1
Vô sinh có nghĩa là không có khả năng sinh con. Rất ít phụ nữ và cặp vợ chồng bị vô sinh; phổ biến hơn nhiều là các trường hợp khó khăn trong việc thụ thai.
Vô sinh thường không phải là một vấn đề của riêng người vợ hay người chồng, mà của cả hai người. Khả năng sinh đẻ của bạn không thể tách rời khả năng này phải được khảo sát với sự hợp tác của cả hai người. Dự kiến tình trạng khó thụ thai chỉ liên quan tới một người là điều không thực tế.
Có khoảng 10% tổng số các cặp vợ chồng có một vài giai đoạn bị hiếm hoi trong đời.
Tôi có phải đi bác sĩ không?
Trong trường hợp bạn đã giao hợp không giữ gìn trong ít nhất một năm, mỗi tuần hai lần mà không thụ thai, bạn hãy đi bác sĩ. Tuy nhiên, nếu bạn đã trên 30 tuổi, bạn hãy đi khám bác sĩ sau 6 tháng.
Bác sĩ sẽ làm gì?
Ở bất cứ giai đoạn nào mà bạn đi khám bác sĩ khi bị hiếm hoi, bác sĩ cũng sẽ hỏi bạn rất kỹ về quá trình kinh nguyệt của bạn, như đã bao lâu rồi bạn cố làm cho có con, từ lúc nào bạn đã thôi không tránh thai nữa và điều tra về tiền sử bệnh tật dòng họ của bạn. Bạn cũng sẽ được hỏi về tiền sử bệnh tật của bạn thân: bạn đã trải qua phẫu thuật nào chăng, như cắt bỏ ruột dư chẳng hạn? Bạn có mắc chứng chán ăn tâm lý chăng? Bạn có những vấn đề về phụ khoa như nạo thai hay những bệnh lây lan qua đường sinh dục không?
Bạn và ông xã bạn cần phải trả lời thành thật và đầy đủ. Công việc tìm hiểu nguyên nhân do vô sinh có thể mất nhiều thời gian và đôi lúc khiến cho bạn vô cùng hụt hẫng và lúng túng. Nếu bạn được chuẩn bị trước, cuộc thử thách đó sẽ dễ chấp nhận hơn. Trong khi các cuộc tìm hiểu này có thể gây ra cho bạn những tổn thương không thể nào cứu vãn được, thì lịa có những cặp vợ chồng khác cảm thấy gần nhau hơn.
Sau đó bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng để kiểm tra tình trạng các cơ quan sinh dục và tình trạng sức khỏe tổng quát của bạn. Kết quả chính xác của cuộc khám nghiệm sẽ tùy thuộc vào tiền sử bệnh tật của bạn. Có thể bác sĩ cần phải soi đáy mắt bạn để kiểm tra võng mạc và sờ nắn cổ bạn để xem có gì khác lạ ở tuyết giáp của bạn không.
Người ta có thể thực hiện một kính phết âm đạo và nếu cần thì bác sĩ sẽ lấy mẫu một mẩu niêm mạc lót tử cung (nội mạc) của bạn.
Thử nghiệm này cho biết liệu quá trình rụng trứng đã diễn ra chưa và bao giờ cũng thực hiện thử nghiệm vào nửa cuối một chu kỳ. Xét nghiệm này cũng cho biết là có u, như u xơ tử cung hay u nang buồng trứng không?
Xét nghiệm đầu tiên này sẽ giúp bác sĩ quyết định đầu tiên nên làm gì. Sau đó mới bắt đầu xét nghiệm và khám nghiệm. Trong trường hợp bạn là một phụ nữ lớn tuổi muốn có đứa con đầu lòng, bạn hãy yêu cầu thúc đẩy nhanh việc xét nghiệm, và chắc hẳn bạn sẽ được điều trị ưu tiên.
Chồng bạn cũng sẽ được phóng vấn về tiền sử bệnh tật bản thân và dòng họ, chẳng hạn để biết tinh hoàn có xuống được tự nhiên không, hoặc môi trường làm việc ra sao; các yếu tố môi trường có thể dẫn tới tình trạng giảm số tinh trùng đếm được, các bệnh mắc phải khi còn nhỏ như quai bị và các bệnh lây qua đường sinh dục cũng có thể ảnh hưởng.
Người ta làm những thử nghiệm nào?
Trong trường hợp bác sĩ nghi ngờ có nghẽ tắc cơ - thể - học, ngư��i ta sẽ tiến hành ngay những thử nghiệm cơ bản. Tuy nhiên, nếu hầu như không có nguyên do nào trực tiếp và hiển nhiên có thể giải thích việc bạn không thụ thai được, bác sĩ sẽ yêi cầu chồng bạn cho một mẫu tinh dịch. Trong trường hợp chồng bạn vô sinh, thì thật sự không cần phải tiếp tục những thử nghiệm vô sinh nữa. Người ta gọi đó là xét nghiệm tinh dịch. Chồng bạn cũng sẽ được khám nghiệm để xem có nguyên do thể chất nào có thể giải thích được tình trạng vô sinh không.
Bạn cần ghi đều đặn chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng trong một hai tháng. Và bạn cần ghi nhiệt độ cơ thể mỗi ngay bằng một ống đo nhiệt đặc biệt. Khi bạn rụng trứng, chắc chắn sẽ có gia tăng nhiệt độ vào khoảng ngày thứ 14
Một thử nghiệm căn bản nữa là thử nghiệm sau giao hợp, cần phải được sắp đặt vào khoảng thời gian bạn rụng trứng. Người ta sẽ khuyên bạn đừng nên rửa tay hay xịt nước cho đến sau khi bác sĩ khám nghiệm. Bác sĩ sẽ thực hiện một cuộc khám bên trong lấy một mẩu chất nhảy cổ tử cung chưa và để xem tinh trùn có còn di động quanh đó không. Nếu tinh trùng đã bất động, hiện tượng này cho tháy là có hiện diện kháng thể trong chất nhầy cổ tử cung. Các chất kháng thể trong cơ thể bạn xem tinh dịch ông xã bạn như một vật lạ và chống phá lại tinh dịch.
Những xét nghiệm máu và nước tiểu thường lệ giúp bác sĩ ước tính mức nồng độ hormone trong máu và điều đó giúp nêu rõ tình trạng không rụng trứng. Siêu âm có thể cho thấy có u nang buồng trứng hay không.
Một khi đã hoàn tất xét nghiệm tinh dịch và các thử nghiệm ban đầu, thì sẽ rõ giữa bạn và ông xã bạn, ai là người cần được điều trị
Điều trị ra sao?
Dĩ nhiên việc điều trị tùy thuộc vào kết quả các thử nghiệm của bạn và nơi xảy ra trục trặc. Việc chữa trị có thể là bằng thuốc chống vô sinh hoặc nhiều thủ thuật giải phẫu khác nhau. Cả hai kiểu chữa trị đều tỏ ra có hiệu quả.
Nếu bệnh lạc nội mạc (endometriosis) là nguyên nhân gây nên tình trạng vô sinh của bạn, phép trị liệu bằng hormone thường là phương pháp thông dụng nhất để chữa dứt căn bệnh đau đớn này. Tùy theo độ trầm trọng của căn bệnh, bạn nên cố gắng thụ thai sau khoảng một năm chữa trị. Trong một vài trường hợp, có thai là chữa được dứt hẳn bệnh lạc nội mạc.
ĐIỀU TRỊ BẰNG PHẪU THUẬT
Thủ thuật soi ổ bụng là một phẫu thuật thăm dò ổ bụng để định vị nguồn gốc của căn bệnh và tiến hành phép điều trị thích hợp. Ví dụ người ta có thể khai thông trở lại vòi fallope bị tắc nghẽn mặc dù không phải là không nguy hiểm, hoặc là bằng các bơm nước cho thông hoặc bằng những kỹ thuật vi giải phẫu (thủ thuật mở thông vòi trứng)
Một khi đã khai thông, các nguy cơ có thai ngoài tử cung lại cao hơn và dù với kỹ thuật vì giải phẫu, người ta rất dễ làm tổn thương các vòi trừng nhỏ xíu, mong manh. Trong trường hợp hai vòi bị tổn thương vô phương cứu chữa, thì chỉ còn có cơ may duy nhất là do thụ tinh trong ống nghiệm. Một phương pháp mới, có tên gọi là GIFT (Gamêt intrafallopian transfer – có nghĩa là “chuyển giao tử vào trong vòi trứng”) đưa trực tiếp tinh dịch và noãn bào vào trong vòi trứng để cho thụ tinh.
U nang buồng trứng và u xơ tử cung có thể được lấy đi bằng phẫu thuật. Có thể cần tới những thủ thuật giải phẫu khác đối với một phụ nữ có rụng trứng và cũng có thể đã mang thai, song lần nào cũng sảy thai vì lý do này hay lý do khác và không thể nào mang thai được cho tới kỳ sinh đẻ. Những dị tật trong hình dạng tử cung và tính trạng cổ tử cung không khép kín lại được, có tể là hai nguyên do cho tình trạng này
THỤ TINH NHÂN TẠO
Trong trường hợp bạn có chất kháng thể chống lại tinh dịch của chồng bạn, hoặc bị một bệnh ngăn cản không cho giao hợp được hoàn hảo khiến cho cả hai bị vô sinh, mặc dù cả hai bạn đều có khả năng sinh con, khi đó, người ta có thể sử dụng phương pháp thụ tinh nhân tạo với tinh dịch của người chồng (artificial insemination by husband AIH). Nếu người đàn ông vô sinh, có thể nghĩ đến việc dùng phương pháp thụ tinh nhân tạo với tinh dịch của người cho (donor).
Tôi có thể làm được gì?
Bạn chớ có nản lòng; bạn hãy có quyết tâm và nên yêu cầu được giới thiệu tới những đa khoa đang có những thử nghiệm và sử dụng những kỹ thuật nghiên cứu tiến bộ nhất. Trong trường hợp những chuyên viên tham vấn y tế không thể cho bạn chút hy vọng nào, bạn sẽ phải tính đến chuyện nuôi con nuôi, mặc dù việc này ngày một trở nên khó hơn.
Mang thai thay thế là một phương pháp khác, theo đó một người mang thai hộ cho một người khác. Phương pháp này đã đượ quảng cáo rất nhiều, nhưng mọi người cũng cần biết đó là một con đường đầy nguy nan.
Tuy nhiên hiện nay, việc thụ tinh trong ống nghiệm đã có nhiều chuyển biến. Chẳng hạn một người đàn bà có thể mang thai một cái trứng do một người đàn bà khác hiến cho và được thụ tinh với tinh dịch của chồng mình hoặc một phôi hoàn toàn thuộc về một cặp vợ chồng khác. Người ta cũng mới chỉ đang giám sát giới hạn của kỹ thuật thụ thai này và trong tương lại nó có thể cho phép những người vô sinh lựa chọn giữa nhiều phương án khác nhau.
THUỐC CHỮA VÔ SINH
Người ta sử dụng những thuốc này khi đã có chẩn đoán thiếu hormone. Công cuộc trị liệu sẽ được điều chỉnh cho phù hợp với từng cá nhân và nhiều khi cần không phải chỉ một loại thuốc. Nguy cơ đa thai (sinh nhiều con một lần) rất lớn. Tác dụng phụ gồm có nhức đầu, bốc hỏa và đau bụng vì buồng trứng nở lớn lên.
Cơ sở để điều trị bằng clomiphene là khuyến khích tuyến yên gia tăng phóng thích hormone để buồng trứng sinh ra một trứng. Trong suốt thời gian điều trị, trong khi chỉ cho thuốc trong những kỳ ngắn hạn của một chu kỳ kinh nguyệt, bác sĩ sẽ theo dõi những biến chuyển nhiệt độ và chất nhớt cổ tử cung của bạn để xem trứng có rụng không. Liều sẽ được tăng lên trong những tháng kế tiếp, nếu không có dấu hiệu trứng rụng. Các xét nghiệm máu trong nửa sau của chu kỳ cho thấy progesterone có được tiết ra hay không, đây là một bằng chứng khác cho thấy phương pháo có hiệu quả. Rồi người ta sẽ khuyên bạn nên giao hợp vào lúc nào.
Nếu phép trị liệu này không kích thích được các buồng trứng, có thể theo một phương pháp trị liệu chích hormone phức tạp hơn để khuyến khích trực tiếp buồng trứng phóng thích ra một trứng. Phương pháp này đòi hỏi có gonadotrophin. Phép trị liệu này có thể dẫn tới đa thai và bởi lẽ phải theo dõi các mức nồng độ hormone bằng máy siêu âm và do đó cần đi khám bác sĩ nhiều lần, nên phép trị liệu này tốn kém và mất nhiều thì giờ.
Phương pháp mới nhất là mang luôn trên cơ thể một máy bơm hormone. Máy bơm được cột quanh thắt lưng và người ta luồn một ống thông xuống dưới làn da của bạn, thường là ở cánh tay. Bơm tiêm trong máy bơm phóng thích một lượng nhỏ hormone hoàng thể hóa vào những ngày kế tiếp kỳ kinh nguyệt của bạn. Phương pháp này khiến cho bạn ít phải lui tới khám bác sĩ như cần phải làm với phương pháp kích thích trực tiếp, và cũng làm giảm nguy cơ đa thai vì chỉ có một nang trứng được kích thích mà thôi. Máy bơm thay thế tiến trình phóng thích hormone tự nhiên từ não, là hiện tượng diễn ra một cách tự nhiên ở các phụ nữ rụng trứng một cách bình thường, ít bất tiện và không khó chịu tí nào.
NGUYÊN NHÂN NÀO GÂY RA VÔ SINH?
+ Các chứng bệnh ảnh hưởng đến khả năng có con của đàn ông gồm có:
- Quá ít tinh trùng
- Quá nhiều tinh trùng
- Bất lực – không cương được dương vật
- Nghiện ngập - hoặc có sử dụng một số thuốc điều trị bệnh
- Suy dinh dưỡng
- Bị bệnh tiểu đường – vì bệnh này làm cho mất khoái cảm tình dục
- Tắc các ống dẫn tinh trùng từ tinh hoàn đến dương vật gọi là bệnh giãn tĩnh mạch thứng tinh
- Tuổi tác - khả năng sinh sản giảm theo tuổi tác, giống như phụ nữ. Có một số chứng bệnh có thể ngăn không cho phụ nữ thụ thai
+ Các chứng bệnh ảnh hưởng đến khả năng có con của phụ nữ gồm có:
- Tắc nghẽn vòi Fallope
- Nhiều u xơ
- Nhiễm trùng khung chậu kinh niên
- Suy dinh dưỡng
- Nghiện ngập. Bị bệnh đau tim nặng
- Lạc nội mạc tử cung
- Có kháng thể khiến cho tinh trùng người chống bị bất động
- Tuổi tác – vào khoảng tuổi 25, khả năng sinh sản bắt đầu giảm và sau 45 tuổi, chỉ có một nửa số chu kỳ kinh nguyệt là có trứng rụng. Do đó, so với phụ nữ trẻ, một số phụ nữ trên 45 tuổi chỉ có nửa số chu kỳ kinh sinh sản được thôi.
TRIỆU CHỨNG CHỦ YẾU
Các triệu chứng này có thể báo động cho bác sĩ lưu ý đến những nguyên nhân vô sinh thường gặp”
Không rụng trứng:
Chứng vô kinh thường là biểu hiện của tình trạng đang trong thời kỳ không rụng trứng, ngoại trừ lý do hiển nhiên là người đó đang mang thai hoặc đang cho con bú. Không rụng trứng có thể là hệ quả của một vài trục trặc ở các cơ quan trong khung chậu hoặc trong quá trình phóng thích hormone từ não. Dùng phẫu thuật để thăm dò, thường là soi ổ bụng, là một thủ thuật được sử dụng để trông thấy rõ các cơ quan nằm trong khung chậu và phát hiện lý do không rụng trứng. Người ta sẽ gây mê cho bạn và ống kính soi được chọc xuyên qua thành bụng để quan sát tử cung, hai vòi fallope và hai buồng trứng của bạn.
Nếu trong các chu kỳ kinh nguyệt, bạn ít thấy kinh và thấy không đều, khi đó người ta mới làm xét nghiệm mức nồng độ hormone và mới thử nghiệm xem có gì bất ổn không. Ví dụ, nếu một số hormone được sản xuất ra quá nhiều, người ta sẽ đo mức nồng độ hormone trong máu, và trong trường hợp có mức nồng độ bất thường, bạn sẽ cần phải chụp X-quang xương sọ để biết có u tuyến tiết ra các hormone giới tính hay không. Người ta sử dụng thuốc để làm giảm các mức nồng độ hormone và khối u trên tuyến yên có thể được cắt bỏ bằng phẫu thuật.
Thủ thuật bơm hơi (insuffation)
Đây là một thủ thuật an toàn để kiểm tra xem hai vòi Fallope có bị tắt hay không. Thán khí CO2 được thổi từ âm đạo vào hai vòi. Bác sĩ dùng ống nghe để phát hiện khí thoát ra. Người ta có thể xác định được cả vị trí chỗ tắc nghẽn, mặc dù thí nghiệm này không cho biết được nguyên do gây tổn thương (Ngày nay, thủ thuật này rất ít được thực hiện)
Các nguyên do khác khiến cho không rụng trứng gồmg có: sụt cân nghiêm trọng (do tâm lý chán ăn), các trục trặc về mặt cảm xúc, (ngay cả việc đi máy bay phản lực cũng có thể làm cho bị mất kinh tạm thời) và những căn bệnh như tiểu đường chẳng hạn. Một số phụ nữ có thể bị mãn kinh sớm ngay ở tuổi 35. Hiện tượng này dẫn tới vô sinh vĩnh viễn.
Các rối loạn ở vòi Fallope
Bất cứ trở ngại nào đối với vòi Fallope, như mang thai ngoài tử cung chẳng hạn, những hiện tượng dính cơ quan sau phẫu thuật ổ bụng hoặc bệnh viêm khung chậu, có thể làm tắc nghẽn vòi, ngăn cản tiến trình trứng thụ tinh.
Thủ thuật bơm hơi là một thử nghiệm trong đó người ta bơm một thứ khí, thường là thán khí Co2 từ âm đạo vào hai vòi
CÁC YẾU TỐ MÔI TRƯỜNG
Bạn hãy kiểm tra lại xem bạn hay chồng bạn có làm việc với một số hóa chất, chì hay bức xạ không. Một vài chất công nghệ có thể làm tinh dịch bị tổn thương, dẫn tới sảy thai tự phát và khiến cho khó thụ thai. Trải qua một thời gian lâu dài ở nơi độ cao so với mặt biển hoặc phải chịu nhiệt độ cao (nóng) có thể ảnh hưởng đến tiến trình sản xuất tinh dịch.
Người ta cũng đã biết rằng lạm dụng rượu và thuốc lá có thể làm giảm khả năng truyền chủng của đàn ông.
(St)
