Chỉ có sau khi cảm hứng và rung động đạt đến một mức độ nhất định thì mới có thể xuất hiện cao trào tình dục. Trị số tới hạn của phụ. nữ, ở mỗi người một khác từ thấp lên cao, thay đổi một cách liên tục. Nếu rơi vào hai cực của dãy số này thì hoàn toàn không có khả năng đạt đến cao trào. Trị số tới hạn của cao trào cao hay thấp có liên quan đến phản xạ có điều kiện về cao trào tình dục. Vì giao cấu là một chuyện riêng tư của từng cá thể, nên khi nào người đó hoàn toàn tập trung tư tưởng vào cảm giác xác thịt của mình thì mới xuất hiện cao trào, có nghĩa là trị số tuyệt đối không những mỗi người một khác mà ngay với từng người thì lúc này lúc khác cũng không giống nhau, tuỳ thuộc vào hoàn cảnh, điều kiện, tâm lý, sức khoẻ v.v... trong thời điểm đó.
Sau khi cơ thể và tâm lý được kích thích, tạo ra khoái cảm, khi khoái cảm vượt qua ngưỡng trị số tới hạn thì sẽ bước vào cao trào, biểu hiện ở những động tác hoặc phản ứng không tự chủ. Con ngươi cảm thấy sung sướng và hưng phấn đến tột đỉnh. ở tình trạng này cơ bắp cao trào, máu dồn đầy huyết quản, tim đập dồn dập, tâm trạng phấn khích, phản ứng mang tính toàn thân, năng lượng sinh vật hoàn toàn được giải toả, con người cảm thấy hết sức thanh thản.
Như vậy, cao trào tình dục không đơn thuần chỉ là một loại phản ứng hoặc biểu hiện kích thích về thè xác, mà lả cả một quá trình cẩm nhận chủ quan thông qua sự hoạt động đặc 'thù của một cơ quan và cơ bắp trên cơ thể gây ra. Cảm giác này vừa xuất phát từ hệ 'thống trung khu thần kinh, cũng là kết quả của phản ứng hoạt động mạnh các cơ bắp cũng như sứ hoạt động của thần kinh giao cảm. Trong đó sự kích thích đối với cơ quan sinh dục cũng như phần da thịt ở các vùng khác không phải là điều kiện tất yếu để đạt tới cao trào tình dục. Vì những người mắc bệnh bại liệt hoặc tăm trạng không bình thường vẫn có khả năng đạt được cao trào tình dục ta có thể kết luận rằng, cao trào tình dục là một sản phẩm tinh thần trung tâm khoái cảm ở não chứ không phải ở cơ quan sinh dục. Khi người phụ nữ đạt đến cao trào, trong đại não sẽ xuất hiện các sóng Q với tần số 6-7 Hz kéo dài từ 25 đến 45 giây, trong khi ở nam giới chỉ xuất hiện sóng Q kéo dài 1-3 giây. Sau khi đạt đến cao trào, tim phụ nữ giảm nhịp đập, tròng mắt lờ đờ 2- 3 giây, không rên và ngừng thở, toàn thân toát mồ hôi, cơ bắp từ trạng thái co thắt chuyển nhanh sang trạng thái hoàn toàn thư giãn. Ơ nam không hề xuất hiện những biểu hiện tương tự, có thể là do sóng Q ở nam xuất hiện quá ngắn, sau khi xuất tinh thì khoái cảm tình dục của nam từ cực đại tụt nhanh về số 0, nếu nam tiếp tục ôm ấp vuốt ve thì sóng Q của nữ sẽ dần dần chuyển sang sóng X (tần số từ 8 - 13Hz) và sang sóng B (tần số từ 14 - 30Hz) người nữ sẽ cảm thấy thoả mãn hoàn toàn. Ngược lại nếu nam hoàn toàn ngừng kích thích thì từ sóng Q phụ nữ sẽ chuyển thẳng sang sóng B, hiện tượng này sẽ làm cho phụ nữ mất hứng. Ngoài ra, khi phụ nữ đạt đến cao trào, tỷ lệ dao động ở hai nửa bán cầu hai bên đại não cũng có sự khác biệt rõ rệt (vào khoảng 10/4 Hz) nếu như người chịu thí nghiệm giả vờ đạt đến cao trào thì phản ứng này cũng không thể xảy ra.
Cảm giác về cao trào giữa phụ nữ này với phụ nữ khác rất khác biệt, có người gây ra phản ứng mãnh liệt như làn gió xuân thoảng qua, rất khó nắm bắt. Tuy nhiên người ta cũng quy ước cao trào tình dục phụ nữ thành ba giai đoạn gắn liền với nhau:
1 - Rung động tình dục đạt đến cực đại, tuy vẫn tiếp tục vận động cơ thể nhưng đã xuất hiện những thoáng chốc hụt hẫng hoặc trôi nổi lâng lâng như những đợt sóng lan toả ngày càng rộng.
2 - Những tín hiệu kích thích và cảm giác nóng ấm bắt đầu từ âm vật như là một dòng điện làm rung động vùng khoang chậu rồi truyền đến toàn thân nhiều khi ngón tay, sống lưng và đùi có hiện tượng rung giật nhè nhẹ kéo dài từ 2 đến 4 giây, cảm tưởng của người phụ nữ lúc đó là xả láng hết mình, nhiều . khi kèm theo cảm giác đau từng cơn như đau đẻ.
3 - Một đặc trưng khác của cao trào khoái cảm là bộ phận sinh dục co bó và rung động. Phụ nữ còn, cảm thấy bâng khuâng hoặc phiêu diêu mất cả khả năng tư duy trong chốc lát, cơn hứng khởi chợt đến không thể làm chủ được, sau cao trào người có vẻ mệt mỏi nhưng vô cùng thanh thản.
Thực tế phần đông phụ nữ đều cảm nhận được hai loại cao trào, họ còn miêu tả rằng cao trào ở âm vật tạo ra cảm giác ấm nóng, ngứa ngáy, rung cảm nhoi nhói như điện giật, còn cao trào âm đạo thì thâm trầm êm ái và chu đàng thoải mái. Đứng về mặt tỷ lệ có 2/3 số phụ nữ thích thú với cao trào âm vật hơn. Singơ đưa ra ba loại cao trào, còn Bary và Huifur thì nêu luận điểm phản ứng dây chuyền.
Sau khi nhận được những kích thích đầu tiên, tín hiệu được truyền về hệ thần kinh và hệ cơ về trung tâm cảm giác tình dục, vùng hội âm và vùng tử cung. Điểm khởi đầu của cao trào ở vùng hội âm chính là âm vật, lan toả đến thần kinh âm hộ và hệ cơ vùng khoang chậu, côn cảm giác giao cấu xuất phát từ âm đạo từ giai đoạn cầm chừng, số lượng cao trào từ một đến nhiều. Một cao trào khác song song cũng phát triển bắt đầu từ điểm G lan toả đến tử cung và tầng sâu của hệ cơ khoang chậu, cùng đụng chạm đến hệ thần kinh vùng khung chậu và vùng bụng. Số lượng chỉ có một cao trào vào thời điểm kết thúc. Giai đoạn giữa chừng của cảm ứng tình dục là sự diễn biến liên tục, không thể phân biệt rạch ròi thành từng giai đoạn.
Nhìn chung, trong vòng 1 năm đầu mới cưới, chỉ có 19% phụ nữ cảm nhận được cao trào, năm năm sau ngày cưới, có trên dưới 60% phụ nữ đạt đến cao trào, một số nguồn tin nói rằng một năm sau ngày cưới có đến 70% chị em cảm nhận 'lược cao trào, điều này rất đáng nghi ngờ, vì muốn cho hai bên nam nữ phối hợp thật ăn ý, hài hoà không phải là chuyện nhanh chóng, dễ dàng.
Nhiều người tuy thường xuyên đạt đến cao trào nhưng chủ quan vẫn không thoả mãn. Chứng tỏ rằng, giao cấu chỉ là một khía cạnh hoặc một trong những phương thức thể hiện ái tình mà thôi, nó hoàn toàn không phải là cứu cánh của tình yêu. Muốn đạt được sự thoả mân thật sự, thì hai tâm hồn phải giao lưu hoà hợp, nếu vợ chồng không tâm đầu ý hợp thì hoạt động tình dục chỉ là cơn hứng khởi bừng lên trong chốc lát, nhiều khí chỉ như một nét sinh hoạt nhàm chán đơn điệu trong cuộc sống đời thường. Thoả mãn tình dục không dừng lại ở mức độ cảm giác về thể xác, mà là một sự hưởng thụ về tâm lý và tình cảm. Nếu phân tích ý nghĩa của tình yêu thì bao hàm phạm vi rất sâu rộng gồm cả nghĩa vụ, nương tựa, quan tâm săn sóc thông cảm, giữ gìn cho nhau, chung thuỷ gắn bó vân vân, kể cả thèm khát “yêu” với nhau. Những cuộc “yêu” dựa trên nền tảng tình yêu sâu nặng, tâm hồn hoà hợp thì mới đạt đến độ say mê sung sướng trọn vẹn. Còn những cuộc tình dựa trên cơ sở gặp gỡ như người khách qua đường hoặc mua bán đổi chác thì chẳng bao giờ đạt đến mức độ thoả mãn hoàn toàn như thế.
Theo Tâm sinh lý phụ nữ, NXB Hải Phòng 2003, GPXB: 44-742/XB-QLXB cấp ngày 27/6/2003