1
Với mùi thơm nồng ngay cả khi chưa lột vỏ, sầu riêng là một loại trái cây vừa được yêu thích lại vừa bị ghét bỏ. Không ít người cho rằng, sầu riêng có vị ngon ngọt, trong khi những người khác lại cảm thấy khó chịu. Tuy nhiên, các bạn có biết sầu riêng ăn có tác dụng gì với sức khỏe chưa?
Các quốc gia châu Á đặc biệt là khu vực Đông Nam Á gọi sầu riêng là chúa tể của các loài hoa trái (King of Fruits) bởi nó không chỉ có hương vị đặc trưng, ngọt dịu mà còn có tác dụng rất tốt trong việc phòng ngừa và chữa bệnh cho con người.
1. Mô tả
- Sầu riêng là loại cây nhiệt đới phát triển đủ tuổi có thể cao tới 27 mét.
- Quả tròn bầu dục có nhiều gai nhọn, màu vàng xanh. Dài từ 20-35 cm, đường kính trung bình từ 18-22 cm, nặng từ 1-9 kg. Quả sầu riêng thường có tới 5 ngăn múi, trong các ngăn này có chứa bột thịt màu trắng kem hoặc vàng.
- Sầu riêng có 1-7 hạt dạng như hạt dẻ dài 2-6 cm có màu nâu bóng.
2. Lợi ích sức khỏe
Là loại quả nhiệt đới, sầu riêng được nhiều người ưa thích không chỉ là thực phẩm mà còn có tác dụng rất tốt trong việc ngăn ngừa bệnh tật và tăng cường sức khỏe cho con người.
- Sầu riêng rất bổ dưỡng vì giàu vitamin B, C và E và hàm lượng sắt cao. Người và động vật nếu ăn loại quả này sẽ có tác dụng tốt cho sức khỏe.
- Rễ và lá cây sầu riêng được con người sử dụng để điều trị bệnh sốt, vàng da.
- Nước sắc từ lá và quả sầu riêng có tác dụng làm giảm sưng đau và các chứng loại bệnh về da.
- Thường xuyên ăn sầu riêng có tác dụng làm giảm cholesterol. Ngoài ra sầu riêng còn được xem là chất có tác dụng làm sạch máu.
- Vỏ sầu riêng phơi khô, đốt nghiền tro cho phụ nữ sau khi sinh uống rất tốt.
- Sầu riêng có chứa hàm lượng amino acid tryptophan cao, đây là chất làm tăng tâm tính, tạo ra những cảm giác khác lạ thông qua cơ chế làm tăng hàm lượng serotonin trong não.
- Sầu riêng có chứa hàm lượng protein mềm cao có tác dụng cho cơ bắp, giúp cơ bắp phát triển tốt. Ngoài ra sầu riêng còn được xem là thực phẩm tốt cho cuộc sống tình dục, nguồn thực phẩm giàu chất béo thô.
3. Giá trị dinh dưỡng (100 gam)
- Vitamin A: 20-30 IU (đơn vị quốc tế)
- Acid ascobic: 23,9-25,0 mg
- Canxi: 7,6- 9,0 mg
- Phốt pho: 37,8-44,0 mg
- Kali: 436 mg
- Thiamin: 0,20 mg
- Riboflavin: 0,20 mg
- Niacin: 83-0,70 mg
- Sắt: 0,73-1,0 mg
- Đường: Khoảng 12g
- Protein: 2,5-2,8g
- Chất béo: 5,33g
- Chất xơ: 3,8 g
- Carbohydrate toàn phần: 30,4-34,1g
- Năng lượng 144
4. Cách sử dụng
Mặc dù được xem là có lợi cho sức khỏe nhưng những người bị sốt, cao huyết áp, mang thai thì nên hạn chế ăn sầu riêng. Không nên ăn quá nhiều (trên 150 gam cơm loại quả này/ngày) vì nó có thể làm cho cơ thể nóng, gây bứt rứt trong người, dễ sinh mụn nhọt.
Những người âm hư nội nhiệt với các triệu chứng như gầy ốm, da khô, nóng bứt rứt, khát nước, khó ngủ, ra mồ hôi trộm, đi tiểu ít, tiểu vàng, táo bón, di mộng tinh thì nên hạn chế dùng sầu riêng, phụ nữ mang thai, tiểu đường, cao huyết áp, dâng sốt thì không nên ăn sầu riêng. Hạt sầu riêng có chứa chất gây khó thở.
Theo các chuyên gia ẩm thực thì tốt nhất là nên dùng loại quả tươi, mới thu hoạch. Sầu riêng ngon là trái có gai nở tròn, đều không có vết xước, thủng sâu, không bị nứt, lắc thử có cảm giác như bên trong lỏng, vỗ nghe âm trầm, dùng tay bóp gai thấy mềm không cứng, điều này chứng tỏ quả chín đều không bị sượng.
Khi mua phải có kinh nghiệm không nên tham rẻ, vì quả già, quả non đều qua xử lý đều ăn được vì có mùi thơm như nhau nhưng chất lượng thì khác nhau. Không chọn trái cuống thối, nên chọn trái cuống còn xanh cứng có mùi thơm ngon đậm kéo dài, màu đặc trưng gai và vỏ còn cứng. Nếu không có kinh nghiệm có thể yêu cầu người bán dùng que thử găm vào phần thịt lấy ra kiểm tra, nếu có mùi thơm béo là được, nếu không chắc thì tách đôi quả.
Sử dụng sầu riêng rất đa dạng, như ăn trực tiếp, dùng làm bánh, làm nước uống, dùng làm món tráng miệng. Hạt cũng có thể ăn được nhưng nên ăn ngay sau khi luộc hoặc rang. Những quả sầu riêng xanh, non có thể luộc ăn như rau, hoặc cũng có thể ăn sầu riêng dưới dạng sấy khô.
TÁC DỤNG CHỮA BỆNH CỦA QUẢ SẦU RIÊNG
Sầu riêng không chỉ là loại quả có nhiều chất bổ mà còn là vị thuốc chữa ho và bệnh ngoài da hiệu quả.
Ảnh minh họa.
Về giá trị dinh dưỡng, trong 100g cơm quả sầu riêng có 37,14% nước, 6,38% protit, 2,7% lipit, 16,2% gluxit, nhiều loại chất khoáng và vitamin. Mùi đặc biệt của múi sầu riêng là do hỗn hợp của các este và thioethe tạo thành.
Cũng vì vậy, về mặt dinh dưỡng sầu riêng được các nhà nghiên cứu đánh giá cao, riêng chỉ có mùi quá mạnh của nó khiến người không quen khó chấp nhận.
Ăn sầu riêng ngon và bổ, tuy nhiên ta không nên ăn quá nhiều (trên 150g cơm quả một ngày) vì sẽ bị "nóng", gây bứt rứt trong người, dễ sinh mụn nhọt. Ngoài giá trị ăn uống, quả và nhiều bộ phận của cây sầu riêng còn được dùng làm thuốc.
- Theo kinh nghiệm dân gian, rễ và lá sầu riêng được dùng làm thuốc chữa sốt và viêm gan vàng da: Lấy rễ và lá sầu riêng 10 - 20g thái nhỏ, phơi khô, sắc với 200ml nước còn 50ml uống hằng ngày, đồng thời kết hợp lấy lá tươi nấu nước tắm cho những người bị vàng da do gan.
- Vỏ thân cây sầu riêng dùng nấu nước tắm chữa bệnh ngoài da và diệt chấy, rận, rệp...
- Hạt sầu riêng chứa 3,1% protit, 0,4% lipit, các chất P, Na, K, Ca, Mg, Fe, các vitamin B1, B2, C... do đó được sử dụng làm thức ăn và thuốc bổ dưỡng dưới dạng luộc, nướng hoặc rang chín, ăn bùi như hạt dẻ, hạt mít. Bột hạt sầu riêng cũng được dùng làm chất phụ gia trong chế biến các loại kẹo, mứt.
- Vỏ quả sầu riêng cũng được dùng làm thuốc chữa bệnh. Sau khi ăn người ta lấy vỏ rửa sạch, thái lát mỏng, phơi khô để dùng.
Theo Đông y vỏ quả sầu riêng có vị đắng, tính ấm, có tác dụng ích khí, tiêu thực, cầm mồ hôi, làm ấm phổi để chữa ho, thường được dùng làm thuốc bổ khí, chữa đầy bụng, khó tiêu, ho do hàn, cảm sốt. Ngày dùng 15 - 20g, thái nhỏ nấu nước uống.
CÔNG DỤNG TĂNG LỰC TỪ TRÁI SẦU RIÊNG
Do chứa chất acid amin tryptophan cao, nên sầu riêng có tác dụng giúp giảm bớt trầm cảm, mất ngủ, tạo ra cảm giác thư thái cho con người bằng cách tăng mức độ serotonin trong não bộ, đẩy lùi tình trạng lo âu, chán nản.
Trái sầu riêng có tác dụng giúp tăng cường và phục hồi sức khỏe cho người ốm yếu, có ích cho cơ bắp, duy trì sự chắc khỏe của xương, giúp duy trì và điều hòa hoạt động của tuyến giáp, bảo vệ sự khỏe mạnh cho răng và lợi.
Về mặt dinh dưỡng, theo Tổ chức Lương nông Quốc tế (FAO), trong 100g phần ăn được của sầu riêng, có chứa các chất sau: nước 66,8g, protein 2,5g, glucid 28,3g, lipid 1,6g, tro 0,8g, các chất khoáng vi lượng: Ca 20mg, P 63mg, Fe 0,9mg, K 601mg, muối Na 1mg; các vitamin: thiamin (B1) 0,027mg, riboflavin (B2) 0,29mg, niacin (B3) 1,2mg, acid ascorbic (C) 37mg, A 10 IU, cung cấp 124 calo.
Qua đó ta thấy hàm lượng protein, glucid, lipid, các chất khoáng và giá trị năng lượng của sầu riêng đều cao hơn rất nhiều so với các loại trái cây khác.
Người ta ghi nhận trái sầu riêng có tác dụng giúp tăng cường và phục hồi sức khỏe cho người ốm yếu, có ích cho cơ bắp, duy trì sự chắc khỏe của xương, giúp duy trì và điều hòa hoạt động của tuyến giáp, bảo vệ sự khỏe mạnh cho răng và lợi; cung cấp một nguồn chất béo thô có lợi cho cơ thể, giúp phòng tránh và giảm bớt chứng táo bón, giúp tiêu hóa tốt và làm giảm bệnh đau nửa đầu.
Do chứa chất acid amin tryptophan cao, nên sầu riêng có tác dụng giúp giảm bớt trầm cảm, mất ngủ, tạo ra cảm giác thư thái cho con người bằng cách tăng mức độ serotonin trong não bộ, đẩy lùi tình trạng lo âu, chán nản. Sầu riêng còn giúp làm sạch máu và là một loại quả giúp kích thích hưng phấn tình dục mạnh mẽ.
Hạt sầu riêng chứa nhiều tinh bột, protein và dầu, có thể đem nướng, luộc chín hoặc rang để ăn như hột mít. Tuy nhiên, ăn nhiều có thể gây ngạt thở.
Theo Đông y, vỏ trái sầu riêng có vị đắng, tính ấm, tác dụng ích khí, tiêu thực, liễm hãn (cầm mồ hôi), ôn phế chỉ khái (làm ấm phổi để hết ho). Thường dùng làm thuốc bổ khí, chữa tiêu hóa kém, đầy bụng, ho do hàn, ho ra máu, cảm sốt. Ngày dùng 15-20g, sắc nước uống. Dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác. Nếu dùng làm thuốc cầm máu thì phải sao đen.
Cơm sầu riêng thường được dùng ăn tươi, khô, nấu chè (với đậu xanh là ngon nhất), làm tăng hương vị của kem, xi rô, sinh tố, nước mía, cà phê, bánh kẹo, nấu xôi, làm chả giò hải sản, gà quay sầu riêng… món nào cũng rất ngon miệng.
Cũng có thể chế biến món cơm sầu riêng xào thận heo (hoặc thận dê): 200g sầu riêng vừa chín xắt lát, ướp gia vị vừa đủ xào với một bộ thận heo cắt mỏng. Dùng nóng, ngày một lần, liệu trình ăn năm ngày. Tác dụng bổ thận tráng dương, dùng cho người bị rối loạn cương dương, lãnh cảm, suy nhược sinh dục.
Hoặc hầm hạt sầu riêng với các bộ phận của dê như thịt dê, thận dê… cũng có tác dụng bổ thận tráng dương.
Lưu ý khi dùng sầu riêng:
- Những người bệnh tiểu đường, cao huyết áp, đang bị các bệnh viêm nhiễm, suy thận, mụn nhọt, phụ nữ có thai, thì không nên dùng sầu riêng.
- Những người có tình trạng âm hư, nội nhiệt, với các triệu chứng: người gầy ốm, da khô, nóng bứt rứt, lòng bàn tay bàn chân ấm, khát nước, khó ngủ, đêm ngủ ra mồ hôi trộm, đi tiểu ít, nước tiểu vàng, đại tiện táo bón, di mộng tinh… cần hạn chế ăn sầu riêng.
- Những người tì vị yếu nếu ăn nhiều trái sầu riêng sẽ dễ gây đầy bụng, khó tiêu. Những người mập phì muốn giảm cân cũng nên hạn chế ăn sầu riêng.
- Không nên ăn sầu riêng cùng lúc với các thức uống như cà phê hoặc các loại bia, rượu, cơm rượu, vì sẽ xuất hiện những rối loạn tiêu hóa như đầy hơi, buồn nôn và hơi thở bị nặng mùi, cơ thể mệt mỏi, khó chịu. Ở những người bị cao huyết áp, có thể bị tình trạng nhức đầu, tim đập mạnh, nôn mửa, nặng hơn có thể bị đột quỵ, xuất huyết.
Nguyên nhân là do trong cơm sầu riêng chứa một lượng lớn chất dầu có nồng độ lưu huỳnh khá cao, gây ức chế hoạt động của men aldehyde dehydrogenase, dẫn đến 70% chất oxy hóa (antioxydant) trong tế bào không được chuyển hóa, gây ra tình trạng tích lũy acetaldehyde (của rượu) trong cơ thể, làm giảm khả năng thải trừ chất độc và từ đó gây độc cho cơ thể.
Nếu chế biến sầu riêng làm món ăn thì nên tránh sử dụng chung với các gia vị cay nóng như tiêu, ớt, gừng, tỏi… vì chúng sẽ làm giảm hương vị của sầu riêng, lại kết hợp với tính nóng của sầu riêng, gây ra tình trạng nóng bứt rứt khó chịu trong người.
(ST)
