khuẩn khi cắt rốn. Trong thời gian rốn chưa khô rụng, chăm sóc rốn không tốt hoặc không đúng cách sẽ dễ gây nhiễm khuẩn rốn, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bé. Những dấu hiệu bất thường cho thấy trẻ bị nhiễm trùng rốn là: Rốn bị chảy máu hoặc có mùi hôi; vùng da xung quanh sưng nề, nóng đỏ, đồng thời bé có dấu hiệu sốt cao, quấy khóc và không chịu bú... Nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời, nhiễm khuẩn rốn sẽ lan rộng thành nhiễm khuẩn huyết và gây nguy hiểm cho bé.
 

Ông Lương Ngọc Trương, Giám đốc Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản tỉnh, cho biết: Những sai lầm mà các sản phụ thường gặp phải khi chăm sóc rốn cho bé là không dám chạm vào rốn của bé, đợi đến khi bé rụng rốn mới đụng đến; để băng rốn quá kín trong thời gian dài. Vì vậy, có một số trẻ nhỏ bị nhiễm trùng rốn nặng, khó điều trị và để lại di chứng như nhiễm trùng huyết, viêm màng não mủ, vàng da. Do đó, để phòng tránh nhiễm khuẩn rốn cho trẻ, cần chủ động thực hiện chăm sóc rốn ngay sau khi sinh và những ngày đầu sau sinh bằng cách rửa tay sạch bằng xà phòng trước và sau khi chăm sóc rốn; rửa sạch rốn bằng nước rồi nhẹ nhàng thấm khô rốn; nên để rốn hở, thông thoáng, tiếp xúc không khí, không nên che đậy rốn, mang băng thun rốn dầy dễ làm rốn có mủ và có mùi hôi. Chỉ dùng tấm gạc thun đã được tiệt trùng để quấn rốn cho bé, mỗi ngày thay một lần chăm sóc rốn cho đến khi khô và rụng. Chú ý, không nên dùng gạc thường hoặc tã để băng rốn vì nếu dùng những sản phẩm chưa được tiệt trùng sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và làm cho trẻ lâu lành rốn.