Tuổi hồi xuân ở phụ nữ

Hồi xuân ở phụ nữ và những điều cần đặc biệt chú ý.

Hiện tượng này thường xảy ra ở những phụ nữ có cơ địa cường estrogen, thường là những người béo, da dẻ hồng hào mịn màng, kinh nguyệt đều, nhiều, dậy thì sớm hơn bình thường... Giai đoạn này thường kéo dài không lâu, các nang trứng còn lại nhanh chóng thoái triển, ngưng tiết estrogen để rơi vào thời kỳ mãn kinh thực sự.

Khi nào người phụ nữ bước vào tuổi hồi xuân

Về hoạt động sinh dục, cuộc đời người phụ nữ có thể chia thành 4 giai đoạn dựa vào diễn biến của kinh nguyệt: Thời kỳ trước dậy thì (chưa có kinh nguyệt); dậy thì (bắt đầu có kinh nguyệt); thời kỳ hoạt động sinh dục (các chức năng sinh sản phát triển hoàn chỉnh); thời kỳ mãn kinh (không còn kinh nguyệt, không thể thụ thai, các chức năng sinh dục suy kiệt).

Trước khi mãn kinh hoàn toàn thường có giai đoạn chuyển tiếp gọi là tiền mãn kinh với một số thay đổi đặc biệt. Trong giai đoạn này kinh nguyệt thường không đều, chu kỳ kinh dài ra hay ngắn đi, lượng máu kinh thay đổi nhiều lên hay ít đi một cách đặc biệt, có thể rong kinh, băng kinh. Kèm theo thường xuất hiện các rối loạn về thần kinh thực vật như các cơn nóng mặt (bốc hỏa), hồi hộp, đánh trống ngực, vã mồ hôi, mất ngủ, cáu gắt, giảm tập trung... Đôi khi trong thời kỳ tiền mãn kinh, do sự tiết hormon sinh dục nữ suy giảm gây cơ chế feed-back (điều khiển ngược) lên vùng dưới đồi - tuyến yên dẫn đến tăng tiết đột ngột các hormon hướng sinh dục tác động lên buồng trứng, kích thích các nang trứng còn lại chế tiết estrogen tăng vọt. Người phụ nữ lúc này chịu ảnh hưởng của nồng độ nội tiết tố nữ tăng cao, hoạt động sinh dục có thể tăng lên, cơ thể cảm thấy như trẻ lại, dân gian thường gọi là hiện tượng “hồi xuân”.

Tập thể dục đều đặn có thể giảm các nguy cơ trong thời kỳ hồi xuân.

Các rối loạn ở thời kỳ hồi xuân

Đa số phụ nữ trong thời kỳ tiền mãn kinh đều có một số biểu hiện đặc biệt, có thể ít nhiều khác nhau ở từng người do cơ địa, nhưng nói chung đều xuất hiện các rối loạn sau:

Các rối loạn vận mạch

Cơn bốc hỏa: thường ở đầu, mặt, cổ, diễn ra trong vài phút, có thể lên đến vài chục cơn mỗi ngày. Các cơn bốc hỏa này thường xảy ra khi có các thay đổi, kích thích tâm lý và mất đi tự nhiên.

Vã mồ hôi: Thường xảy ra sau các cơn bốc hỏa, do hiện tượng co mạch trở lại gây toát mồ hôi đầm đìa, thường xảy ra vào ban đêm. Chóng mặt, nhức đầu: do hiện tượng co mạch máu não, có khi gây cảm giác mất thăng bằng. Hồi hộp, đánh trống ngực.

Các rối loạn tâm lý: Mất ngủ, ngủ không sâu; nóng tính, hay cáu gắt, cảm giác dễ bị tổn thương, hay lo lắng về sức khỏe. Một số ít phụ nữ có thể bị trầm cảm, thường xảy ra ở những người có tiền sử tâm lý không ổn định.

Các rối loạn ở đường sinh dục và tình dục: Tổ chức liên kết vùng niệu - sinh dục mỏng đi, tưới máu ít làm âm hộ xơ teo nhỏ, niêm mạc âm đạo teo mỏng, khô nhẵn nên dễ bị tổn thương sang chấn. Tử cung nhỏ dần, nội mạc tử cung mỏng, teo đét. Các hệ thống treo cơ quan sinh dục như cân, dây chằng nhão, có thể dẫn đến sa sinh dục. Giao hợp khó khăn do khô âm hộ, âm đạo, đau rát dẫn đến sợ giao hợp, ham muốn tình dục cũng giảm nhiều.

Các thay đổi ở da: Da mỏng, lớp mỡ dưới da giảm, các tổ chức liên kết lỏng lẻo làm da nhăn nheo, chảy xệ. Các thụ thể androgen giảm, gây rụng lông mu, lông nách, các tuyến nhờn teo nhỏ làm da khô, cùng với hiện tượng giảm tưới máu ở da làm da càng ngày càng mỏng đi.

Các thay đổi ở hệ tiết niệu: Niệu đạo teo nhỏ, lỗ đái mở rộng gây hiện tượng són đái, nhất là khi gắng sức. Có thể xuất hiện đái buốt, đái rắt, nhiễm khuẩn tiết niệu ngược dòng do sự tưới máu vùng niệu - sinh dục bị suy giảm nhiều.

Loãng xương do mật độ xương thay đổi: Nguyên nhân do mất thành phần canxi trong xương vì hấp thụ canxi giảm nhiều. Sự suy giảm trầm trọng nồng độ estrogen trong máu dẫn đến giảm tích lũy canxi ở xương. Ở tuổi mãn kinh người phụ nữ có thể mất 6% khối lượng xương mỗi năm.

Những vấn đề ở hệ thống tim mạch: Tỷ lệ bệnh tim mạch của phụ nữ mãn kinh tăng lên 2-4 lần so với lứa tuổi sinh đẻ. Estrogen có vai trò giảm cholesteron, giảm triglycerid trong máu, thông qua đó có tác dụng bảo vệ thành mạch chống xơ vữa. Chính vì vậy sự suy giảm estrogen trong thời kỳ mãn kinh dẫn đến tăng nguy cơ bệnh mạch vành, tăng huyết áp, huyết khối...

Giải quyết những vấn đề này như thế nào?

Để giảm thiểu các rối loạn tiền mãn kinh, giảm các nguy cơ của thời kỳ này, nâng cao chất lượng cuộc sống, người ta đã đưa ra nhiều biện pháp, trong đó liệu pháp hormon thay thế (HRT-hormon Replacement Therapy) được cho là có hiệu quả tốt. Liệu pháp này là việc sử dụng estrogen kết hợp với progesteron hoặc không nhằm bù đắp cho việc thiếu estrogen nội sinh. Liệu pháp hormon thay thế giúp làm giảm tất cả các triệu chứng trên. Nhưng liệu pháp này có thể mang lại một số tác hại như làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung, u vú, tăng huyết áp... vì vậy người phụ nữ sử dụng hormon thay thế phải luôn luôn được khám xét bởi các thầy thuốc chuyên khoa để loại trừ chống chỉ định và theo dõi chặt chẽ trong suốt quá trình điều trị.

Bệnh cạnh việc dùng thuốc, việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý (tăng cường vitamin C, B, D, giảm chất béo, bỏ các chất kích thích), thể dục thể thao đều đặn, chế độ nghỉ ngơi, làm việc điều độ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo lập một cuộc sống thoải mái, có chất lượng, có ích cho cộng đồng.

Chuyện chăn gối ở phụ nữ hồi xuân.

Cho dù bạn đã kết hôn được 25 năm, hay là đang hò hẹn, thì ở cái tuổi hồi xuân (ngoài 40 tuổi) cả bạn và anh ấy vẫn có thể gặp những “thách thức” trong chuyện chăn gối.

Với phụ nữ, đây là thời điểm mà các hormone trong cơ thể lên xuống như thủy triều. Khi lượng estrogen (các hormone giới tính nữ) thay đổi, thậm chí rơi xuống tận đáy ở giai đoạn mãn kinh thì ngay lập tức phụ nữ sẽ nhận thấy những thay đổi của cơ thể. Và từ đó, đời sống tình dục cũng bị ảnh hưởng theo.

Một trong số những thay đổi đáng kể nhất ở đây là âm đạo phụ nữ. Lượng estrogen thấp sẽ khiến thành âm đạo mỏng hơn, lượng chất bôi trơn cũng ít hơn. Và nguy cơ kéo theo có thể là nhiều phụ nữ dễ bị chảy máu khi “giao ban” và đôi khi còn bị đau, khô và bỏng rát. Ngoài ra, khi lượng estrogen không đủ ở mức cân bằng, lượng máu chuyển đến “vùng cấm” của phụ nữ cũng ít hơn, âm vật bị co lại, và không ít phụ nữ không tìm được khoái cảm ở mỗi lần “giao ban”.

Một loại hormone khác cũng đóng vai trò quan trọng trong đời sống tình dục là testosterone (kích thích sinh dục nam). Buồng trứng ở phụ nữ có nhiệm vụ sản sinh ra một nửa lượng testosterone. Khi mãn kinh, buồng trứng ngưng sản sinh estroen và progesterone (hormone giới tính duy trì thai nghén) thì nó cũng ngưng sản xuất ra testosterone, và lúc này, nhu cầu tình dục giảm xuống so với trước.

Sự thay đổi những hormone này kéo theo hiện tượng khó ngủ, mất ngủ và ngủ không sâu giấc. Điều này khiến phụ nữ cũng mệt mỏi hơn, cáu kỉnh hơn và không mấy hứng thú với chuyện chăn gối như trước kia. Nhưng chị em cũng đừng quá vội vàng đổ lỗi do tuổi tác hay do quá trình mãn kinh đã làm cho mình “khổ sở” đến vậy. Các nhà nghiên cứu đã tiến hành thăm dò với gần 2.000 phụ nữ ở lứa tuổi 45 – 55 về đời sống tình dục của họ. Và 62% nói rằng họ không nhận thấy bất cứ sự thay đổi nào trong giai đoạn này, 7% nói rằng họ thậm chí còn thấy “hứng thú” hơn, chỉ có 1/3 cho rằng nhu cầu “chăn gối” của họ giảm đi nhiều nhưng lại không nói rõ lý do.

Với cánh mày râu cũng có hiện tượng tương tự, lượng testosterone giảm. Khác với phụ nữ, lượng testosterone trong nam giới nhiều hơn và đóng vai trò quan trọng hơn trong đời sống tình dục nên sự “mất mát” này có vẻ nặng nề hơn.

Ở độ tuổi hồi xuân này, cả phụ nữ và nam giới đều phải đối mặt với các vấn đề về sức khỏe, đặc biệt là chứng xơ vữa động mạch và tắc động mạch có ảnh hưởng nhiều đến sự lưu thông máu tới dương vật và khó khăn trong khả năng cương cứng. Ngoài ra, các bệnh khác như tiểu đường, Parkinson hay tuyến tiền liệt cũng phần nào tác động không tốt tới chức năng sinh lý của nam giới. Ngay cả các loại thuốc như thuốc chống suy nhược hay thuốc về huyết áp cũng góp phần khiến cuộc sống chăn gối của chúng ta không được như ý.

Và tất nhiên không thể không tính đến các mối quan hệ rộng rãi thường nhật cũng như các vấn đề trong cuộc sống, bởi chúng cũng là một phần trong cuộc sống, là một phần liên quan đến cơ thể và tâm lý của chúng ta. Trong cuộc hôn nhân dài lâu, hay trong mối quan hệ tình cảm kéo dài, có thể bạn sẽ thấy nhàm chán. Hoặc nếu bạn cứ vô tư không giữ gìn sắc vóc, rồi bạn sẽ lên cân liên tục, và đến lúc nào đó bạn cảm thấy tự ti về vóc dáng của mình. Hoặc ngay cả khi thấy người bạn đời hay bạn tình của mình trở nên thừa cân, bạn sẽ thấy anh ấy không còn hấp dẫn nữa… và chuyện chăn gối của cả hai cứ thế mà bị bào mòn dần đi.

Bí quyết duy trì đời sống tình dục khỏe mạnh ở tuổi hồi xuân phụ thuộc vào bạn. Bạn có thể tham khảo các chế độ ăn kiêng, tập thể dục thường xuyên hoặc điều khiển bản thân để tránh stress. Một khi cảm thấy có sự thay đổi hay sự nhàm chán trong chuyện chăn gối, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ tư vấn vì chắc chắn họ sẽ có nhiều liệu pháp phù hợp giúp hai người cải thiện tình trạng “thách thức” này.

Khi phụ nữ hồi xuân

Bước vào tuổi trung niên (ngoài 40), nhiều phụ nữ cảm thấy cuộc sống như thảnh thơi hơn. Lẽ ra như thế họ phải được hưởng một đời sống tình dục thỏa mãn hơn, nhưng quan niệm truyền thống như một thứ luật không thành văn lại ngầm định rằng họ đã ngoài tuổi còn cảm xúc.

Thực sự đã có những biến đổi gì ở phụ nữ trung niên và điều gì đã ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ?

Ở nữ, buồng trứng suy giảm hoạt động xảy ra vào độ tuổi 45-50 và được coi là bắt đầu giai đoạn mãn kinh, trong cơ thể có sự tụt giảm mạnh và nhanh nồng độ estrogen và progesterone. Đã có một vài nghiên cứu cho thấy chức năng tình dục nữ có bị ảnh hưởng ở tuổi mãn kinh; một nghiên cứu tầm cỡ quốc gia ở Mỹ trên 1.749 phụ nữ từ 18 đến 59 tuổi cũng đưa ra tỷ lệ là 1 trên 4 phụ nữ mãn kinh không có được khoái cực nữa.

Không thể phủ nhận rằng do giảm nồng độ estrogen nên đã có khoảng 20% bị khô âm đạo đến mức làm cho quan hệ tình dục khó khăn vì đau. Và theo dõi 438 phụ nữ ở Melbourne có tuổi từ 45 đến 55 trong 8 năm cũng đã cho thấy tuổi tác thường đi kèm với sự giảm hoạt động tình dục, giảm khả năng tiếp nhận và ham muốn tình dục.

Ngoài ra, còn có nhiều yếu tố khác ảnh hưởng đến tình dục ở giai đoạn rất quan trọng này của cuộc sống phụ nữ, ví dụ những yếu tố tâm lý của từng cá thể, mối quan hệ với người bạn đời, tình trạng bệnh tật...

Tuy nhiên, sự giảm ham muốn không phải bao giờ cũng diễn ra ở mọi phụ nữ mà trái lại, một số phụ nữ vẫn có ham muốn tình dục mạnh ở tuổi 50, khi không còn lo có thai ngoài mong muốn. Nghiên cứu của bác sĩ Christiane Delbes ở viện nghiên cứu dân số quốc gia Pháp cũng cho thấy rằng phụ nữ Pháp tuổi 50 ngày nay khác hẳn với thế hệ mẹ của họ về nhiều điểm. Năm 1992 tỷ lệ những phụ nữ tuổi 50 cho biết có đời sống tình dục thỏa mãn đã tăng gấp 3 lần so với năm 1970.

Vì vậy từ lâu người ta đã nói đến một hiện tượng tuy có vẻ hiếm nhưng là một sự thực: ham muốn tình dục bùng phát ở những phụ nữ đã mãn kinh (hiện tượng hồi xuân). Hình như sau khi sạch kinh và buồng trứng ngừng hoạt động thì ham muốn tình dục cũng hết luôn nhưng trong một số trường hợp lại diễn ra điều trái ngược.

Hiện tượng này một lần nữa khẳng định tính đúng đắn của lý thuyết cho rằng nguyên nhân chính dẫn đến ham muốn tình dục là sự tiếp tục hoạt động của các tuyến nội tiết trong nhiều năm nữa sau giai đoạn khủng hoảng khi buồng trứng ngừng hoạt động.

Hồi xuân là hiện tượng ngư��i phụ nữ ở tuổi mãn kinh như được tiếp thêm sức mạnh mới, ham muốn tình dục bỗng nhiên trỗi dậy và còn mạnh mẽ hơn cả thời trẻ.

Văn học và y học vẫn còn nhắc đến những câu chuyện hồi xuân của nhiều phụ nữ tuổi mãn kinh, họ mê muội lao vào những cuộc tình không xứng đáng, đánh mất khả năng phán xét và sự kiêu hãnh, làm dáng một cách lố lăng và có những hành vi táo bạo không kém gì tuổi vị thành niên.

Lẽ dĩ nhiên những trường hợp như thế không nhiều nhưng là một thực tế và nhiều cuộc chia tay hoàng hôn đã xảy ra trong bối cảnh này.

Để giữ cho dục năng không phai tàn, phụ nữ tuổi trung niên vẫn có thể duy trì dục năng bằng một lối sống tích cực.

- Việc trước tiên cần làm là gạt bỏ định kiến coi tuổi trung niên là không cần quan tâm đến tình dục để giữ cho tâm hồn trẻ trung; một thái độ sai lầm về tình dục còn làm cho người phụ nữ gặp nhiều trở ngại hơn cả những thay đổi sinh học do thiếu hụt estrogen.

- Khi đã có dấu hiệu âm đạo khô gây khó khăn cho quan hệ tình dục càng không nên chấm dứt hoàn toàn chuyện chăn gối vì làm như vậy càng giảm bài tiết dịch nhờn và độ co giãn. Cần dùng thuốc bôi trơn có chứa hoóc môn estrogen dạng gel (giống như kem lỏng) hay dạng viên nang cho mỗi lần giao hợp, để giảm hiện tương khô và teo niêm mạc âm đạo.

- Vào tuổi trung niên, vợ chồng có khi còn cần sự săn sóc nhau và tạo cơ hội khơi dậy cảm xúc tình dục hơn cả tuổi trẻ. Quan hệ tình dục cần duy trì ở mức độ thích hợp với cả 2 người. Chia sẻ chân thành về cảm xúc và nhu cầu tình dục còn cần thiết hơn vào tuổi này (vì có thể có sự khác biệt), sự dồn nén về tâm lý (những bực bội hay mong muốn không được nói ra, phải chịu đựng) kéo dài có hại cho sức khỏe; nhiều thầy thuốc đã chứng minh rằng định kiến và hổ thẹn sai lầm còn cản trở sự hưởng thụ đời sống tình dục hơn chính những thay đổi sinh học của cơ thể.

- Liệu pháp hoóc môn thay thế: liều thấp estrogen kết hợp với progestin có tác dụng tốt để điều trị nhiều triệu chứng của tuổi mãn kinh. Liệu pháp hoóc môn thay thế có thể dưới dạng viên hay kem...

- Chăm sóc sức khỏe bản thân: khó có thể có đời sống tình dục tốt khi sức khỏe bản thân yếu, do đó cần có lối sống tích cực bao gồm ăn uống hợp lý (nhiều rau quả, ít thịt), vận động hằng ngày (đi bộ...), tâm trí thanh thản (yoga, thiền là những phương pháp tốt).

(ST)