Đừng chọn nghề theo cách của tôi

Đừng chọn nghề theo cách của tôi. Biết người biết ta trăm trận trăm thắng” là yếu tố thiết yếu để lựa chọn được một nghề phù hợp. Cần tìm hiểu xem xã hội cần gì, cơ hội và triển vọng nghề nghiệp tương lai ra sao để gắn kết khả năng của bản thân với nhu cầu đó.

Đừng chọn nghề theo cách của tôi!

Sau bảy năm đi làm, không ngừng phấn đấu và học tập trong môi trường chuyên nghiệp của các công ty đa quốc gia, cách đây hai năm trở thành một trưởng phòng trẻ nhất trong công ty, rồi lại căng sức ra đối phó với những áp lực mới lớn hơn, “lạ” hơn, những khủng hoảng... lại vượt qua... tôi tiếp tục đặt ra cho mình những mục tiêu mới.

Tuy nhiên, những biến cố gần đây khiến tôi chiêm nghiệm lại cuộc đời và tương lai, chợt cảm thấy hụt hẫng, trống rỗng, thiếu thốn và hết sức hoang mang khi nhận ra mình hoàn toàn không có đam mê với nghề thời thượng mà mình đang làm này.

“Bạn có thật sự đam mê công việc hiện tại? Có can đảm hi sinh những cơ hội khác tốt hơn đến với bạn không?” - tôi đã từng tự hỏi mình như vậy. Bản thân tôi đã chọn một trường thời thượng khi vào ĐH, một nghề thời thượng khi bắt đầu đi làm mà không hề nghiêm túc đặt câu hỏi trên đối với chính mình. Nhiều bạn bè tôi cũng vậy. Thiển nghĩ đó là lý do vì sao chỉ có rất ít người thành đạt trong cuộc sống, bởi vì chỉ có những người vào đời với niềm đam mê của mình mới có khả năng thành đạt cao và trụ được bền lâu với thành quả của họ.

Đi tìm câu trả lời cho vấn đề này tôi thấy tuổi thơ đóng vai trò rất quan trọng, những gì ta yêu thích làm khi còn nhỏ có thể là điềm chỉ tương lai. Trẻ con (từ bé đến tuổi thiếu niên) không ngại bộc lộ đam mê của chúng và quan trọng là chúng chưa biết sợ thất bại (như người lớn).

Do đó các bậc cha mẹ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát hiện đam mê của trẻ và tạo điều kiện phát triển chúng. Vậy mà đa số cha mẹ lại ngăn cản, cấm đoán, thậm chí chế giễu hoặc muốn trẻ theo một nghề họ thích.

Einstein bắt đầu nhận ra sự kỳ thú của thế giới vật lý khi được bố tặng một cái la bàn. Henry Ford bắt đầu đam mê cơ học và máy móc khi được bố tặng một cái đồng hồ (đến nỗi cậu bé trở thành thợ sửa đồng hồ nổi tiếng trong làng)... Những người khác may mắn hơn được cha mẹ cho theo đến sở làm từ nhỏ để quan sát xem bé có thích công việc của bố mẹ đang làm không, rồi từ từ định hướng con.

Do đó ngay từ bây giờ, các bậc cha mẹ hãy cố gắng hạn chế nói “không” với những đòi hỏi chính đáng của con cái. Mỗi buổi tối hãy tự hỏi ngày hôm nay đã mấy lần mình nói “không” một cách bất hợp lý với con.

Còn đối với các bạn trẻ đang phân vân trong việc định hướng nghề nghiệp, hãy thử nhớ lại thời thơ ấu, thiếu niên những việc gì mình đã yêu thích làm và đã làm rất tốt, cho dù nghe có vẻ trẻ con đến đâu (lưu ý phải đạt cả hai điều kiện nhé, nếu thích mà làm không tốt thì có thể bạn không có khả năng). Hãy cố nhớ lại mỗi việc trong từng giai đoạn, ví dụ khi còn tuổi mẫu giáo, học cấp I, cấp II, cấp III, đại học...

Nếu không nhớ rõ có thể hỏi người lớn. Rồi bạn sẽ nhận ra đó chính là “tiếng lòng” của bạn. Hãy sống với niềm đam mê đó. Ngoài ra, khi đã biết mình thích gì, hãy hỏi thêm ý kiến của những người thành đạt mà bạn mến mộ. Đừng quá bận tâm đến những nghề thời thượng, những ngăn trở bên ngoài... Hãy tự ra quyết định và chịu trách nhiệm với chính cuộc đời mình.

Tôi nhớ có một câu nói: “Thành quả của thành đạt không phải là tiền bạc danh vọng bạn kiếm được, mà là chính con người bạn trở thành”. Hãy nghiêm túc với định hướng của mình và đừng quyết định chọn nghề theo cách tôi đã làm.

Chọn ngành phù hợp

* Cô Lê Thị Thanh Mai có tham gia nhóm làm phần mềm chọn ngành, chọn nghề. Xin cô chia sẽ một số thông tin về việc chọn nghề này?

* Các ngành sư phạm đang thừa nhân lực. Em nghe nói các trường sư phạm sẽ giảm chỉ tiêu, tăng học phí phải không ạ?

- TS Phạm Tấn Hạ, trưởng phòng đào tạo Trường ĐH KHXH&NV (ĐHQG TP.HCM): Thực tế ngành sư phạm thừa vẫn thừa, thiếu vẫn thiếu. Vấn đề quan trọng là em có đáp ứng được nhu cầu của nhà tuyển dụng, đáp ứng được các yêu cầu về kiến thức, kỹ năng sư phạm hay không chứ không phải học ra là có việc.

Bất kỳ ngành nào cũng có nhu cầu nhân lực. nếu các bạn giỏi thì cơ hội việc làm của bạn sẽ tốt hơn và ngược lại. Nếu em thích mà muốn đi dạy thì em nên chọn ngành sư phạm và lên kế hoạch đầu tư học tập để có kết quả tốt nhất. Một khi mình có kết quả học tập, kỹ năng sư phạm tốt và yêu nghề thì cơ hội việc làm của em sẽ tốt.

- TS Phạm Tấn Hạ, trưởng phòng đào tạo Trường ĐH KHXH&NV (ĐHQG TP.HCM): Theo học bất kỳ ngành nào cũng đòi họi các bạn phải có lòng yêu nghề, nhất là ngành sư phạm, đòi hỏi thêm các bạn phải có kỹ năng giảng bài trước đám đông. Tôi nghĩ trong 4 năm các bạn sẽ học được.

* Học lực khá thì có thể thi vào Trường ĐH Y dược TP.HCM hay không? Chỉ tiêu hợp đồng với địa phương của Trường ĐH Y dược TP.HCM là như thế nào? Em ở Bạc Liêu thì liên hệ với ai để theo học chương trình này.

Điểm cao, cơ hội có cao?

* Ước mơ của em muốn trở thành một CEO? Muốn làm lãnh đạo học ngành gì?

- Ông Trần Anh Tuấn, phó giám đốc Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TP.HCM: Không hiểu sao gần đây thanh niên mình thích làm lãnh đạo quá! (cười). Nhưng cũng tốt thôi. Có điều các em nên hiểu: muốn làm lãnh đạo ra trường phải trải qua nhiều công việc từ thấp đến cao, quá đó mới thử thách coi mình có hợp để làm lãnh đạo không. Làm lãnh đạo cần có năng lực quản lý, có khả năng làm cho người khác phải nghe mình…

- TS Lê Thị Thanh Mai, trưởng ban công tác sinh viên ĐHQG TP.HCM: Thực tế khi tuyển dụng các vị trí quản lý, nhà doanh nghiệp luôn yêu cầu phải có bắng cấp, kinh nghiệm thực tế. Còn ở các đơn vị nhà nước, khi chúng tax xin việc làm bắt đầu từ những ngạch bậc thấp. Muốn làm lãnh đạo phải có thời gian nhiều năm sau đó khi các em thể hiện mình trong công việc. Ngoài ra muốn làm lãnh đạo, các em phải có sức khỏe, có “vóc dáng” có thể làm lãnh đạo. Để đạt được ước mơ “xa” là làm lãnh đạo, các em nên tập trung vào các mục tiêu trước mắt là học tốt và có sức khỏe tốt.

* Liệu có phải điểm đầu vào càng cao thì cơ hội việc làm? Hiện nay học CĐ, trung cấp dễ xin việc hơn ĐH, có nghịch lý không?

- Ông Trần Anh Tuấn, phó giám đốc Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TP.HCM: Điểm đầu vào cao tức là những em rất giỏi mới vào được những trường này. Những người giỏi cơ hội việc làm sẽ cao hơn. Nhưng thực tế có nhiều em giỏi đầu vào nhưng sau đó không nỗ lực, thành ra dở. Ngược lại lúc rời trường phổ thông không giói xuất sắc nhưng nỗ lực trong ba năm CĐ hoặc bốn năm ĐH, ra trường giỏi vẫn có cơ hội tốt. Trong xã hội chúng ta đang thiếu lực lượng kỹ thuật nhưng cũng thiếu người giỏi có bằng ĐH. Không có bất hợp lý gi ở đây. Vấn đề là chúng ta có giỏi ngành mình đã học hay không.

- Ông Trần Anh Tuấn, phó giám đốc Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TP.HCM: Ngành sư phạm hiện nay chưa giảm chỉ tiêu, chỉ là đang điều chỉnh chỉ tiêu chi phù hợp. Ví dụ: có nơi đang thiếu GV tiểu học và mầm non nên tăng chỉ tiêu trung cấp, giảm chỉ tiêu CĐ và ĐH sư phạm. Ngành sư phạm luôn cần người. Vấn đề là em nên tìm hiểu địa phương mình đang thiếu giáo viên bậc nào để chọn bậc học phù hợp.

* Cơ hội việc làm ngành Tâm lý học có nhiều không?

- TS Đinh Phương Duy, chủ tịch Hội Khoa học tâm lý giáo dục TP.HCM: Ngành tâm lý học hiện đang mở ra nhiều cơ hội mới. Ở TPHCM có 3 trường đào tạo: ĐH Sư phạm TP.HCM, ĐHKHXHNV (ĐHQG TP.HCM), ĐH Văn Hiến… Tốt nghiệp ngành này, có thể giảng dạy Tâm lý học tại các trường ĐH,CĐ, trung cấp; làm GV tư vấn tâm lý học đường tại các trường phổ thông; chúng ta cũng có thể làm chuyên gia tư vấn tình yêu, hôn nhân gia đình; làm công tác nhân sự trong các đơn vị hoặc làm nghiên cứu lĩnh vực này.

* Em có anh và chị làm ngành luật, em có rất nhiều sách và tài liệu ngành này. Bản thân em không ghét cũng không thích lắm ngành này. Có khi nào em theo học sau này em sẽ thích ngành đó không?

- TS Đinh Phương Duy, chủ tịch Hội Khoa học tâm lý giáo dục TP.HCM: Gia đình em có người theo ngành nghề này, đó là một lợi thế nếu em theo nghề. Nếu em không có ngành nào khác yêu thích hơn, nên thử nghĩ mình có thể thích nghi với công việc anh chị mình làm hay không. Nếu cảm thấy thích nghi được, em có thể chọn nghề này.

Đừng bao giờ đánh mất bản thân

Tháng 4 về, nắng đã vàng ươm trên những nhánh phượng hồng bắt đầu hé nụ. Tháng 4 về, cũng là lúc các cô cậu học trò bắt đầu tất bật chuẩn bị cho những kỳ thi.

Tuổi 17 qua đi khiến cho tháng 4 năm ấy của tôi cũng thật khác, tháng 4 của “hành trình đến tương lai”…

4/2012 – THPT Krông Nô…

Nơi tôi sinh ra, mảnh đất vốn được mệnh danh là thủ phủ café của cả nước, nơi những dấu chân vẫn âm thầm nhuốm màu đất đỏ Bazan. Năm cuối, lũ chúng tôi lao đầu như những con thiêu thân vào sách vở. Học và học - đó là bài ca luẩn quẩn mà chúng tôi vẫn thường hay tự nhẩm trong đầu. Áp lực từ nhiều phía khiến đêm nào tôi cũng trở về nhà với vẻ ủ rủ, tôi chỉ muốn được lăn ngay vào giường và đánh một giấc thật hả hê. Rồi những trăn trở về nghề nghiệp cũng lớn dần lên. Làm gì? Làm ở đâu? Hàng loạt câu hỏi cứ thế hiện ra trong đầu và liên tục đòi một câu trả lời thích đáng.

Tôi đã rất muốn trở thành một nhà báo. Nhưng bố mẹ luôn muốn tôi sẽ là một chiến sĩ công an nhân dân. Việc phải lựa chọn giữa điều mình thích và điều bố mẹ thích quả không mấy dễ dàng. Dù rằng, bài toán này vốn dĩ đã có lời giải đáp từ lâu. Nào là “bố mẹ chỉ có thể nuôi chúng ta ăn học chứ không quyết định tương lai chúng ta”, rồi nào là “hãy quyết tâm theo đuổi ước mơ đến cùng”,… nhưng bạn đã bao giờ thực sự nghĩ rằng như thế là quá bất công cho những đấng sinh thành. Bố mẹ chỉ luôn mong muốn con cái sẽ có một cuộc sống ổn định, chứ không phải là một đứa suốt ngày vác chiếc máy ảnh chạy lông bông khắp các tỉnh thành để lăn lội cùng với sóng gió, bụi đời.

Tôi đã đắn đo. Rất nhiều….

Tôi chọn thi vào trường ĐH An ninh nhân dân theo đúng mong muốn của bố mẹ. Nghề chọn người chứ người không chọn nghề - tôi vẫn luôn nghĩ như thế để tự thõa mãn với bản thân mình. Nhìn nụ cười luôn rạng rỡ trên khuôn mặt bố mẹ, tôi biết mình đã chọn đúng. Có nhiều người sẽ nghĩ rằng tôi đã thất bại, thất bại ngay từ lúc không dám theo đuổi mơ ước của mình. Nhưng không, một đứa trưởng thành sẽ ý thức được đâu là mong muốn nhất thời và đâu và bến đỗ an toàn nhất.

Kết quả không được như mong muốn. Ngày tôi rớt, bố đã khóc. Cái cảm giác nghe mẹ than thở nhẹ nhàng hơn gấp trăm nghìn lần. Lẽ ra bố nên dấu diếm kỹ hơn, để hai mắt tôi đỡ cay và miệng tôi đỡ đắng. ....Tôi bước chân vào giảng đường theo một cách khác. Cách mà thiên hạ vẫn vin vào đó để "cười đời" bố mẹ. Đáng ra sau mười tám năm nuôi tôi khôn lớn , tôi nên làm cho bố mẹ tự hào. Những chuyến đi, những mối quan hệ mới giúp tôi học hỏi thêm nhiều điều trong cuộc sống và khiến tôi trưởng thành hơn..

4/2013- Tôi đã tôi thế đấy!

Tôi đang chuẩn bị cho chuyến đi 4 ngày đến Phippines, điều mà có lẽ ít người ở độ tuổi như tôi có thể tự làm được. Xa nhà, tôi cần phải can đảm và tự tin hơn, tôi cần phải biến thất bại trước mắt thành tương lai, để những ai đã từng cười một cách kiêu ngạo sẽ phải hổ thẹn vì những gì mà tôi làm được..

Tôi theo học tại một trường hệ dân lập. Sài Gòn, mảnh đất phồn hoa có quá nhiều sự lựa chọn cho tôi. Tôi biết mình cần phải làm gì đó, để đến đáp bố mẹ, để bố mẹ tự hào. Nhiều người nghĩ, rớt đại học coi như chấm dứt tất cả. Còn với tôi đây chỉ là sự khởi đầu. Tôi cố gắng tìm cho mình những cơ hội, những trải nghiệm đắt giá để sau bốn năm ngồi trên giảng đường, kinh nghiệp của tôi không phải là con số 0. Đi nhiều hơn, gặp gỡ nhiều hơn là lúc tôi nhận ra rằng tương lai của mình còn đương đợi phía trước.

Đường vốn dĩ nhiều lối và không nhất thiết lúc nào đi đường thằng cũng sẽ đến bến an toàn. Đừng bao giờ chỉ nhìn vào lối đi bằng phẳng mà quên mất nhứng ngã rẽ khác cũng sẽ dẫn bạn đến với thành công. Quan trọng là đừng bao giờ đánh mất niềm tin vào bản thân, tin tôi đi, thành công sẽ sớm mỉm cười với bạn… Đừng bao giờ đánh mất niềm tin vào bản thân.

10 sai lầm khi lựa chọn nghề nghiệp