Tác dụng của việc ăn cá biển

TÁC DỤNG KHÔNG NGỜ CỦA CÁ BIỂN


Người Eskimo sống ở vùng Bắc cực hầu như không mắc bệnh đái tháo đường, tỷ lệ mắc bệnh mạch vành cũng rất thấp. Nhật Bản là quốc gia có tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do tim mạch thấp nhất thế giới.
Qua nhiều năm nghiên cứu thăm dò, nhà khoa học khám phá nguyên nhân chủ yếu do người Eskimo và người Nhật ăn cá nhiều. Tại sao ăn cá sẽ giảm tỷ lệ mắc bệnh mạch vành? Nhà khoa học khám phá dầu cá, đặc biệt là trong cá biển, có chứa nhiều chuỗi acid béo không bão hòa n-3. Acid béo không bão hòa có tác dụng giảm mỡ máu thấy rõ, trong đó EPA (eicosapentacenoic acid) và DHA (docosahexenoic acid) làm giảm acid béo trung tính, kết hợp với cholesterol máu, “mang” đi những cholesterol từ lòng mạch, theo đó làm giảm kết tập tiểu cầu, giảm độ quánh máu, giảm tổng lượng cholesterol, bài trừ chất béo tích tụ trong lòng mạch, sơ thông các sợi máu, bảo vệ mạch máu và tăng lưu lượng máu, từ đó phòng ngừa được bệnh tim mạch… như bệnh mạch vành.

Trong mỡ cá có chứa acid béo có tác dụng ức chế với tế bào ung thư. Điều tra cho thấy, phụ nữ vùng duyên hải Nhật Bản có tỷ lệ mắc bệnh ung thư tuyến vú thấp hơn so với thành thị.

Giáo sư Mark Croft thuộc phòng nghiên cứu hóa học dinh dưỡng não Anh quốc trải qua nghiên cứu khám phá rằng, DHA chứa trong dầu cá có ích cho đại não. Vào năm 1972, ông đề xuất một giả thuyết chấn động thế giới rằng “thiếu DHA sẽ gây rối loạn cho phát triển não”. Về sau, các nhà khoa học Nhật, Anh, Mỹ, Pháp, Ý và Thụy Sĩ đã tiến hành nhiều thử nghiệm khoa học để chứng minh giả thuyết này. Trải qua nghiên cứu gần 20 năm, học giả các nước sau cùng đã chứng minh được giả thuyết này của giáo sư Croft là đúng.

Nói thế, DHA là gì? Ngoài cá, các thức ăn khác phải chăng có chứa DHA, EPA?

EPA, DHA là một loại acid béo mật độ cao, có tác dụng rất quan trọng đối với tế bào đại não, đặc biệt là sự phát triển của dẫn truyền và phản xạ thần kinh. Để chứng minh tác dụng của DHA, các nhà khoa học Nhật Bản thiết kế mê cung, thử nghiệm để chuột tìm ra nguồn nước: một nhóm chuột nuôi bằng thức ăn có chứa 5% dầu cá sadin (có chứa DHA), một nhóm chuột khác nuôi bằng thức ăn chứa dầu cọ (không chứa DHA). Hai nhóm chuột qua một thời gian nuôi dưỡng, trước khi tiến hành thử nghiệm 24 giờ ngưng dùng nước. Sau đó cho chuột đi vào mê cung, tại cổng ra có nguồn nước. Chuột khát muốn uống nước, tìm kiếm “mùi vị” của nước bằng khứu giác, nhưng lạc vào mê cung, không dễ tìm ra nước uống. Kết quả là nhóm chuột được nuôi bằng thức ăn có chứa dầu cá sadin đã tìm ra nguồn nước rất nhanh chóng; chuột được nuôi bằng thức ăn chứa dầu cọ rốt cuộc không tìm ra nguồn nước để uống. Kết quả thử nghiệm đã chứng minh rằng DHA đối với sự tìm tòi, phán đoán, sức tập trung và khứu giác đều có ảnh hưởng quan trọng.

Đối với trẻ dưới 3 tuổi, đại não đang trong giai đoạn phát triển, cố nhiên cần hấp thu nhiều DHA. Cho dù trẻ ở độ tuổi trung học, đại não đã phát triển, cũng cần hấp thu nhiều DHA thì mới giúp phản xạ thần kinh đại não không ngừng phát triển. Do vậy, các chuyên gia kiến nghị giai đoạn này nên tận dụng thực đơn với cá là chính. Giáo sư Croft từng chỉ rõ: “DHA chỉ tồn tại trong cá và các loại nghêu sò”. Cho nên, thường xuyên ăn cá mới có thể hấp thu trực tiếp DHA một cách hiệu quả.

Ngoài ra, cá chứa nhiều protein (15 - 20%), hơn nữa tỷ lệ tận dụng cao, dễ tiêu hóa so với các loại thịt gà, vịt, trâu (bò), heo. Cấu tạo amino acid của đạm cá rất phù hợp với nhu cầu cơ thể, là loại đạm tốt với tỷ lệ tận dụng cao. Ngoài việc chứa nhiều đạm ra, cá có hàm lượng chất khoáng là 0,8 - 1,2%, là một thực phẩm giàu canxi, sắt… và một lượng đồng nhất định cùng các nguyên tố vi lượng khác. Cá biển lại là thức ăn giàu iod, trong gan cá chứa nhiều loại vitamin, nhất là vitamin A, D, B2 càng phong phú, rất quan trọng đối với người cao tuổi

ĂN NHIỀU CÁ BIỂN CÓ LỢI CHO TIM MẠCH

Ta thường nghe dầu thực vật tốt cho sức khỏe hay tốt cho tim mạch hơn mỡ động vật là do acid béo chứa trong nó các acid béo không no (có chứa nhiều nối đôi). Thật ra không chỉ có dầu thực vật mà cả mỡ động vật nếu thành phần của nó có chứa acid béo không no đều là loại tốt. Acid béo omega-3 có nhiều trong mỡ cá ở vùng biển lạnh và sâu như cá tuna, cá salmon (chất lỏng lấy từ mỡ loại này ở nước ta quen gọi là dầu gan cá thu hay dầu cá thiên nhiên).

Acid béo omega-3 được xem là tốt cho tim mạch do người ta nhận thấy người Eskimo hiếm bị bệnh động mạch vành (động mạch vành bị hẹp bít do cặn mỡ) và dân tộc này ăn rất nhiều cá có chứa acid béo omega-3. Từ năm 1963-1967 toàn bộ người Eskimo ở vùng Greenland chỉ có ba người bệnh động mạch vành.

Các acid omega là tiền chất (tức là chất ban đầu được cơ thể biến đổi chuyển hóa tạo thành các chất quan trọng cần cho cơ thể của ta, đặc biệt là cho hệ thần kinh trung ương). Acid béo omega-3 là tiền chất của DHA và EPA. DHA là chữ viết tắt của docosahexaenoic acid, người biết về hóa học hữu cơ đọc tên sẽ biết được đây là acid béo không no chuỗi dài có 22 carbon và chứa sáu nối đôi. Còn EPA là acid béo không no chuỗi dài có 20 carbon và chứa năm nối đôi.

Trong cơ thể, EPA được xem là acid béo thiết yếu sẽ chuyển hóa thành các chất sinh học quan trọng như prostaglandin, leucotrien. Còn DHA là acid béo quan trọng trong việc tăng cường hoạt động trí não. Hiện nay, nhiều loại sữa thương phẩm được giới thiệu bổ sung DHA nhằm giúp các loại sữa này giống như sữa mẹ trong việc cung cấp chất cần cho sự phát triển trí não của trẻ.

Từ các công trình nghiên cứu có nhiều bằng chứng để đưa đến khuyến cáo nên dùng thực phẩm giàu acid omega-3 và DHA để đạt các lợi ích sau:

- Tác dụng lên não bộ và hệ thần kinh trung ương: thành phần của não là chất béo và DHA chiếm khoảng ¼ lượng chất béo này. Sữa mẹ được xem chứa nhiều DHA trong khi sữa bò chứa rất ít, mà DHA lại đóng vai trò rất quan trọng trong sự phát triển trí não của trẻ. Vì vậy, sữa mẹ luôn luôn là tốt nhất đối với trẻ còn bú, đặc biệt là trẻ sơ sinh.

- Đối với người thường xuyên uống rượu sẽ giảm sự hấp thu và tiêu thụ acid omega-3 là chất bảo vệ thần kinh không bị suy thoái nên nhiều tế bào thần kinh bị hư hại đưa đến sa sút trí tuệ.

- Tác dụng bảo vệ tim mạch: nhiều công trình nghiên cứu chứng tỏ DHA làm giảm lượng triglycerid máu, giảm loạn nhịp tim, làm giảm tỉ lệ bệnh động mạch vành, giảm chứng nhồi máu cơ tim.

Từ những điều trình bày ở trên cho thấy ta nên quan tâm đến chế độ dinh dưỡng lành mạnh hợp lý, đặc biệt nên ăn cá, nhất là cá biển, nhiều hơn để có lợi cho sức khỏe.

8 LÝ DO TỐT ĐỂ BẠN ĂN CÁ NHIỀU HƠN