1
Nguyên nhân của bệnh ung thư tuyến giáp và phương pháp điều trị hiệu quả nhất. Ung thư tuyến giáp thường không có triệu chứng rõ ràng ngay từ ban đầu khi bệnh mới xuất hiện. Vì vậy, người bệnh sẽ rất khó nhận biết và phòng ngừa.
Nguyên nhân
Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm phía trước cổ và quan trọng nhất trong cơ thể. Tuyến giáp tiết ra hormone và được vận chuyển đến các tế bào cơ thể thông qua các mạch máu và giúp điều chỉnh nhiệt độ cơ thể phù hợp môi trường, giữ cho não luôn minh mẫn, tim đập đều...
Một khi bộ phận này phải hoạt động quá mức, nó sẽ trở nên suy yếu và không tiết đủ hormone cho các tế bào cơ thể. Lúc này, bạn có thể phải đối mặt với một số biến chứng nguy hiểm từ sự suy giảm hoạt động chức năng của tuyến giáp như: cholesterol tăng cao, gây ra bệnh tim, mệt mỏi, tăng cân, trầm cảm, táo bón...
Ngược lại, nếu tuyến giáp tiết ra quá nhiều hormone thì sẽ dẫn tới tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức và gây ra các triệu chứng bao gồm: tăng cân, không chịu được nóng, dễ cáu gắt, rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi...
Nói chung, đại đa số ung thư tuyến giáp phát triển tương đối chậm, nếu phát hiện và chữa sớm, tỉ lệ sống sót tương đối cao. Ảnh minh họa
Cả hai tình trạng suy giảm hoặc hoạt động quá mức của tuyến giáp nếu không được điều trị kịp thời mà kéo dài... thì sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến chức năng tuyến giáp, thậm chí có thể dẫn đến ung thư tuyến giáp.
Ung thư tuyến giáp thường không có triệu chứng rõ ràng ngay từ ban đầu khi bệnh mới xuất hiện. Vì vậy, người bệnh sẽ rất khó nhận biết. Trong một số ít trường hợp, ung thư tuyến giáp có các triệu chứng đầu tiên là khối u thứ cấp trong xương hoặc phổi sau khi ung thư đã lan tràn ra ngoài tuyến giáp.
Mặc dù các nguyên nhân chính xác gây ra bệnh ung thư tuyến giáp còn chưa được xác định rõ ràng nhưng các chuyên gia sức khỏe cũng không phủ nhận một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư tuyến giáp.
- Bệnh lành tính tuyến giáp (bướu cổ, viêm tuyến giáp...)
- Tiếp xúc với bức xạ (do bất thường ở mức cao của bức xạ trong môi trường. Ung thư tuyến giáp có thể phát triển nhiều năm sau khi tiếp xúc. Tuy nhiên, chỉ có một số nhỏ ung thư tuyến giáp gây ra do tiếp xúc với bức xạ.)
- Đột biến gen
- Thiếu I-ốt (không bổ sung đủ i-ốt trong chế độ ăn uống)
1. Phóng xạ
Tuyến giáp bị nhiễm phóng xạ từ thời kỳ ấu thơ, cho đến nay vẫn được xem là yếu tố chính dẫn đến căn bệnh ung thư tuyến giáp.
Nhiễm phóng xạ có thể từ bên ngoài (tia phóng xạ được dùng để điều trị một số bệnh) hoặc bị nhiễm vào bên trong cơ thể (đường tiêu hoá hoặc đường hô hấp) do iot phóng xạ.
Những nghiên cứu đối với trẻ em sống ở vùng Hiroshima và Nagasaki về chủ đề nhiễm nhiễm phóng xạ trong các vụ thử hạt nhân và sống ở Nga và các nước láng giềng sau thảm họa Chernobyl cho thấy chỉ những trẻ em dưới 15 tuổi mới có nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp do nhiễm tia phóng xạ. Ở những trẻ em này, nguy cơ mắc bệnh tỷ lệ thuận với hàm lượng phóng xạ nhiễm phải.
2. Di truyền
Theo số liệu nghiên cứu, khoảng 3-5% bệnh nhân ung thư tuyến giáp (chiếm 70% số lượng bệnh nhân ung thư tuyến giáp) có bố hoặc mẹ đã từng bị ung thư tuyến giáp. Tuy nhiên các nhà khoa học cho biết hiện nay vẫn chưa pháp hiện được gene nào dẫn tới sự di truyền này.
Hơn nữa, 25-30% ung thư tuỷ (chiếm 7% ung thư u tuyến giáp) có liên quan tới sự thay đổi hình dạng của một số gene (gene Ret). Những bệnh di truyền hiếm gặp cũng có thể kết hợp với ung thư tuỷ như pô lip ruột kết...
3. Tuổi tác, thay đổi hooc-môn
Phần lớn bệnh nhân ung thư tuyến giáp được phát hiện ở độ tuổi từ 30-50. Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn nam giới từ 2-4 lần. Sự chệnh lệch này được giải thích là do yếu tố hooc-môn đặc thù ở nữ giới và quá trình mang thai đã kích thích sự hình thành bưới giáp và hạch tuyến giáp.
4. Do mắc bệnh tuyến giáp
Rất nhiều giả thiết đưa ra là những người bị bướu giáp, bệnh basedow hoặc hooc-môn tuyến giáp TSH mãn tính có nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến giáp cao hơn những người khác.
5. Các nguyên nhân khác
Ngoài những nguyên nhân quan trọng được kể ở trên, các nhà nghiên cứu cũng đưa ra rất nhiều nguyên nhân khác gây nên bệnh ung thư tuyến giáp: thiếu iot, thừa cân, nghiện rượu, nghiện thuốc lá...
Nói chung, đại đa số ung thư tuyến giáp phát triển tương đối chậm, do đó, nếu phát hiện và chữa sớm, tỉ lệ sống sót tương đối cao.
Ở giai đoạn s��m, ung thư có thể không gây ra triệu chứng. Khi có triệu chứng, các triệu chứng thường gặp là:
- Đau ở cổ, có thể lan lên tai
- Khối u ở cổ, có thể phát triển nhanh hay chậm
- Khó nuốt
- Khàn giọng hay tắt tiếng
- Khó thở
- Ho kéo dài
Vì không có triệu chứng đặc trưng rõ ràng nên việc phòng ngừa ung thư tuyến giáp là tương đối khó. Nếu muốn biết mình có nguy cơ cao bị các loại ung thư tuyến giáp có tính di truyền, bạn nên đi làm xét nghiệm máu. Những người nào được phát hiện có nguy cao bị ung thư, có thể cần phải cắt bỏ tuyến giáp để phòng ung thư dù là chưa có triệu chứng gì cả.
Đối với những người bình thường, theo Hội Ung Thư Hoa Kỳ, thì nên đi khám sức khỏe mỗi năm/lần nếu bạn trên 40 tuổi hoặc 3 năm/lần nếu bạn từ 20-39 tuổi
Phân loại ung thư tuyến giáp
Ung thư thể nhú (Papillary thyroid cancer - PTC): Là thể bệnh thường gặp nhất chiếm 70% - 90% các loại ung thư tuyến giáp biệt hóa. Phần lớn bệnh xuất hiện ở trước tuổi 40, bệnh nhân nữ chiếm tỷ lệ nhiều hơn nam.
Ung thư thể nang (Follicular thyroid cancer FTC): Ung thư thể nang thường gặp ở bệnh nhân sống ở vùng thường xuyên thiếu hụt Iod. Chẩn đoán khó khăn vì u nang lành và u nang ác tính thường giống nhau về hình thái. Thường là dựa vào hình ảnh xâm lấn vào u mô thần kinh và các mô lân cận. Tuổi thường gặp lớn hơn 40 tuổi và có xu hướng di căn theo đường máu đến xương, phổi và thần kinh. Tiên lượng nặng hơn K thể nhú.
Ung thư tế bào Hurthle: Thường giống như ung thư thể nang - u tế bào Hurthle có 2 loại: u lành và u ác. Xét nghiệm giải phẫu bệnh cho thấy u tế bào Hurthle có kích thước to hơn tế bào nang. K tế bào Hurthle thường gặp ở người lớn tuổi trên 50 tuổi, ít di căn hạch thường, di căn xương và phổi.
K giáp không biệt hóa: K giáp thể tủy (Medullary thyroid cancer - UTC) thường chiếm 5-10% trong ung thư tuyến giáp. Biểu hiện khối u ở cổ hoặc ở tuyến giáp thường phối hợp với các bệnh lý bạch huyết. Bệnh thường liên quan tới gia đình, những người bị tân sinh đa nội tiết. Xét nghiệm thường cho kết quả calcitonin tăng cao. Lâm sàng bệnh nhân thường xuất hiện đau đầu, đi lỏng, bệnh tiến triển chậm, tiên lượng nặng. Nên xét nghiệm Calcitonin những thành viên trong gia đình nếu có điều kiện, kiểm tra đột biến RET bằng kiểm định DNA là tốt nhất.
Điều trị tốt nhất là cắt bỏ triệt để nếu có di căn kết hợp hoá trị liệu. Điều trị hỗ trợ DCPX 131I không có hiệu quả.
Ung thư thể tủy thường gặp nhiều ổ (multifocal) xâm lấn bên trong tuyến giáp.
Ung thư bất định sản: Về mô học, ung thư gồm 2 loại tế bào nhỏ và tế bào khổng lồ. Loại tế bào khổng lồ là loại ung thư ác tính nhất, 50% bệnh nhân có thể tử vong trong thời gian 6-12 tháng ung thư xâm nhập rất mạnh và di căn sớm thường gặp ở bệnh nhân trên 60 tuổi.
Biểu hiện lâm sàng:
Ung thư tuyến giáp thường tiến triển âm thầm, nhất là ung thư tuyến giáp thể nhú. Đối với những người xuất hiện u tuyến giáp thể nhân (đơn nhân hoặc đa nhân). Biểu hiện tuyến giáp to, xuất hiện một nhân hoặc nhiều nhân cứng, bờ gồ ghề di động theo nhịp nuốt, nếu khối u to có thể chèn ép gây khàn tiếng, khó thở, khó nuốt. Những trường hợp xuất hiện như vậy, người bệnh đến cơ sở chuyên khoa khám và xét nghiệm tế bào để chẩn đoán xác định.
- Hạch: thường xuất hiện hạch cùng bên, vùng cảnh thấp, thượng đòn hoặc hạch góc hàm, cổ đối bên. Tuy nhiên nếu xuất hiện các biểu hiện như vậy trên lâm sàng là đã ở giai đoạn muộn của bệnh. Vì thế người bệnh và thầy thuốc cần lưu ý một số yếu tố liên quan đến bệnh nhân xuất hiện u tuyến giáp như sau:
- Bướu giáp to xuất hiện nhân cứng chắc.
Chẩn đoán hình ảnh:
- Xquang
- Xạ hình. Ung thư tuyến giáp ít bắt Iod phóng xạ nên có giá trị chẩn đoán ung thư tuyến giáp giai đoạn di căn hạch.
- Siêu âm: giúp xác định u nang hoặc nhân đặc.
Chẩn đoán sinh hóa:
Định lượng Calcitonia (do tế bào C hoặc tế bào cận giáp tiết ra) thường xuất hiện tăng cao trong trường hợp ung thư thể tủy.
Định lượng FT3, FT4, TSH, Tg, AntiTg để chẩn đoán phân biệt Basedow và đánh giá tiên lượng di căn.
Các phương pháp điều trị:
Đối với điều trị K giáp căn cứ vào từng loại bệnh, thể bệnh và giai đoạn bệnh để có biện pháp điều trị cụ thể.
Bấm xem ảnh ở cửa sổ mới
- Phẫu thuật được chỉ định có tính quyết định trong điều trị ung thư tuyến giáp thể biệt hóa. Có nhiều phương pháp phẫu thuật khác nhau được áp dụng, tùy theo kích thước, vị trí tình trạng di căn của khối u. Có thể chỉ định cắt thùy tuyến giáp, cắt toàn bộ tuyến giáp, vét hạch di căn, ...
- Điều trị hormon chỉ định đối với ung thư tuyến giáp thể biệt hoá.
- Điều trị tia xạ: Áp dụng 131I sau khi phẫu thuật (RAI- Radioactive iodine) hoặc điều trị tia xạ ngoài, khi độ tập trung Iod tuyến giáp thấp. Doxuribixin (adriamgxin), Cisplatin Etoposide.
Nếu điều trị kịp thời, bệnh nhân K giáp thể nhú thường sống sau 5 năm chiếm 80-90%; Thể nang sống sau 5 năm chiếm 50-70%; Thể tủy sống sau 5 năm chiếm 40%; Thể không biệt hóa sống sau 5 năm là dưới 50%;
Theo dõi:
Thường xuyên 3-6 tháng người bệnh bị ung thư tuyến giáp, nên khám bệnh, theo dõi tại cơ sở chuyên khoa (chỉ định Xquang, xạ hình phát hiện di căn, định lượng hormon tuyến giáp), để có biện pháp theo dõi điều trị kịp thời. Hy vọng rằng người bệnh bị ung thư tuyến giáp sẽ cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài cuộc sống. Hiện tại số bệnh nhân điều trị ung thư tuyến giáp tại Viện Y học phóng xạ & U bướu quân đội kéo dài từ 5-10 năm số lượng đã lên tới vài chục bệnh nhân và họ thường xuyên được chăm sóc theo dõi định kỳ, sức khỏe rất ổn định.
Ung thư tuyến giáp được phát hiện như thế nào? Triệu chứng của ung thư tuyến giáp là gì?
Bất cứ ai được điều trị bằng tia xạ vùng đầu và cổ khi còn nhỏ phải được bác sĩ khám định kỳ 1-2 năm một lần. Đồng thời, thành viên trong gia đình bị ung thư tuyến giáp dạng tuỷ sẽ cần đến bác sĩ khám. Phần quan trọng nhất của việc kiểm tra sứckhỏe là khám thật cẩn thận vùng cổ, tìm các khối u ở tuyến giáp và các hạch bạch huyết lân cận bị to ra. Chụp hình tuyến giáp (scintogram) hoặc siêu âm tuyến giáp có thể được chỉ định cho những người có nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp.
Triệu chứng phổ biến nhất của ung thư tuyến giáp là cảm thấy có một khối hoặc sờ thấy một nhân ở vùng cổ. Các triệu trứng khác hiếm gặp. Đau hiếm khi là dấu hiệu cảnh báo sớm của ung thư tuyến giáp. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có cảm giác đầy hoặc tắc ở cổ, khó thở hoặc khó nuốt, khản giọng hoặc sưng các hạch bạch huyết. Những triệu chứng này có thể là do ung thư tuyến giáp hoặc những bệnh khác ít nghiêm trọng hơn gây nên. Chỉ bác sĩ mới có thể xác định được nguyên nhân gây các triệu chứng ở một người bệnh.
Ung thư tuyến giáp
Bệnh bướu cổ có nguy hiểm không
Bà bầu coi chừng suy tuyến giáp
Bệnh tuyến giáp khi mang thai và những điều cần
Phát hiện và điều trị bệnh ung thư -
Nguyên nhân và cách điều trị bệnh bướu cổ
(st)
