Kinh nghiệm nuôi bò sữa cho thu nhập cao

Kinh nghiệm nuôi bò sữa cho thu nhập cao. Người ta có thể ví con bò sữa như một cỗ máy. Để cho máy chạy khoẻ, hiệu quả cao ta phải chọn mua loại máy tốt, phải thường xuyên chăm sóc, bảo dưỡng. Để cho máy hoạt động được thì ta phải cung cấp nhiên liệu cho nó. Máy càng tinh vi, hiện đại thì nhiên liệu cũng càng phải có chất lượng cao.

Con bò sữa là một “cỗ máy” hiện đại. Chính vì vậy, việc chọn mua, chăm sóc, nuôi dưỡng và khai thác phải đặc biệt cẩn thận.
Trong chăn nuôi bò sữa chúng ta cần chú ý những vấn đề sau đây:

1 - Về viêc chọn mua bò sữa
Câu hỏi đặt ra là nên chọn mua giống bò nào? Câu trả lời tưởng chừng đơn giản: cứ chọn bò Hà Lan thuần, có năng suất sữa cao mà nuôi! Thực tế không đơn giản như vậy và cũng không nên tuỳ tiện mà phụ thuộc vào trình độ kỹ thuật, kinh nghiệm chăn nuôi của chủ hộ, cũng như các điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng và chuồng trại (điều kiện kinh tế và hạ tầng kỹ thuật) của mỗi gia đình. Những gia đình mới bắt đầu chăn nuôi bò sữa, do còn thiếu kinh nghiệm (và đôi khi cả khả năng kinh tế còn hạn chế) nên chọn mua bò lai F1 (Lai Sind x Hà Lan) hoặc bò lai F2 (F1 x Hà Lan). Không nên chọn mua bò Hà Lan thuần hoặc bò lai có tỷ lệ máu bò Hà Lan cao (F3, F4...). Bởi vì bò sữa Hà Lan thuần hoặc bò lai có tỷ lệ máu bò Hà Lan càng cao (bò F3, F4-7/8 và 15/16 máu bò Hà Lan) thì càng “ khó tính”, càng kém chịu đựng được điều kiện nóng ẩm và kham khổ do thiếu thốn thức ăn. Khi nhiệt độ lên trên 340C, bò có tỷ lệ máu bò Hà Lan cao thường thở dốc, xù lông, năng suất sữa giảm. Mặt khác, tỷ lệ nhiễm bệnh tăng, đặc biệt là các bệnh ký sinh trùng đường máu và bệnh tụ huyết trùng. (thực tế chăn nuôi bò sữa ở nước ta chỉ ra rằng, bò sữa Hà Lan thuần thích hợp nhất ở một số vùng như Mộc Châu - Sơn La, Đức Trọng - Lâm Đồng - nơi có khí hậu mát mẻ, nhiệt độ bình quân hàng năm 210C).

Dù có nuôi bò lai F1 hoặc F2… việc chọn con có năng suất cao (tương ứng với từng giống) rất quan trọng. Hiện nay, giá bò sữa thường tính theo năng suất. Vì vậy, khi mua bò, nếu là bò đang khai thác sữa, cần kiểm tra năng suất sữa thực tế. Cũng phải xem xét nó đang tiết sữa kỳ thứ mấy, tháng thứ mấy của chu kỳ (thông qua sổ sách-nếu có, hỏi người chủ, quan sát và xem răng để định tuổi...). Giả sử là bò F2, đang tiết sữa tháng thứ hai của chu kỳ 3 mà mỗi ngày chỉ vắt được 10 lít sữa thì phải dè chừng!

Việc không thể xem nhẹ là kiểm tra hình dạng và cấu trúc bầu vú, cũng như hệ thống mạch máu tuyến vú. Xin nhớ là chỉ có bầu vú phát triển, mềm mại, các tĩnh mạch nổi rõ, cuộn lên như sợi dây thừng thì mới cho nhiều sữa (vì máu vận chuyển các chất đến bầu vú để tạo sữa và để tạo ra 01 lít sữa cần 540 lít máu chảy qua bầu vú).
Ngoài ra, cũng nên nhớ rằng, chỉ khi nào bò đẻ mới cho ra hai sản phẩm quan trọng nhất là bê và sữa. Vì vậy, khi mua bò cần chú ý kiểm tra cơ quan sinh dục, đối với loại bò trưởng thành đã đẻ cũng như đối với bò cái tơ chưa đẻ lứa nào. Việc kiểm tra này cần trông cậy vào các bác sỹ thú y chuyên khoa bằng quan sát cơ quan sinh dục bên ngoài và sờ khám qua trực tràng để xem cơ quan sinh dục của con bò ấy có phát triển bình thường không? tử cung, buồng trứng... có bị viêm nhiễm, teo nhỏ không?... Tức là phải biết được con bò ấy có đẻ được không và sinh đẻ có tốt không?

2 - Về việc nuôi dưỡng
Cũng như một số động vật khác, bò sữa cần một lượng dinh dưỡng để duy trì cuộc sống (hô hấp, hoạt động tim mạch, vận động... ). Ngoài ra, bò sữa cần một lượng dinh dưỡng rất lớn cho tăng trọng, nuôi thai và sản xuất sữa. Chúng ta hãy thử hình dung: hàm lượng vật chất khô (các chất đạm, đường, mỡ, khoáng...) trong sữa trung bình là 12% (tức là trong 1kg sữa có chứa 120g vật chất khô). Như vậy, một con bò sữa (giả sử nặng 400kg) có sản lượng sữa trung bình 4.000 kg/chu kỳ thì trong thời gian một chu kỳ nó tạo ra một lượng vật chất khô 480kg, nghĩa là lớn hơn rất nhiều so với khối lượng cơ thể bản thân nó. Mà các chất này chỉ có thể được tạo ra trong sữa, từ thức ăn cung cấp cho con bò. Điều đó muốn nói lên rằng, việc cung cấp thức ăn đầy đủ, với chất lượng tốt cho bò sữa quan trọng biết chừng nào. Chúng ta không thể có nhiều sữa, sữa chất lượng tốt khi chỉ cho bò ăn rơm lúa hoặc các thức ăn kém phẩm chất. Cũng giống như chúng ta không thể đổ xăng chất lượng kém vào xe máy mà nó có thể chạy khỏe được!

Nuôi dưỡng bò sữa thực chất là nuôi dưỡng các loài vi sinh vật sống trong dạ cỏ. Nuôi dưỡng bò sữa đúng kỹ thuật tức là tạo các điều kiện thuận lợi nhất cho hệ vi sinh vật trong dạ cỏ phát triển bình thường. Chúng ta phải cung cấp khẩu phần thức ăn cân đối, phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của từng con; không thay đổi thức ăn đột ngột; chia thức ăn tinh ra thành nhiều bữa... Trong nuôi dưỡng bò sữa, điều cần chú ý là bảo đảm đầy đủ khẩu phần thức ăn thô xanh. Chính thức ăn thô xanh là yếu tố cơ bản cho hệ vi sinh vật dạ cỏ hoạt động bình thường, bò cho năng suất sữa cao và chất lượng sữa tốt. Muốn vậy, phải lưu ý áp dụng các biện pháp giải quyết thức ăn thô xanh như trồng ngô dày, trồng cỏ… Trong điều kiện của miền Bắc nước ta, do vụ đông - xuân khô hanh kéo dài thường thiếu cỏ và các loại thức ăn xanh khác, cần áp dụng biện pháp ủ chua để dự trữ, chủ động có đủ thức ăn thô xanh quanh năm.
Thức ăn của bò sữa rất đa dạng, các loại phế phụ phẩm nông nghiệp, công nghiệp chế biến cũng là nguồn thức ăn rất có giá trị nuôi bò sữa. Việc tận dụng các nguồn thức ăn này kết hợp với việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật để xử lý, bảo quản cho phép chúng ta hạ giá thành sản phẩm và nâng cao hiệu quả kinh tế chăn nuôi bò sữa một cách đáng kể. Đây chính là một trong những bí quyết quan trọng để thành công. Bởi vì chi phí thức ăn chiếm khoảng 70% trong tổng chi chăn nuôi bò sữa!
Do đặc điểm tiêu hoá thức ăn của bò sữa :
- Nên sử dụng nguồn đạm vô cơ (phân urê) để bổ sung vào khẩu phần thức ăn. Đây là cách bổ sung đạm rẻ tiền và mang lại hiệu quả cao
- Không cần cho ăn thêm bột cá, gây lãng phí và tốn kém
- Không cần đun nấu thức ăn cũng như không hoà loãng thức ăn như nuôi lợn. Cho ăn sống, khô và uống nước sạch, uống nước tự do. Nên lưu ý là nước uống đối với bò sữa cũng quan trọng như thức ăn vậy !

3 - Về vấn đề chăm sóc và khai thác sữa
Việc chẩn đoán và điều trị một số bệnh của bò sữa nên trông cậy vào bác sỹ thú y có chuyên môn trong lĩnh vực bệnh bò sữa
Chúng tôi khuyến nghị bà con nên tuân thủ nguyên lý “phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Đừng lơ là biện pháp phòng bệnh và/hoặc tiết kiệm một chút tiền mà sẽ phải bỏ ra khoản tiền lớn để điều trị, thậm chí mất cả con bò.
Các biện pháp phòng bệnh chủ yếu là:
- Thường xuyên vệ sinh chuồng trại, bảo đảm chuồng trại luôn trong tình trạng sạch sẽ, thông thoáng
- Diệt ruồi, muỗi và các loài ký sinh ngoài da
- Nuôi dưỡng đúng quy trình kỹ thuật
- Áp dụng các biện pháp phòng bệnh viêm vú
- Tiêm điều trị dự phòng ký sinh trùng đường máu
- Tiêm phòng bệnh tụ huyết trùng, dịch tả, lở mồm long móng

Một vấn đề quan trọng khác là làm sao để bò đẻ càng nhiều càng tốt, tốt nhất là năm một. Chỉ khi bò chửa, đẻ ta mới có sữa, có bê con. Như vậy, ngoài các biện pháp kỹ thuật chăm sóc, nuôi dưỡng và phòng trị bệnh, vấn đề đặt ra là phải phát hiện động dục kịp thời, phối tinh với chất lượng tốt, đúng kỹ thuật, đúng thời điểm, để làm sao bò cái sớm có chửa lại sau khi đẻ, tức là rút ngắn khoảng cách lứa đẻ. Bỏ lỡ, hỏng một chu kỳ động dục là chúng ta chẳng những mất đi một lượng sản phẩm đáng kể mà còn phải chịu thêm nhiều chi phí cho thức ăn, nhân công... do phải "nuôi báo cô". Muốn vậy, không nên coi phát hiện động dục là một công việc tuỳ tiện, ngẫu nhiên mà là công việc có chương trình, có kế hoạch. Để nâng cao hiệu quả, cần có quyển sổ theo dõi động dục và các diễn biến quá trình sinh sản của từng con bò cái: ngày đẻ, đẻ như thế nào (đẻ dễ hay khó), ngày động dục, ngày phối, phối loại tinh gì, ai phối...

Cuối cùng, cũng cần nói thêm: vắt sữa là một công việc nặng nhọc, nhưng cũng nên nhớ là bò sữa cho ra nhiều sữa khi nó ở trong trạng thái thoải mái, bò sữa cũng có “tình cảm“ với người nuôi nó. Chính vì vậy, ngoài việc cần tuân thủ các quy định kỹ thuật vắt sữa như đúng giờ giấc, vệ sinh vắt sữa... chủ nuôi hoặc những người hàng ngày trực tiếp chăm sóc, cho bò ăn nên đảm nhiệm công việc vắt sữa. Không nên thuê người vắt sữa “gọi là chuyên nghiệp“ bên ngoài (như hiện tượng đã và đang diễn ra ở một số nơi). Bởi vì những người này, vì chạy theo lợi nhuận và/hoặc thậm chí tác trách nên họ rất tuỳ tiện về giờ giấc, về kỹ thuật vắt sữa. Họ là tác nhân làm “hỏng“ bò sữa, làm lây truyền bệnh viêm vú và các bệnh khác từ con bò này sang con bò khác

Kinh nghiệm nuôi Bò sữa từ Israel

Mới đây tại xã Tiên Dược ( huyện Sóc Sơn, Hà Nội ), Tiến sĩ Solomon Ran - chuyên gia khuyến nông thuộc Bộ Nông nghiệp Israel đã có buổi giới thiệu với bà con nông dân và các cán bộ khuyến nông ngoại thành Hà Nội những kinh nghiệm về chăn nuôi bò sữa của Israel.Công nghệ hiện đại.

Lần đầu tiên, những người nông dân nuôi bò sữa ở Sóc Sơn ( Hà Nội ) được giới thiệu về kinh nghiệm nuôi bò sữa hiện đại như vậy. Từ phương thức chọn giống, chăn nuôi, chế biến thức ăn, vắt sữa, thụ tinh nhân tạo... đều theo một quy trình khép kín và rất hiện đai. Theo TS. Solomon Ran, để có được thành quả như ngày hôm nay, nghề nuôi bò sữa ở Israel đã có hơn 70 năm vật lộn để tìm ra hướng đi thích hợp cho mình.

Israel là đất nước có điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt, đất đai ít ( tổng diện tích Israel là 28.000km2, trong đó một nửa là bán sơn địa ), chỉ có mưa ở miền Bắc vào mùa đông, miền Nam mưa rất hiếm. Chính điều kiện đó đã khiến cho việc chăn nuôi bò sữa không thể chăn thả ở đồng cỏ tự nhiên. Tuy nhiên, nhờ áp dụng nhiều biện pháp lai tạo giống hiện đại và quy trình chăn nuôi tiên tiến, được vi tính hóa khiến ngành chăn nuôi bò sữa của Israel luôn đứng vị trí hàng đầu thế giới. Những con bò sữa của Israel cho lượng sữa rất cao, trung bình khoảng 11.000 lít/năm, cá biệt có con cho tới 19.000 lít/năm.

Giống và thức ăn quyết định thành bại

Theo TS. Solomon Ran, trong chăn nuôi bò sữa, công tác lai tạo giống và thức ăn chăn nuôi mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đối với israel, các nhà khoa học nước này đã thành công lớn trong việc tạo ra giống bò sữa Holsstein cao sản, chống chịu được bệnh tật và thích nghi tốt với điều kiện khí hậu khắc nghiệt ở đây. Đây là giống bò được kết hợp giữa bò cái Friesian của Israel và tinh bò đực được nhập từ Mỹ và Canada. Giống bò sữa Holsstein cao sản không chỉ cho năng suất sữa cao nhất thế giới mà còn cho độ đạm và độ béo bơ rất cao. Những con bò cho sữa thấp hơn 18 lít mỗi ngày đều bị loại bỏ.

Ngoài việc tạo được giống bò tốt, việc cung cấp thức ăn đầy đủ cũng là yếu tố quan trọng giúp bò luôn cho lượng sữa cao. Với Israel, đồng cỏ hầu như không có, thức ăn phần lớn đều dựa vào khẩu phần ăn trộn tổng hợp được sản xuất tại các nhà máy gần các khu chăn nuôi. Đây là một hỗn hợp thức ăn đầy đủ các loại chất dinh dưỡng cần thiết cho bò như thức ăn xanh, đạm, năng lượng, khoáng chất và vitamin theo một công thức đã được các nhà dinh dưỡng tính toán rất kỹ. Trong khẩu phần thức ăn, ngoài lúa mì, yến mạch và các bột ngũ cốc chiếm thành phần chính, nhiều loại phụ phẩm khác cũng được tận dụng tối đa để chế biến như: cây họ đậu, thân cây bông, rơm lúa mì, thân cà chua, hướng dương, cám lúa, bã bia, rau quả thừa...

Ngoài ra, việc làm mát cho bò bằng hệ thống làm bay hơi tự động và thiết kế chuồng trại hợp lý giúp giảm "sốc nhiệt" cho bò khi thời tiết có độ nóng, ẩm cao là kỹ thuật độc đáo của Israel.

Chăn nuôi gia đình và hợp tác xã

ở Israel, chăn nuôi bò sữa được thực hiện chủ yếu ở hai mô hình hợp tác xã là Kibbutz và Moshav. Kibbulz được coi là một đơn vi kinh tế độc lập mang tính hợp tác xã, ở đó người chăn nuôi làm việc cùng nhau, nghĩa vụ và quyền lợi ngang nhau. Mỗi Kibbutz thường nuôi từ 300 con bò trở lên, mỗi năm sản xuất ra hơn 60% lượng sữa bò của Israel. Moshav là một hình thức liên hiệp các hộ chăn nuôi tại một vùng nhất định, các thành viên ở đây làm việc trong một đơn vị đơn lẻ. Lượng sữa ở các Moshav thấp hơn do số lượng nuôi ở đây cũng ít hơn so với các Kbbutz. Ngoài ra, còn có một số nhỏ các hộ chăn nuôi cá thể ở các trang trại biệt lập. Những con bò nuôi ở Kibbutz và Moshav có chế độ chăm sóc và vắt sữa đồng đều như nhau. Chất lượng sữa tại các Kibbutz và Moshav luôn cao hơn so với nuôi tại trang trại riêng biệt. Do đó, phần lớn người chăn nuôi thường tham gia các mô hình hợp tác để giảm bớt chi phí và rủi ro.

Sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với Việt Nam

Hiện trong chương trình hợp tác với Việt Nam, ngành nông nghiệp Israel đang cử nhiều chuyên gia tới Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Lâm Đồng, Bình Dương... để tổ chức những khóa đào tạo tại chỗ cho các hộ chăn nuôi bò sữa. Theo TS. Solomon Ran, chăn nuôi bò sữa là một công cụ hiệu quả để nông dân Việt Nam xoá đói giảm nghèo, tuy nhiên để có được thành công, nông dân Việt Nam cần được trang bị những kiến thức chăn nuôi hiện đại. Tại các khóa đào tạo, chuyên gia israel sẽ giúp người chăn nuôi và cán bộ khuyến nông Việt Nam tiếp cận nhanh với những kiến thức chăn nuôi bò sữa hiện đại, phương pháp chăm sóc bò trong thời tiết nóng bức, công nghệ chế biến thức ăn và nhập khẩu tinh bò đông lạnh chất lượng cao từ Israel.

TÌNH HÌNH CHĂN NUÔI BÒ Ở ISRAEL

Hiệp hội nhà sản xuất giống gia súc Israel, quản lý sách đàn gia súc Israel ( herbook ). Đó là một ngân hàng dữ liệu vi tính hóa, cho phép sử dụng nội dung và chất lượng, cũng như các thông tin về di truyền, chuồng trại và chăm sóc sức khỏe từng con bò.

Đối với lĩnh vực gíông :

Về tổng thể, đàn bò sữa Israel được lai tạo từ giống bò sữa Hostein friesan Israelrael, chúng có đặc điểm thích nghi với điều kiện khí hậu khắc nghiệt và đa dạng.

Hầu hết đàn bò ở Israel bao gồm cả đời con trong Herbook và đa số bò sữa được thụ tinh nhân tạo bằng dòng tinh chọn lọc và kết tinh từ các con bò đực giống Israel. Israel có tiềm năng xuất khẩu tinh chất lương cao, chủ yếu sang các vùng có điều kiện khí hậu khắc nghiệt.

Đối với lĩnh vực dinh dưỡng :

Hầu như Israel không có đất trồng cỏ và do đó hầu hết dinh dưỡng đàn bò sữa dựa vào tổng tỉ lệ phối trộn (TMR). Thức ăn này nhìn chung được chuẩn bị trong trung tâm dinh dưỡng vùng của trung ương, phục vụ đàn bò trong khu vực. Chế độ ăn của đàn bò sữa Israel gồm một tỉ lệ cao tương đối các phụ phẩm nông nghiệp và bán thực phẩm, làm giảm giá thành thức ăn trong lúc giảm ô nhiễm môi trường….

Đối với lĩnh vực vông nghệ :

Công nghệ chăn nuôi bò sữa Israel sử dụng công nghệ tiên tiến trong nước đã thay đổi ngành chăn nuôi, đem ngành chăn nuôi đặt dưới sự kiểm soát nghiêm ngặt. Hệ thống này chuyển những thông tin liên quan đến hoạt động chung của con bò đến máy tính, kiểm tra bệnh cũng như tình trạng sức khỏe của con bò…

Phần mềm hệ thống thức ăn ở Israel tính toán số lượng lương thực đòi hỏi để mang lại hiệu kiểm tra và hiệu qủa dinh dưỡng tối ưu. Hướng dẫn thức ăn là một bộ phận cơ động lưu trữ thông tin về qúa trình cho ăn, phân phối thức ăn, thông tin được chuyển đến máy vi tính trung tâm và được dùng để phân tích cách cho ăn.

Đối với lĩnh vực chế biến sữa :

Khi vắt sữa, sữa được đưa đến một phòng thí nghiệm và kiểm tra chất lượng tiếp tục đưa qua bộ phận xử lý vi sinh rồi mới có thể được chế biến thành bơ, yaourt, fromage hay các sản phẩm sữa khác thông qua các hệ thống tự động tổng quát. Israel cung cấp hơn 1000 sản phẩm sữa các loại cho người tiêu dùng.

Đối với lĩnh vực chăn nuôi bò thịt :

Đàn bò sữa Israel cung cấp gần 40% nhu cầu thịt tươi sống của đất nước. Phần còn lại của nhu cầu thị trường nội địa được đáp ứng bởi đàn bò thịt nuôi tại các vùng đồng cỏ, nhập khẩu các con bò đực tơ to béo và nhập khẩu thịt đông lạnh.

Sức sản xuất sữa ở nông trại :

Các nông trại bò sữa được đặt ở Kibburt ( chiếm 60% sản lượng quốc gia ) và các moshav ( 40% sản lượng quốc gia ). Ở 1 moshav nuôi trung bình khoảng 50 con cái vắt sữa, trong lúc ở Kibburt khoảng 300 con.

Kế hoạch sản xuất sữa :

Sản xuất sữa ở nông trại tuỳ thuộc quota sản xuất. Những quota này ấn định giá do chính phủ kiểm soát. Những thủ tục này giúp cân bằng sản xuất giữa cung và cầu trong lĩnh vực sản xuất sữa, trong lúc cho phép tiếp tục phát triển và thu lợi nhuận hợp lý.

Bò sữa Israel cho sữa gấp 4 lần bò sữa Việt Nam

Trong khuôn khổ của hợp tác nông nghiệp giữa Israel và Việt Nam, hai cuộc hội thảo về ''Chăn nuôi bò sữa ở Israel'' sẽ được tổ chức tại Viện chăn nuôi ở Hà Nội và tại Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn TP.HCM vào hai ngày 16 và 17 tới.

Trong điều kiện đất nước nhỏ, nguồn đất đai hạn chế, khí hậu phần lớn là nóng ẩm hoặc sa mạc khô cằn, hiếm nước, trung bình mỗi con bò của Israel vẫn cung cấp gần 11.000 lít sữa mỗi năm trong khi bò nội gốc Việt Nam cho 3.400 lít sữa và bò nhập ngoại vào Việt Nam cũng chỉ cho đến khoảng 6.500 - 7.000 lít/năm. Israel lại hầu như không có đồng cỏ, hầu hết chất dinh dưỡng cho bò dựa vào khẩu phần trộn tổng hợp - một loại thức ăn tổng hợp bao gồm đầy đủ chất dinh dưỡng cho bò nên chi phí thấp.

Ngày càng nhiều chuyên gia chăn nuôi bò sữa Việt Nam quan tâm đến kỹ thuật chăn nuôi bò sữa của Israel và đánh giá phương pháp chăn nuôi tiên tiến này có khả năng áp dụng ở Việt Nam ; đặc biệt là các phương pháp chăm sóc bò trong điều kiện nhiệt độ cao, chế biến thức ăn cho bò và nhập tinh bò chất lượng cao của Israel vào Việt Nam.

Tại hai cuộc hội thảo này, ông Lior Yaron, chuyên gia chăn nuôi bò sữa của Israel sẽ thuyết trình về việc quản lý và chăn nuôi bò sữa tại Israel, những kinh nghiệm chăm sóc bò trong điều kiện nhiệt độ cao.

Chăn nuôi bò sữa là một trong những ngành trụ cột của nền nông nghiệp Israel, cung cấp hầu hết các nhu cầu về sữa và các sản phẩm sữa trong nước. Israel nổi tiếng với giống bò Holstein chống chịu được bệnh tật và có khả năng thích nghi với khí hậu Địa Trung Hải. Israel cũng là nơi xuất khẩu các nguyên liệu gen chất lượng cao khắp thế giới.

Phương Thanh

MÔ HÌNH THỬ NGHIỆM CHĂN NUÔI BÒ SỮA THEO CÔNG NGHỆ CAO CỦA ISRAEL TẠI CỦ CHI

Ngày 19/03/2009 tại Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Tp.HCM, Trung tâm quản lý và kiểm định giống cây trồng vật nuôi đã tổ chức Hội thảo “Nông nghiệp công nghệ cao Israel – ngành công nghệ chăn nuôi bò sữa” đến tham dự có ông Effie Ben Matityau, Đại sứ quán Israel tại Việt Nam, ông Nguyễn Phước Trung- Phó Giám đốc sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn TP.HCM, ông Phạm Thiết Hòa – Giám đốc Trung tâm tư vấn và Hỗ trợ Nông nghiệp cùng với sự tham dự của đại diện Chi cục Thú y TPHCM, Trung tâm khuyến nông TPHCM, đài phát thanh TPHCM, Cty sữa Vinamilk và một số trang trại, nông hộ chăn nuôi bò sữa tại thành phố Hồ Chí Minh.

Hội thảo nhằm mục đích quảng bá về công nghệ chăn nuôi bò sữa của Israel song song đó Trung tâm quản lý và kiểm định giống cây trồng vật nuôi cũng giới thiệu mô hình thử nghiệm chăn nuôi bò sữa theo công nghệ cao của Israel tại Củ Chi.

Tại hội thảo, các chuyên gia bò sữa của Israel đã thảo luận, trao đổi một số mô hình chăn nuôi bò cao sản trong điều kiện khí hậu nóng bức, bảo quản và chế biến thức ăn cho bò. Phần thảo luận đã được nhiều người tham dự đặt câu hỏi và phần trả lời cũng đã được các chuyên gia trả lời một cách rõ ràng.

Tận thấy nơi nuôi bò sữa bằng công nghệ cao

Dự án chăn nuôi bò sữa của công ty TH True Milk nằm trong vùng đất rộng 37.000 ha trải liền mấy xã với một chu trình khép kín, từ trồng cỏ, sản xuất thức ăn, chuồng trại, vắt sữa và sơ chế...

Đàn bò của TH truemilk được gắn

Đàn bò của TH truemilk được gắn "chip" theo dõi.

Hơn 250 km đi dọc theo đường mòn Hồ Chí Minh, thay cho cái rét mướt và ẩm ướt mưa phùn của Hà Nội, huyện Nghĩa Đàn xứ Nghệ đón khách trong nắng và gió.

Dự án chăn nuôi bò sữa của công ty TH True Milk nằm trong một vùng đất rộng tới 37.000 ha trải liền mấy xã với một chu trình khép kín, bao gồm từ trồng cỏ, sản xuất thức ăn, chuồng trại, quy trình vắt sữa và sơ chế...

Hiện nơi đây đang nuôi dưỡng, chăm sóc thành công đàn bò giống nhập ngoại hoàn toàn từ New Zealand và Úc với gần 20.000 con.

Sử dụng công nghệ cao từ A- Z

Mở ra đầu tiên trong “chuỗi” này là trung tâm điều khiển sản xuất thức ăn. Căn gác rộng chừng 15 m2 đặt một máy tính chủ, bảng điều khiển nối mạng cùng hệ thống máy tính chỉ cách ba “lò đứng” nghiền trộn thức ăn qua một tấm kính thêm vài chục sải chân.

Gil InBan hiện là giám đốc điều hành ba trang trại. Gil năm nay 42 tuổi, có vóc cao ráo, nụ cười hiền. Sau này, khi có dịp trò chuyện, anh kể sinh ra tại Isarel, từng có bằng Master về quản lý trang trại và kinh nghiệm quản lý 15 năm tại nhiều nước trên thế giới.

Hiện cứ vào cuối tuần Gil lại tranh thủ chạy xe cả dặm đường dài rời miền sơn cước về thăm vợ và ba con tại khu Ciputra Hà Nội. “Cả gia đình tôi đều yêu Việt Nam vì đất nước của các bạn xinh đẹp quá!” – Anh nói.

“Việc cung cấp thức ăn chất lượng cao là một khó khăn trong điều kiện của Việt Nam. Do vậy, chúng tôi áp dụng kỹ thuật tiến tiến đã được xây dựng tại Isarel và thử nghiệm tại nhiều nước nhiệt đới” - Vị chuyên gia này cho biết.

Theo anh, khẩu phần với nhóm bò tơ (đang cho sữa) bao gồm: mật rơm ủ chua, rơm lúa mì, bã mía ủ chua, cám đặt riêng, khô dầu hạt cải. Nếu là bò chuyển dạ còn có thêm loại cám tinh.

Với ba lò đứng này, mỗi ngày sẽ có 50 mẻ thức ăn với sản lượng 10 tấn/mẻ, cung cấp cho ba trại bò. Thức ăn sau khi trộn với các tỷ lệ do máy tính tự đong đếm sẽ được máy chuyên dụng nhận rồi chở đến trang trại đổ vào từng chuồng. Mọi thông tin về giao nhận sẽ chuyển về đây ngay trên máy trung chuyển.

Với giá thành 260 USD/tấn cỏ khô làm nguyên liệu thức ăn nhập từ Mỹ, việc sử dụng nguyên liệu trong nước được các chuyên gia tính toán sẽ tiết kiệm chi phí tới 90%.

Đường vào khu liên hợp sản xuất thức ăn chăn nuôi và ba trại bò giống chạy qua con sông Sào.

“Nước được lấy lên từ đây, qua 16 bể lọc, có hệ thống lọc cát áp suất cao, rác thải sẽ được đưa quay trở ra ngoài, còn lại tiếp tục đi theo quy trình lọc tinh với công suất 160m3/giờ, toàn bộ dây chuyền đạt 3000 m3 nước/ngày. Qua hệ thống lọc kiểm nghiệm test tại Sở Y tế tỉnh Nghệ An, và phòng vi sinh cho thấy đủ tiêu chuẩn cho con người uống thẳng. Toàn bộ lượng nước lọc xong sẽ sử dụng cho việc ăn uống của bò tại 3 trang trại”- Những thông tin này, ít phút sau được cung cấp bởi cán bộ phụ trách nhà máy lọc nước.

Trung tâm vắt sữa vận hành tự động được quản lý bằng vi tính hoá theo công nghệ của SAE Afikim là một khối nhà lớn. Hệ thống vắt sữa hoàn toàn tự động với công suất 120 con/lần (ba lần/ngày) và khoảng 5-7 phút lần vắt.

Khu vực quan trọng này, vị trí “tổng quản” thuộc về một kỹ sư bò sữa Trần Đình Tuệ. Tuệ sinh năm 1984, quê gốc Trà Vinh và học Đại học nông nghiệp.

“Một lần tình cờ lên mạng thấy có học bổng về chuyên ngành bò sữa tại Isarel, em đăng ký xin và cắp tráp đến xứ người học hỏi” - Tuệ kể.

Hai năm gắn bó với trang trại này, yêu và hài lòng với công việc, theo lời Tuệ, hiện những con bò nhập từ New Zealand về đang cho sữa trung bình hơn 30 lit/ngày. Cá biệt con cho nhiều nhất là 52 lít/ngày trong khoảng 15 ngày liền.

Lúc chúng tôi có mặt, một mẻ sữa vắt vừa xong. Đàn bò xếp hàng phía bên ngoài chờ “bọn” phía trong đi ra, rồi theo hiệu lệnh của những công nhân ở đó, những "nàng bò" lần lượt tìm vào ô chuồng nơi có gắn máy vắt sữa. Liền ngay, một vòi nước nhỏ xíu được xối trực tiếp vào để rửa ti… bò rồi máy sữa được áp vào.

Để kích thích sự tiết sữa, bò được thư giãn, nghe nhạc. Tiếng nhạc Mozart nổi lên cùng với tiếng hô “hây, hây” nghe rất vui tai. Theo đó, sữa tươi được vắt ra sẽ đi vào bốn bể nhỏ có dung tích 1000 lít.

Qua những cốc lọc chuyên dụng sẽ lọc thô toàn bộ ở nhiệt độ 37 độ C rồi đi qua hệ thống làm lạnh để đi vào bể chứa lớn với nhiệt độ từ 3-4 độ C, là nhiệt độ bảo quản tối ưu nhất. Sữa được chuyển sang các xe bồn bảo quản lạnh và có mặt tại nhà máy chế biến vào đóng gói tại Hưng Yên sau đó 28 tiếng.

Một buổi chiều tham quan quy trình khép kín nuôi bò lấy sữa qua đi đánh vèo. Cả đoàn người ai cũng ngập trong cái hăng hắc của mùi bò, mùi cỏ mật, bã mía và cả sữa tươi mới ra lò.

Điểm đển cuối cùng là những cánh đồng trồng nguyên liệu như cỏ mật, cao lương và ngô. Phải chờ đến hôm sau vì trời tối lại cách thêm hơn chục km đường đất đỏ. Tận thấy hết thảy mọi việc từ cấy trồng, chăm sóc, tươi tiêu những cánh đồng chạy dài ngút mắt rất ít sự có mặt của con người mới thấy “choáng” của việc đưa công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp.

Được biết, hiện công ty đang sử dụng khoảng 900 lao động địa phương cho tất cả các bộ phận với thu nhập thấp nhất 3,2 triệu đồng/lao động.

Bà Thái Hương, Chủ tịch Tập đoàn TH.

Thách thức và chinh phục

Hơn một ngày nán lại trang trại bò, chúng tôi đã gặp thêm cán bộ dự án và các chuyên gia người Isarel đang giám sát quy trình chuyển giao công nghệ về các phần mềm nuôi bò sữa của công ty AfikimMilk (Isarel) với TH True Milk.

Theo lời giới thiệu của ông Tal, giám đốc điều hành dự án AfikimMilk là công ty về công nghệ sản xuất luôn ứng dụng những phát minh đầu tiên trên thế giới đảm bảo làm sao cho những con bò được phát triển và cho sữa trong điều kiện tốt nhất. Hệ thống và thiết bị và phần mềm quản lý đàn bò đang hiện diện tại hơn 50 quốc gia trên khắp năm châu lục với 75 % thị phần tại Isarel và 25% trên thế giới.

Ba trại bò cách khu sản xuất thức ăn chừng 10 phút xe chạy. Tại đây, bò được sống trong những khu chuồng xung quanh có sự bảo vệ khá kỹ. Hệ thống chuồng trại cao ráo đi kèm sự bố trí những chiếc quạt gió mạnh phía trên. Việc xây dựng đã được các chuyên gia Isarel tính đến thời tiết khắc nghiệt của mùa hè Việt Nam.

“Thời tiết ở đây rất khắc nghiệt, nhiệt độ cao, độ ẩm nhiều. Tuy nhiên, tại đất nước Isarle, thời tiết còn khắc nghiệt hơn. Do đó, chúng tôi xác định áp dụng thật chuẩn xác công nghệ làm thoáng ngay cả mùa gió Lào, nhiệt độ trong nhà phải đảm bảo thấp hơn bên ngoài ít nhất 4 độ C. Mặc dù vùng này không có bão nhưng nhà ở của bò được thiết kế với độ chịu lực rất cao” - Ông Tal cho hay.

Sau hai năm “ba cùng” tại mảnh đất này thực hiện việc chuyển giao công nghệ nuôi bò từ A đến Z, cảm nhận của đội ngũ chuyên gia thế nào? So sánh các trang trại này với trang trại trên thế giới, liệu thời tiết và khí hậu Việt Nam sẽ thích nghi với đàn bò? Và đâu là những khó khăn thách thức dự án đã gặp phải?...

Trước một loạt câu hỏi, các chuyên gia Isarel khi nghe chị Lãm, giám đốc AfikimMilk tại Việt Nam dịch lại nhìn nhau... cười. Một lát, Gil thẳng thắn:“Tôi có thể nói với các bạn thế này, đây là dự án vô cùng đặc biệt. Về quy mô, có thể xem là một trong những trang trại lớn trên thế giới và hiện là lớn nhất Đông Nam Á (tại các trang trại ở New Zealand hay Úc, đa phần do nông dân nuôi tự phát thì số lượng lớn nhất vào khoảng 3.500 con/ trang trại - chị Lãm với kinh nghiệm đi một số nơi nuôi bò sữa bổ sung thêm)”.

Thách thức nữa, theo Gil, chính là bệnh dịch của bò. Cũng vì điều đó, ban quản lý trang trại cho xây dựng hành lang bảo vệ trong bán kính 1km bằng việc cung cấp văc xin miễn phí và cử cán bộ y tế xuống từng hộ dân có trâu bò để tiêm phòng.

Việc khám sức khoẻ định kỳ cùng với việc theo dõi đàn bò qua hệ thống gắn chip để biết thể trạng từng con. Hễ con nào ốm là hôm sau nghỉ cho sữa ngay.

Nói về thời gian chuyển giao dự án, các chuyên gia người Isarel có mặt đều thừa nhận sự học hỏi của đội ngũ cán bộ người Việt Nam tại trang trại là rất nhanh, chuẩn xác. “Hiện các bạn Việt Nam đã nắm được 90% quy trình xử lý” – Ông Tal nói.

Chuyến thăm trang trại bò kết thúc khi xe đi lướt qua dãy chuồng. Nhìn thấy khách lạ, những chú bê con xinh xinh mình trắng pha những đốm đen loang lổ đang ghếch mõm lên thành chuồng hay chạy nhảy vẻ như hoạt náo hơn.

“Vùng đất này bão không vào được. Với địa thế cao sông hồ, các chuyên gia Isarel đánh giá nếu biết khắc chế đây sẽ là nơi lý tưởng để nuôi bò. Tháng 7-2010, sau khi đưa lứa đầu tiên về Việt Nam, nuôi và lấy sữa thành công, chúng tôi tiếp tục việc mua tinh bò từ New Zealand để cho phối giống ngay tại trạng trại. Việc mua tinh rất đắt nhưng với công nghệ Mỹ, tỷ lệ thụ thai và cho bò cái đạt tới 95%”- Ông Ngô Minh Hải, Phó tổng giám đốc Tập đoàn TH cho biết.

Theo ông Hải, sau hai năm, công ty đã có những lứa bò đầu tiên thuần chủng. Chúng đang được chăm sóc rất kỹ, dự kiến tháng 5 này sẽ chính thức cho ra mẻ sữa đầu tiên. Và cả trang trại đều đang hồi hộp đón chào..

Kỹ thuật nuôi cá ngựa cảnh
Kỹ thuật nuôi gà chọi
Bí quyết nuôi chào mào -
Phương pháp nuôi chó cảnh
Bí quyết chọn gà chọi hay -
Bí quyết nuôi cá rồng cho người mới chơi -

(st)