1
Khái niệm:
Say nắng hay nóng là do nhiệt độ quá cao làm cho sự điều hòa nhiệt độ của cơ thể bị suy sụp, là hiện tượng trúng nóng, trúng nắng do phơi mình quá lâu dưới ánh sáng mặt trời hoặc một nhiệt độ quá cao, một số nguyền nhân thuận lợi nhất định như gắng sức, đau ốm, ẩm ướt.
Say nóng thường gặp vào buổi xế chiều, có nhiều tia hồng ngoại, còn say nắng hay gặp vào lúc giữa trưa, khi trời nắng gay gắt, có nhiều tia tử ngoại. Say nắng thường nặng hơn say nóng, có thể gây tử vong.
Có thể còn xuất hiện ở trẻ cảm sốt nhẹ được bố mẹ chăm sóc không đúng cách: đóng kín cửa, trùm chăn kín mít...
Các tuyến mồ hôi không hoạt động và cơ thể không tự mình hạ nhiệt được như thường lệ bằng cách đổ mồ hôi. Da trẻ sẽ cứ tiếp tục khô thay vì đẫm mồ hôi và trẻ sẽ buồn ngủ với nhịp mạch đập mau. Rồi trẻ có thể đâm ra lú lẫn và lăn ra bất tỉnh. Nếu trẻ chưa làm quen và thích nghi trước mặt trời và thời tiết nóng, có thể trẻ sẽ bị kiệt sức vì nóng và bị say nắng.
Say nắng rất nghiêm trọng và có thể gây tử vong. Say nắng phải được xử lý như một ca cấp cứu nhưng trong khi chờ đợi bác sĩ bạn phải tiến hành sơ cứu cho trẻ.
Triệu chứng:
Ở trẻ sơ sinh: là bệnh cảnh của tình trạng mất nước toàn thể cấp, có thể nhanh chóng dẫn tới hôn mê, co giật, dễ gây tử vong.
Ở người lớn và trẻ lớn. các triệu chứng xuất hiện mỗi lúc một nặng dần nếu không cứu chữa hoặc cứu chữa không đúng cách.
Mới đầu: vã mồ hôi, nhức đầu, khó chịu, mặt đỏ nhừ, cảm giác nghẹt thở, có khi đau bụng, nôn mửa. Sau đó: chóng mặt, hoa mắt, mặt tái nhợt, mạch nhanh, ngất lịm, chuột rút, tiểu ít. Sốt cao có khi lên tới 42 - 440. Da niêm mạc khô kèm theo trụy mạch, tình trạng người bệnh li bì, giãy giụa, lẫn lộn, mê sảng, cuối cùng là hôn mê, co giật.
Chú ý: Trong say nắng bệnh nặng ngay từ đầu, sốt rất cao 43 - 440, có nhiều dấu hiệu thương tổn thần kinh rất rõ, có thể hồi phục hoặc khó hồi phục, có thể tụ máu dưới màng cứng và trong não. Các thương tổn thần kinh hay xuất hiện ở người có xơ vữa động mạch.
Nhìn chung trẻ có những triệu chứng sau:
- Sốt cao tới 400C.
- Da nóng, vẫn tiếp tục khô chứ không đẫm mồ hôi.
- Buồn ngủ.
- Mạch nhanh.
- Sau đó lú lẫn rồi bất tỉnh.
Những việc bạn có thể làm:
- Bôi kem chống nắng lên da trẻ trước khi cho trẻ phơi nắng.
- Cho trẻ đội nón hoặc mũ rộng vành khi đi ra ngoài trời nắng.
- Để ý trẻ khi trẻ chơi trong điều kiện nóng bức hay nắng chói. Một đứa trẻ lớn sẽ chơi trong bóng mát, nhưng một đứa trẻ nhỏ nhiều khi không có khả năng để ý giữ gìn đến thế, nên bạn phải cẩn thận quản lý thời gian trẻ chơi ngoài nắng.
Xử trí chung:
- Hạ thân nhiệt của trẻ xuống dần từng bước, càng sớm càng tốt: đặt trẻ nằm chỗ mát, thoáng gió, cởi bớt quần áo, cho uống nước lạnh có muối. Chườm lạnh bằng nước đá khắp người, ở đầu thì chườm trán và gáy. Hoặc phun nước lạnh vào người bệnh (tránh phun vào mũi, miệng). Nếu chườm lạnh phải liên tục thay khăn, nhúng lại vào nước lạnh.
- Theo dõi đến khi thân nhiệt của trẻ hạ xuống đến 380C, đưa trẻ vào nằm nghỉ chỗ mát.
- Trường hợp nặng hơn phải đưa trẻ đến tuyến y tế gần nhất để cấp cứu kịp thời.
Phòng bệnh:
- Khi hoạt động ngoài trời phải đội mũ nón, tránh cho ánh nắng mặt trời chiếu vào gáy.
- Khi trẻ khát phải uống nhiều nước có pha muối nhạt mỗi giờ.
- Khi trẻ bị sốt cao cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt cho trẻ uống paracétamol..
