Yếu tố dinh dưỡng có sự liên quan mật thiết trong việc phòng chống một số bệnh lý và dị tật bẩm sinh cho thai nhi. Dưới đây là một số thực phẩm giúp chống dị tật thai nhi hiệu quả.
Chú ý dinh dưỡng phòng dị tật bẩm sinh cho thai nhi
Bổ sung canxi giúp giảm nguy cơ tiền sản giật
Bổ sung canxi trong thai kỳ giúp giảm nguy cơ mắc chứng tăng huyết áp, tiền sản giật và sản giật trong thai kỳ, đặc biệt là ở nơi lượng canxi trong khẩu phần ăn thấp như ở nước ta. Việc bổ sung này quan trọng cho tất cả sản phụ nhưng đặc biệt quan trọng cho sản phụ mắc bệnh đái tháo đường, có tiền căn tăng huyết áp trước mang thai, có tiền căn tiền sản giật ở thai kỳ trước, bệnh thận, bệnh tự miễn và song thai. Canxi nên được bổ sung mỗi ngày ở lượng 1,5-2 gam canxi nguyên tố. Tiền sản giật và sản giật là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tử vong thai kỳ và sinh non. Ở châu Á, 10% tử vong trong thai kỳ liên quan đến tiền sản giật và sản giật.
Dinh dưỡng cóliên quan mật thiết trong việc phòng chống một số bệnh lý và dị tật bẩm sinh cho thai nhi
Phòng chống dị tật bẩm sinh
Cứ 100 trẻ sinh ra có khoảng ba trẻ có nguy cơ mắc dị tật bẩm sinh. Các dị tật bẩm sinh thường mắc phải gồm dị tật ống thần kinh, tim bẩm sinh, sứt môi, chẻ vòm hầu, dị tật tay chân, thận và đường tiết niệu. Nguy cơ phát sinh dị tật bẩm sinh cao nhất trong 16 tuần đầu của thai kỳ.
Bổ sung acid folic trước thai kỳ và trong 16 tuần đầu thai kỳ là phương pháp hữu hiệu phòng chống dị tật ống thần kinh. Để giảm nguy cơ mắc dị tật sứt môi, chẻ vòm hầu, thai phụ nên bỏ hút thuốc lá (giảm 30% nguy cơ), bổ sung acid folic và thuốc bổ đa sinh tố đặc biệt là vitamin B6 và vitamin A (giảm được 25% nguy cơ). Sử dụng một số loại thuốc trong thai kỳ cần tham khảo ý kiến bác sĩ vì một số loại thuốc ví dụ thuốc chống động kinh làm gia tăng nguy cơ dị tật sứt môi chẻ vòm ở trẻ.
Trong việc phòng tránh dị tật tim bẩm sinh, thai phụ cần bổ sung acid folic, thuốc bổ đa sinh tố, tầm soát và điều trị tốt đái tháo đường – rối loạn đường huyết trước thai kỳ, giảm cân (béo phì không chỉ làm tăng nguy cơ vô sinh mà còn làm tăng nguy cơ con bị dị tật tim bẩm sinh), bỏ hút thuốc lá và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, phòng chống bị sốt – cảm cúm đặc biệt là ở sáu tuần đầu thai kỳ.
Tóm lại, trong thai kỳ, thai phụ nên uống sữa, bổ sung acid folic, canxi, viên sắt, thuốc bổ đa sinh tố, bỏ hút thuốc lá và rượu bia
Đừng mắc sai lầm khiến con dị tật
Dị tật bẩm sinh là biến chứng vô cùng nguy hiểm xảy ra trong quá trình bé phát triển trong tử cung mẹ. Phần lớn dị tật bẩm sinh xảy ra ở 3 tháng đầu thai kỳ. Những dị tật này có thể được phát hiện khi bé chưa chào đời nhưng có nhiều trường hợp đến khi bé sinh ra mới được phát hiện. Biến chứng nguy hiểm này là điều không ai muốn, tuy nhiên nguy cơ mắc là không loại trừ bất cứ ai nếu người mẹ không cẩn thận hoặc không có kiến thức mang thai.
Những hướng dẫn hữu ích dưới đây sẽ giúp chị em giảm nguy cơ gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi và giúp các mẹ sinh ra được những đứa con khỏe mạnh, đáng yêu.
Lên kế hoạch mang thai
Bởi vì dị tật bẩm sinh xảy ra phổ biến nhất ở ba tháng đầu thai kỳ chính vì vậy nó vô cùng quan trọng để lên kế hoạch mang thai một cách hoàn hảo nhất. Trong 3-6 tháng trước khi mang thai, chị em nên đi chích ngừa những bệnh nguy hiểm như rubella, cúm… và có chế độ ăn uống cân bằng, khoa học cũng như từ bỏ những thói quen xáu như hút thuốc, uống rượu, bia…
Khám sức khỏe
Cho dù bạn đang mang thai hay chuẩn bị mang thai thì việc khám sức khỏe định kỳ là điều vô cùng quan trọng. Nếu bạn đang có dự định mang thai, vợ chồng hãy đi khám sức khỏe sinh sản ngay để được bác sĩ hướng dẫn cách ăn uống cũng như lối sống phù hợp để sớm đậu thai. Việc uống thuốc bố sung trước khi mang thai như axit folic là vô cùng quan trọng giúp ngăn ngừa dị tật cho thai nhi.
Chế độ ăn uống lành mạnh, hợp lý
Một bữa ăn của mẹ bầu hoặc những người đang có dự định mang thai cần có đủ 4 nhóm thực phẩm cơ bản là tinh bột (ngũ cốc, cơm, yến mạch…); rau quả (đặc biệt là rau có màu xanh xẫm); trái cây (không nên dùng nước ép trái cây đóng chai); sữa và các sản phẩm từ sữa; protein (thịt, cá) và dầu (cá hoặc các loại hạt).
Chị em không nên ăn uống quá nhiều mà nên chia thành nhiều bữa trong ngày và ăn uống một cách khoa học.
Loại bỏ thói quen xấu
Người mẹ hút thuốc lá, uống thuốc kháng sinh và uống rượu khiến thai nhi có nguy cơ cao bị dị tật bẩm sinh đấy. Vì vậy, từ khi lên kế hoạch mang thai và suốt thời gian bầu bí, chị em nên loại bỏ những thói quen xấu này nhé!
Tập thể thao thường xuyên
Tập thể thao luôn được khuyến khích với các mẹ bầu vì nó mang lại rất nhiều lợi ích như giúp mẹ bầu khỏe mạnh, dễ sinh nở và nhanh lấy lại vóc dáng sau sinh. Những môn thể thao phù hợp với mẹ bầu là đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc yoga.
Nghỉ ngơi
Mệt mỏi là triệu chứng rất phổ biến với mẹ bầu. Làm thế nào để cải thiện tình trạng này? Cách tốt nhất để chị em bớt mệt mỏi là nghỉ ngơi nhiều. Các mẹ cần dành đủ thời gian 8 giờ mỗi ngày để ngủ. Bạn cũng nên tranh thủ ngủ trưa khoảng 30 phút để thoải mái nhất.
Để dễ dàng đến với giấc ngủ, các mẹ nên nằm trên đệm êm và sắm cho mình những chiếc gối ôm mềm mại.
Bổ sung đủ axit folic và sắt
400 mg axit folic mỗi ngày sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc dị tật bẩm sinh ở não bộ và cột sống của thai nhi. Mẹ bầu cũng cần bổ sung thêm khoảng 30mg sắt mỗi ngày để giảm nguy cơ thiếu máu. Để an toàn hơn cả, các mẹ nên tham khảo thêm ý kiến bác sĩ trực tiếp khám thai cho mình nhé.
Uống nhiều nước
Các chuyên gia khoa sản luôn khuyên chị em bầu cần uống đủ 6-8 ly nước mỗi ngày bao gồm nước lọc, nước ép trái cây, sữa. Biểu hiện của việc thiếu chất lỏng trong cơ thể là nước tiểu sẽ có màu vàng sậm. Uống đủ nước trong thai kỳ sẽ giúp cơ thể duy trì sự gia tăng thể tích máu.
Đừng stress
Trong suốt thời gian bầu bí, mẹ bầu nên tránh những công việc gây áp lực, căng thẳng cho bản thân. Stress sẽ vô tình tác động tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi. Chị em nên hạn chế đến những nơi có cảnh buồn đau như đám ma, bệnh viện, thăm người ốm. Hãy đặt sự an toàn của thai nhi lên hàng đầu các mẹ nhé.
Tham khảo thêm "Tips sống còn" giúp mẹ và bé khỏe mạnh trong thai kỳ
Làm thế nào để luôn khỏe mạnh và vui tươi trong thời kỳ mang thai là câu hỏi mà mẹ bầu nào cũng quan tâm. Hãy làm theo một vài hướng dẫn đơn giản dưới đây để mẹ có thể trải qua thời gian mang thai nhẹ nhàng nhất có thể nhé.
Khám thai định kỳ
Việc khám thai thường xuyên không chỉ giúp bác sĩ nắm vững thông tin sức khỏe của mẹ và bé để phát hiện sớm những bệnh tiềm ẩn hoặc các dấu hiệu bất thường cho cả mẹ và bé, đồng thời còn cung cấp các thông tin cần thiết cho mẹ trong quá trình dưỡng thai. Tốt nhất là mẹ nên theo 1 bác sĩ duy nhất để bác sĩ theo dõi được chính xác nhất tiến trình phát triển của thai nhi.
Chế độ ăn uống
Có lẽ mẹ sẽ ngạc nhiên khi biết rằng mẹ chỉ cần cung cấp thêm khoảng 300 calo mỗi ngày là đủ cho cả mẹ và bé. Hãy chắc chắn có đủ lượng protein trong khẩu phần ăn của mẹ - 70g thay vì 45g protein như trước khi mang thai. Một điều vô cùng quan trọng các mẹ cần nhớ đó là bổ sung đủ lượng canxi trong thai kỳ theo chỉ định của bác sĩ bởi thừa canxi có thể gây hại cho mẹ và bé.
Ngoài ra, mẹ cũng không nên ăn trứng lòng đào và thịt tái, các loại cá có chứa thủy ngân, sản phẩm sữa và nước trái cây chưa tiệt trùng, hải sản sống... để tránh ăn phải vi khuẩn có hại.
Mẹ bầu cần có chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng. (ảnh minh họa)
Bổ sung vitamin
Việc bổ sung axit folic trước và trong thời kì đầu mang thai là vô cùng quan trọng. Axit folic làm giảm đáng kể nguy cơ dị tật ống thần kinh ở thai nhi. Tốt nhất mẹ nên bắt đầu bổ sung khoảng 400µg axit folic một ngày, ít nhất trong vòng 1 tháng trước khi mang thai, 600µg một ngày trong thời gian mang thai và uống liên tục đến tuần thứ 12 của thai kỳ.
Sắt cũng rất cần thiết cho cả mẹ và bé. Nhu cầu sắt của phụ nữ không mang thai là 15-16mg một ngày, tăng lên 20-30mg một ngày ở phụ nữ có thai và trong thời kỳ hậu sản.
Mẹ hãy nhớ một nguyên tắc là nhiều chưa chắc đã tốt, thậm chí có thể gây hại cho bé, vì vậy mẹ không nên uống quá liều lượng hoặc bổ sung thêm các chế phẩm thảo dược mà không được sự cho phép của bác sĩ.
Tập thể dục thường xuyên
Tập luyện khoa học giúp mẹ khỏe mạnh, ngăn ngừa hoặc làm giảm đau nhức, cải thiện quá trình lưu thông máu ở chân. Tập thể dục cũng sẽ giúp mẹ lấy lại dáng dễ dàng sau khi sinh. Hơn thế nữa, tập thể dục là một cách tuyệt vời để giảm bớt căng thằng, một số nghiên cứu cho thấy tập luyện có thể làm tăng lượng serotonin, đây là một chất được sản sinh ra trong não, giúp điều tiết chỉ số cảm xúc và có khả năng giữ cho cảm giác thăng bằng và thư giãn.
Tuy nhiên, mẹ cũng nên chú ý không tập luyện quá sức và cung cấp đủ nước trước, trong và sau khi tập thể dục.
Nói “không” với rượu
Mẹ tuyệt đối không nên uống rượu khi mang thai. Rượu có thể ảnh hưởng đến bé thông qua đường máu hay nhau thai. Chỉ cần một ly nhỏ mỗi ngày đã có thể gây hại cho bé, tăng nguy cơ trẻ sinh nhẹ cân, mắc bệnh tăng động cũng như mắc một số vấn đề về khả năng nói, tư duy, tập trung… Một số nghiên cứu đã cho thấy, nếu mẹ uống một ly rượu mỗi tuần khi mang thai, khả năng sinh ra trẻ có tính tình hung hăng, bất trị cao hơn nhiều so với mẹ bầu không uống rượu.
Nếu mẹ uống nhiều hơn hai ly một ngày, bé có nguy cơ cao mắc hội chứng FAS, hội chứng này có biểu hiện như cơ thể, trí tuệ chậm phát triển, các vấn đề về hành vi, khuyết tật ở tim và mặt. Uống rượu cũng làm tăng nguy cơ sẩy thai và thai chết lưu. Vì vậy, các mẹ đừng nên uống rượu, mẹ có thể thay thế bằng loại thức uống không cồn. Nếu khó khăn trong việc cai rượu, mẹ hãy tìm đến bác sĩ để có được lời khuyên, hướng dẫn tốt nhất.
Rượu có thể ảnh hưởng đến bé thông qua đường máu hay nhau thai. (ảnh minh họa)
Tuyệt đối không dùng thuốc bất hợp pháp
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng cần sa có thể hạn chế sự phát triển của bé và khiến bé có triệu chứng run rẩy, vật vã như thiếu thuốc.
Sử dụng cocaine là cực kỳ nguy hiển. Chất này hạn chế lưu lượng máu đến tử cung và làm tăng khả năng sẩy thai, nhau bong non hoặc sinh non; bé có thể chết non hoặc dị tật bẩm sinh cũng như các vấn đề về hành vi, phát triển.
Ngừng hút thuốc lá
Hút thuốc lá cũng làm tăng nguy cơ sẩy thai, nhau bong non, thai chết lưu hoặc sinh non. Một số nghiên cứu còn cho thấy sự liên quan giữa việc hút thuốc lá và sứt môi, hở hàm ếch. Không bao giờ là quá muộn để từ bỏ thuốc lá. Bớt hút một điếu thuốc là bé có thêm một cơ hội để khỏe mạnh hơn. Nếu mẹ không thể tự bỏ thuốc lá, hãy tìm đến các chuyên gia chăm sóc sức khỏe để có chương trình cai thuốc hiệu quả nhất. Thậm chí mẹ nên tránh xa khói thuốc để đảm bảo an toàn cho bé.
Cắt giảm lượng caffeine
Bác sĩ khuyên mẹ nên hạn chế lượng caffeine dưới 200mg mỗi ngày, tương đương khoảng 220ml cà phê. Lời khuyên này bắt nguồn từ một nghiên cứu năm 2008 cho thấy phụ nữ hấp thụ gấp đôi lượng caffeine cho phép có nguy cơ sẩy thai cao hơn so với người không hấp thụ caffeine.
Hơn nữa, caffeine không có giá trị dinh dưỡng, thậm chí nó còn cản trở cơ thể hấp thụ sắt, nhất là trong thời gian mang thai, hầu hết mẹ bầu nào cũng thiếu sắt. Caffeine cũng là một chất kích thích khiến mẹ khó đi vào giấc ngủ, gây ra đau đầu và chứng ợ nóng.
Hạn chế uống cà phê hoặc mẹ có thể chuyển sang các loại thức uống đã loại bỏ hết caffeine. Mẹ cũng nên kiểm tra hàm lượng caffeine trong các sản phẩm như trà, nước ngọt, nước tăng lực, sô cô la, kem, cà phê… cũng như các loại thuốc ngoài danh mục như thuốc chữa nhức đầu, cảm lạnh, thuốc dị ứng…
Nghỉ ngơi
Mẹ cảm thấy mệt mỏi trong quý 1 và quý 3 của thai kỳ? Đó là dấu hiệu cơ thể cảnh báo mẹ cần nghỉ ngơi thư giãn. Nếu mẹ không quen ngủ trưa, hãy dành cho mình những khoảng thời gian ngắn để nghỉ ngơi giữa giờ làm việc và giảm bớt lượng công việc hàng ngày. Nếu mẹ khó ngủ, hãy thử đọc một cuốn sách hay lướt qua một cuốn tạp chí chẳng hạn.
Các bài tập yoga, giãn cơ, hít thở sâu hay massage đều là những cách tuyệt vời giúp mẹ giải tỏa căng thẳng và có được một giấc ngủ ngon hơn.
Mẹ bầu cần dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi. (ảnh minh họa)
Loại bỏ các mối nguy hiểm từ môi trường
Một số công việc có thể gây nguy hiểm cho mẹ và bé. Nếu mẹ thường xuyên phải tiếp xúc với hóa chất, kim loại nặng như chì hoặc thủy ngân, bức xạ, mẹ nên xin nghỉ hoặc chuyển chỗ làm càng sớm càng tốt.
Các sản phẩm tẩy rửa, thuốc trừ sâu, dung môi, chì trong nước uống từ đường ống cũ cũng có thể gây hại cho thai nhi. Mẹ hãy nói chuyện với bác sĩ về các thói quen hàng ngày có liên quan đến các loại chất này để có được lời khuyên về cách phòng tránh hoặc loại bỏ các mối nguy hiểm trong nhà và nơi làm việc của mẹ.
Gặp nha sĩ
Mẹ đừng quên chăm sóc răng miệng: đánh răng, dùng chỉ nha khoa, khám răng miệng định kỳ. Thay đổi hoocmon progesterone và estrogen trong thời gian mang thau khiến mẹ dễ bị sưng, chảy máu, viêm nướu. Vì vậy, nếu lần kiểm tra răng miệng mới nhất của mẹ là từ 6 tháng trước, mẹ hãy đến gặp nha sĩ ngay để kiểm tra và chăm sóc răng miệng nhé.
Chăm sóc đời sống tinh thần
Nhiều mẹ cảm thấy tính tình mình trở nên thất thường, “lúc nắng lúc mưa” trong thời gian mang thai. Thậm chí, không hiếm trường hợp mẹ bầu mắc bệnh trầm cảm khi mang thai.
Nếu trong khoảng thời gian 2 tuần, mẹ cảm thấy chán nản, không gì có thể khiến mẹ hào hứng, hãy chia sẻ cảm xúc với các chuyên gia tư vấn tâm lý hoặc bác sĩ để được giúp đỡ.
Nếu mối quan hệ của hai vợ chồng trong thời gian này không được tốt, mẹ cũng nên cho bác sĩ biết. Mang thai có thể khiến mẹ khó tính hơn, dễ khiến hai vợ chồng trở nên căng thẳng, đó là dấu hiệu ban đầu có thể dẫn đến tình trạng bạo lực gia đình. Đừng chủ quan khiến sức khỏe của mẹ và bé nguy hiểm.
Những nguyên nhân gây dị tật bẩm sinh
Dị tật bẩm sinh vùng hàm mặt
Siêu âm không phát hiện hết dị tật thai nhi
Bé bị dị tật lún dương vật
Ăn rong biển phòng chống dị tật thai nhi
(ST)