Cách chọn mua ống nhòm bền đẹp chất lượng tốt

Cách chọn ống nhòm bền đẹp chất lượng tốt. Cho dù bạn là một người có kinh nghiệm hay người mới, bạn vẫn cần một ống nhòm tốt. Điều gì làm cho một thiết bị ống nhòm quan sát chim tốt? Ống nhòm tốt nhất cho chim xem sẽ cho phóng đại đầy đủ, một hình ảnh sắc nét và bền.

CÁCH CHỌN ỐNG NHÒM TỐT NHẤT
Cách chọn ống nhòm tốt nhất cho xem chim

Có thể nói ống nhòm là một thiết bị quan trọng nhất trong hành trang một chuyến đi xem chim. Bên cạnh ống nhòm, các chuyên gia xem chim có thể mang theo các thiết bị nhìn xa như ống telescope, máy ảnh kèm ống kính tiêu cự dài, v.v… Ống nhòm giúp ta có thể quan sát rõ hơn các chi tiết của chim, cũng như kéo gần khoảng cách từ điểm quan sát đến nơi chim đậu (hiển nhiên rồi).

Tương tự như với tất cả các thiết bị kỹ thuật cao cấp và với một thú chơi nào đó, càng đi sâu tìm hiểu, ta sẽ thấy càng nhiều yếu tố kỹ thuật dễ làm cho ta hoa mắt. Đối với ống nhòm, đó có thể là kiểu ống sử dụng gương phản chiếu hoặc kiểu ống đồng trục, có thể là ống nhòm có gắn thiết bị kỹ thuật số chụp ảnh, có thể lại có 2 hoặc nhiều lớp tráng trên ống kính, rồi những con số ghi trên ống nhòm có ý nghĩa gì, v.v… và v.v…

Một birder chuyên nghiệp sẽ chuẩn bị cho mình 1 chiếc ống nhòm phù hợp. Nhưng với người đi xem chim nghiệp dư thì sao? Một chiếc ống nhòm tốt phải như thế nào? Các thông số trên ống nhòm có ý nghĩa gì? Đây là những câu hỏi sẽ khiến bạn đau đầu nhức óc khi phải quyết định mua một chiếc cho mình.

Bài viết này sẽ mang đến cho các bạn một chút kiến thức cơ sở về ống nhòm, nhằm giúp bạn có thể: 1) hiểu được các thông số cơ bản của 1 chiếc ống nhòm, 2) từ đó có thể lựa chọn cho mình một chiếc phù hợp cho chuyến đi xem chim.

Nguyên lý hoạt động

Nguyên lý hoạt động của ống nhòm rất đơn giản. Một chiếc ống nhòm (binoculars) là hai chiếc ống phóng đại (telescope) được ghép với nhau trên trục sao cho để cùng nhìn tới được một điểm. Tất cả các ống nhòm đều có 3 hợp phần . Vật kính sẽ đưa hình ảnh vật thể quan sát (1 con chim chẳng hạn) từ xa vào trong hệ lăng kính. Hình ảnh vật kính đưa vào là hình ảnh ngược. Lăng kính sẽ chịu trách nhiệm đảo hình ảnh ngược đó thành hình ảnh thuận, rồi chuyển vào vật kính. Vật kính sẽ đóng vai trò phóng đại hình ảnh cần xem.

Độ phóng đại

Trên ống nhòm có các ký hiệu số như 7x35, 8x42, 10x50, v.v… Vậy chúng có nghĩa gì?

Số đầu tiên là độ phóng đại của ống nhòm. Con số này cho biết một vật nào đó sẽ xuất hiện gần hơn trong ống nhòm bao nhiêu lần so với khoảng cách thực tế. Do vậy, 7x tức là gần lại 7 lần, 10x là 10 lần, v.v… Ví dụ: nếu bạn có 1 chiếc ống nhòm 7x, thì nếu vật ở cách xa 70m, qua ống nhòm bạn sẽ thấy vật ở khoảng cách như 10m, còn với ống 10x hình ảnh sẽ như cách 7m (xem hình minh họa trong file đính kèm, gửi sau).

Thông thường, người đi xem chim sử dụng ống nhòm có độ phóng đại từ 7x – 10x. Tại sao lại như vậy? Tại sao không sử dụng ống nhòm có độ phóng đại lớn hơn để nhìn được gần hơn?

Câu trả lời là đây: Độ phóng đại càng lớn thì thị trường (độ mở của góc nhìn khi qua ống nhòm) càng nhỏ. Độ phóng đại nhỏ sẽ cho thị trường lớn và do đó có thể dễ dàng quan sát một vật đang di chuyển, như một con chim đang chuyền cành chẳng hạn. Do đó nếu bạn dùng ống nhòm 7x thì cơ hội quan sát một con chim sẽ nhiều hơn ống nhòm 10x hoặc lớn hơn. Hơn nữa, nếu có một đàn chim đậu trên cây, bạn sẽ nhìn thấy nhiều cá thể hơn với ống nhòm có độ phóng đại vừa phải.

Những nhược điểm của ống nhòm có độ phóng đại lớn:

• Thị trường hẹp
• Tối hơn (hình ảnh tối hơn do lượng ánh sáng vào ít hơn)
• Khó sử dụng hơn khi xem vật di chuyển
• Khó lấy nét khi vật ở gần
• Nặng hơn

Ống kính có độ phóng đại lớn hơn sẽ cho hình ảnh tối hơn. So sánh giữa 2 ống 8x40 và 10x40 (có cùng kích thước vật kính – là đường kính của thấu kính cuối cùng theo trục từ mắt nhìn đi tới vật quan sát), ta sẽ thấy ống 8x cho hình ảnh sáng hơn. Do vậy khi quan sát các loài chim trong một số điều kiện như: rừng rậm nhiệt đới (Cúc Phương, Tam Đảo, Ba Vì), quan sát một số loài chim ăn đêm (cú), xem chim lúc hoàng hôn, thì ống kính có độ phóng đại vừa phải và có đường kính vật kính lớn sẽ giúp ta quan sát chim dễ dàng hơn.

Tuy nhiên, tùy vào chuyến đi và loài chim định xem mà ta có thể lựa chọn ống nhòm cho phù hợp, nếu điều kiện cho phép. Ống nhòm có độ phóng đại lớn sẽ rất hữu ích khi ta xem chim ở khoảng cách xa, như xem các loài chim ven biển và chim ăn thịt, xem chim ở những nơi có khoảng không rộng, hoặc một số loài chim ít di chuyển.
Thường thì với độ phóng đại trên 10x, người ta sẽ sử dụng ống telescope. Vì vậy, người xem chim thường sử dụng nhất các loại ống nhòm có độ phóng đại 7x hoặc 8x.

Đường kính vật kính

Con số thứ hai ghi trên thân ống nhòm là gì?

Nó là đường kính vật kính của ống nhòm, đo bằng mi-li-mét (mm). Như vậy ống 7x30 sẽ có đường kính vật kính 30mm và độ phóng đại 7x, ống 7x40 sẽ có đường kính vật kính là 40mm và độ phóng đại 7x, ống 10x42 sẽ có đường kính vật kính 42mm và độ phóng đại 10x.

Nhưng con số này có ý nghĩa như thế nào?

Số này càng lớn thì đường kính thấu kính càng lớn, cho phép càng nhiều ánh sáng đi qua, và do đó hình ảnh sẽ sáng hơn. Khi hình ảnh con chim sáng hơn, bạn có thể quan sát rõ hơn các chi tiết và đặc biệt là màu sắc của con chim.

Đồng nghĩa với ống kính lớn hơn là chiếc ống nhòm sẽ nặng hơn. Nếu bạn chỉ đi xem chim trong ngày thì không thành vấn đề, nhưng với những chuyến đi dài ngày và di chuyển nhiều thì rõ ràng ống nhòm nặng sẽ thành một "gánh nặng".

Ngày xưa, theo kinh nghiệm thì người ta thường chọn ống nhòm có tỉ lệ đường kính vật kính / độ phóng đại từ 5 trở lên. Nghĩa là với ống kính có độ phóng đại 7 thì đường kính vật kính ít nhất phải là 35 (35/7 = 5). Tuy nhiên, cùng với các tiến bộ khoa học kỹ thuật, ống nhòm ngày nay đã được cải tiến về chất lượng hơn rất nhiều.

Tuy nhiên, theo Tín Đức bạn nên chọn ống nhòm có đường kính vật kính từ 30-50mm. Các loại ống nhòm bỏ túi (compact) thường có đường kính vật kính nhỏ hơn 30mm. Mặc dù chúng nhỏ gọn và nhẹ, nhưng bạn sẽ thấy rất thất vọng khi xem chim trong điều kiện ánh sáng tối, và bản thân việc sử dụng ống nhòm compact cũng không dễ dàng gì. Do vậy không nên chọn ống nhòm dưới 30mm.

Nói tóm lại, theo Tín Đức bạn nên chọn ống nhòm loại 8x40 hoặc 8x42 cho mục đích xem chim.
Và một điều vô cùng quan trọng nữa: Một ống nhòm 40mm chất lượng tốt và giá cao sẽ cho chất lượng hình ảnh cao hơn nhiều so với một chiếc ống nhòm 50mm rẻ tiền. Các bạn có thể tham khảo thêm tại www.ongnhom.vn hoặc www.ongnhom.com

Đường kính lỗ ngắm

Đường kính lỗ ngắm là đường kính lỗ sáng hình tròn nhỏ trên thị kính (là ống kính gần mắt ta nhất khi nhìn), tính bằng mm.

Đường kính lỗ ngắm = đường kính vật kính / độ phóng đại.

Ví dụ: Ống nhòm 10x50 sẽ có đường kính lỗ ngắm là 5mm (50/10 = 5); tương tự ống 8x32 sẽ là 4mm.

Đường kính lỗ ngắm càng lớn càng cho phép quan sát rõ hơn trong điều kiện ánh sáng yếu. Thường thì đường kính lỗ ngắm này dao động từ 4-7mm, và tương ứng với đường kính đồng tử (con ngươi) của mắt người.
Xem chim nên chọn loại ống nhòm có đường kính lỗ ngắm 4mm trở lên. Khi xem chim trong rừng rậm, trời tối, hoặc đi xem chim trên thuyền, nên chọn loại có đường kính lỗ ngắm 5mm trở lên.

Thiết kế hệ thấu kính

Có 2 loại hệ thấu kính, hệ thấu kính phản xạ (porro) và hệ thấu kính đồng trục (roof):

Hệ thấu kính phản xạ (Porro)

Ống nhòm loại này có hệ thấu kính theo kiểu chữ Z, và ánh sáng đi qua ống nhòm cũng theo hình chữ Z này. Một ứng dụng khác của hệ thấu kính này được sử dụng nhiều trong quân sự là kính tiềm vọng được dùng ở một số tàu ngầm hoặc công sự.

Ưu điểm của hệ thấu kính này là do vật kính và thị kính không nằm đồng trục, nên có thể thiết kế nhiều kích thước khác nhau với nhiều tỉ lệ đường kính vật kính / độ phóng đại khác nhau.

Hệ thấu kính đồng trục (Roof)

Tia sáng đi thẳng từ vật kính tới thị kính và đi vào mắt người quan sát. Ưu điểm của loại ống này là gọn nhẹ, thiết kế thẳng, dễ cầm và sử dụng. Ngoài ra, chất lượng hình ảnh và độ bền của ống nhòm loại này cao hơn so với ống nhòm phản xạ.

Tuy nhiên, do yêu cầu công nghệ cao hơn nên ống nhòm kiểu này thường đắt hơn ống kính phản xạ. Ví dụ: Một ống nhòm xem chim loại phản xạ giá có thể là 250 USD, trong khi giá của một ống nhòm đồng trục với thông số tương tự có giá tới 400 USD. Do vậy, để đầu tư dài hạn cho việc xem chim, bạn nên đầu tư vào ống nhòm đồng trục. Tuy nhiên, nếu "ví lép" bạn có thể dùng tạm ống nhòm phản xạ.

Độ khó khi lấy nét

Một ống nhòm tốt sẽ giúp bạn lấy nét nhanh và sắc nét. Điều này vô cùng quan trọng khi quan sát một số loài chim linh động. Một ống nhòm lấy nét tốt cho phép xoay vòng lấy nét từ khoảng cách lấy nét gần nhất tới khoảng cách lấy nét xa nhất không quá 1 vòng xoay của vòng lấy nét.

Người đi xem chim thường chọn loại ống nhòm có vòng xoay lấy nét ở giữa thân ống nhòm, cho phép lấy nét chỉ cần dùng 1 ngón trỏ rê trên vòng lấy nét đó. Loại ống nhòm này sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian lấy nét, và dĩ nhiên là sẽ tăng thời gian quan sát một con chim. Những ống nhòm xem chim chuyên nghiệp và đắt tiền sẽ có cơ chế lấy nét rất nhanh và nhẹ.

Một trong những ống kính ưa chuộng nhất cho xem chim là ống Nikon Monarch ATB 8x42 Binoculars

Vòng điều chỉnh độ lệch đi-ốp giữa 2 mắt

Một số ống nhòm có vòng điều chỉnh này, thường nằm ở mắt bên phải. Vòng điều chỉnh này cho phép cân bằng độ lệch giữa hai mắt, vì đôi khi hiện tượng lệch thị lực giữa hai mặt mắt xảy ra.

Ở những ống nhòm đời cũ, vòng xoay này chưa có nấc khóa. Những ống nhòm cải tiến hiện nay và đặc biệt là những ống nhòm cao cấp của Nikon, Fomei, Steiner, Swarovski, hoặc của Bausch & Lomb có nấc khóa để tránh hiện tượng trượt vòng xoay này. Đây là một cải tiến nhỏ nhưng hiệu quả rất cao. Thử tưởng tượng bạn đang xem 1 con chim, rồi vô tình chạm tay vào vòng xoay và làm lệch giữa 2 mắt, rồi không xem rõ được con chim… sẽ khó chịu như thế nào.

Đôi điều về ống nhòm

ĐÔI ĐIỀU VỀ ỐNG NHÒM: HAI MẮT BAO GIỜ CŨNG TỐT HƠN MỘT

Việc này có thể sẽ gây ngạc nhiên cho một số người vì tôi (tác giả) chọn ống nhòm thay vì kính thiên văn để bắt đầu cho việc thảo luận các thiết bị quan sát thiên văn. Trước hết, tại sao lại phải là ống nhòm trong khi các loại kính thiên văn luôn có đầy trên thị trường. Câu trả lời rất đơn giản. Tôi nghiêm túc đề nghị rằng nếu túi tiền của bạn có hạn, hoặc nếu bạn là người mới đến với sở thích ngắm trăng sao thì việc đắn đo xem có nên mua một chiếc kính thiên văn rẻ tiền hay không là điều không nên chút nào, vì những chiếc kính như thế chắn chắc sẽ cho kết quả rất đáng thất vọng. Trong trường hợp này, sẽ là khôn ngoan nếu bạn sử dụng số tiền đó để mua một chiếc ống nhòm tương đối tốt, hay có thể là sự kết hợp ống nhòm + tripod (giá 3 chân) cùng với một bộ bản đồ sao và tài liệu hướng dẫn quan sát. Ống nhòm không chỉ là một thiết bị tuyệt vời trong quan sát thiên văn mà còn là một thiết bị hoàn hảo để quan sát các đối tượng trên mặt đất chẳng hạn như xem thi đấu thể thao hay quan sát chim cò trong tự nhiên….

Ống nhòm luôn là giải pháp tốt nhất cho những ai mới đến với thiên văn và muốn khám vẻ đẹp bao la của vũ trụ. Đặc điểm nhìn bằng cả hai mắt của ống nhòm dường như cũng tự nhiên hơn so với việc chỉ có thể liếc một mắt nhìn qua thị kính của kính thiên văn, sự khác biệt này tưởng như đơn giản thực ra rất quan trọng vì mức độ thoải mái của người quan sát không chỉ làm việc quan sát thêm thú vị mà còn làm tăng thêm khả năng nhìn trực quan. Độ tương phản, độ phân giải và khả năng phát hiện các vật thể có độ sáng yếu đều được cải thiện đơn giản chỉ bằng cách quan sát với hai mắt thay vì một. Mỗi một nhà thiên văn nghiệp dư đều nên trang bị cho mình một chiếc ống nhòm tốt nhất có thể, bất chấp chiếc kính thiên văn của họ như thế nào đi chăng nữa.

Một số lời khuyên khi lựa chọn ống nhòm:

Khi chọn mua một chiếc ống nhòm, điều trước tiên cần phải xem xét là độ phóng đại. Ống nhòm có độ phóng đại thấp, tức trường nhìn rộng sử dụng cho việc quan sát dải ngân hà rất tốt. Nhưng để quan sát một số đối tượng cụ thể như trăng, tinh vân, thiên hà, cụm sao… thì độ phóng đại cao lại được ưa chuộng hơn. Tuy nhiên, hãy luôn nhớ rằng độ phóng đại tăng thì khối lượng ống nhòm cũng tăng theo. Điều này rất quan trọng nếu như bạn có ý định dùng tay để quan sát qua ống nhòm. Hầu hết mọi người đều cảm thấy thoải mái khi quan sát qua ống nhòm 10x50, nhưng nếu hai con số này (độ phóng đại và độ mở) tăng lên một cách đáng kể thì việc giữ ống nhòm trên tay là gần như không thể. Đó là lý do vì sao ở trên tôi khuyên bạn nên có thêm tripod cho ống nhòm!

Tripod cho ống nhòm dùng trong quan sát thiên văn.

Một số nhà sản suất tung ra thị trường loại ống nhòm có thể tăng độ phóng đại ban đầu lên hai hay thậm chí 3 lần bằng cách gạt cần trên thân ống. Tuy nhiên, chẳng có gì trên đời này là miễn phí cả (nothing in this life is free), để sỡ hữu những loại ống nhòm như thế bạn phải bỏ ra nhiều tiền hơn. Những loại ống nhòm như thế đòi hỏi hệ thống quang học bên trong phức tạp hơn nhiều so với các loại ống nhòm có độ phóng đại cố định. Càng có nhiều chi tiết quang học, càng nhiều khả năng thiết bị đó sẽ không hoạt động hoàn hảo. Thêm vào đó, ở độ phóng đại cao nhất thì độ sáng của ảnh bao giờ cũng là thấp nhất, do vậy làm cho các đối tượng mờ gần như trở nên không nhìn thấy được. Vì vậy, nguyên tắc quan trọng nhất là hãy gắn bó với các loại ống nhòm có độ phóng đại cố định.

Điều lưu ý thứ hai khi chọn ống nhòm đó là đường kính vật kính (độ mở ống kính). Và câu hỏi đặt ra là nên chọn đường kính vật kính bao nhiêu là vừa, có nên chọn đường kính thật lớn để thu được nhiều ánh sáng hay không? Khi chọn kính thiên văn, các nhà thiên văn nghiệp dư thường có câu “càng lớn càng tốt – bigger is better”, mắc dù điều này thường đúng đối với kính thiên văn, nhưng với ống nhòm thì không hẳn vậy. Để việc quan sát qua kính thiên văn và ống nhòm đạt hiệu quả cao nhất thì đường kính của chùm sáng rời khỏi thị kính – vòng tròn thị kính hay exit pupil – phải tương đương với kính thước con ngươi của mắt người. Mặc dù kính thước đồng tử ở mỗi người là khác nhau tùy theo độ tuổi, điều kiện sáng môi trường và một số yếu tố khác như di truyền… thì con số này cũng chỉ thường dao động trong khoảng từ 2.5mm với ánh sáng ban ngày cho đến khoảng 7mm trong điều kiện tối hoàn toàn. Nếu tại thời điểm quan sát, vòng tròn thị kính (exit pupil) của KTV hay ống nhòm nhỏ hơn đồng tử mắt người thì ta không thấy được trường nhìn lớn nhất của thiết bị quan sát. Ngược lại, vòng tròn thị kính quá lớn sẽ gây “lãng phí trường nhìn” do đồng tử mắt người không thể hứng trọn chùm sáng đi ra từ thị kính.

Vòng tròn thị kính được tính bằng cách lấy đường kính vật kính/độ phóng đại. VD ống nhòm 7x50 sẽ có vòng tròn thị kính là 50/7=7.1mm. Như vậy, với cùng độ phóng đại, ống nhòm có độ mở càng lớn thì vòng tròn thị kính càng lớn. Nếu bạn còn trẻ và địa điểm quan sát dự định sẽ là vùng quê hay nông thôn, nơi có bầu trời lý tưởng để ngắm sao thì ống nhòm có vòng tròn thị kính khoảng 7mm (VD 7x50 hay 10x70) sẽ là sự lựa chọn tốt nhất cho bạn. Còn nếu bạn là người đã có tuổi, hoặc sống trong vùng bị ô nhiễm ánh sáng như thành phố thì ống nhòm có vòng tròn thị kính vào khoảng 4-5mm (VD 8x40 hay 10x50) là tốt nhất.

Yếu tố thứ 2 cần phải xem xét đó là hệ thống đảo chiều ảnh của ống nhòm. Các ống nhòm ngày nay thường sử dụng một trong hai hệ thống đảo ảnh sau: hệ lăng kính roof nhỏ gọn hoặc hệ lăng kính Porro "kồng kềnh" (xem hình)

Vậy ta nên chọn loại nào trong hai thiết kế trên? Xin trả lời rằng: với cùng thông số như nhau, ống nhòm sử dụng hệ lăng kính Porro sẽ cho hình ảnh tươi sáng hơn, độ sắc nét và độ tương phản cao hơn so với ống nhòm sử dụng hệ lăng kính Roof. Tại sao ư? Hệ lăng kính Roof – vốn bắt đầu được ứng dụng phổ biến từ những năm 1960 – thực ra không phản xạ ánh sáng hiệu quả như hệ Porro. Một trong hai lăng kính trong hệ Roof cần phải được tráng kim loại (nhôm hoặc bạc) ở 1 mặt để phản xạ ánh sáng tới được thị kính, do đó một phần ánh sáng sẽ bị hấp thụ khi gặp phải lớp kim loại này, kết quả là hình ảnh trở nên tối hơn một ít. Trong khi đó, hệ lăng kính Porro chất lượng cao không cần được tráng ở bất kì mặt nào mà vẫn phản xạ gần như toàn bộ ánh sáng tới, nên sẽ cho ra hình ảnh tươi sáng hơn.

Tuy nhiên điều này không có nghĩa tất cả các ống nhòm sử dụng hệ lăng kính roof đều không đáng để mắt tới. Nhiều “ngôi sao” trong ngành công nghiệp sản xuất ống nhòm, trong đó có Zeiss và Canon, đã cho ra những sản phẩm ống nhòm dùng lăng kính roof với chất lượng hình ảnh đáng nể! Chất lượng nhất là các ống nhòm sử dụng lăng kính roof theo hệ Abbe-König, cho phép nhiều ánh sáng truyền qua hơn thiết kế kiểu Schmidt-Pechan cổ điển. Tất nhiên, bạn cũng phải bỏ nhiều tiền hơn để có được chất lượng hình ảnh tốt hơn.

Hệ lăng kính roof đảo ảnh kiểu Schmidt-Pechan (trái) và hệ lăng kính roof đảo ảnh kiểu Abbe-König (phải)

Do đường di chuyển của ánh sáng trong hệ lăng kính roof là phức tạp hơn nhiều so với hệ Porro, nên yêu cầu về tính chính xác trong sản xuất cũng cao hơn khiến giá cả loại ống nhòm này bị đẩy lên cao. Đây cũng là một nhược điểm của các loại ống nhòm dùng lăng kính roof.

Ngoài ra, nếu đang quan tâm đến ống nhòm hệ roof thì bạn cũng nên biết đến khái niệm phase coating (lớp tráng hiệu chỉnh pha). Để dễ hiểu phase coating là gì và vì sao phải có, ta nên tìm hiểu rõ lại thuật ngữ roof. Roof- tiếng Anh nghĩa là mái nhà, trong quang học roof cũng có nghĩa là mái, và lăng kính roof có nghĩa là lăng kính có mái.

Trong hệ lăng kính roof của ống nhòm, khi ánh sáng đi vào và phản xạ tại mái của lăng kính sẽ bị tách thành hai chùm sáng riêng biệt, sau đó hai chùm này tiếp tục được phản xạ độc lập bên trong lăng kính rồi lại hợp nhất với nhau trước khi đến được thị kính. Do quãng đường di chuyển của hai chùm sáng này có sự khác biệt đôi chút, một nửa sẽ có quãng đường di chuyển dài hơn nửa kia nên có sự sai lệch nhỏ về pha giữa hai chùm sáng, kết quả làm cho ảnh cuối cùng tạo bởi sự kết hợp hai chùm sáng bị mất cân bằng về màu sắc

Đến đây có lẽ chúng ta cũng đã hiểu ra nhiệm vụ của phase coating là để làm gì! Để khắc phục sự trễ pha trên, nhà sản xuất phủ một lớp tráng lên một mặt phản xạ của mái lăng kính (cần phân biệt với lớp tráng bạc hay nhôm)- nơi ánh sáng di chuyển với khoảng cách ngắn hơn để kéo dài quãng đường di chuyển này, giúp cả hai chùm sáng trở nên cùng pha trước khi kết hợp lại với nhau.

Các loại ống nhòm roof rẻ tiền sẽ không có lớp phủ hiệu chỉnh pha nên chất lượng hình ảnh cũng sẽ kém hơn.

Trở lại hệ lăng kính Porro, mặc dù không mắc phải các khuyết điểm như hệ roof, nhưng chất lượng ảnh của hệ Porro lại bị ảnh hưởng bởi chủng loại thủy tinh sử dụng làm lăng kính. Các ống nhòm chất lượng cao sử dụng lăng kính được sản xuất từ thủy tinh BaK-4 (Barium Crown), trong khi các lăng kính rẻ tiền hơn được sản xuất từ thủy tinh BK-7 (Borosilicate). Thủy tinh BaK-4 cho phép tạo ra hình ảnh sáng và sắc nét hơn vì hiện tượng phản xạ toàn phần xảy ra trong lăng kính BaK-4 là hoàn toàn, mọi tia sáng đi vào đều được phản xạ trở ra một cách nguyên vẹn. Trong khi đó thủy tinh BK-7 có chiết suất thấp hơn nên không phải tất cả các tia sáng đi vào lăng kính BK-7 đều đạt được góc tới giới hạn để xảy ra hiện tượng phản xạ toàn phần, kết quả là hình ảnh cho bời ống nhòm có lăng kính làm từ thủy tinh BK-7 sẽ tối hơn so với một ống nhòm có cùng thông số có nhưng lăng kính được chế tạo từ thủy tinh BaK-4.

Hầu hết các nhà sản xuất đều ghi chú ống nhòm của họ sử dụng lăng kính BaK-4 (nếu có) trên thân ống.

Tuy nhiên, nếu nhà sản xuất không ghi hoặc bạn muốn tự mình kiểm tra tính chính xác của thông tin thì ta vẫn có cách kiểm tra như sau: giữ ống nhòm ở khoảng cách bằng độ dài cánh tay, hướng ống nhòm về một vùng sáng bất kì và nhìn vào thị kính bạn sẽ thấy một đĩa tròn sáng như trôi lơ lửng phía trong thị kính – đây chính là hình ảnh trực quan của vòng tròn thị kính (exit pupil) - Nếu lăng kính là BaK-4, vòng tròn thị kính sẽ là một đĩa tròn hoàn hảo; còn ngược lại- nếu lăng kính là BK-7, vòng tròn thị kính sẽ có dạng kim cương (diamond-shaped) với viền xám (gây ra bởi phần ánh sáng không được phản xạ hoàn toàn).

Một yếu tố khác cần được đề cập đến nữa là lớp tráng phủ (coating). Lớp tráng quang học (màng mỏng quang học) giúp cải thiện lượng ánh sáng truyền qua và giảm sự phản xạ bề mặt của thấu kính. Một thấu kính không được tráng phủ sẽ phản xạ khoảng 4% lượng ánh sáng tới. Bằng cách tráng thêm một lớp mỏng Magie Fluoride lên cả hai mặt của thấu kính, sự phản xạ có thể giảm xuống chỉ còn 1.5%. Thấu kính được phủ Magie Fluoride sẽ ngã nhẹ sang màu đỏ tía khi để nghiêng thấu kính một góc dưới ánh sáng. Nếu lớp phủ quá mỏng, màu này sẽ chuyển nhẹ sang sắc hồng. Ngược lại, nếu lớp phủ quá dày thì màu xanh lá cây nhạt sẽ xuất hiện. Còn thấu kính không được phủ tất nhiên sẽ chẳng có màu gì để bàn đến ^^!

Chú ý: đôi khi ta cũng bắt gặp có nhà sản xuất đề trên thân ống là Ruby Coating. Vậy lớp phủ ruby này có tốt không? Lợi ích của loại lớp phủ này thực sự vẫn chưa được nhiều tài liệu đề cập đến, nhưng các nhà sản xuất loại ống nhòm sử dụng lớp phủ này nói rằng chúng là loại tốt nhất để chống chói khi quan sát các vật có cường độ sáng khá lớn, chẳng hạn như tuyết hay cát trắng dưới ánh nắng. Điều này có thực sự đúng hay không thì chúng ta vẫn chưa biết, nhưng chắc chắn một điều loại lớp phủ này chỉ mang lại bất lợi khi quan sát thiên văn do chúng làm giảm cường độ sáng của đối tượng quan sát.

Ngày nay, hầu như tất cả các loại ống nhòm đều có thấu kính được tráng phủ Magie Fluoride, nhưng đều này vẫn chưa nói lên được gì nhiều về chất lượng. Với một số loại ống nhòm rẻ tiền, cụm từ coated optics thường có nghĩa là chỉ có mặt ngoài của vật kính và thị kính là được tráng, còm mặt trong và những thành phần thấu kính bên trong thì vẫn giữ nguyên. Muốn có được chất lượng ảnh tốt nhất, bắt buột tất cả cả các thấu kính đều phải được tráng phủ ở cả hai mặt, vì vậy fully coated optics thường được ưa chuộng hơn.

Tuy nhiên, vẫn chưa hết. Nếu như tráng phủ 1 lớp mang lại hiệu quả tốt thì việc tráng phủ nhiều lớp trên thấu kính thậm chí còn cho kết quả tốt hơn. Do đó ta có thuật ngữ multicoated lens. Các thấu kính được tráng phủ nhiều lớp giảm hiện tượng phản xạ xuống chỉ còn dưới 0.5% (so với 1.5% khi tráng phủ 1 lớp) và phản xạ màu xanh lá khi để nghiêng dưới ánh sáng. Kết hợp những gì tốt nhất- ống nhòm với các thấu kính được phủ nhiều lớp mỏng magie fluoride là một công cụ vô cùng lý tưởng để quan sát thiên văn.

Vấn đề tiếp theo nữa là khoảng đặt mắt (eye relief). Một ống nhòm tốt phải có khoảng đặt mắt tốt. Khoảng đặt mắt là khoảng cách cần thiết giữa mắt và thị kính để mắt có thể thấy được toàn bộ trường nhìn của ống nhòm mà không cần phải đảo mắt. Nếu khoảng đặt mắt quá ngắn, người quan sát sẽ cảm thấy không thoải mái vì mắt phải đặt thật sát ống nhòm mới mong có được trọn trường nhìn, và nếu là người phải đeo kính, bạn sẽ thấy vấn đề này nghiêm trọng đến thế nào! Ngược lại, nếu khoảng đặt mắt quá lớn, việc giữ cho ống nhòm không bị rung để hình ảnh trong thị kính khỏi bị lệch ra ngoài tầm nhìn lại trở thành vấn đề. Khoảng đặt mắt tốt nhất nên nằm trong khoảng 14-20mm, ở độ phóng đại càng lớn thì khoảng cách này càng có xu hướng thu ngắn lại.

Vậy còn việc lấy nét (focusing) của ống nhòm thì sao nhỉ? Hầu hết các loại ống nhòm đều được trang bị núm xoay lấy nét nằm giữa hai ống, gọi là lấy nét trung tâm (center-focusing).Một số khác lại dùng hệ thống lấy nét riêng lẻ (individual-focusing), mỗi bên của ống nhòm được lấy nét độc lập với nhau.Tuy nhiên, cho dù có thiết kế kiểu nào- lấy nét độc lập hay trung tâm- thì bộ phân lấy nét đều phải hoạt động thật êm. Cũng nên tránh các loại ống nhòm rẻ tiền có bộ “lấy nét nhanh-fast focus”sử dụng cần gạt thay cho núm xoay, loại này có thể có ích khi quan sát các đối tượng chuyển động, nhưng để dùng trong ngắm sao thì mức độ lấy nét chi tiết của loại này là không đủ. Thậm chí đáng ngại hơn nữa là có những kiểu ống nhòm chẳng có lấy một cơ cấu nào để lấy nét (núm hay cần gì đều không có) và được gọi là fixed-focus. Thực tế, chúng được nhà sản xuất lấy nét sẵn ở khoảng cách 100m từ người quan sát, tuy nhiên các ngôi sao còn ở xa hơn thế nhiều lần!

Thực tế, các nhà sản xuất đều nhận ra rằng hầu hết mỗi người đều có một mắt tốt và một mắt kém hơn. Vì vậy trong thiết kế ống nhòm lấy nét trung tâm, các hãng sản xuất cho phép một bên thị kính của ống nhòm có thể điều chỉnh để lấy nét khác đi một ít so với ống kia, gọi là cơ cấu bù trừ độ (diopter adjustment). Cơ cấu này thường được đặt ở thị kính bên phải và hoạt động bằng cách xoay thị kính. Cách sử dụng như sau: trước tiên, nhắm mắt phải lại và xoay núm lấy nét trung tâm để lấy nét cho mắt trái. Sau đó lại nhắm mắt trái và xoay thị kính bên phải để lấy nét cho mắt phải. Như vậy là cả hai mắt của bạn đều đã được lấy nét.

Ống nhòm trên 10x và độ mở từ 60mm được xếp vào loại ống nhòm cỡ lớn (giant binoculars). Những loại này đặc biệt hữu dụng cho việc “săn” sao chổi và qua sát chi tiết mặt trăng hay các hoạt động quan sát cần độ phóng đại lớn hơn mức bình thường. Nếu có ý định mua loại ống nhòm cỡ lớn như trên thì tốt nhất hãy mua kèm theo tripod.

Khi lựa chọn ống nhòm, hãy đảm bảo bạn sẽ sử dụng chúng 1 cách thoải mái nhất. Và đừng quên kiểm tra xem khoảng cách giữa hai ống có phù hợp với khoảng cách hai mắt của bạn không bằng cách đưa lên ngắm thử, khoảng cách giữa hai ống nhòm phải điều chỉnh được trong khoảng 58mm (2.3 inches) đến 71mm (2.8 inches)!

Ống nhòm thờI kỹ thuật số

Là dụng cụ quang học giúp người sử dụng có thể quan sát vật thể ở khoảng cách xa, ống nhòm có thể được thiết kế bổ sung một số tính năng phụ như không vô nước, có vạch ly giác để đo khoảng cách, đo độ cao của đối tượng quan sát, có la bàn định hướng lắp bên trong… Nhưng hấp dẫn hơn cả là loại ống nhòm kỹ thuật số và ống nhòm nhìn được ban đêm.

Ống nhòm kỹ thuật số là loại ống nhòm kết hợp song song giữa ống nhòm và máy ảnh kỹ thuật số. Khi sử dụng ống nhòm nhìn một vật thể hoặc cảnh quang nào đó, nếu bạn cần ghi lại hình ảnh thì máy ảnh kèm theo sẽ chụp ngay cảnh hoặc vật thể đó tức thời. Hai hệ thống ống nhòm và máy ảnh này hoạt động song song để thuận tiện cho người sử dụng.

Ống nhòm đêm có khả năng khuếch đại ánh sáng trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc rất yếu nhờ vào bộ phận phát xạ hồng ngoại. Tuy nhiên, do cường độ chiếu sáng của tia hồng ngoại giảm nhanh theo khoảng cách nên ống nhòm đêm chỉ có tác dụng tốt ở một cự ly nhất định. Tùy theo thiết kế mà các bộ phận phát xạ hồng ngoại có công suất khác nhau nên khoảng cách chiếu sáng cũng khác nhau. Độ phóng đại hình ảnh cũng khác nhau tùy theo thiết kế của ống nhòm. Thông thường, độ phóng đại của ống nhòm đêm thường thấp hơn ống nhòm thường.

Hiện trên thị trường có bán các loại ống nhòm bình thường, ống nhòm nhìn đêm và ống nhòm kỹ thuật số. Tùy theo nhu cầu, bạn có thể chọn mua các sản phẩm giá trung bình từ 90.000 -1.500.000đ, hoặc từ 3 - 4 triệu đồng nếu ống nhòm có thêm tính năng không bị vào nước, có la bàn, có thang đo... Ống nhòm kỹ thuật số có giá từ 80 - 170USD. Ống nhòm nhìn đêm thế hệ 1 giá trung bình từ 200 - 1.000USD, thế hệ hai và ba từ 1.000USD trở lên. Khi mua các thiết bị này, bạn nên tìm hiểu kỹ các tính năng qua tư vấn của người bán nhằm đạt được hiệu quả cao nhất trong sử dụng.

Tự làm kính thiên văn đơn giản
Cách chọn ống kính máy ảnh Canon chuyên
Cách chọn ống kính cho máy ảnh
Cách chọn dây vợt tennis theo tiêu chuẩn tốt nhất
Cách chọn bếp từ và cách sử dụng vừa an toàn
Cách chọn máy ảnh chuyên nghiệp
Cách chọn máy ảnh compact khôn ngoan nhất ..
Cách chọn máy ảnh du lịch Canon phù hợp cho bạn

(ST)