[lược dịch chủ yếu từ tài liệu "How Dreams Work" của tác giả Lee Ann Obringer và từ một vài nguồn phụ khác]

1. Tỉnh Trong Mơ

Cho tới nay con người đã có rất nhiều nghiên cứu để tìm ra cảnh làm chủ giấc mơ, đặc biệt là trong lãnh vực “lucid dreaming” (tạm dịch là “tỉnh trong mơ”) và “dream incubation” (tạm dịch là “ủ giấc mơ”). Ở đây, tỉnh trong mơ có nghĩa là bạn nhận ra mình đang mơ ngay khi giấc mơ đang diễn ra và bạn hoàn toàn chủ động kiểm soát giấc mơ đó khi vẫn còn đang say ngủ. Đây được xem là một kỹ năng rất khó, điển hình là chỉ có khoảng 100,000 người trong tổng số hơn 300 triệu dân số mỹ có khả năng này.

Lãnh vực “tỉnh trong mơ” này tuy đã được nhắc đến trong lịch sử từ lâu đời, nhưng mãi đến năm 1959 mới được nhà nghiên cứu Johann Wolfgang tại đại học Goethe University đưa lên thành một kỹ năng có thể tiếp thu được dựa trên một số cách tập luyện nhất định.

Cho tới nay thì cách luyện tập kỹ năng “tỉnh trong mơ” hiệu quả nhất là của nhóm nhà nghiên cứu dẫn đầu bởi Stephen LaBerge tại đại học Stanford, Mỹ. Ông cũng là người sáng lập “The Lucidity Institute.” Nhóm này đề xuất một phương pháp gọi là “Reality Testing” (“kiểm tra thực tại”). Theo phương pháp này, để rèn luyện kỹ năng “tỉnh trong mơ” thì…

- Bước đầu tiên là khi bạn chuẩn bị đi ngủ, bạn phải liên tục nhắc nhở bản thân rằng mình sẽ nhớ những gì mình sắp mơ.

- Tiếp đó bạn phải tăng cường tập trung để nhớ rằng khi nào mình mơ và cố gắng nhớ rằng đó chỉ là giấc mơ (tham khảo phần “làm sao để nhớ giấc mơ”).

- Bạn sẽ phải cố gắng để cố mơ lại một giấc mơ gần đây nhất, và tìm ra những gợi ý trong giấc mơ đó để nhận ra đó chỉ là một giấc mơ [ví dụ như khi bạn vừa tỉnh dậy ngay sau giấc mơ, hãy cố gắng ngủ lại và tiếp tục mơ giấc mơ đó]. Hãy suy nghĩ trước về việc bạn muốn làm gì trong giấc mơ đó. Ví dụ như bạn muốn bay, thì hãy tưởng tượng rằng mình đang bay trong giấc mơ ấy.

- Lập đi lập lại bước 2 và 3 (nhận ra khi nào bạn đang mơ và đi vào giấc mơ ấy trở lại) mỗi khi bạn ngủ.

Tiến sỹ Laberge đã thành công trong việc sử dụng phương pháp này để có những giấc mơ như mong muốn. Tuy nhiên, phương pháp này cũng không đơn giản chút nào vì nó cần một chế độ rèn luyện cao độ cho não bộ. Chính vì thế mà hiện giờ Laberge đang nghiên cứu để tìm ra cách dùng những kích thích từ bên ngoài để tạo ra những giấc mơ như mong muốn cho một người đang ngủ.

“Tỉnh trong mơ” không chỉ đơn thuần là kỹ năng thú vị mà con người muốn có, nó còn có những ứng dụng tốt đẹp khác trong điều trị y khoa. Theo Laberge, kỹ năng “tỉnh trong mơ” hoàn toàn có thể áp dụng trong việc phát triển tư cách, tăng cường khả năng tự tin, loại bỏ ác mộng, cải thiện sức khỏe tinh thần (và thể chất), và giúp giải quyết vấn đề một cách sáng tạo hơn. Laberge cho rằng kỹ năng này có thể giúp những người tàn tật và yếm thế hoàn thành những giấc mơ tưởng chừng như không thể bao giờ thực hiện được của mình: một người bại liệt bẩm sinh sẽ nhìn thấy và cảm nhận được rằng họ đang bước đi, nhảy múa, và bay bổng trong giấc mơ!

Ngoài ra, kỹ năng này còn thú vị ở chỗ nó có thể giúp người ta tạo ra một thế giới ảo cho riêng mình, nơi đó họ có thể làm bất cứ gì và hoàn toàn kiểm soát tương lai của họ trong thế giới đó, thậm chí cả thay đổi tương lai ấy bất cứ lúc nào, bất cứ cách nào họ muốn.

Một nghiên cứu khác của nhà nghiên cứu Laberge là tìm cách để người đang mơ có thể liên lạc được với người đang tỉnh. Chính ông là người đã thành công trong việc liên lạc với người đang tỉnh qua chuyển động mắt, nhưng cách này vẫn còn nhiều hạn chế. Hiện giờ ông đang nghiên cứu tìm cách sử dụng găng tay gắn với bộ cảm ứng để thâu lại chuyển động của tay khi ngủ. Bằng cách dùng ngôn ngữ dấu hiệu này, ông hy vọng có thể lấy thông tin về những giấc mơ ngay khi những giấc mơ đang diễn ra.

Một ngày nào đó, có thể con người sẽ hoàn toàn kiểm soát được giấc mơ của mình và thậm chí còn có thể chia sẻ giấc mơ ấy với những người họ muốn khi cả hai cùng đang ngủ [đọc tới đây thấy nổi cả gai ốc :-s... đúng là khả năng của con người vô hạn thật... cả những điều không tưởng thế này mà cũng chẳng còn xa hiện thực là mấy!]

2. Ủ Giấc Mơ

“Ủ giấc mơ” là cách thai nghén ý tưởng cho một giấc mơ nhất định xảy ra. Ví dụ như khi chuẩn bị đi ngủ, bạn lặp đi lặp lại với bản thân rằng mình sẽ mơ về một buổi thuyết trình mà bạn sắp phải làm hoặc về một kỳ nghỉ mà bạn vừa trải qua. Những người tin rằng mình có thể giải quyết vấn đề cá nhân trong mơ thường dùng kỹ năng này để hướng giấc mơ của họ về vấn đề mà họ đang vướng mắc với hy vọng tìm ra cách giải quyết nó trong mơ.

“Ủ giấc mơ” có nét tương tự như “tỉnh trong mơ” nhưng đơn giản hơn vì nó chỉ là hướng sự tập trung về một vấn đề duy nhất và cụ thể khi bạn chuẩn bị đi ngủ. Có nhiều nghiên cứu đã chứng minh được rằng đây là một phương phá hiệu quả, điển hình là kết quả nghiên cứu của nhà bác học Diedre Barrett tại trường Đại Học Y Dược Harvard, Mỹ. Bà cho sinh viên của mình tập trung vào một vấn đề trước khi họ đi ngủ và kết quả là khi mơ, nhóm sinh viên này đã tìm ra được những cách giải hoàn toàn hợp lý và thỏa đáng so với những cách giải tìm ra khi thức. Hai phần ba số người trong nhóm nghiên cứu của Barrett đã có những giấc mơ liên quan đến một vấn đề cụ thể mà họ đã chọn ra trước, một phần ba còn lại thậm chí còn tìm ra được giải pháp cho vấn đề của mình trong mơ.

3. Những Giấc Mơ Lặp Lại Và Ác Mộng

Có nhiều người mơ đi mơ lại những giấc mơ tương tự nhau hoặc giống nhau hoàn toàn nhiều lần trong một thời gian ngắn, hoặc trong suốt cuộc đời họ. Những giấc mơ lặp lại thường có nghĩa là có một chuyện gì đó trong cuộc sống của bạn đang gây ra cho bạn những mối lo lắng mà chính bạn cũng chưa nhận ra chuyện đó là gì. Giấc mơ lặp lại vì bạn chưa điều chỉnh và giải quyết được vấn đề ấy. Một giả thuyết khác cho rằng những người có giấc mơ lặp đi lặp lại là vì họ đã trải qua một chấn thương nào đó trong quá khứ và vẫn chưa hoàn toàn bình phục. Trong trường hợp này, những giấc mơ lặp lại sẽ bớt dần đi với thời gian.

Ác mộng là những giấc mơ căng thẳng và thường đánh thức người ta dậy. Ác mộng có thể xảy ra ở bất cứ lứa tuổi nào, nhưng thường xảy ra nhất với trẻ nhỏ. Ác mộng thường tạo ra cảm giác mạnh mẽ về nỗi sợ hãi, nỗi buồn, và sự lo lắng. Nguyên nhân của ác mộng thì rất nhiều, ngay cả việc ngưng dùng một loại thuốc điều trị nào đó một cách đột ngột cũng có thể gây ra ác mộng.

4. Điềm Báo Trong Mơ

Khoa học nghiên cứu những giấc mơ rõ ràng còn nhiều tranh cãi. Có nhiều người tin vào giấc mơ và cũng có nhiều người không. Vậy thì bạn nghĩ gì về những giấc mơ đưa ra điềm báo? Có phải chỉ đơn giản là một sự trùng hợp ngẫu nhiên về giấc mơ và thực tại? Trong luận án tiến sỹ của M.S. Stowell, bà đã phỏng vấn 57 người cho rằng mình đã mơ thấy những giấc mơ đem lại điềm báo về tương lai. Trong số đó, bà đã chứng minh được rằng giấc mơ của 37 người đã hoàn toàn trở thành sự thật trong hiện tại. Trong báo cáo của bà có một trường hợp của Elizabeth cho rằng mình đã mơ thấy một vụ rớt máy bay ở trên đường cao tốc gần một cầu vượt. Trong giấc mơ, Elizabeth thấy mình đang lái xe qua cây cầu ấy và đã thoát chết trong gang tấc khi máy bay rớt xuống trên đầu bà. Chỉ vài tuần sau đó, một vụ rơi máy bay xảy ra ngay tại nơi mà Elizabeth đã mơ thấy.

5. Vui Vui: Những Giấc Mơ Thường Gặp

* Trần truồng giữa nơi công cộng: bạn đang có điều gì cố dấu hoặc bạn chưa sẵn sàng cho một điều gì đó. Nếu bạn cảm thấy không xấu hổ thì có nghĩa là bạn hoàn toàn tự tin với chính mình. Nếu không ai để ý bạn thì có nghĩa là điều bạn đang sợ bị lộ vẫn chưa ai biết cả.

* Rơi, rơi, rơi… và tỉnh dậy: cuộc sống đang nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn và bạn không có cách nào để khắc phục; hoặc bạn có cảm giác bất lực và thất bại về một điều gì đó.

* Bạn bị rượt đuổi: thường là khi bạn đang cố gắng chạy trốn khỏi một vấn đề nào đó, có thể là một vấn đề chưa được giải quyết trong công việc, hoặc một điều gì đó bạn biết là hại cho bản thân mà vẫn chưa sửa được (ví dụ như nghiện rượu, thuốc…)

* Đi thi hoặc lỡ một bài kiểm tra vì quên, và cho dù bạn cố gắng thế nào, vẫn không làm được bài kiểm tra đó: bạn đang có cảm giác mình đang bị thử thách, ví dụ như bạn đang phải đối đầu với một thách thức nào đó mà bạn cho rằng mình không có đủ khả năng hoàn thành tốt. Hoặc chỉ đơn giản là bạn đã bỏ sót một chuyện gì đó mà lẽ ra bạn phải quan tâm nhiều hơn.

* Chạy, chạy, chạy… mà không đi tới đâu cả vì chân không nhấc lên được hoặc vì chạy mãi mà chẳng tới đâu: bạn đang tham công tiếc việc, ôm đồm nhiều thức cùng lúc và bạn cảm thấy mình không làm kịp.

* Rụng răng: răng được gắn liền với năng lực và khả năng giao tiếp, vì thế mơ thấy răng rớt ra là bạn đang chưa đủ tự tin vào năng lực và khả năng giao tiếp của mình, hoặc chỉ đơn giản là lo lắng về ngoại hình.

* Bay, bay, bay…: khi mơ thấy mình bay là khi bạn ở trên tất cả, nắm quyền kiểm soát mọi thứ quan trọng với bạn. Hoặc có thể là bạn vừa có một cái nhìn mới về sự việc, cuộc sống xung quanh. Hoặc bạn đang rất mạnh mẽ và quyết tâm cao, không ai có thể đánh bại được. Nếu bạn bay và cảm thấy không giữ được thăng bằng thì có nghĩa là có ai đó đang là cản trở khiến bạn không kiểm soát được cuộc sống của mình hoàn toàn như mong muốn. Nếu bạn bay và cảm thấy sợ thì có nghĩa là bạn đang gặp phải thử thách mà bạn không đủ tự tin cho rằng mình có khả năng vượt qua thử thách đó.

Biểu đồ giấc mơ