1
Chứng hôi miệng - Nguyên nhân và cách khắc phục
Hôi miệng hoặc hơi thở có mùi hôi là chuyện thường thấy ở nhiều ngưới mạnh khỏe, nhất là khi thức giấc vào buổi sáng sau một đêm ngủ. Hôi miệng có thể không phải là ta đau bệnh gì trầm trọng nhưng ảnh hưởng rất nhiều tới nếp sống của người bị bệnh và có tác dụng tâm lý rất mạnh. Y tế tiến bộ như nước Mỹ mà quan sát cho biết có cả trăm triệu người bị hôi miệng khi này khi khác trong cuộc đời. Chứng này gây nhiều bối rối cho bệnh nhân trong giao tế đôi khi ảnh hưởng tới cả công ăn việc làm.
Nguyên nhân: Có nhiều lý do khiến miệng hôi hoặc hơi thở khó chịu.
1. Nguyên nhân ở ngay miệng mình.
Mùi hôi là từ các hóa chất bay hơi loại sulfur như là hydrogen sulfide, methyl mercaptan, dimethyl sulfide. Các sulfide này do sự phân hủy protein của các vi sinh vật ở miệng trong các trường hợp kể sau:
• Khi thức ăn sót lại trong miệng hay giữa các kẽ răng, bị vi khuẩn phân hóa, sẽ tạo ra mùi hôi.
• Nhiễm trùng ở nướu răng;
• Răng sâu có lỗ hổng thuận tiện cho vi khuẩn trú ẩn, tăng sinh;
• Bựa vôi đóng vào chân răng là môi trường tốt cho vi khuẩn tác dụng vào và đưa đến hôi miệng.
• Lưỡi bị viêm là nơi mà mảnh vụn thực phẩm dễ dính lại và là môi trường tốt cho vi khuẩn phân hủy protein tạo ra mùi hôi;
• Miệng khô khi nước miếng giảm trên 50% mức độ bình thường. Nước miếng có nhiệm vụ giữ miệng ẩm, giúp tiêu hóa thực phẩm, giảm các thay đổi về tính acid trong miệng và tiêu hóa tinh bột. Khi tính acid miệng cao thì vi khuẩn tăng sinh nhiều hơn.
Khô miệng có thể là do tuyến nước bọt kém họat động, tê liệt giây thần kinh mặt thứ VII, khô nước, thở bằng miệng, tuổi già, thiếu sinh tố, mãn kinh hoặc trong các bệnh tổng quát như tiểu đường, thiếu hồng cầu, đa xơ cứng, liệt kháng AIDS.
Ngoài ra một số dược phẩm như thuốc hạ huyết áp, thuốc an thần, thuốc chống dị ứng, trị kinh phong, trầm cảm, tâm thần phân liệt, amphetamine, thuốc lợi tiểu... cũng làm giảm nước bọt trong miệng.
Hút thuốc lá, đặc biệt cigar, cũng giảm nước bọt đưa tới mùi hôi từ miệng.
2. Ăn một số thực phẩm có dầu gây hôi hơi thở như tỏi, hành hoặc món ăn nhiều đạm, chất béo.
Các thực phẩm này sau khi được tiêu hóa, chất bay hơi của chúng đều được hấp thụ vào máu, lên phổi và theo không khí hít thở mà bay ra cửa miệng. Mùi rượu sau khi uông vào cũng thoát ra như vậy trong hơi thở.
3. Một số bệnh về bộ máy hô hấp như nhiễm trùng kinh niên phổi, viêm xoang kinh niên, ung thư phổi, viêm cuống họng, vật lạ trong mũi cũng tạo ra hơi thở hôi.
Ung thư phổi cho mùi hôi như thịt thối.
4. Khi có rối loạn về sự co bóp của bao tử , thực phẩm chậm tiêu hóa như mỡ béo , ở lâu trong dạ dầy, bị lên men cũng tạo ra mùi hôi, nhất là khi ta ợ.
Trái với nhiều tin tưởng, táo bón không gây hôi miệng và bệnh bao tử cũng ít gây hôi vì bình thường miệng thực quản khép kín. Bao tử gây hôi miệng khi nào ta ói mửa hoặc ợ hơi, dội ngược thực quản.
5. Một số bệnh gây suy yếu cho cơ thể như yếu gan, thận, tiểu đường cũng gây ra mùi hôi ở miệng.
Tiểu đường cho mùi chua trái cây vì nhiễm acetone và ketone. Suy thận cho mùi hôi như cá chết vì có hóa chất methylamine. Xơ gan có mùi hôi của trứng thối và tỏi.
6. Một nguyên nhân Tâm Lý là nhiều người quá chú tâm tới dung nhan mình, có ảo tưởng là cơ thể mình hư hao, phát tiết ra mùi khó chịu.
Nhiều người mỗi khi nói chuyện là che miệng, như thể là miệng mình hôi. Họ tự cô lập, trường hợp này thường thấy ở nữ giới đôi khi cũng bị bệnh tâm thần như trầm cảm, tâm thần phân liệt.
7. Một trường hơp rất hiếm là Hội chứng hôi mùi cá ươn (Fish odor syndrome) toát ra từ miệng và da.
Đây là bệnh tự miễn của trẻ sơ sanh với rối loạn chuyển hóa chất Trimethylamine. Chất này tụ lại trong máu rồi thải ra ngoài qua mồ hôi, nước miếng, nước tiểu, máu. Bệnh không chữa được và ta phải giới hạn tiêu thụ thực phẩm có nhiều choline, tiền thân của trimethylamine, như broccoli, đậu, trứng, bộ đồ lòng động vật.
8. Thiếu ăn cũng cho hôi miệng mùi ketone vì mất cân bằng chuyển hóa chất béo và chất đạm.
9. Thay đổi kích thích tố trong khi rụng trứng và có kinh nguyệt cũng cho hơi thở hôi mùi chuột ở một số phụ nữ.
Đo hôi miệng để xác định bệnh
Có nhiều cách để ước lượng mức độ hôi trong miệng.
• Người giám định ngửi mùi hôi : bênh nhân ngồi cách người giám định khoảng một tấc, bịt mũi thở bằng miệng trong 3 phút. Nếu có mùi hôi thì nguồn gốc là từ miệng. Sau đó người bệnh mím miệng thở ra bằng mũi. Nếu có mùi thì cần khám coi mũi và cuống họng có nhiễm đau gì không. Nếu nếu hôi từ cả miệng và mũi thì có thể là do một bệnh tổng quát nào đó.
• Tự mình ước định bằng cách úp bàn tay vào miệng thở ra rồi ngửi mùi; ngửi mùi trên dây dental floss sau khi cà răng.
• Đo nồng độ hôi trong miệng bằng Halimeter, Halitest cũng được áp dụng và khá hữu hiệu.
Điều trị
Về điều trị thì ta phải áp dụng các phương thức sau đây:
1. Nguyên nhân thông thường nhất của hôi miệng là từ MIỆNG.
Cần để ý nhiều đến vấn đề vệ sinh răng miệng. Đánh răng sau khi ăn. Ta cũng không cần dùng thuốc đánh răng, mà chỉ cần chà cho sạch hết thức ăn sót trong miệng, kẽ răng.
Mua thêm dây chỉ nylon (Dental Floss) để cà khe răng cho sạch thức ăn kẹt ở đó.
Với giữ gìn vệ sinh răng miện chu đáo ta đã có thể giảm hôi miệng từ 30%-90%. Nên khám Nha sĩ coi có bị sâu răng, nhiềm độc nớu thì xin chữa.
Giữ miệng ẩm bằng cách lâu lâu uống một chút nước.
Nếu lưỡi đóng bựa thì cạo cho hết để vi khuẩn khỏi tá túc, nhưng cẩn thận đừn để lưỡi bị thương tích.
2. Tránh các thực phẩm có thể gây mùi hôi ở miệng.
3. Ăn nhiều trái cây và rau; giới hạn thịt và chất béo, fo mát có mùi mạnh;
4. Tránh uống quá nhiều rượu, thuốc lá, cigars;
5. Xin bác sĩ khám nghiệm coi có các bệnh kinh niên như tôi kể trên và điều trị.
6. Nếu mang răng giả thì lấy ra ban đêm, rửa sạch sẽ và ngâm trong dung dịch nước sát trùng qua đêm;
7. Bớt uống cà phê
8. Đi khám nha sĩ đều đặn, ít nhất mỗi năm mọt lần để lau chùi răng
Các mỹ phẩm làm thơm miệng như dầu peppermint hoặc wintergreen chỉ có tác dụng che đậy, làm bớt hôi miệng trong thời gian vài ba chục phút sau khi dùng, chứ không trị dứt được hôi miệng. Nước xúc miệng nên dùng vào buổi tối là thời gian mà vi khuẩn hoạt động mạnh.
Thuốc xúc miệng có hóa chất chlohexidine gluconate (Peridex, Perio-Gard) hoặc hóa chất cetylpyridinium chloride, benzethonium chloride, sodium bicarbonade, zinc chloride đều rất tốt.
Kết luận
Hôi miệng là vấn đề rất thường xẩy ra. Có người miệng hôi từ nhiều năm mà không biết trong khi đó thì nhiều người lại khuếch đại bệnh của mình, đi đến tránh giao tế tiếp xúc, tự cô lập.
Với việc tự chăm sóc vệ sinh răng miệng, giảm thiểu tiêu thụ thực phẩm gây hôi, ta cũng tránh được 90% rủi ro gây bệnh. Rồi đi bác sĩ kiểm tra tìm kiếm nguyên nhân tổng quát để điều trị là hôi miệng có thể giải quyết được một cách mỹ mãn.
Một số bài thuốc nam chữa bệnh hôi miệng
Hương nhu
Hương nhu là tên chữ Hán (còn có tên là rau é, thạch giải, cẩn nhu, thanh hương chủng, mật phong thảo). Có hai loại là hương nhu tía và hương nhu trắng.
Theo Đông y, hương nhu vị cay, hơi ấm, mùi thơm, không độc; Chữa trị được nhiều bệnh, có tác dụng hạ khí, trừ phiền nhiệt, giải cảm nắng.
Bài thuốc
Lấy 10g hương nhu sắc với 200ml nước. Dùng nước sắc ngậm và súc miệng thường xuyên, không nuốt, nhổ ra ngoài.
Húng chanh
Húng chanh còn gọi là rau tần, tần dày lá, rau thơm, rau thơm lông, tên chữ Hán là Tần thái, Dương tử tô v.v...
Đông y cho rằng, húng chanh vị chua the, mùi thơm hăng, tính ấm, đi vào phế, giúp giải cảm, phong tà...; Chữa được nhiều bệnh về đường hô hấp.
Bài thuốc
Dùng một nắm húng chanh khô, sắc lấy nước đặc để súc miệng và ngậm. Ngậm thường xuyên nhiều lần trong ngày, chỉ sau vài ngày có thể thấy hiệu nghiệm, hết hôi miệng.
Lá ngò gai
Rau ngò gai còn gọi là mùi tàu, mùi tây, rau ngò tàu..., tên chữ Hán là Dã nguyên tuy...
Theo y học cổ truyền, ngò gai vị the, tính ấm, có mùi thơm hắc, công dụng trục hàn tà, khử thấp nhiệt, mạnh tỳ vị, thanh uế, giải khí trướng, kích thích tiêu hóa v.v...
Bài thuốc
Lấy một nắm ngò gai sắc lấy nước đặc, thêm vào vài hạt muối làm nước súc miệng, khò họng nhiều lần trong ngày, sau khoảng 5-6 ngày là có công hiệu.
Phương thuốc "Trầm hương đánh răng tán"
Đây là phương thuốc dùng bột hỗn hợp của một số vị thuốc đánh răng hàng ngày để khử trừ mùi hôi miệng, làm chắc răng, cung cấp dinh dưỡng cho râu tóc.
Dược liệu
Trầm hương, bạch đàn, vỏ thạch lựu (quả lựu) chua, vỏ kha tử, thanh diêm, thanh đại, mỗi vị đều 9g; Đương quy, xuyên khổ luyện, tế tân, hương phụ tử mỗi vị 18g; Mẫu đinh hương 6g, tro hà diệp 3g, nam nhũ hương 3g, long não và xạ hương mỗi vị 2g.
Cách bào chế
Các vị thanh diêm, thanh đại, nam nhũ hương, long não nghiền nhỏ. Còn vị xuyên khổ luyện thái thành 4 miếng, sấy khô. Tế tân bỏ đọt. Tất cả các vị trên nghiền nhỏ, trộn đều thành bột hỗn hợp cất vào lọ dùng dần.
Cách dùng
Dùng thuốc bột này đánh răng vào buổi sáng và tối trước khi đi ngủ. Sau đó dùng nước ấm súc miệng. Mỗi lần đánh răng chỉ cần dùng 2g bột.
Công dụng của từng vị
Phương thuốc này bao gồm các vị thuốc thơm, có tác dụng làm chắc răng.
Các vị trầm hương, bạch đàn hương, hương phụ tử, mẫu đinh hương, nhũ hương, long não, xạ hương đều là loại dược liệu tân hương mà Trung y cho rằng, các dược liệu có vị cay đều có tác dụng phát tán, hành khí, hành huyết nên giúp thúc đẩy sự vận hành của máu, làm lượng máu đến nuôi dưỡng răng lợi được nhiều hơn.
Còn vị đương quy có tác dụng giảm đau, dưỡng huyết, chữa được cả chứng chảy máu cam.
Các vị xuyên khổ luyện, vỏ thạch lựu đều có tính sát khuẩn, nhưng vỏ thạch lựu cùng kha tử đều có vị chua nên cầm được máu.
Vị hà diệp làm tan máu ứ, tiêu thũng, ung sưng, chữa được nôn ói ra máu, chảy máu cam.
Hà diệp đốt thành tro làm tăng tác dụng cầm máu nhờ đặc điểm thu liễm. Tế tân có tác dụng khu phong, tán hàn, giảm đau.
Thanh diêm giúp răng chắc và chữa được nhiều bệnh về răng miệng. Thanh đại có tác dụng thanh nhiệt, giảm sưng.
Như vậy, tổng thể của toàn phương thuốc này là thanh nhiệt giảm sưng, cầm máu, khu phong, tán hàn, giảm đau, dưỡng huyết, hoạt huyết, làm thơm miệng, khử mùi hôi, tư nhuận râu tóc...
Hôi miệng và cách chữa hiệu quả
Vệ sinh lưỡi
Vệ sinh lưỡi là việc làm cần quan tâm hàng đầu. Muốn có hơi thở thơm tho bạn cần phải vệ sinh lưỡi thật sạch sẽ mỗi ngày. Các chuyên gia khuyên bạn, nên cạo lưỡi khi đánh răng để loại trừ những vi khuẩn “cư trú” ở vùng lưỡi.
Đánh răng thường xuyên
Bạn cần phải đánh răng tối thiểu 2 lần/ngày hoặc cẩn thận hơn nên đánh răng sau mỗi bữa ăn. Việc đánh răng sẽ giúp loại bỏ những thức ăn dư thừa còn bám lại trong miệng sau khi ăn. Nếu không bị lấy đi, những mảnh vụn thức ăn này sẽ tích tụ lại tạo thành những mảng bám, và chính là tác nhân gây sâu răng, hôi miệng.
Giữ ẩm cho khoang miệng
Theo các kết quả nghiên cứu, nếu khoang miệng luôn bị khô, sẽ là thủ phạm gây nên chứng hôi miệng.
Cho nên bạn hãy nhai kẹo cao su không đường hoặc chứa tinh chất bạc hà để kích thích việc tiết nước bọt (nước miếng), giúp khoang miệng luôn duy trì độ ẩm.
Thư giãn
Stress và những mối băn khoăn lo lắng là một trong những nhân tố gây nên chứng hôi miệng. Thậm chí nếu bị stress với cường độ lớn, trong thời gian dài, bạn còn có nguy cơ mắc phải các căn bệnh liên quan đến hệ tiêu hóa.
Bởi vậy, nếu không muốn bị chứng hôi miệng “viếng thăm”, bạn hãy mau chóng bằng cách này hay cách khác “xả” stress.
Chế độ ăn uống lành mạnh
Một chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học không chỉ đem lại cho bạn một sức khỏe tốt, mà còn giúp bạn hạn chế đến mức thấp nhất nguy cơ bị hôi miệng.
Để tránh bị hôi miệng, bạn cần phải bổ sung vào chế độ ăn uống của mình nhiều loại rau quả và trái cây. Các loại trái cây, củ quả nên được khuyên dùng là cà- rốt, cam, táo.
Ngoài việc đem lại cho bạn một lượng vitamin, chúng còn có khả năng giúp bạn phòng ngừa chứng hôi miệng.
Nước
Mỗi ngày bạn cần đảm bảo uống đủ từ 6-8 cốc nước. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng, thiếu nước là một trong những nguyên nhân khiến bạn bị hôi miệng.
Tuy nhiên, cũng xin lưu ý bạn rằng, việc uống nước tưởng chừng như rất đơn giản, nhưng lại cần phải tuân thủ theo đúng nguyên tắc.
Để phòng ngừa chứng hôi miệng, bạn chỉ nên uống nước 15 phút sau bữa ăn. Không uống nước trong và trước khi ăn, sẽ gây nên những ảnh hưởng xấu tới hệ tiêu hóa. Điều này đồng nghĩa với việc bạn sẽ bị chứng hôi miệng “tấn công” nếu như hệ tiêu hóa gặp phải những rắc rối.
Thức ăn chống hôi miệng
Một số loại cỏ cây, thảo mộc có khả năng “chiến đấu” với mùi trong hơi thở rất tốt như rau mùi, lá bạc hà, khuynh diệp lá, lá hương thảo và bạch đậu khấu. Bạn có thể dùng một chút thảo mộc dưới dạng lá tươi, hoặc trà ấm. Những loại thảo mộc này cũng giúp cho tiêu hóa tốt nữa.
Sữa chua được chứng minh là làm giảm lượng hydro sunfur gây mùi trong miệng, với liều lượng một hộp mỗi ngày. Nó cũng làm giảm lượng vi khuẩn trong miệng, thậm chí cũng làm giảm cả những bệnh về lợi và mảng bám răng.
Ngoài ra, lượng vitamin D từ sữa chua và phomát cũng giúp giảm nỗi lo về chứng hôi miệng. Loại vitamin này tạo ra một môi trường không thân thiện đối với vi khuẩn. Nhưng nếu bạn ăn sữa chua hằng ngày, hãy nhớ chọn loại không quá nhiều đường.
Các loại rau quả giòn như táo, cà rốt, cần tây (nói chung là những loại rau quả giàu chất xơ) nên có trong mỗi bữa ăn để chống hôi miệng. Các mảng bám răng gây ra mùi trong miệng, và các thực phẩm này làm tăng tiết nước bọt, giúp miệng bạn giữ được ẩm và sạch hơn.
Kẹo cao su không đường không thay thế được cho việc đánh răng sau bữa ăn; nhưng nếu cần thiết, nó có thể làm hơi thở của bạn được cải thiện ngay lập tức. Đó cũng là một cách tăng tiết nước bọt. Kẹo cao su bạc hà cũng tốt, nhưng nếu dùng loại có đường thì chính đường lại tạo ra mảng bám răng.
Cam quýt, dưa vàng, dâu và những thực phẩm giàu vitamin C đều tạo ra môi trường không thích hợp cho vi khuẩn phát triển. Bữa ăn nhiều vitamin C cũng quan trọng để phòng bệnh viêm lợi – một nguyên nhân chủ yếu gây ra mùi trong hơi thở.
