Hiện tượng 'mãn kinh nam'

Theo sự phát triển sinh lý bình thường thì đến năm 25 tuổi, sự phát triển của cơ thể gần như hoàn chỉnh. Sau tuổi này sẽ bắt đầu xuất hiện quá trình lão hóa, diễn ra rất chậm trong 20 năm kế tiếp và khá nhanh từ 45 tuổi trở lên. Trong quá trình lão hóa này, con người cảm nhận rất rõ sự thay đổi ở các cơ quan như da, tóc, hệ tim mạch và xương khớp... nhưng lại khó nhận biết sự suy thoái của hệ nội tiết sinh dục - bộ phận quan trọng duy trì nòi giống. Hệ này tiết ra rất nhiều loại hoóc môn, trong đó có hoóc môn sinh dục. Ở nam giới là testosterone và nữ là oestrogen.

Nếu bạn là quý ông trên 45 tuổi thì hãy tự chất vấn những câu hỏi sau:

- Có cảm giác tệ hại?

- Thường hay mệt mỏi?

- Dễ bị kích động?

- Không màng đến chuyện chăn gối hoặc những hoạt động thể lực?

- Khả năng làm việc dưới mức trung bình?

- Gặp trục trặc trong quan hệ vợ chồng?

Đó là những biểu hiện của hiện tượng suy, tắt dục ở nam giới. Nó tương tự như sự mãn kinh ở phụ nữ, nên một số nhà khoa học gọi đó là "mãn kinh nam". Nguyên nhân là do cơ thể đàn ông không còn sản xuất đủ lượng testosterone cần thiết.

Đồng hành với hiện tượng suy, tắt dục nam là nguy cơ phát triển các bệnh tim mach, tiểu đường, bệnh lý mạch máu não, trầm cảm, mỏi yếu cơ, mất cảm giác và loãng xương. Những bệnh lý này có thể tiến triển và trầm trọng thêm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Trong khi chứng mãn kinh ở phụ nữ xảy ra đột ngột và dễ nhận biết thì các triệu chứng của hiện tượng suy, tắt dục nam lại kém rõ ràng. Tại sao như vậy? Đó là do nồng độ testosterone của họ bắt đầu suy giảm sau tuổi 30, và tiếp tục giảm 10% sau mỗi thập niên, vì thế không có sự bùng phát triệu chứng như ở phụ nữ.

Stress, béo phì, lạm dụng rượu bia và một số loại thuốc, bị nhiễm trùng... là những yếu tố góp phần khởi phát hiện tượng suy, tắt dục nam. Tuy nhiên, không phải tất cả nam giới đều có những triệu chứng giống nhau ở cùng mức độ như nhau.

Cần lưu ý rằng hiện tượng suy, tắt dục nam không phải chỉ có những triệu chứng về tình dục. Một số dấu hiệu cảnh báo và những tác động lâu dài của tình trạng suy giảm testosterone do tuổi tác bao gồm:

- Thay đổi cảm xúc, tâm lý và hành vi theo hướng tiêu cực. Dễ kích động buồn rầu, trầm cảm, và khả năng nhận thức kém.

- Giảm khối cơ và sức cơ.

- Tình trạng mệt mỏi và thờ ơ.

- Béo phì, nhất là ở phần bụng.

- Giảm mật độ khoáng xương.

- Tăng nguy cơ bệnh tim mạch và tiểu đường.

- Giảm ham muốn tình dục.

Hiện nay, liệu pháp bổ sung testosterone khá hiệu qủa. Tuy nhiên, không thể sử dụng liệu pháp này cho những bệnh nhân bị ung thư tuyến tiền liệt hay ung thư vú nam.

Thời kỳ "mãn kinh nam"

Nếu biết áp dụng các biện pháp điều trị thì vấn đề sẽ được giải quyết, tuy nhiên phần lớn đàn ông hiện nay vẫn chưa có được nhận thức đầy đủ về hiện tượng này và chấp nhận nó như là một điều tự nhiên vì không biết nguyên nhân từ đâu.

Một nam giới người Mỹ 47 tuổi tên là O’Neal cũng đã từng gặp phải những triệu chứng của thời kỳ "mãn kinh nam" và khi đó cả ông và nhiều bác sĩ không biết phải điều trị thế nào. Tuy nhiên sau 5 năm bổ sung hóc-môn testosterone đều đặn mỗi tháng 2 lần, hiện nay O’Neal đã không còn bất kỳ dấu hiệu nào của "thời kỳ" đó nữa và lại "sung mãn" trở lại. "Cái tôi của đấng mày râu không cho phép họ chấp nhận mình gặp "vấn đề". Họ không muốn nhắc tới nó nếu như gặp phải. Ngay cả một số người khi đến tham khảo ý kiến của tôi họ cũng rất ngại ngùng và không muốn cho người khác biết", O’Neal cho biết.

Dấu hiệu và triệu chứng

Trong khi thời kỳ mãn kinh ở phụ nữ rất dễ nhận biết thì "thời kỳ" này ở nam giới lại rất khó xác định. Muốn xác định chính xác phải tiến hành thử máu để kiểm tra lượng hóc-môn testosterone. Cũng vì nguyên nhân này mà nhiều người đã bỏ qua nó. Tiến sĩ David Thomas, một giáo sư lão khoa tại trường Đại học Y St. Louis, Hoa Kỳ, cho biết: "Rất ít người có được nhận thức đúng về thời kỳ "mãn kinh nam". Phần lớn họ không hiểu được sức khỏe cũng như tinh thần của một người đàn ông sẽ bị ảnh hưởng thế nào khi lượng testosterone bị sụt giảm". Ông cũng cho biết thêm, trong khoảng 5 triệu nam giới ở Mỹ được chẩn đoán là có lượng testosterone sụt giảm thì chỉ có khoảng 5% là áp dụng các biện pháp điều trị. Trong độ tuổi từ 40 đến 60, tỷ lệ nam giới xuất hiện những triệu chứng của thời kỳ "mãn kinh nam" là 1/10 và tỉ lệ này chỉ là 1/5 ở lứa tuổi trên 60.

Cho tới thời điểm hiện nay các nhà khoa học chưa thể đưa ra được những dấu hiệu cũng như triệu chứng đầy đủ nhất khi thời kỳ "mãn kinh nam" bắt đầu nhưng một số hệ quả có thể dễ nhận thấy nhất là: giảm ham muốn sinh lý; sức khỏe yếu; trí nhớ kém và xương yếu.

Tuy có một số lo ngại về tác dụng phụ có thể gây ra, đặc biệt là mối lo ngại về khả năng làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư tiền liệt tuyến, nhưng liệu pháp bổ sung hóc-môn testosterone đã được chứng minh là mang lại hiệu quả thông qua nhiều công trình nghiên cứu gần đây. Khi lượng hóc-môn nam này được bổ sung nó sẽ không chỉ có tác dụng cải thiện "ham muốn" mà nó còn làm cho xương chắc khỏe hơn, cơ bắp trở nên cứng cáp hơn và tinh thần cũng được thoải mái hơn.

Hãy nhìn thẳng vào sự thật

Nhiều người cho rằng lượng hóc-môn testosterone sụt giảm là hiện tượng tất yếu của quá trình lão hóa và không nên coi nó là một bệnh để có thể điều trị. Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học và chuyên gia y tế trên thế giới đã coi đây là một quan niệm hoàn toàn sai lầm. Theo họ, có rất nhiều người trong độ tuổi trung niên hiện nay sẽ còn sống đến 80 đến 90 tuổi và để có thể "thưởng thức" cuộc sống tươi đẹp họ cần nhận thức đúng vấn đề này và tìm được "phương thuốc" hợp với mình nhất.

Theo tiến sĩ Larry Lipshultz, một vị giáo sư khoa tiết niệu trường Đại học Baylor, nhiều đấng mày râu sẽ dần thay đổi quan niệm của mình khi họ được tuyên truyền rộng rãi hơn. "Tôi biết đã có rất nhiều nam giới quan tâm đến hiện tượng này và cũng rất nhiều người tiến hành các biện pháp chẩn đoán và điều trị. Đây là một chiều hướng rất tốt", ông nói.

Rắc rối do mãn kinh nam

Ông Trần Khang, 50 tuổi, sống ở quận 3 TP HCM đến khám ở đơn vị Nam khoa Bệnh viện Bình Dân với triệu chứng giảm ham muốn tình dục, hay mệt mỏi, cáu gắt và bực mình vô cớ. Các bác sĩ xác định ông mắc hội chứng suy tuyến sinh dục khởi phát muộn, thường gọi là mãn kinh nam.

Sau khi được bổ sung testosterone trong 6 tuần, ông Khang đã cải thiện được đáng kể đời sống tình dục, vui vẻ và hòa nhã hơn với người chung quanh. Các bác sĩ cho biết, đây là một trong rất nhiều người đàn ông tuổi xế chiều có các triệu chứng "mãn kinh".

Theo một báo cáo của Liên Hiệp Quốc, trong 50 năm tới, dân số sẽ già đi nhanh hơn so với nửa cuối thế kỷ qua do tỷ lệ sinh giảm và tuổi thọ trung bình đang tăng lên. Dự kiến đến năm 2050, tuổi thọ trung bình của người dân ở vùng kém phát triển là 75, còn ở vùng phát triển là 82. Điều này đặt ra nhiều vấn đề về sức khỏe, trong đó có mãn kinh nam do thiếu testosterone.

Theo bác sĩ Nguyễn Thành Như, Trưởng đơn vị Nam khoa Bệnh viện Bình Dân, bắt đầu từ tuổi 30, sự sản xuất testosterone ở nam giới bắt đầu giảm với mức 15% cho mỗi thập kỷ. Cùng lúc này, các protein trong máu bắt đầu thu gom phần lớn testosterone tuần hoàn và làm cho nó không thể phát huy tác dụng trên các mô cơ thể.

Mệt mỏi là một biểu hiện của mãn kinh nam.

Ở phụ nữ, khi buồng trứng ngưng hoạt động, hội chứng mãn kinh sẽ xuất hiện. Tương tự như vậy, nam giới lớn tuổi (50-60) cũng có tình trạng tinh hoàn giảm hoạt động, giảm tiết testosterone, gây ra những triệu chứng của mãn kinh nam là mất ham muốn tình dục, mất khả năng cương, giảm khối lượng cơ, tăng khối lượng mỡ, da khô, rụng tóc, hay ngủ gà ngủ gật. Về tinh thần, họ thường nóng nảy, căng thẳng, lo lắng; có người bị trầm cảm, có cảm giác hết sức lực, mệt mỏi. Những thay đổi này có thể người nam mất tự tin, hoài nghi về những thành công và mục đích sống của mình, ảnh hưởng đến năng suất làm việc, làm xấu đi quan hệ với người chung quanh và giảm chất lượng sống.

Testosterone giữ vai trò quan trọng trong duy trì mật độ xương. Khi nó giảm, sự mất xương sẽ diễn ra nhanh hơn và người đàn ông có nguy cơ loãng xương, gãy xương. Cổ tay, xương sống, đầu trên xương đùi và xương sườn là những nơi hay bị gãy nhất. Giảm mật độ xương cũng có thể làm cho gù vai, giảm chiều cao.

Bác sĩ Nguyễn Thượng Nghĩa, đơn vị Tim mạch học can thiệp Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, một số nghiên cứu lâm sàng trên thế giới còn cho thấy việc giảm nồng độ testosterone có liên hệ với bệnh mạch vành và nhồi máu cơ tim ở nam giới.

Theo bác sĩ Thành Như, khoảng 30% nam giới trên 45 tuổi bị hội chứng mãn kinh. Việc bổ sung testosterone có thể điều trị chứng này. Để phòng mãn kinh nam, nên giảm ăn mỡ và rèn luyện thân thể thường xuyên.