1
Phương pháp chữa bệnh hen suyễn cực hiệu quả.Do đó, việc điều trị hiệu quả căn bệnh cần một liệu pháp tổng hợp bao gồm cả việc ăn uống hợp lý và rèn luyện tâm thể để kiểm soát cảm xúc và nâng cao sức kháng bệnh.
PHƯƠNG PHÁP CHỮA BỆNH HEN SUYỄN
Hen suyễn tùy theo mỗi thể bệnh mà có bài thuốc và những món ăn bổ dưỡng riêng. Hạt tía tô, hạt ý dĩ... có thể trị bệnh rất hiệu quả.
Hen suyễn được đông y gọi là háo suyễn, nguyên nhân chủ yếu do ngoại tà xâm nhập, đàm tắc bên trong gây ra. Hen suyễn được chia làm 3 thể phong nhiệt, phong hàn và phong đàm.
Cách chữa chủ yếu là giáng khí, tiêu đàm, tán hàn (nếu ở thể phong hàn) hoặc thanh nhiệt (nếu ở thể phong nhiệt). Ngoài ra, ở bệnh nhân mãn tính, cơ thể suy yếu cần phải bồi bổ bằng các thực phẩm bổ dưỡng hoặc với các loại thuốc bổ khác.
1. Chữa hen suyễn thể phong nhiệt
Ở thể phong nhiệt, người bệnh bị ho, khó thở, trong họng có tiếng khò khè, ngực đầy tức, đờm vàng dính đặc khó khạc, miệng đắng, khát nước, người nóng ra mồ hôi, chất lưỡi màu đỏ, rêu lưỡi vàng dày.
Cách chữa: Giáng khí bình suyễn, tiêu đàm, thanh nhiệt chống dị ứng.
Dùng bài thuốc Nam:
Hạt tía tô 8-10g, bán hạ 8-10g, sài đất (hoặc lá dâu tằm) 10-12g, hạt ý dĩ 10-12g.
Sắc với 750ml nước, còn lại 200ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn, uống thuốc nguội.
Hạt tía tô có thể dùng thành bài thuốc trị bệnh hen suyễn ở cả ba thể phong nhiệt, phong hàn, phong đàm.
Các món ăn có ích cho người bị hen suyễn thể phong nhiệt:
Canh rau hẹ:
Nguyên liệu: Rau hẹ 100g, hoa đu đủ đực 50g, lá dâu tằm 30g tươi.
Cách làm: Hoa đu đủ đực, lá dâu tằm giã nát, hoà với 300ml nước lọc lấy nước (bỏ xác) đem đun sôi. Cho rau hẹ vào đảo đều đến khi sôi lại thì nêm gia vị vừa ăn. Chia 2-3 lần ăn trong ngày. Ăn liên tục 3 ngày, sau đó cách 1-2 ngày ăn một lần.
Có thể chỉ dùng lá dâu tằm 30-50g rửa sạch, nấu với 750ml nước, sắc còn lại 300ml, dùng uống thay nước trà.
Bột lá dâu, lá khế:
Nguyên liệu: Lá dâu 200g, lá khế 50g, hạt tía tô 20g. Tất cả tán bột, ngày dùng 50g, hãm với 100ml nước sôi, uống vào buổi sáng.
Có thể chỉ dùng lá dâu tằm 30-50g rửa sạch, nấu với 750ml nước, sắc còn lại 300ml, dùng uống thay nước trà.
Bột lá táo, kim ngân hoa:
Nguyên liệu: Lá táo ta khô 100g, hoa hoặc lá kim ngân khô 50g, mã đề khô 50g.
Cách làm: Tất cả tán bột, ngày dùng 100g, hãm với 500ml nước sôi, chia 2-3 lần uống trong ngày.
Cháo củ mài (hoài sơn):
Nguyên liệu: Củ khoai mài 200g, nước mía 200ml, nước ép quả lựu 30ml.
Cách làm: Củ mài luộc chín, giã nhỏ. Nấu sôi nước mía, nước ép quả lựu rồi cho củ mài vào đảo đều đến khi cháo sôi lại là được. Chia 2-3 lần ăn trong ngày. Ăn liên tục 5 ngày, sau đó cách 2-3 ngày ăn một lần.
2. Chữa hen suyễn thể phong hàn
Ở thể phong hàn, người bệnh thấy khó thở, tức ngực, ho có đờm màu trắng, cơn phát lúc trời trở lạnh, về đêm. Đau đầu, sợ lạnh, người mát, không ra mồ hôi, không khát nước, nước tiểu trong, rêu lưỡi trắng, chất lưỡi nhạt.
Cách chữa: Giáng khí bình suyễn, tiêu đàm, chống dị ứng, trừ hàn.
Bài thuốc Nam sử dụng:
Hạt tía tô 8-10g, bán hạ 8-10g, nhục quế 8-10g (hoặc khô 8-10g), hạt ý dĩ 10-12g.
Sắc với 750ml nước, còn 200ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn, uống ấm.
Các món ăn có ích cho người bị hen suyễn thể phong hàn:
Nước đinh hương, mật ong:
Nguyên liệu: Đinh hương 5-6 nụ, mật ong 50ml.
Cách làm: Nấu sôi đinh hương với 100ml nước, thêm mật ong vào khuấy đều. Chia 2-3 lần uống trong ngày.
Canh rau hẹ, hoa đu đủ đực:
Nguyên liệu: Rau hẹ 100g, hoa đu đủ đực 50g, gừng tươi 10-15g (3 lát nhỏ).
Cách làm: Hoa đu đủ đực, gừng tươi rửa sạch, giã nát, thêm 300ml nước lọc lấy nước (bỏ bã), đun sôi rồi cho rau hẹ vào đảo đều đến khi sôi lại thì nêm gia vị vừa ăn.
Chia 2-3 lần ăn trong ngày. Ăn liên tục 3 ngày, sau đó cách 1-2 ngày ăn một lần.
Xôi bèo cái:
Nguyên liệu: Bèo cái (bèo ván, bèo tai tượng) 50g tươi, gạo nếp 200g.
Cách làm: Bèo cái bỏ rễ lấy lá rửa sạch, phơi khô, tán bột mịn. Gạo nếp đồ thành xôi, trước khi bắc ra, rắc bột bèo cái vào đảo thật đều. Đậy kín vung 5-10 phút.
Chia 3 lần ăn trong ngày, ăn liên tục một tuần, sau đó cách 1-2 ngày ăn một lần.
Nước táo, lá chanh:
Nguyên liệu: Táo ta 100g, lá chanh 50g, hạt cải canh 10g.
Cách làm: Tất cả tán bột, ngày dùng 10g, hãm nước sôi uống vào buổi sáng.
3. Chữa hen suyễn thể phong đàm
Ở thể phong đàm, người bệnh thấy tức ngực, khó thở, ho ra nhiều đờm nhớt, khò khè liên tục, nếu nôn ói ra nhiều đờm dãi thì thấy dễ chịu, miệng nhạt, chất lưỡi bệu, rêu lưỡi dày, nhờn.
Cách chữa: Giáng khí bình suyễn, tiêu đàm (hoặc hoá đàm).
Bài thuốc Nam:
Hạt tía tô 8-10g, bán hạ 8-10g, hạt ý dĩ 10-12g (hoặc bèo cái 10-12g), hạt cải củ 8-10g, trần bì 6-10g.
Sắc với 750ml nước, còn lại 200ml, chia làm 2 lần uống trước bữa ăn, uống ấm.
Các vị thuốc Nam có thể dùng để thay thế:
- Hạt tía tô: Thay bằng trần bì, vỏ chanh, lá hen, lá tràm.
- Bán hạ: Thay bằng lá táo, bồ kết, xạ can (rễ cây rẽ quạt).
- Ý dĩ: Thay bằng thổ phục linh, mã đề, đậu ván.
Các món ăn có ích cho người bị hen suyễn thể phong đàm:
Trứng gà ngâm nghệ:
Nguyên liệu: Trứng gà 1 quả, nghệ vàng 50g, muối ăn.
Cách làm: Dùng kim khoan 2 lỗ nhỏ ở 2 đầu quả trứng gà. Nghệ vàng rửa sạch, giã nhỏ, thêm 100ml nước vào lọc lấy nước, hoà với ít muối (khoảng 1 muỗng cà phê muối là vừa). Ngâm trứng gà vào nước nghệ 3 ngày. Sau đó bỏ vỏ, lấy ruột cho bệnh nhân ăn.
Ba ngày ăn một quả. Ăn liên tục 10 quả.
Nước chanh gừng
Nguyên liệu: Chanh 1 quả, gừng tươi 10g, muối ăn ½ muỗng cà phê.
Cách làm: Đem gừng giã nát với muối ăn rồi cho vào ruột quả chanh. Đem nướng quả chanh trên lửa than đến khi vỏ chanh có màu vàng đều là được.
Ép lấy nước chanh cho bệnh nhân uống 2-3 lần trong ngày. Uống liên tục 5 ngày.
Nước mật ong, quế:
Nguyên liệu: Mật ong 30ml, bột quế 2-3g.
Cách làm: Hòa mật ong, bột quế với 150ml sữa nóng. Chia uống 1 -2 lần trong ngày.
Quế được xem là gia vị có thể chống dị ứng, làm lành vết thương và ngăn chặn lở loét. Quế có thể dùng cho người bệnh hen suyễn do có khả năng làm giãn phế quản và tăng cường chức năng hô hấp.
Món ăn cho người bệnh hen suyễn lâu ngày, khí lực suy yếu.
Cháo thịt vịt nấu nước mía:
Nguyên liệu: Thịt nạc vịt mái 300g, gạo tẻ 100g, nước mía 300ml, gia vị các loại.
Cách làm: Thịt vịt băm nhỏ, ướp gia vị. Nấu cháo gạo tẻ với nước mía. Cháo chín nhừ thì cho thịt vịt vào, đảo đều, đun tiếp cho thịt vịt chín.
Chia ăn ngày ba lần, ăn liên tục một tuần.
Canh cá chép, sa nhân, gừng:
Nguyên liệu: Cá chép 250g, sa nhân 6g, gừng tươi 6g, tỏi băm, muối, đường, nước mắm, tiêu.
Cách làm: Cá chép làm sạch, ướp với nước mắm, muối, đường, tiêu, tỏi băm, khoảng 30 phút.
Nấu cá với sa nhân, gừng với lượng nước thích hợp thành canh. Nêm gia vị vừa ăn. Dùng nóng trong bữa cơm.
Canh cá lóc nấu thìa là:
Nguyên liệu: Dùng phi lê cá lóc (hoặc cá ba sa, cá rô) 200g, cà chua 2 trái, thìa là, hành lá, rau ngò, bột nghệ, nước mắm, muối, tiêu, hành tím băm nhỏ.
Cách làm: Cá cắt miếng nhỏ như quân cờ, ướp vào chút ít bột nghệ, muối, nước mắm, đường. Ướp trong vòng 30 phút cho cá ngấm gia vị. Thìa là rửa sạch, hành lá xắt nhỏ. Cà chua bổ múi cau.
Bắc nồi nhỏ lên bếp, hành tím phi vàng với dầu ăn, đổ cá vào đảo đều cho cá chín. Múc ra bát để riêng. Thả cà chua vào nồi đảo đều cho cà chua chín. Đổ nước lạnh ngập mặt cà chua, nấu sôi. Khi nước sôi, thả cá vào, nêm vào chút nước mắm, muối, đường, nêm lại hợp với khẩu vị. Thả hành lá, thìa là vào. Tắt bếp, múc tô.
Dùng ăn nóng trong bữa cơm.
* Trong canh cá có chứa chất acid béo, tác dụng chống viêm, có ích cho người bị viêm đường hô hấp, phòng chống phát tác cơn hen suyễn, có hiệu quả rất tốt đối với bệnh hen suyễn ở trẻ em, người bị hen suyễn lâu ngày.
CHỮA BỆNH HEN SUYỄN BẰNG THỰC PHẨM
Hen suyễn là bệnh viêm mạn tính ở phế quản, quá trình viêm này có sự tham gia của nhiều tế bào và nhiều thành phần của tế bào. Viêm mạn tính đi kèm với sự nhạy cảm quá mức của đường dẫn khí dẫn đến các cơn suyễn tái đi tái lại của các triệu chứng khò khè, khó thở, nặng ngực và ho. Các triệu chứng này đặc biệt thường xảy ra vào ban đêm hoặc sáng sớm. Các cơn suyễn đi kèm với việc lan rộng – nhưng rất thay đổi – của sự tắc nghẽn đường dẫn khí bên trong phổi mà thường là hồi phục tự nhiên hay do điều trị. Hen suyễn là một bệnh mạn tính - bệnh mạn tính có nghĩa là nó luôn đi theo người bệnh đến …cả cuộc đời.
Hen suyễn là bệnh có tỷ lệ người mắc bệnh khá cao. Lấy ví dụ tại Mỹ, với dân số khoảng 300 triệu người có khoảng 22 triệu người bị hen suyễn, mỗi năm hen suyễn gây ra khoảng 5.000 ca tử vong, 2 triệu lần phải cấp cứu, và 500.000 trường hợp phải nhập viện mỗi năm. Tại thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ ước tính người bị hen suyễn là khoảng 5% dân số (khảo sát này được thực hiện bởi TS. Phạm Duy Linh và cộng sự tại Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch). Với tỷ lệ mắc bệnh cao như vậy, hen suyễn là bệnh gây hậu quả khá nghiêm trọng. Hơn nữa, có bằng chứng ngày càng nhiều là nếu không được điều trị hoặc điều trị không đúng cách, hen suyễn có thể gây suy giảm dài hạn chức năng phổi (còn gọi là suy hô hấp mạn tính).
Hen suyễn là một bệnh lý có hai vấn đề chủ yếu xảy ra bên trong đường dẫn khí của phổi.
• Co thắt phế quản: các cơ trơn phế quản siết chặt hay thắt chặt lại với nhau. Co thắt phế quản có thể gây cản trở không cho không khí được hít vào hay thở ra qua phế nang phổi.
• Viêm đường dẫn khí: ở người bị hen suyễn đường dẫn khí của phổi luôn luôn bị viêm, trở nên sưng nhiều hơn và kích ứng khi bắt đầu có cơn hen. Sự sưng này chính là do viêm. Viêm có thể làm giảm lượng không khí mà người bệnh có thể hít vào hay thở ra khỏi phổi. Trong một số trường hợp, các tuyến nhầy trên đường dẫn khí tiết quá nhiều chất nhày đặc, và hệ quả là làm tắt nghẽn đường dẫn khí. Lúc này bệnh nhân có cảm giác ngộp thở dù đang ở nơi đầy không khí.
Sự co thắt và viêm đường dẫn khí đồng thời gây thu hẹp đường dẫn khí, có thể làm thở khò khè, co kéo – cò cữ, thắt chặt lồng ngực (tạo cảm giác “nặng ngực” hay “đau ngực” như một số bệnh nhân mô tả), hoặc thở hổn hển (khó thở). Ở người bị hen suyễn, đường dẫn khí bị viêm ngay cả khi không có những triệu chứng.
Điều gì sẽ xảy ra đối với người bị bệnh suyễn không được kiểm soát? Tiếng rít nghe được khi thở? Ho? Nặng ngực? Khó thở? Đa số những người bị hen suyễn có một hay nhiều hơn những triệu chứng sau:
• Khò khè: tiếng rít thường nghe được khi thở ra. Tiếng rít này dễ dàng được nhận ra bởi bác sĩ khi khám bệnh hay thậm chí chính bệnh nhân cũng có thể nhận ra. Khò khè nghe như tiếng mèo rên hoặc ngày xưa ông bà ta thường gọi là tiếng “cò cử”.
• Ho: ho có thể kéo dài và thường hay xảy ra. Ho cũng là dấu hiệu nặng của cơn suyễn ban đêm. Ho rất dễ bị nhầm lẫn với những bệnh khác. Đặc biệt ở Việt Nam, một số bệnh nhân bị ho do hen suyễn dễ được chẩn đoán nhầm là viêm phế quản, viêm họng hay thậm chí được chẩn đoán là ho lao (bản thân người viết đã gặp một số trường hợp người bị hen suyễn chỉ có biểu hiện là ho và đã được điều trị bằng thuốc lao). Một số bệnh nhân bị hen suyễn chỉ có biểu hiện duy nhất là ho, đặc biệt là nửa đêm về sáng.
• Nặng ngực: cảm giác giống như lồng ngực bị bóp chặt.
• Khó thở: thở thấy khó khăn, đặc biệt là thở ra.
Điểm cốt yếu của hen suyễn là, ngay cả khi người bệnh không để ý đến nó, viêm đường dẫn khí luôn đồng hành cùng bệnh nhân. Đường dẫn khí bị viêm dù đang có triệu chứng hen suyễn hay không có triệu chứng hen suyễn. Đó là lý do hết sức quan trọng rằng tại sao người bệnh phải điều trị dự phòng hen suyễn hàng ngày – ngay cả khi cảm thấy khỏe – do ngày càng có nhiều bằng chứng chứng minh rằng – nếu không được điều trị, hen suyễn có thể gây suy hô hấp mạn tính.
Nói chung, có hai loại thuốc để điều trị bệnh suyễn – thuốc dự phòng và thuốc cắt cơn nhanh (cũng còn gọi là “thuốc cấp cứu”). Các thuốc dự phòng, như corticosteroid dạng hít, được sử dụng hàng ngày để giảm viêm và ngăn chặn những triệu chứng xảy ra. Các thuốc cắt cơn nhanh được sử dụng để giảm co thắt các cơ trơn đường hô hấp trong cơn hen suyễn.
Dự phòng hen suyễn, ngoài việc dùng thuốc, bệnh nhân cần chú ý đến những thứ có thể gây kích ứng cơn hen suyễn được gọi chung là dị ứng nguyên. Chúng có thể là thực phẩm như bò, gà, đồ biển. Hoặc không phải thực phẩm như khói bụi (đặc biệt là khói thuốc lá), phấn hoa, dị ứng nguyên từ chó mèo, gián, nấm mốc, mạt nhà.
Một số bài thuốc hen suyễn từ thực phẩm
Có một số thực phẩm kích hoạt cơn hen suyễn. Ngược lại, cũng có một số thực phẩm có ích cho hen suyễn. Việc điều trị hen suyễn bằng thuốc theo Tây y, do sử dụng dài hạn, có thể có những tác dụng bất lợi cho cơ thể. Vì thế, ngày nay, kể cả những nước Phương tây, việc điều trị những bệnh mạn tính ngày càng được chú ý nhiều hơn đến những phương thuốc từ cỏ cây, thực phẩm.
Củ gừng. Từ xa xưa, ông cha ta đã biết dùng gừng như một vị thuốc chống nôn. Gừng, với hoạt chất chính yếu có giá trị trong chống nôn là gingerol (có lẽ vì hoạt chất này mà tên tiếng Anh của Gừng là Ginger). Vị đặc trưng của gừng cũng là do chất gingerol. Ngoài gingerol, trong gừng còn có guineapigileum có hoạt tính kháng hydroxytryptamine giúp chống nôn hiệu quả. Ngày nay, một số nghiên cứu trong ngành thực vật ở Ấn Độ đã thấy gừng có đặc tính kháng viêm giúp ức chế đáp ứng miễn dịch thái quá trong hen suyễn. Hơn nữa, gừng cũng có hoạt tính làm long đàm. Một nghiên cứu được tiến hành trên 92 bệnh nhân bị hen suyễn ở Iran. Bệnh nhân được sử dụng 150 mg bột gừng 3 lần mỗi ngày trong 2 tháng. Sau 2 tháng sử dụng gừng đã có cải thiện đáng kể triệu chứng của hen suyễn là khò khè và nặng ngực. Khò khè giảm 19,5% và nặng ngực giảm 52%.
Mật ong. Mật ong giúp làm loãng chất đàm nhớt trong phế quản và tạo điều kiện dễ dàng để tống xuất đàm nhớt ra ngoài. Như bạn đã biết, chất nhầy của đàm nhớt tích tụ trong phế quản ngăn cản oxy đi vào cũng như ngăn chặn sự đào thải CO2 ra ngoài. Điều này kích hoạt cơn suyễn cấp. Mật ong có thể được sử dụng bằng cách pha trong nước uống hàng ngày (một muỗng cà phê mật ong mỗi ngày) hoặc một muỗng cà phê mật ong pha với nửa muỗng cà phê bột quế uống 1 lần mỗi ngày (sáng hoặc tối). Cách tốt hơn là dùng mật ong pha với nước cốt gừng tươi.
Một số bài thuốc khác từ thực phẩm dùng trong hen suyễn:
• Dịch tỏi: dịch chiết xuất từ tỏi. Hòa 10 – 15 giọt dịch tỏi trong nước ấm và uống sẽ giúp làm giảm triệu chứng hen suyễn.
• Húng quế: Cho 30 – 40 lá húng quế vào 1 lít nước uống dần trong ngày.
• Hỗn hợp: hòa ¼ ly nước cốt củ hành tây, 1 muỗng cà phê mật ong và 1/8 muỗng cà phê tiêu đen.
• Hỗn hợp: hòa trộn cam thảo và gừng với nhau. Dùng nửa muỗng cà phê hỗn hợp này với 1 ly nước. Không được sử dụng ở người bị tăng huyết áp.
• Hỗn hợp: pha 1 ly hỗn hợp gồm 2/3 nước ép cà rốt và 1/3 nước ép cải bó xôi (rau bina hay spinach). Ngày 3 lần, mỗi lần dùng 1 ly.
• Hỗn hợp: nghiền gừng, nghệ, tiêu đen rồi trộn với mật ong cho sền sệt. Mỗi ngày dùng 1 muỗng cà phê hỗn hợp này.
Một số bài thuốc từ thực phẩm của các nước
Tại Anh, si-rô được bào chế từ vài lát củ hành thái mỏng trộn với mật ong dùng 3 – 4 lần mỗi ngày giúp cải thiện tình trạng hen suyễn. Người Anh cũng dùng vỏ và lá cây bạch quả (ginkgo) để làm giảm tình trạng hắt hơi do dị ứng và hen suyễn.
Tại Úc, tinh dầu khuynh diệp được sử dụng để làm giảm các tình trạng khó chịu của hệ hô hấp và hen suyễn. Lá khuynh diệp chứa rutin, một loại bioflavonoid, giúp làm giảm tình trạng viêm của phế quản. Bệnh nhân có thể thở với nước trà nóng có pha tinh dầu khuynh diệp hay uống vài giọt tinh dầu khuynh diệp pha loãng với nước nóng.
Tại Ai Cập, người bị hen suyễn được khuyên ăn quả sung, vả, nho có tác dụng làm giảm hen suyễn.
Tại Trung Hoa, cái nôi của Y học Đông phương khuyên người bị hen suyễn sử dụng lá trà trong việc làm giảm hen suyễn (lá trà có chứa theophylline, một chất có tác dụng làm giãn phế quản). Một cách khác là xào rễ cây ma hoàng với mật ong, sau đó hỗn hợp này trộn với phần cơm quả mơ được một chế phẩm cắt cơn hen suyễn. Vì trong thành phần của rễ cây ma hoàng có ephedrin, pseudoephedrin cho nên không được dùng bài thuốc này cho người bị bệnh tim mạch, tăng huyết áp, người thi đấu thể thao (sẽ cho kết quả dương tính doping).
Tại Hy Lạp & La Mã. Người Hy Lạp & La Mã cổ xưa đã biết dùng tỏi, tiêu đen, quế và giấm trong điều trị hen suyễn. Những thực phẩm có vị cay và hăng này có thể thúc đẩy sự bài tiết nước trong phế quản, điều này giúp làm sạch chất nhầy bít tắc trong phế quản. Một số thực phẩm khác cũng được dùng rộng rãi như là phương thuốc cổ truyền điều trị hen suyễn: cá nước ngọt, ngò tây, cỏ cà ri, củ cải, bạc hà (loại bạc hà dùng tinh chế ra dầu bạc hà, không phải loại bạc hà nấu canh chua), nho khô, cháo yến mạch. Những thực phẩm này có vai trò kiểm soát hiện tượng viêm trong phế quản do làm loãng chất nhầy, làm giãn phế quản và cải thiện chức năng của hệ hô hấp. Người Hy Lạp cũng khuyến cáo dùng trà được chế biến từ hạt thì là (thì là rất thông dụng ở miền Bắc Việt Nam) có tác dụng bổ phế và giảm triệu chứng hen suyễn. Thì là có chứa rutin, nhiều vitamin và khoáng chất bao gồm calcium và kali.
Một số nước thuộc Châu Âu. Mỗi ngày uống 2 ly cà phê, mỗi ly khoảng 200 mL có tác dụng tốt trên hen suyễn. Điều này được giải thích là trong cà phê có chứa hoạt chất xanthine có tác dụng làm giãn phế quản.
ĐIỀU TRỊ HEN SUYỂN BẰNG LIỆU PHÁP TỰ NHIÊN
Triệu chứng
Hen suyển là một loại bệnh dị ứng ở đường hô hấp do thần kinh phế vị bị kích thích dẫn đến xuất tiết đởm giải, phù nề niêm mạc và co thắt khí quản. Cả 3 yếu tố nầy tác động làm ngăn nghẹt đường thở khiến người bệnh thở dốc, thở ra khó, phải rút vai thót bụng để thở nhưng thở vẫn khó khăn, mệt nhọc vì khí quản bị thu nhỏ và đàm trọc ngăn bế.
Nguyên nhân
Bệnh xảy ra ở những người có cơ địa dị ứng bị cảm nhiểm ngoại tà hoặc ăn uống, tình chí thất thường, hoặc làm việc quá sức.
Theo y học cổ truyền, hen suyển là một dạng bệnh do khí nghịch đờm hoả thượng xung, khí không được liểm nạp về Thận. Bệnh có liên quan đến ba tạng Tỳ, Phế, Thận. Tỳ Thận hư không liểm nạp được dương khí, nước nghịch lên thành đờm gây ủng tắc Phế khí.
Điều trị
Hiên nay y học hiện đại có ưu thế trong việc cắt cơn hen bằng những loại khí dung phối hợp giữa thuốc chống viêm và thuốc chống co thắt phế quản. Các loại khí dung có thể được xịt hoặc hít trực tiếp qua đường hô hấp vừa tiện dụng vừa giúp giải toả nhanh chóng triệu chứng khó thở. Tuy nhiên y học cổ truyền lại nổi bật về liệu pháp tổng thể nhằm tạo sự cân bằng khí hoá trong cơ thể, bồi bổ nguyên khí để nâng cao sức kháng bệnh. Cơn hen sẽ nhẹ đi, thưa dần và tiến đến không tái phát. Phép chữa chủ yếu nhằm tư âm giáng hoả, bổ Thận nạp khí. Sự gia giảm sẽ tuỳ thuộc vào cơ địa hàn nhiệt hoặc mức độ hư suy khác nhau giữa ba tạng Tỳ, Phế, Thận. Sau đây là 2 cổ phương thông dụng để bổ thận nạp khí. Thông thường, một vài thang đầu có thể dùng Kim quỷ Thận khí hoàn, để nhanh chóng ôn dương cố bản nhờ sức nóng của Phụ tử, Nhục quế. Sau đó có thể dùng Lục vị gia Mạch môn, Ngủ vị.
Kim quỷ Thận khí hoàn
Thục địa 24gr
Hoài sơn 12gr
Trạch tả 08gr
Ngưu tất 08gr
Xa tiền tử 08gr
Phụ tử (chế) 08gr
Mẫu đơn bì 06gr
Nhục quế 04gr
Gọi là hoàn vì phương dược nầy thường được luyện với mật ong làm hoàn để tiện dụng. Bài thuốc nầy cũng có thể sử dụng như thuốc thang, sắc uống mỗi ngày một thang. Dùng 3 chén nước sắc còn hơn ½ chén. Lần thứ nhì đổ thêm 2 chén sắc còn ½ chén. Trộn đều 2 lần thuốc đã sắc. Chia làm 2 lần uống trong một ngày. Hâm nóng thuốc trước khi uống.
Lục vị gia Mạch môn, Ngủ vị.
Thục địa 16gr
Sơn thù 08gr
Hoài sơn 12gr
Phục linh 08gr
Trạch tả 08gr
Mẫu đơn bì 08gr
Mạch môn 08gr
Ngủ vị tử 08
Sắc uống như thang dược trên.
Điều trị không dùng thuốc
Hen suyển là một dạng điển hình của những triệu chứng bệnh lý mà y học cổ truyền gọi là khí nghịch. Hen suyển kéo dài thường dẫn đến suy nhược thần kinh, khiến người bệnh dễ căng thẳng, hay lo sợ, sức kháng bệnh kém, dễ bị cảm nhiểm. Ở người bệnh, dù trong cơn hen hoặc trong những lúc bình thường, khi có sự tác động tự nhiên của một người có trình độ khí công trung bình, bệnh biểu hiện rõ nét bằng những luồng khí liên tục chuyển từ Phế xuống Thận dù người chữa không cố ý điều chỉnh đường đi của kinh khí. Đó chính là hiện tượng nạp khí về Thận của quá trình hồi phục tương ứng với quy luật khí hoá tự nhiên ở một người khoẻ mạnh. Giống như đối với hầu hết những triệu chứng rối loạn khí hoá khác, khí công và những phương pháp dưỡng sinh nói chung, đều đáp ứng rất tốt đối với bệnh hen suyển. Sau đây là một vài phương pháp đơn giãn.
Hít thở sâu
Hít vào đến bụng dưới, hơi phình bụng ra khi hít vào.Thở ra chậm, nhẹ và đều, từ từ ép sát bụng lại khi thở ra. Tuần tự từ hơi thở nầy đến hơi thở khác. Có thể thở ở bất cứ tư thế nào, ngồi xếp bằng, ngồi tựa lưng hoặc nằm xuống giường ; một bàn tay có thể đặt trên bụng dưới để cảm nhận rõ độ phồng lên và xẹp xuống của bụng theo hơi thở vô ra. Thưc hành thở trong những buổi tập từ 10 đên 15 phút lúc bụng trống hoặc thở mỗi lần một hoặc vài hơi bất cứ khi nào thấy thuận tiện. Hít thở sâu đến bụng dưới ngoài việc tăng cường nội khí còn có tác dụng trừ hư hoả, nạp khí về Thận. Thì thở ra chậm và dài phối hợp với động tác ép sát bụng có tác dụng điều hoà thần kinh giao cảm, giúp điều hoà cảm xúc, tăng cường khí huyết ra ngoại biên, làm ấm người và nâng cao sức chịu đựng của cơ thể đối với những thay đổi của môi trường. Hít thở sâu còn có thể được phối hợp với phép quán. Nói chung tất cả những phương pháp khí công, thiền quán của phương Đông đều quan tâm đến hơi thở và gia tăng công năng khí hoá nên có thể giúp điều trị hen suyển. Riêng về phép quán, những nghiên cứu của Tiến sĩ Judith Green, giáo sư tâm lý học và phản hồi sinh học ở trường đại học Greeley Colorado cũng cho biết việc quán tưởng hình ảnh phế quản và những phế nang nở rộng, thông thoáng và đầy sinh lực sẽ giúp ích rất lớn cho việc cải thiện hen suyển. Theo ông, người bệnh chỉ cần thực hành quán tưởng vài phút mỗi lần và vài lần mỗi ngày.
Động tác cây gậy
Những động tác dưỡng sinh với cây gậy trên tay là một phương pháp dưỡng sinh quen thuộc hiện nay ở các sân tập dưỡng sinh. Đặc điểm của phương pháp là dùng một cây gậy dài khoảng 1,5m để giữ cân bằng trên hai tay, hoặc vươn thẳng hai cánh tay, hoặc tựa cây gậy trên hai bả vai để xoay chuyển thân mình theo các hướng khác nhau quanh thắt lưng hoặc quanh cổ. Qua đó, những động tác nầy đã tác động tích cực đến bệnh hen suyển. 1. Đứng dang chân, xuống tấn phối hợp với các động tác cúi, ngữa và quay người chung quanh thắt lưng nhằm chuyển trung tâm lực của cơ thể xuống Đan điền có tác dụng hoạt hoá huyệt Mệnh môn, giúp dẫn hoả quy nguyên, nạp khí về Thận. 2. Những động tác hít thở và vươn rộng cánh tay, vai giúp nở rộng lồng ngực để gia tăng hiệu suất của phổi. 3. Tựa cây gậy trên vai và xoay quanh cổ có thể giải toả những điểm ứ trệ khí huyết nơi ‘’vùng ngoan cố ‘’ ở bả vai thường ngăn trở việc giáng khí của những đường kinh dương. 4. Kích hoạt hai huyệt Đại chuỳ và Định suyển. Huyệt Đại chuỳ ở dưới đốt sống cổ thứ 7. Đại chuỳ là chỗ tụ hội của những đường kinh dương có công dụng giải biểu, giáng Phế khí. Huyệt Định suyển ở bờ ngoài gai đốt sống cổ thứ 7 đo ra khoảng nửa thốn. Định suyển là huyệt đặc trị bệnh hen suyển. Do đó bên cạnh tác dụng của một phương pháp dưỡng sinh để tăng cường lưu thông khí huyết và giữ gìn sức khoẻ, thực hành đều đặn bài tập cây gậy là một phương pháp rất hiệu quả để điều trị hen suyển.
Chế độ ăn uống
Hen suyển có liên quan đến các yếu tố gây dị ứng ở môi trường như khói, bụi, sơn, phấn hoa, thức ăn... Do đó, ngoài việc phòng tránh những yếu tố có thể gây dị ứng, luyện tập để nâng cao ngưỡng chịu đựng của cơ thể thì chế độ ăn uống cũng có ý nghĩa rất lớn đối với việc kiểm soát bệnh. Nên kiêng cử những thức ăn có thể gây dị ứng đối với cơ địa riêng của mỗi người. Cần ăn nhiều thức ăn có chứa vitamin C, magnesium và những acid béo Omega 3. Tiến sĩ Gary Hatch thuộc viện nghiên cứu môi trường ở Bắc Carolina cho biết ’’Có bằng chứng cho thấy việc thiếu vitamin C phối hợp với điều kiện không khí ô nhiểm làm gia tăng những trường hợp bệnh suyển, đặc biệt là đối với trẻ em.’’ Ông cũng nghiên cứu thấy ở những người bệnh suyển, lượng vitamin C trong cơ thể thường ít hơn 50% so với những người bình thường. Vitamin C tự nhiên có nhiều trong các loại rau quả xanh. Rau quả xanh cũng có nhiều magnesium. Magnesium có tính năng cải thiện hoạt động của phổi qua tác dụng làm giãn các lớp cơ bao quanh khí quản. Ngoài ra các nhà khoa học cũng khuyên người bệnh nên ăn nhiều thực phẩm có chứa những acid béo Omega 3 như các loại cá, các loại quả hạch, mè, hạt hướng dương, dầu cá thu, dầu lanh... Ngoài việc tăng cường sức miển dịch và một số lợi ích khác, những loại acid béo Omega 3 là một yếu tố chống viêm tự nhiên rất hữu ích cho những người có cơ địa dị ứng để ngăn chặn cơn hen và cải thiện chức năng hô hấp.
Bài thuốc dân gian chữa hen phế quản
Bệnh suyễn nên ăn gì?
Bệnh hen (Suyễn)
Bệnh hen suyễn ở trẻ em
Mẹo chữa hen phế quản đơn giản hiệu quả
Thức ăn cho người bị bệnh hen suyễn
Cách chăm sóc em bé bị hen phế quản nhanh khỏi
Tác dụng chữa bệnh của cây nhót
(ST)
