Xử lý côn trùng cắn

Mùa hè là thời điểm có nhiều loài côn trùng gây ngứa, viêm da hoặc chẳng may bị bay vào mắt (nhìn mờ, suy giảm thị lực).

Hầu hết phản ứng đối với vết côn trùng đốt thường chỉ biểu hiện tại chỗ nhẹ như sưng nề, ngứa hoặc buốt, khó chịu và sẽ hết trong vòng một ngày. Tuy nhiên, một số côn trùng có nọc độc nguy hiểm như ong, kiến... sẽ gây sốc phản vệ hoặc suy thận, suy gan cấp cho người bị cắn, có thể dẫn đến tử vong nếu không được xử trí và cấp cứu kịp thời.

Khi bị côn trùng đốt, bạn nên rửa kỹ vết đốt hay vùng da tiếp xúc với côn trùng ngay bằng xà phòng. Ảnh minh họa.

Có thể gây sốc phản vệ

Bệnh nhân trên là ông Vũ Thành Nam, 42 tuổi, ngụ tại TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà. Theo GS.TSKH Vũ Quang Côn – Chủ tịch Hội Côn trùng học Việt Nam, từ năm 2010 đến nay, bọ xít hút máu người đã hoành hành ở 20 tỉnh, thành nước ta khiến nhiều người bị đốt. Đa số nạn nhân chỉ bị ngứa, sưng tấy tại vết đốt, nếu vết thương phù nề to có thể gây sốt. Chưa từng có bệnh nhân bị phản ứng nặng do bọ xít hút máu đốt. “Trường hợp ông Nam có lẽ là trường hợp đầu tiên bị nặng nhất trong cả nước từ trước đến nay”, GS Vũ Quang Côn nhận định.

Nói về loại bọ xít hút máu nguy hiểm, GS Côn cho hay: Có một loại bọ xít nguy hiểm là thủ phạm gây ra bệnh ký sinh trùng tại khu vực Mỹ La tinh. Khi bị đốt, chúng sẽ truyền ký sinh trùng nội bào Trypanosoma cruzi gây bệnh Chaga’s qua đường máu. Bệnh có thể âm thầm kéo dài từ 10 - 12 năm rồi mới từ từ gây ra các bệnh. Nó ảnh hưởng đến tim mạch, thần kinh. Bệnh trở thành mạn tính sẽ dẫn đến tử vong do nghẽn mạch máu. Tuy nhiên, nước ta đến nay chưa có nghiên cứu nào khẳng định bọ xít hút máu người gây các bệnh nguy hiểm giống như loài bọ xít hút máu ở Mỹ La tinh.

TS. Trương Xuân Lam, Trưởng phòng Côn trùng học Thực nghiệm, Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cũng cho biết, cho đến thời điểm này, tại Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp nào mắc bệnh do bọ xít hút máu truyền. Bọ xít hút máu người sống bằng máu người hoặc động vật, khi không có động vật chúng sẽ tìm đến người để hút máu.

Mùa hè là thời điểm vào mùa sinh trưởng của chúng. Chúng thường phát tán vào nhà, ẩn nấp trong các khe giường, trần nhà, bàn ghế, quần áo và nhất là trong phòng ngủ. Ban ngày chúng lẩn trốn, ban đêm ra hút máu người hay gia súc. Khi bọ xít đốt, tùy từng cơ địa của mỗi người, có người chỉ một vài ngày sau vết đốt sẽ khỏi. Nhưng với những người mẫn cảm với vết đốt côn trùng thì vết đốt sưng to, phù nề diện rộng, mưng mủ hoặc có thể bị sốt, nhất là trẻ em. Đáng chú ý là hiện tượng ngứa ở các vết đốt, nhất là các vết đốt có đường kính rộng khoảng 5-10 mm. Trong nhiều trường hợp vết đốt ở chân hoặc tay có thể dẫn tới hiện tượng không cử động được do vết đốt sưng to và phù nề rộng. Vị trí các vết đốt thường ở sau gáy, cổ, bả vai, sau lưng, cánh tay và chân...

Cũng theo GS Vũ Quang Côn, không chỉ bọ xít hút máu mà bất cứ côn trùng nào cắn hoặc đốt đều gây ra một phản ứng nhẹ tại chỗ do nọc độc hoặc các chất từ côn trùng bơm vào da. Biểu hiện là: Sưng nề, ngứa hoặc buốt tại chỗ bị đốt. Tổn thương sẽ hết trong vòng một ngày (nếu nhẹ). Nếu nhạy cảm với nọc độc của côn trùng có thể gây ra một phản ứng dị ứng, nặng là sốc phản vệ dẫn đến phù nề, khó thở, hạ huyết áp… Nếu không được xử lý và cấp cứu kịp thời có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Xử lý đúng cách

1. Nếu bị côn trùng bay vào mắt, không nên dụi mắt liên tục. Cách xử trí tạm thời là chớp mắt liên tục trong cốc nước sạch để dị vật (côn trùng) trôi ra, hoặc chườm lạnh, nhỏ nước mắt nhân tạo (hoặc nước muối sinh lý). Nếu mắt vẫn cộm, ngứa, đỏ, chảy nước mắt, đau nhức, nhìn nhòe, sưng đỏ hoặc sung huyết, cần đến ngay bệnh viện để khám chữa kịp thời, tránh những biến chứng xấu ảnh hưởng đến thị lực. Tuyệt đối không dùng các loại lá cây, côn trùng đắp vào mắt vì rất nguy hiểm.

Việc rửa sạch vết cắn sẽ khiến bạn bớt khó chịu hơn, tránh được việc chà xát làm vết thương lan rộng. Đồng thời, nó còn giúp loại bỏ vi khuẩn, không cho chúng có cơ hội xâm nhập sâu vào bên trong

2. Khi bị đốt hãy rửa kỹ vết đốt hay vùng da tiếp xúc với côn trùng ngay bằng xà phòng, chườm đá lạnh 5 phút rồi rửa kỹ lại bằng nước muối (3-4 lần/ngày), hoặc dùng nước muối đặc bôi lên chỗ bị đốt.

3. Nếu rát, ngứa ở da cũng rửa bằng nước muối - xà phòng để ngăn nổi phỏng nước, mụn mủ. Nếu là vết hồng ban, dùng nước muối loãng 9% chấm 3-4 lần/ngày. Nếu đau rát nhiều, tổn thương nhiễm trùng, hóa mủ nên đến các cơ sở y tế khám bệnh và điều trị, tránh biến chứng.

4. Nếu bị ong, kiến đốt cần rửa sạch vết thương, chườm đá rồi đưa tới bệnh viện để được bác sĩ cho uống thuốc giảm đau, thuốc kháng histamin làm dịu, hoặc dán miếng dán hạn chế co mạch. Chữa trị sớm sẽ hạn chế được những biến chứng xấu của nọc độc côn trùng nhưng dùng thuốc gì cũng cần được bác sĩ chuyên khoa da liễu khám và tư vấn điều trị.

Hạn chế tình trạng bị côn trùng tấn công

1. Buổi tối, học sinh và người làm việc trí óc hay ngồi dưới ánh đèn nếu có cảm giác côn trùng rơi vào cổ, mặt thì chớ vội vàng quệt tay có thể làm lan rộng tổn thương, nên kiểm tra và búng nhẹ côn trùng khỏi người. Khi tắm rửa chú ý giũ mạnh khăn trước khi dùng, giũ mạnh quần áo trước khi mặc.

2. Côn trùng có rất nhiều loại, với tính chất và mức độ độc tính khác nhau. Tùy theo việc bị loài côn trùng nào cắn mà có cách chữa trị phù hợp nhưng càng sớm càng tốt bởi sau 6 giờ nguy cơ nhiễm khuẩn rất cao, đặc biệt với người cao tuổi và người suy giảm miễn dịch.

3. Có thể ngăn chặn côn trùng tấn công người bằng cách trồng quanh nhà các loại cây thảo dược có tác dụng diệt trừ sâu bọ như chanh, hương thảo, húng quế, bạc hà.

(St)

Mẹo vặt chữa côn trùng đốt nhanh khỏi
Cách chữa kiến ba khoang cắn mà không phải đến bệnh viện
Sơ cứu trẻ bị thú vật và côn trùng cắn, đốt
Sùi bọt mép, bất tỉnh vì bị côn trùng cắn