Tác dụng chữa bệnh của cây thìa canh

Để cùng tham khảo, dưới đây xin giới thiệu đôi điều về cây Thìa canh với nhiều thông tin có giá trị trong việc trị liệu chứng tiểu đường và làm giảm lượng cholesterol chống bệnh béo phì. Sau đây là nội dung cụ thể.

Thìa canh, có danh pháp khoa học là Gymnema Sylvestre, G.Melicida thuộc họ Thiên lý (Asclepiadacea). Là loại cây dây leo, thân gỗ thường gặp ở Phi châu, Ấn Độ, Trung Quốc và miền Bắc Việt Nam. Tại Ấn Độ và Trung Quốc người ta đã sử dụng cây Thìa canh để trị bệnh nước ngọt như mật (Madhumeha) trên 2000 năm. Khi nhai lá cây Thìa canh làm vị giác mất khả năng nhận biết được vị ngọt nên còn gọi là Guma hay chất hủy diệt đường. Ở Ấn Độ gọi cây Thìa canh là Diabeticin, tên Sugarest (Mỹ), Gymnema (Nhật Bản), Glucoscare (Singapore)...
Người ta đã phân tích thành phần hóa học chứa trong cây Thìa canh thấy có thành phần chủ yếu là chất làm giảm gymnemic acid với cơ chế tác dụng là làm tăng tiết insulin của tuyến tụy. Ngoài ra còn có 2 résin (một tan trong rượu), Saponin, Stigmasterol, Quercitol cùng các dẫn xuất acide amine bétaine, choline và Trimethylamine...
Chất Gymenemic acid là những Saponin với cấu trúc Triterpenoide, có trên 10 loại và những chất liên kết được cô lập. Mỗi Gymnemic acide trong lá chiếm khoảng 0,05% - 0,12%. Bởi khó tách rời từng Gymnemic acide nên thường phải nghiên cứu chung cho toàn thể Gymnemic acide.
Trong nhiều kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy cơ chế tác dụng của cây Thìa canh là cơ chế kép. Cụ thể các nghiên cứu trên động vật gây tiểu đường bằng Beryllium nitrate và Steptozotocine đã làm tăng gấp đôi tế bào beta của tụy tạng nên đã làm cho đường huyết cao trở lại bình thường.
Mặt khác còn cho thấy G. sylvestre làm tăng hoạt enzyme giúp tế bào thu nhận và sử dụng đường, đồng thời ức chế sử dụng glucoza ở ngoại vi dưới tác dụng của Somatotropine và Corticotropine. Song cây Thìa canh còn ngăn đường tăng cao do epinephrine.
Ngoài ra còn thấy tế bào vị giác có cấu trúc giống tế bào hấp thu đường, còn Gymnemic acide gồm những phân tử sắp xếp giống phân tử đường glucoza trám đầy các vị trí thụ thể trong tế bào vị giác từ 1 - 2 giờ, làm các tế bào này không bị khích động bởi đường trong thức ăn và không hấp thu đường trong ruột. Đồng thời làm tăng hoạt tính men hấp thu và sử dụng đường của tế bào trong cơ thể. Thìa canh còn có tác dụng làm ổn định kéo dài hàm lượng đường huyết, do đó có thể phòng ngừa và chống được các biến chứng nguy hiểm của bệnh tiểu đường gây ra như tổn thương thần kinh, bệnh lý mạch máu và tim, tổn thương thận, mắt...
Về dược tính kết quả nghiên cứu hiện đại cho rằng Thìa canh có tính kích thích dạ dày, làm se da, lợi tiểu, bổ dưỡng và làm giảm đường trong máu ở súc vật thí nghiệm cũng như trên người. Cụ thể làm mất vị giác đắng và ngọt (kể cả aspartam) nhưng không ảnh hưởng đến vị giác chua, chát, cay. Tác dụng này có lẽ do ức chế thần kinh hơn là tương tác hóa học. Tác dụng này quá đặc biệt với vị ngọt, cho nên các vị ngọt khác nhau của đường, acide amine, cùng các chất ngọt hóa học đều mất mà phải nhiều giờ sau mới phục hồi được vị giác, nhưng kháng thể chống gurmarin trong huyết thanh có thể rút ngắn thời gian này. Song khi tiêm mạch chất gurmarin lại không làm mất vị giác ngọt. Do đó người ta nghĩ gurmarin tác dụng trên đỉnh của tế bào vị giác và có lẽ đã bám lên thụ thể proteine của vị giác ngọt.
Song tính hạ đường huyết được thể hiện ở một nghiên cứu so sánh cao Thìa canh (100mg/kg/ngày) với tolbutamide (5mg/kg/ngày) trên chuột lớn (cho uống trong 1 tháng), kết quả cho thấy cây Thìa canh hạ đường huyết tương đương với tolbutamide; tuy nhiên cũng còn chưa biết rõ mức độ an toàn nên cần có những nghiên cứu thêm. Một thí nghiệm trên 22 bệnh nhân tiểu đường túp II: cho uống cao Thìa canh 400mg/ngày, từ 18 - 20 tháng cùng với thuốc trị tiểu đường thì kết quả cho thấy nhóm này giảm đường và hemoglobine A1C đáng kể và tăng lượng Insuline tiết ra từ tụy tạng. Lượng thuốc trị tiểu đường cũng giảm và trong đó có 5 người có thể bỏ thuốc hoàn toàn.
Còn về tác dụng giảm mỡ và cholesterol trong máu. Những nghiên cứu ở chuột uống dịch chiết cao lá Thìa canh (GSE), chất kết tủa từ dịch chiết ở môi trường acide (GSA) và phân tách cột (GSF) của Gymnemagenin nhưng không cho chuột uống thuốc tự do rồi phân tích lượng steroide tiết ra theo phân. Mặc dù thể trọng và lượng thức ăn không thay đổi đáng kể, lượng GSF tách rời theo cột làm tăng lượng steroide tiết ra theo phân, đặc biệt là acide mật phụ thuộc vào steroide trung tính và acide cholic. Chứng minh trên cho thấy liều cao Thìa canh làm tăng sự bài tiết cholesterol và acide cholic theo phân.
Đối với tác dụng làm hạ đường huyết: Liều trên 10 viên G. sylvestre/ ngày có thể tạo tác dụng hạ đường huyết. Do vậy cần được nghiên cứu nhiều hơn về tác dụng trị tiểu đường và hạ mỡ của cây Thìa canh. Nếu có kết quả thật sự, hy vọng sẽ có thuốc từ cây Thìa canh để thay thế cho các loại thuốc cho những người bệnh bị nhờn tác dụng của Insuline đang có mặt trên thị trường tân dược.

Đái tháo đường đã trở thành một căn bệnh khá phổ biến trong xã hội hiện đại ngày nay. Số người mắc bệnh này đã không ngừng tăng lên ở Việt Nam từ năm 2002 là 2.7% đến 2008 là 5%. Đái tháo đường là một căn bệnh mãn tính, có thể gặp ở mọi lứa tuổi, điều trị tốn kém và đang bùng phát như một đại dịch trên khắp toàn cầu.

Khoa học hiện đại chưa tìm ra liệu pháp trị liệu dứt điểm cho bệnh này, chủ yếu là nhằm kiểm soát lượng đường trong máu cho người mắc bệnh. Nhiều nghiên cứu cho thấy, cây Dây Thìa Canh có tác dụng tốt trong việc chữa bệnh đái tháo đường. Đây hứa hẹn là một liệu pháp trị liệu an toàn, đem lại hiệu quả tốt và giảm bớt chi phí chữa trị cho người bệnh.

Cây Dây Thìa Canh hay còn gọi là Dây Muối, Lõa Ti Rừng. Dây leo cao, nhựa mủ màu vàng. Thân có lóng dài. Lá có phiến bầu dục, hoa nhỏ, màu vàng. Thường phân bố ở miền Bắc Việt Nam từ Hải Hưng, Hải Phòng, Hà Bắc, Ninh Bình tới Thanh Hoá.

Thành phần có hoạt tính sinh học chính của Dây Thìa Canh là acid gymnemic. Hơn 20 đồng đẳng của acid gymnemic đã được tìm thấy trong lá cây Dây Thìa Canh. Acid gymnemic cũng giống như hợp chất ziziphin và hodulcine là hợp chất kháng ngọt có tác dụng làm giảm vị ngọt của đường khi đặt trong miệng. Do đó, những hoạt chất này được sử dụng để chống lại cơn thèm ăn. Thử nghiệm này được tiến hành năm 2003 bởi Christian H. Lemon thuộc khoa Dược trường đại học Tennessee, Nhật, khi quan sát trên chuột. Ngoài ra, acid gymnemic còn có tác dụng ức chế hấp thu glucose ở ruột.

Acid gymnemic có khả năng kháng ngọt hầu hết các chất làm ngọt bao gồm cả chất làm ngọt nhân tạo như aspartame và các chất làm ngọt tự nhiên như thaumatin. Năm 2005, một nghiên cứu của Đại học King, London, Vương quốc Anh, cho thấy rằng, chiết xuất hòa tan trong nước của Dây Thìa Canh có tác dụng tăng tiết insulin ở chuột và tế bào – β của người (ở nồng độ 0,125 mg/ml ) mà không ảnh hưởng đến khả năng tồn tại của tế bào. Từ đó, cho thấy rằng các chất chiết xuất có nguồn gốc từ Dây Thìa Canh có tác dụng kích thích tiết insulin ở những người bị bệnh tiểu đường type 2. Nghiên cứu tổng hợp của trường Y Harvard với 108 thử nghiệm lâm sàng kiểm tra tác dụng của 36 loại thảo mộc trong đó có Dây Thìa Canh và 9 vitamin/khoáng chất bổ sung, tiến hành trên 4.565 bệnh nhân với bệnh tiểu đường hoặc suy giảm hấp thụ glucose. Kết quả cho thấy, Dây Thìa Canh có tác dụng kiểm soát đường huyết với rất ít phản ứng bất lợi. Trong một số nghiên cứu, các nhà nghiên cứu ở Ấn Độ đã so sánh điều trị của bệnh nhân tiểu đường bằng Dây Thìa Canh với bệnh nhân được điều trị tiêu chuẩn bằng thuốc glibenclamide. Kết luận cho rằng, hiệu quả trị đái tháo đường của Dây Thìa Canh tốt hơn so với của glibenclamide.

Hiện nay, Dây Thìa Canh đã được dùng để chữa bệnh đái tháo đường bào chế dưới dạng viên nang, dạng bột hoặc có thể hãm lấy nước uống. Tuy nhiên, việc sử dụng Dây Thìa Canh có thể gây ra một số tác dụng phụ như ăn không ngon, tiêu chảy... Do đó, bệnh nhân cần liên hệ và tham khảo ý kiến các bác sĩ, chuyên gia về liệu lượng cũng như cách thức sử dụng để đảm bảo an toàn cho cơ thể trước khi dùng