Thông tin về ca sĩ Thanh Lam

Chuyện tình của hai người nghệ sĩ giữa chiến trường Quảng Trị

Hơn 20 năm trước, báo chí đã từng gọi Thanh Lam là “Nữ hoàng nhạc nhẹ”, bởi ngay từ những lần đầu tiên đứng trên sân khấu, giọng hát truyền cảm và đầy nội lực của Thanh Lam đã giúp tất cả những người làm chuyên môn và những khán thính giả được nghe chị hát dễ dàng nhận ra rằng đó là một giọng hát bẩm sinh. Giờ đây sau hơn 20 năm, chị vẫn là “Diva”, là một trong những ca sĩ nữ đẳng cấp và cá tính nhất của làng nhạc Việt Nam, kể cả trong âm nhạc và trong cuộc sống. Chị gặp nhiều đổ vỡ trong cuộc sống riêng, nhưng trong âm nhạc, dường như chị chưa bao giờ thất bại, bằng chứng là cho đến giờ, chị vẫn giữ một vị trí vững chắc trong lòng khán giả yêu nhạc Việt.
Thanh Lam tên thật là Đoàn Thanh Lam, sinh năm 1969, tại Hà Nội. Là con của nhạc sĩ nổi tiếng Thuận Yến – người mà tên tuổi đã gắn với những bản nhạc nổi tiếng như Chia tay hoàng hôn, Khát vọng, Màu hoa đỏ…, báo chí vẫn coi Thanh Lam và nhạc sĩ Thuận Yến là một trong những cặp cha con nổi tiếng nhất showbiz Việt.

Nhắc đến cuộc đời Thanh Lam, sẽ là thiếu sót nếu không nhắc đến cha mẹ chị: nhạc sĩ Thuận Yến và NSƯT Thanh Hương, những người đã sinh thành ra chị, cho chị tài năng và tình yêu âm nhạc, che chở cho chị những lúc sóng gió trên đường đời. Thanh Lam vẫn nói, dù có đi dâu, làm gì, dù có nổi tiếng bao nhiêu đi chăng nữa, gia đình vẫn mãi mãi là điểm tựa bình yên nhất của chị, là nơi chị có thể trở về mỗi khi vấp ngã.
Nhạc sĩ Thuận Yến và NSƯT Thanh Hương quen nhau khi NSƯT Thanh Hương mới 14, 15 tuổi, đang là cô sinh viên nhạc viện Hà Nội. Ở tuổi thiếu nữ, NSƯT Thanh Hương đã nổi tiếng bởi nhan sắc duyên dáng, đằm thắm, khiến nhiều chàng trai cùng lứa say mê, theo đuổi. Nhưng khi đó, NSƯT Thanh Hương chỉ “chấm” nhạc sĩ Thuận Yến – người con trai đất Quảng Nam – Đà Nẵng. Ngày đó, nhạc sĩ Thuận Yến vừa gầy, vừa đen, nhưng chính sự chân thành, giản dị và tài năng âm nhạc của ông đã chinh phục NSƯT Thanh Hương. Yêu nhau là tình đầu, và cũng là mối tình duy nhất cho đến giờ, nhạc sĩ Thuận Yến và NSƯT Thanh Hương luôn là tấm gương lớn cho con cái về tình yêu, sự chung thủy và hi sinh vì nhau suốt cả những năm chiến tranh cho đến khi về già.
Yêu nhau từ khi còn học trong nhạc viện Hà Nội, khi ra trường, nghệ sĩ Thanh Hương được phân công ở lại giảng dạy tại trường, còn nhạc sĩ Thuận Yến được lệnh vào chiến trường chiến đấu. Năm 1963 – 1964, khi nhạc sĩ Thuận Yến lên đường ra trận, ông đã đề nghị bà Thanh Hương đi cùng. Lúc đó tình yêu vừa mới chớm nở, nhưng bà vẫn bỏ công việc giảng dạy nhàn nhã để theo ông vào chiến trường, tham gia đoàn văn công giải phóng Thừa Thiên Huế. Yêu nhau từ năm 1960, nhưng đến năm 1968, nhạc sĩ Thuận Yến và nghệ sĩ Thanh Hương mới nên vợ nên chồng. Họ lấy nhau ngay giữa chiến trường, chứng nhân chính là những người đồng chí, đồng đội của họ.
Nhưng thời đó, cuộc sống ngoài chiến trường vô cùng khó khăn và khốc liệt. Sức vóc của một nữ nghệ sĩ đã không chịu đựng được những gian khổ đó, nên năm 1968, NSƯT Thanh Hương đã phải chia tay chồng để trở về Hà Nội chữa bệnh. Sau này, chính cái giây phút bịn rịn chia tay ở đường 9 – Quảng Trị, chưa biết sống chết của chiến tranh, chưa biết có hay không ngày gặp lại, đã là nguồn cảm hứng cho nhạc sĩ Thuận Yến sáng tác bài “Chia tay Hoàng Hôn” nổi tiếng cho đến tận bây giờ. Năm 1968 là năm cuộc kháng chiến chống Mỹ đang vào giai đoạn khốc liệt nhất. Khi vợ chồng nhạc sĩ Thuận Yến chia tay nhau, mỗi người một ngả, nhạc sĩ Thuận Yến không hề biết rằng khi đó vợ ông đang mang trong mình đứa con gái đầu lòng Thanh Lam.

Ngày đó, khi ra đến Hà Nội, một mình nghệ sĩ Thanh Hương phải tự lo chữa chạy bệnh tật, vừa phải lo công tác giảng dạy vô cùng vất vả. Nên khi biết tin mình có thai giữa hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt, nghệ sĩ Thanh Hương đã từng nghĩ đến việc bỏ đứa con đó vì lo mình không thể nuôi con giữa thời bao cấp và chiến tranh gian khó như thế. Nhưng khi ấy, rất nhiều người đã khuyên bà giữ lại giọt máu này, bởi ai cũng lo sợ chiến trường khốc liệt như thế, nhạc sĩ Thuận Yến có thể sẽ không bao giờ trở về. Vì muốn giữ lại giọt máu mình có với chồng, nghệ sĩ Thanh Hương đã vượt qua cuộc sống khó khăn để sinh con và nuôi nấng cô con gái đầu lòng của ông bà, cô bé mà sau này đã trở thành Diva nổi tiếng Thanh Lam.
Những năm tháng chiến tranh vừa phải xa chồng, vừa phải nuôi con nhỏ một mình là những năm tháng không thể quên với NSƯT Thanh Hương. Khi Thanh Lam mới ra đời, do không có điều kiện chăm sóc cẩn thận, chị đã bị trúng gió độc dẫn đến bị méo miệng, NSƯT Thanh Hương phải đưa con đi chữa chạy hết nhà thầy thuốc này đến nhà thầy thuốc khác. Có những lúc, bác sĩ châm lên mặt Thanh Lam 80 chiếc kim châm cứu. Vất vả gian nan suốt 1 năm trời mới chữa khỏi bệnh. Vì thế, có một Thanh Lam xinh đẹp và duyên dáng như ngày hôm nay là không biết bao nhiêu âu lo, vất vả của người mẹ.
Tuổi thơ vất vả của Diva hàng đầu Việt Nam
Nhạc sĩ Thuận Yến có hai người con, người con cả là Thanh Lam, người con thứ hai là DJ Trí Minh. Nhưng ông thương Thanh Lam hơn cả, bởi trong suy nghĩ của ông, Thanh Lam là đứa con chịu nhiều vất vả, thiệt thòi nhất của gia đình và của đất nước. Năm 1971, khi Thanh Lam lên 3 tuổi, ông mới trở về Hà Nội. Nhưng lúc nhạc sĩ Thuận Yến về Hà Nội cũng là lúc nghệ sĩ Thanh Hương phải đi học xa. Nhạc sĩ Thuận Yến lại một mình chèo chống nuôi con.

Những năm tháng ấy, hình ảnh đáng nhớ nhất với hai bố con Thuận Yến – Thanh Lam chính là những lần nhạc sĩ Thuận Yến đèo cô con gái nhỏ trên chiếc xe đạp cọc cạch, lỉnh kỉnh đủ nồi niêu xoong chảo, gạo nước lên Phổ Yên sơ tán. Có lần ra đến phà giữa sông Hồng thì có báo động máy bay giặc ném bom. Những lúc đó, không còn cách nào khác, nhạc sĩ Thuận Yến chỉ còn biết phó mặc sự sống chết của hai cha con cho trời phật.

Sống giữa hoàn cảnh chiến tranh đói khổ, thường xuyên phải sống cuộc sống tạm bợ, thiếu thốn ở nơi sơ tán từ khi còn bé, nên sức khỏe của Thanh Lam hồi bé rất yếu. Tuy nhiên, ngay từ lúc đó năng khiếu âm nhạc của Thanh Lam đã được bộc lộ rõ rệt. Có những lần hai cha con đèo nhau đi trên chiếc xe đạp, nhạc sĩ Thuận Yến cứ hát nốt nhạc nào, Thanh Lam đã đọc được nốt nhạc đó. Phát hiện con mình có năng khiếu âm nhạc, ngày khi từ nơi sơ tán về Hà Nội, nhạc sĩ Thuận Yến đã cho con gái tham gia vào các chương trình văn nghệ của đội thiếu nhi Chim sơn ca – Đài Tiếng nói Việt Nam, rồi sau đó cho Thanh Lam thi vào Nhạc viện Hà Nội.
Khi Thanh Lam còn nhỏ, cuộc sống của gia đình nhạc sĩ Thuận Yến và NSƯT Thanh Hương rất khó khăn. Có một thời gian dài, cả gia đình Thanh Lam phải sống trong một căn nhà dột nát ở phố Đại La, cứ trời mưa là nước ngập lênh láng khắp nhà. Vì bố mẹ mải lo toan bộn bề với chuyện cơm áo, nên lúc đó mới 6 tuổi, Thanh Lam đã phải đứng ra thay bố mẹ quán xuyến nhà cửa.

Có những hôm trời mưa, nhà ngập, bố mẹ đi vắng, Thanh Lam vừa trông em vừa lo tát nước ra khỏi nhà. Để cậu em trai nhỏ khỏi bị ướt, chị phải đặt cậu em lên cái hộp đàn piano rồi mới đi làm những chuyện khác. Mọi chuyện cơm nước, nấu nướng, chặt củi, gánh nước cũng do một tay Thanh Lam quáng xuyến. Thời đó cứ phải đi lấy từng gánh nước ở bể nước tập thể để đảm bảo sinh hoạt cho cả gia đình, nên vì thế mà sau này lưng Thanh Lam có phần gù đi. Thỉnh thoảng kể lại chuyện xưa cũ, chị vẫn “trách” bố mẹ vì ngày xưa đã bắt mình gánh nước quá nhiều.
Dù là một nghệ sĩ có các tính mạnh mẽ, táo bạo, dám sống theo cách của mình, nhưng Thanh Lam cũng là một người đàn bà hồn nhiên, dễ tin người. Sự ngây thơ, hồn nhiên đến cả tin này có từ khi chị còn là một cô bé. Ngày nhỏ có lần đi học về, gặp một người đàn bà lạ ở giữa đường, nghe bà ta nói đi theo bà ta để lấy quà do một người bạn của bố gửi từ miền Nam ra, Thanh Lam cũng tin và đi theo. Kết quả là đến một chỗ vắng, chị bị người đàn bà đó bắt nạt, bắt lột hết cả quần dài và áo len đang mặc, chỉ còn lại một chiếc quần đùi cộc và một cái áo mỏng dính trên người. Đến tối mịt mới thấy Thanh Lam về nhà,nhìn con rét mướt, tội nghiệp và sợ hãi, hai vợ chồng nhạc sĩ Thuận Yến đã xót con đến ứa nước mắt. Thương con không còn áo rét để mặc, nhạc sĩ Thuận Yến phải bảo vợ tháo cái áo len của mình ra để đan chiếc áo mới cho con gái mặc.
Ngay từ nhỏ Thanh Lam đã là một cô bé có ý thức tự giác trong học tập, biết nghe lời cha mẹ, nhưng cũng thể hiện tính cách thông minh, quyết đoán và độc lập. Khi Thanh Lam còn bé, nhạc sĩ Thuận Yến hướng cho con học nhạc, nhưng đầu tiên, ông không đăng ký cho con vào khoa Thanh nhạc mà vào khoa Nhạc cụ Dân tộc. Thanh Lam học đàn tì bà suốt 7 năm rồi mới chuyển sang khoa Thanh nhạc. Khi đó, quyết định xin chuyển sang khoa Thanh nhạc của Thanh Lam đã làm nhạc sĩ Thuận Yến lo lắng không ít. Nhưng ông vẫn tin tưởng con gái mình, tin tưởng vào con đường mà con gái ông lựa chọn.
Vì thế, dù rất khó khăn, ông vẫn làm đơn xin chuyển con sang khoa Thanh nhạc, với một điều kiện khe khắt của Ban Giám đốc Nhạc viện: nếu sau một năm Thanh Lam không hát được, Thanh Lam sẽ buộc rời khỏi trường. Nhưng sự thật đã chứng minh rằng sự lựa chọn của Thanh Lam là đúng, và sự tin tưởng của nhạc sĩ Thuận Yến vào cô con gái tài năng của mình cũng là đúng. Bởi dù Thanh Lam học đàn tì bà đến 7 năm trời, nhưng sau này, người ta đã biết đến Thanh Lam với vai trò một “Diva” của làng nhạc Việt. Quyết định chuyển từ Khoa Nhạc cụ dân tộc sang Khoa Thanh nhạc thực sự là một bước ngoặt của Thanh Lam.
Năm 1989, Thanh Lam giành giải “Ca sĩ được yêu thích nhất” tại Festival âm nhạc Lahavan. Đến năm 1991, Thanh Lam được giải Nhất tại cuộc thi đơn ca chuyên nghiệp toàn quốc với bài “Chia tay hoàng hôn” do chính nhạc sĩ Thuận Yến sáng tác. Ít người biết rằng, cái giây phút mà Thanh Lam đang cháy hết mình ngoài sân khấu với bài hát kỉ niệm của cha mẹ mình, để khẳng định vị trí của mình trên sân khấu ca nhạc, thì ở trong cánh gà, nhạc sĩ Thuận Yến và vợ đã nín thở vì hồi hộp theo dõi con gái biểu diễn. Bởi ông bà đều hiểu giây phút đó có thể quyết định sự thành bại trên cả con đường ca hát của ca khúc mình. Vì thế, khi tài năng của Thanh Lam được công nhận trong cuộc thi đó, khi báo chí bắt đầu gọi Thanh Lam là “Nữ hoàng nhạc nhẹ”, nhạc sĩ Thuận Yến mới có thể hoàn toàn tin tưởng vào con gái mình, tin tưởng vào sự thành công trên con đường mà Thanh Lam đã chọn.

Nhạc sĩ Quốc Trung và con gái lớn Mười năm dài sau đó, một tay nghệ sĩ Trung Kiên vừa chăm sóc người vợ đau yếu, vừa trông nom hai đứa cháu nhỏ để Quốc Trung và Thanh Lam rong ruổi sự nghiệp âm nhạc với những buổi lưu diễn, những chuyến đi xa. Ngay cả khi vợ chồng Thanh Lam – Quốc Trung có những rạn nứt, nghệ sĩ Trung Kiên cũng không hay biết, chỉ đến khi những người bạn thân thiết thông báo lại cho ông.

Dự cảm “Trung và Lam với sự khác biệt về tính cách dường như không phải cặp đôi dành cho nhau” của nghệ sĩ Trung Kiên đã trở thành sự thật sau 10 năm. Sau này, khi nghĩ lại những thăng trầm trong đời sống tình cảm, Thanh Lam đã đúc kết cho mình một bài học khốc liệt về tình yêu và hạnh phúc: yêu nhau là phải biết hy sinh sở thích riêng để hoà hợp với nhau, một đôi vợ chồng sống với nhau trọn đời là cả một chặng đường khốc liệt để gìn giữ, mà phải là sự gìn giữ đến từ hai phía.

Còn Quốc Trung cũng xót xa đúc kết: “Khi ấy trẻ và có thể cả hai cùng cảm thấy không thể thiếu được nhau, không thể rời nhau. Để rồi sau này tôi mới hiểu cuộc sống không chỉ có bản năng mà cần sự hiểu biết và rất nhiều yếu tố khác nữa. Dù khi nhận ra điều đó thì người đàn bà ấy đã không còn là của mình”. Cuối cùng, dù đã dự cảm đúng về cuộc hôn nhân của con trai, nhưng nghệ sĩ Trung Kiên không khỏi đau lòng khi hai đứa cháu nhỏ có một cuộc sống tinh thần thiệt thòi từ quá sớm. Thương cháu, ông cố gắng dành chút sức lực còn lại của tuổi già để bù đắp cho hai đứa nhỏ.

Đội cháu lên đầu

Một ngày của nghệ sĩ Trung Kiên bắt đầu từ lúc 5h30 khi ông thức dậy và tập thể dục buổi sáng quanh bờ kè Hồ Tây – nơi ông đang sống trong một biệt thự đẹp ven hồ. Sau đó, ông với người vợ thứ 2 là NSND Thu Hà (nguyên giám đốc Học viện Âm nhạc Quốc gia, chị gái NS Piano Đặng Thái Sơn) ăn sáng và rao đổi công việc với nhau trên ôtô và đến trường vào lúc 7h để kịp cho những ca dạy đầu tiên của cả hai vợ chồng ông. Cứ như thế, kết thúc của một ngày sẽ là 1h sáng, sau khi ăn tối ở nhà vào lúc 7h30’, cả ông và vợ ông sẽ tiếp tục dạy cho các cháu của mình, các học sinh có nhu cầu học tại nhà và lại là bồn bộn những công việc chung riêng của cả hai vợ chồng...

Thanh Lam mạnh mẽ, đầy cá tính, có phần ngang tàng, nổi loạn Tuy bận rộn, nhưng không lúc nào ông bà không ngơi để mắt tới hai đứa cháu đang bước vào lứa tuổi dậy thì “mưa nắng thất thường”. Cháu gái 15 tuổi hiện đang học nhạc tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, còn cháu trai 13 tuổi đang học văn hóa tại trường THCS Chu Văn An nhưng vẫn học nhạc tại nhạc viện Hà Nội.

Ông kể về đứa cháu gái đầu đang bước vào tuổi dậy thì, mọi khi vẫn đi học cùng ông bà bằng ô tô nhưng không hiểu sao gần đây lại đòi tách đi riêng, có lẽ vì “nó ngại không để bạn bè biết có ông bà giảng dạy trong trường đang học”. Vì cái tuổi ẩm ương này, mà hai ông bà không lúc nào không rời mắt khỏi cháu quan sát những biêu hiện nhỏ nhất từ cách ăn, cách mặc đến cách biểu hiện cảm xúc. Còn cháu trai năm nay mới 13 tuổi, nhưng ông Kiên khen cháu đã bộc lộ một khả năng âm nhạc tinh tế. Ông hy vọng sau này cháu mình sẽ trở thành một nhạc trưởng chỉ huy dàn nhạc giao hưởng thính phòng với những giá trị âm nhạc cao quý.

Cha – con khắc khẩu

Hai cha con Quốc Trung có nhiều tính cách khác biệt, nhưng Quốc Trung có một điểm là không bao giờ cãi bố. Tuy nhiên, anh không bao giờ để cái bóng của bố chi phối, mà luôn tự quyết định những gì mình muốn làm trong cuộc đời. Con dại cái mang, mỗi khi Quốc Trung gặp sai lầm, hay vấp ngã, NSND Trung Kiên chính là người đứng ra động viên, che chở cho anh ngay cả sau khi cuộc hôn nhân của anh đổ vỡ, ông cũng là người đỡ đần anh, giúp anh gượng dậy sau vấp ngã đó. Không hài lòng và chưa thực sự tin tưởng vào sự lựa chọn của con trai trong chuyện tình cảm, nhưng NSND Trung Kiên lúc nào cũng dành cho con một tình yêu vô điều kiện. Điều ông tự hào nhất về con trai mình, là dù Quốc Trung đã trở thành một nhạc sĩ nổi tiếng, lại là con nhà nòi âm nhạc, nhưng anh luôn tự biết tự nhìn nhận mình, không cao ngạo, không bao giờ cho mình là một ngôi sao âm nhạc.